Quản trị hệ thống Linux

Qun tr H thng Linux - C bn
1






TÀI LIU ÀO TO
QUN TR H THNG LINUX







Tài liu này đc biên son theo tài liu ging dy ca Vin Linux
(LPI)


HÀ NI 2006



Qun tr H thng Linux - C bn
2
MC LC
GII THIU GIY PHÉP CÔNG CNG GNU..............................................8
GII THIU.......................................................................................................17
Gii thiu tài liu ...................................................................................................17

CÀI T .............................................................................................................18
Cu trúc ca đa cài................................................................................................18
Cài đt Cc b........................................................................................................19
Cài đt qua Mng...................................................................................................20
Phc hi H thng.................................................................................................. 20
Chin lc Phân vùng............................................................................................21
Khi đng kép vi nhiu h điu hành.................................................................. 22
Bài tp ....................................................................................................................22
CU HÌNH PHN CNG ................................................................................23
B nh.................................................................................................................... 23
Qun lý Tài nguyên................................................................................................ 23
USB........................................................................................................................ 25
SCSI .......................................................................................................................25
Network Card......................................................................................................... 26
Modem ...................................................................................................................27
Máy in ....................................................................................................................28
Bài tp ....................................................................................................................28
QUN LÝ THIT B.........................................................................................29
a và Phân vùng...................................................................................................29
Công c Phân vùng đa ..........................................................................................30
Bootloader..............................................................................................................31
Qun tr H thng Linux - C bn
3
Nhng thit b đã qun lý....................................................................................... 33

Quotas ....................................................................................................................34
Bài tp ....................................................................................................................35
H THNG FILE TRONG LINUX.................................................................36
Cu trúc ca h thng file ...................................................................................... 36
H thng file chun ext2........................................................................................38

Kim soát dung lng đa......................................................................................40
Quyn truy xut File, Th mc.............................................................................. 41
Bài tp ....................................................................................................................44
CH  DÒNG LNH .....................................................................................46
Tng tác vi SHELL ...........................................................................................46
Bin môi trng ca Shell .....................................................................................48
Chuyn hng kt xut..........................................................................................50
Du ngoc và Các ký t a ngha (Metacharacter)...............................................53
Lch s dòng lnh................................................................................................... 55
Bài tp ....................................................................................................................56
QUN LÝ FILE .................................................................................................59
Di chuyn quanh h thng file...............................................................................59
Tìm kim file và th mc....................................................................................... 59
Làm vic vi th mc ............................................................................................62
S dng cp và mv ..................................................................................................62
Hard links và symbol links .................................................................................... 64
Touching và dd-ing................................................................................................65
Bài tp ....................................................................................................................66
QUN LÝ TIN TRÌNH...................................................................................68
Xem các tin trình đang chy ................................................................................68
Qun tr H thng Linux - C bn
4
Thay đi tin trình..................................................................................................70

Tin trình và Shell..................................................................................................72
Bài tp ....................................................................................................................74
X LÝ VN BN ..............................................................................................76
cat the Swiss Army Knife ...................................................................................... 76
Các công c đn gin............................................................................................. 77
X lý vn bn.........................................................................................................79

Bài tp ....................................................................................................................81
CÀI T PHN MM......................................................................................84
Gii thiu ...............................................................................................................84
Th vin tnh và th vin chia x .......................................................................... 85
Cài đt ngun .........................................................................................................88
Qun lý gói Redhat ( Redhat Package Manager RPM) .........................................89
Công c Alien ........................................................................................................93
Bài tp ....................................................................................................................94
THAO TÁC VI VN BN NÂNG CAO ......................................................95
Các biu thc chính qui .........................................................................................95
H grep................................................................................................................... 96
Làm vic vi grep ..................................................................................................96
egrep và fgrrep .......................................................................................................97
B son tho Stream – sed.....................................................................................97
Bài tp ....................................................................................................................99
S DNG TRÌNH SON THO VI .............................................................101
Các ch đ Vi....................................................................................................... 101
Các mc vn bn..................................................................................................101
Chèn vn bn........................................................................................................ 102
Qun tr H thng Linux - C bn
5
Xoá vn bn .........................................................................................................103

Copy / Paste .........................................................................................................103
Tìm kim.............................................................................................................. 104
Làm li (Undo).....................................................................................................105
Ghi vn bn..........................................................................................................105
Bài tp ..................................................................................................................106
NHÂN LINUX...................................................................................................107
Khái nim nhân.................................................................................................... 107

Nhân Modular ......................................................................................................108
Biên dch li nhân ................................................................................................109
Thc hành ............................................................................................................ 116
KHI NG LINUX ......................................................................................117
Tng quan ............................................................................................................117
Tìm hiu các mc thc thi (Runlevels)................................................................117
inittab ...................................................................................................................119
GRUB - GRand Unified Bootloader....................................................................121
T khi đng đn bash......................................................................................... 123
Thc hành ............................................................................................................ 124
QUN LÝ NGI DÙNG VÀ NHÓM .........................................................125
To ngi dùng mi.............................................................................................125
Làm vic vi nhóm ..............................................................................................126
File cu hình.........................................................................................................128
Các tham s la chn ca câu lnh..................................................................... 131
Sa thit lp mc đnh và tài khon.....................................................................131
Thc hành ............................................................................................................ 134
CU HÌNH MNG ..........................................................................................136
Qun tr H thng Linux - C bn
6
The Network Interface ......................................................................................... 136

Thông tin máy ch (Host Information)................................................................137
Khi đng (Start) và dng (Stop) mng ..............................................................138
nh tuyn............................................................................................................140
Các công c mng................................................................................................143
Thc hành ............................................................................................................ 147
MNG TCP/IP .................................................................................................149
S nh phân và Dotted Quad ................................................................................ 149
a ch Broadcast, đa ch mng và netmask....................................................... 149

Lp mng ............................................................................................................. 152
Subnets................................................................................................................. 153
H giao thc TCP/IP............................................................................................155
Các dch v và các cng trong TCP/IP................................................................157
Thc hành ............................................................................................................ 159
CÁC DCH V MNG....................................................................................160
Tin trình nn inetd (c) ...................................................................................... 160
Tin trình nn xinetd............................................................................................ 161
TCP wrappers....................................................................................................... 162
Thit lp NFS....................................................................................................... 163
SMB và NMB ......................................................................................................164
Các dch v DNS .................................................................................................166
Máy ch Apaches.................................................................................................172
Thc hành ............................................................................................................ 174
BASH SCRIPTING ..........................................................................................177
Môi trng bash...................................................................................................177
Các yu t Scripting............................................................................................. 179
Tính toán logic .....................................................................................................181
Qun tr H thng Linux - C bn
7
Vòng lp............................................................................................................... 182

Nhp d liu t dòng lnh ................................................................................... 184
Làm vic vi s.................................................................................................... 185
Thc hành ............................................................................................................ 185
BO MT .........................................................................................................187
Bo mt đa phng.............................................................................................187
An ninh mng.......................................................................................................190
Shell an toàn.........................................................................................................194
Cu hình thi gian................................................................................................ 196

Bo mt nhân ....................................................................................................... 198
QUN TR H THNG LINUX....................................................................201
Tng quan ............................................................................................................201
Logfiles và các file cu hình ................................................................................ 201
Các tin ích nht ký.............................................................................................. 203
T đng hóa công vic (Automatic Tasks).......................................................... 205
Sao lu và nén......................................................................................................207
Tài liu .................................................................................................................209
Thc hành ............................................................................................................ 212
IN N.................................................................................................................214
B lc (Filters) và gs............................................................................................ 214
Máy in và hàng đi in .......................................................................................... 214
Các công c in n................................................................................................. 215
Các file cu hình ..................................................................................................217
Thc hành ............................................................................................................ 220

Qun tr H thng Linux - C bn
8
GII THIU GIY PHÉP CÔNG CNG GNU

BN DCH TING VIT CA GIY PHÉP CÔNG CNG GNU
ây là bn dch ting Vit không chính thc ca Giy phép Công cng GNU.
Bn dch này không phi do T chc Phn mm T do n hành, và nó không quy
đnh v mt pháp lý các điu khon cho các phn mm s dng giy phép GNU
GPL -- ch có bn ting Anh gc ca GNU GPL mi có tính pháp lý. Tuy nhiên,
chúng tôi hy vng rng bn dch này s giúp cho nhng ng
i nói ting Vit hiu
rõ hn v GNU GPL.
GIY PHÉP CÔNG CNG GNU (GPL)
Giy phép công cng GNU

Phiên bn 2, tháng 6/1991
Copyright (C) 1989, 1991 Free Software Foundation, Inc.
59 Temple Place - Suite 330, Boston, MA 02111-1307, USA
Mi ngi đu đc phép sao chép và lu hành bn sao nguyên bn nhng
không đc phép thay đi ni dung ca giy phép này.

Li nói đu
Giy phép s dng ca hu ht các phn mm đu đc đa ra nhm hn ch bn
t do chia s và thay đi nó. Ngc li, Giy phép Công cng ca GNU có mc
đích đm bo cho bn có th t do chia s và thay đi phn mm t do - tc là
đm bo rng phn mm đó là t do đi vi mi ngi s dng. Giy phép Công
cng này áp dng cho hu ht các phn mm ca T chc Phn mm T do và
cho tt c các chng trình khác mà tác gi cho phép s dng. (i vi mt s
phn mm khác ca T chc Phn Mm T do, áp dng Giy phép Công cng
Hn ch ca GNU thay cho giy phép công cng). Bn cng có th áp dng nó
cho các chng trình ca mình.
Khi nói đn phn mm t do, chúng ta nói đn s t do s dng ch không quan
tâm v giá c. Giy phép Công cng ca chúng tôi đc thit k đ đm bo rng
bn hoàn toàn t do cung cp các bn sao ca phn mm t do (cng nh kinh
doanh dch v này nu bn mun), rng bn có th nhn đc mã ngun nu bn
có yêu cu, rng bn có th thay đi phn mm hoc s dng các thành phn ca
Qun tr H thng Linux - C bn
9
phn mm đó cho nhng chng trình t do mi; và rng bn bit chc là bn có
th làm đc nhng điu này.
 bo v bn quyn ca bn, chúng tôi cn đa ra nhng hn ch đ ngn chn
nhng ai chi b quyn ca bn, hoc yêu cu bn chi b quyn ca mình.
Nhng hn ch này cng có ngha là nhng trách nhim nht đnh ca bn khi
cung cp các bn sao phn mm hoc khi chnh sa phn mm đó.
Ví d, nu bn cung cp các bn sao ca mt chng trình, dù min phí hay

không, bn phi cho ngi nhn tt c các quyn mà bn có. Bn cng phi đm
bo rng h cng nhn đc hoc tip cn đc mã ngun. Và bn phi thông
báo nhng điu khon này cho h đ h bit rõ v quyn ca mình.
Chúng tôi bo v quyn ca bn vi hai bc: (1) bo v bn quyn phn mm,
và (2) cung cp giy phép này đ bn có th sao chép, lu hành và/hoc chnh
sa phn mm mt cách hp pháp.
Ngoài ra, đ b
o v các tác gi cng nh đ bo v chính mình, chúng tôi mun
chc chn rng tt c mi ngi đu hiu rõ rng không h có bo hành đi vi
phn mm t do này. Nu phn mm đc chnh sa thay đi bi mt ngi
khác và sau đó lu hành, thì chúng tôi mun nhng ngi s dng bit rng
phiên bn h đang có không phi là bn gc, do đó tt c nhng trc trc do
nhng ngi khác gây ra hoàn toàn không nh hng ti uy tín ca tác gi ban
đu.
Cui cùng, bt k mt chng trình t do nào cng đu thng xuyên có nguy c
b đe do v giy phép bn quyn. Chúng tôi mun tránh nguy c khi nhng
ngi cung cp li mt chng trình t do có th có đc giy phép bn quyn
cho bn thân h, t đó tr thành đc quyn đi vi chng trình đó.  ngn
nga trng hp này, chúng tôi đã nêu rõ rng mi giy phép bn quyn hoc
phi đc cp cho tt c mi ngi s dng mt cách t do hoc hoàn toàn
không cp phép.
Di đây là nhng điu khon và điu kin rõ ràng đi vi vic sao chép, lu
hành và chnh sa.
Nhng điu khon và điu kin đi vi vic sao chép, lu hành và chnh sa
0. Giy phép này áp dng cho bt k mt chng trình hay sn phm nào mà
ngi gi bn quyn công b rng nó có th đc cung cp trong khuôn kh
nhng điu khon ca Giy phép Công cng này. T “Chng trình” di đây có
Qun tr H thng Linux - C bn
10
ngha là tt c các chng trình hay sn phm nh vy, và “sn phm da trên

Chng trình” có ngha là Chng trình hoc bt k mt sn phm nào bt
ngun t chng trình đó tuân theo lut bn quyn, ngha là mt sn phm da
trên Chng trình hoc mt phn ca nó, đúng nguyên bn hoc có m
t s chnh
sa và/hoc đc dch ra mt ngôn ng khác. (Di đây, vic dch cng đc
hiu trong khái nim “chnh sa”). Mi ngi đc cp phép đc gi là “bn”.
Trong Giy phép này không đ cp ti các hot đng khác ngoài vic sao chép,
lu hành và chnh sa; chúng nm ngoài phm vi ca giy phép này. Hành đng
chy chng trình không b hn ch, và nhng kt qu t vic chy chng trình
ch đc đ cp ti nu ni dung ca nó to thành mt sn phm da trên chng
trình (đc lp vi vic chy chng trình). iu này đúng hay không là ph
thuc vào Chng trình.
1. Bn có th sao chép và lu hành nhng phiên bn nguyên bn ca mã ngun
Chng trình đúng nh khi bn nhn đc, qua bt k phng tin phân phi
nào, vi điu kin trên mi bn sao bn đu kèm theo mt ghi chú bn quyn rõ
ràng và t chi bo hành; gi nguyên tt c các ghi chú v Giy phép và v vic
không có bt k mt s bo hành nào; và cùng vi Chng trình bn cung cp
cho ngi s dng mt bn sao ca Giy phép này.
Bn có th tính phí cho vic chuyn giao bn sao, và tu theo quyt đnh ca
mình b
n có th cung cp bo hành đ đi li vi chi phí mà bn đã tính.
2. Bn có th chnh sa bn sao ca bn hoc các bn sao ca Chng trình hoc
ca bt k phn nào ca nó, t đó hình thành mt sn phm da trên Chng
trình, và sao chép cng nh lu hành sn phm đó hoc nhng chnh sa đó theo
điu khon trong Mc 1  trên, vi điu kin bn đáp ng đc nhng điu kin
di đây:
a) Bn phi có ghi chú rõ ràng trong nhng tp tin đã chnh sa là bn đã
chnh sa nó, và ngày tháng ca bt k mt thay đi nào.
b) Bn phi cp phép min phí cho tt c các bên th ba đi vi các sn
phm bn cung cp hoc phát hành, bao gm Chng trình nguyên bn,

tng phn ca nó hay các sn phm da trên Chng trình hay da trên
tng phn ca Chng trình, theo nhng điu khon ca Giy phép này.
c) Nu chng trình đã chnh sa thng đc lnh tng tác trong khi
chy, bn phi thc hin sao cho khi bt đu chy đ s dng tng tác
theo cách thông thng nht phi có mt thông báo bao gm bn quyn và
Qun tr H thng Linux - C bn
11
thông báo v vic không có bo hành (hoc thông báo bn là ngi cung
cp bo hành), và rng ngi s dng có th cung cp li Chng trình
theo nhng điu kin này, và thông báo đ ngi s dng có th xem bn
sao ca Giy phép này. (Ngoi l: nu bn thân Chng trình là tng tác
nhng không có mt thông báo nào nh trên, thì sn phm ca bn d
a
trên Chng trình đó cng không bt buc phi có thông báo nh vy).
Nhng yêu cu trên áp dng cho toàn b các sn phm chnh sa. Nu có nhng
phn ca sn phm rõ ràng không bt ngun t Chng trình, và có th đc
xem là đc lp và riêng bit, thì Giy phép này và các điu khon ca nó s
không áp dng cho nhng phn đó khi bn cung cp chúng nh nhng sn phm
riêng bit. Nhng khi bn cung cp nhng phn đó nh nhng phn nh trong c
mt sn phm da trên Chng trình, thì vic cung cp này phi tuân theo nhng
điu khon ca Giy phép này, cho phép nhng ngi đc cp phép có quyn
đi vi toàn b sn phm, cng nh đi vi tng phn trong đó, bt k ai đã vit
nó.
Nh vy, điu khon này không nhm mc đích xác nhn quyn hoc tranh giành
quyn ca bn đi vi nhng sn phm hoàn toàn do bn vit; mà mc đích ca
nó là nhm thi hành quyn kim soát đi vi vic cung cp nhng sn phm bt
ngun hoc tng hp da trên Chng trình.
Ngoài ra, vic kt hp thun tuý Chng trình (hoc mt sn phm d
a trên
Chng trình) vi mt sn phm không da trên Chng trình vi mc đích lu

tr hoc qung bá không đa sn phm đó vào trong phm vi áp dng ca Giy
phép này.
3. Bn có th sao chép và cung cp Chng trình (hoc mt sn phm da trên
Chng trình, nêu trong Mc 2) di hình thc mã đã biên dch hoc dng có th
thc thi đc trong khuôn kh các điu khon nêu trong Mc 1 và 2  trên, nu
nh bn:
a) Kèm theo đó mt bn mã ngun dng đy đ có th biên dch đc theo
các điu khon trong Mc 1 và 2 nêu trên trong mt môi trng trao đi
phn mm thông thng; hoc,
b) Kèm theo đó mt đ ngh có hn trong ít nht 3 nm, theo đó cung cp
cho bt k mt bên th ba nào mt bn sao đy đ ca mã ngun tng
ng, và phi
đc cung cp vi giá chi phí không cao hn giá chi phí vt
Qun tr H thng Linux - C bn
12
lý ca vic cung cp theo các điu khon trong Mc 1 và 2 nêu trên trong
mt môi trng trao đi phn mm thông thng; hoc
c) Kèm theo đó thông tin bn đã nhn đc đ đ ngh cung cp mã ngun
tng ng. (Phng án này ch đc phép đi vi vic cung cp phi
thng mi và ch vi điu kin nu bn nhn đc Chng trình di
hình thc mã đã biên dch hoc dng có th thc thi đc cùng vi li đ
ngh nh vy, theo phn b trong điu khon nêu trên).
Mã ngun ca mt sn phm là mt dng u tiên ca sn phm dành cho vic
chnh sa nó. Vi mt sn phm có th thi hành, mã ngun hoàn chnh có ngha
là tt c các mã ngun cho các môđun trong sn phm đó, cng vi tt c các tp
tin đnh ngha giao din đi kèm vi nó, cng vi các hng dn dùng đ kim
soát vic biên dch và cài đt các tp thi hành. Tuy nhiên, mt ngoi l đc bit là
mã ngun không cn cha bt k mt th gì mà bình thng đc cung cp (t
ngun khác hoc hình thc nh phân) cùng vi nhng thành phn chính (chng
trình biên dch, nhân, và nhng phn tng t) ca h điu hành mà các chng

trình chy trong đó, tr khi bn thân thành phn đó li đi kèm vi mt tp thi
hành.
Nu vic cung cp lu hành mã đã biên dch hoc tp tin thi hành đc thc hin
qua vic cho phép tip cn và sao chép t mt đa đim đc ch đnh, thì vic
cho phép tip cn tng đng t
i vic sao chép mã ngun t cùng đa đim
cng đc tính nh vic cung cp mã ngun, mc dù thm chí các bên th ba
không b buc phi sao chép mã ngun cùng vi mã đã biên dch.
4. Bn không đc phép sao chép, chnh sa, cp phép hoc cung cp Chng
trình tr phi phi tuân th mt cách chính xác các điu khon trong Giy phép.
Bt k ý đnh sao chép, chnh sa, cp phép hoc cung cp Chng trình theo
cách khác đu làm mt hiu lc và t đng hu b quyn ca bn trong khuôn
kh Giy phép này. Tuy nhiên, các bên đã nhn đc bn sao hoc quyn t bn
vi Giy phép này s không b hu b giy phép nu các bên đó vn tuân th đy
đ các điu khon ca giy phép.
5. Bn không bt buc phi chp nhn Giy phép này khi bn cha ký vào đó.
Tuy nhiên, không có gì khác đm bo cho bn đc phép chnh sa hoc cung
cp Chng trình hoc các sn phm bt ngun t Chng trình. Nhng hành
đng này b lut pháp nghiêm cm nu bn không chp nhn Giy phép này. Do
vy, bng vic chnh sa hoc cung cp Chng trình (hoc bt k mt sn phm
Qun tr H thng Linux - C bn
13
nào da trên Chng trình), bn đã th hin s chp thun đi vi Giy phép
này, cùng vi tt c các điu khon và điu kin đi vi vic sao chép, cung cp
hoc chnh sa Chng trình hoc các sn phm da trên nó.
6. Mi khi bn cung cp li Chng trình (hoc bt k mt sn phm nào da
trên Chng trình), ngi nhn s t đng nhn đc giy phép t ngi cp
phép đu tiên cho phép sao chép, cung cp và chnh sa Chng trình theo các
điu khon và điu kin này. Bn không th áp đt bt c hn ch nào khác đi
vi vic thc hin quyn ca ngi nhn đã đc cp phép t thi đi

m đó. Bn
cng không phi chu trách nhim bt buc các bên th ba tuân th theo Giy
phép này.
7. Nu nh, theo quyt đnh ca toà án hoc vi nhng bng chng v vic vi
phm bn quyn hoc vì bt k lý do nào khác (không gii hn trong các vn đ
v bn quyn), mà bn phi tuân theo các điu kin (nêu ra trong lnh ca toà án,
biên bn tho thun hoc  ni khác) trái vi các điu kin ca Giy phép này,
thì chúng cng không th min cho bn khi nhng điu kin ca Giy phép này.
Nu bn không th đng thi thc hin các ngha v ca mình trong khuôn kh
Giy phép này và các ngha v thích đáng khác, thì hu qu là bn hoàn toàn
không đc cung cp Chng trình. Ví d, nu trong giy phép bn quyn không
cho phép nhng ngi nhn đc bn sao trc tip hoc gián tip qua bn có th
cung cp li Chng trình thì trong trng hp này cách duy nht bn có th tho
mãn c hai điu kin là hoàn toàn không cung cp Chng trình.
Nu bt k mt phn nào trong điu khon này không có hiu lc hoc không th
thi hành trong mt hoàn cnh c th, thì s cân đi áp dng các điu khon, và
toàn b điu khon s đc áp dng trong nhng hoàn cnh khác.
Mc đích ca điu khon này không nhm buc bn phi vi phm bt k mt bn
quyn nào hoc các quyn s hu khác hoc tranh lun v giá tr hiu lc ca bt
k quyn hn nào nh vy; mc đích duy nht ca điu khon này là nhm bo
v s toàn vn ca h thng cung cp phn mm t do đang đc thc hin vi
giy phép công cng. Nhiu ngi đã đóng góp rt nhiu vào s đa dng ca các
phn mm t do đc cung cp thông qua h thng này vi s tin tng rng h
thng đc s dng mt cách thng nht; tác gi/ngi cung cp có quyn quyt
đnh rng h có mong mun cung cp phn mm thông qua h thng nào khác
hay không, và ngi đc cp phép không th có nh hng ti s la chn này.
Qun tr H thng Linux - C bn
14
iu khon này nhm làm rõ nhng h qu ca các phn còn li ca Giy
phép này.

8. Nu vic cung cp và/hoc s dng Chng trình b cm  mt s nc nht
đnh bi quy đnh v bn quyn, ngi gi bn quyn gc đã đa Chng trình
vào di Giy phép này có th b sung mt điu khon hn ch vic cung cp 
nhng nc đó, ngha là vic cung cp ch đc phép  các nc không b lit kê
trong danh sách hn ch. Trong trng hp này, Giy phép đa vào nhng hn
ch đc ghi trong ni dung ca nó.
9. T chc Phn mm T do có th theo thi gian công b nhng phiên bn
chnh sa và/hoc phiên bn mi ca Giy phép Công cng. Nhng phiên bn đó
s đng nht vi tinh thn ca phiên bn hin này, nhng có th khác  mt s
chi tit nhm gii quyt nhng vn đ hay nhng lo ngi mi.
Mi phiên bn s có mt mã s phiên bn riêng. Nu Chng trình và "bt k
mt phiên bn nào sau đó" có áp dng mt phiên bn Giy phép c th, bn có
quyn la chn tuân theo nhng điu khon và điu kin ca phiên bn giy phép
đó hoc ca bt k mt phiên bn nào sau đó do T chc Phn mm T do công
b. Nu Chng trình không nêu c th mã s phiên bn giy phép, bn có th
la chn bt k mt phiên bn nào đã tng đc công b bi T chc Phn mm
T do.
10. Nu bn mun kt hp các phn ca Chng trình vào các chng trình t do
khác mà điu kin cung cp khác vi chng trình này, hãy vit cho tác gi đ
đc phép. i vi các phn mm đc cp bn quyn bi T chc Phm mm
T do, hãy đ xut vi t chc này; đôi khi chúng tôi cng có nhng ngoi l.
Quyt đnh ca chúng tôi s da trên hai mc tiêu là bo h tình trng t do ca
tt c các sn phm bt ngun t phn mm t do ca chúng tôi, và thúc đy vic
chia s và tái s dng phn mm nói chung.
KHÔNG BO HÀNH
DO CHNG TRÌNH C CP PHÉP MIN PHÍ NÊN KHÔNG CÓ MT
CH  BO HÀNH NÀO TRONG MC  CHO PHÉP CA LUT
PHÁP. TR KHI C CÔNG B KHÁC I B
NG VN BN, NHNG
NGI GI BN QUYN VÀ/HOC CÁC BÊN CUNG CP CHNG

TRÌNH NGUYÊN BN S KHÔNG BO HÀNH DI BT K HÌNH
THC NÀO, BAO GM NHNG KHÔNG GII HN TRONG CÁC HÌNH
THC BO HÀNH I VI TÍNH THNG MI CNG NH TÍNH
Qun tr H thng Linux - C bn
15
THÍCH HP CHO MT MC ÍCH C TH. BN LÀ NGI CHU TOÀN
B RI RO V CHT LNG CNG NH VIC VN HÀNH CHNG
TRÌNH. TRONG TRNG HP CHNG TRÌNH CÓ KHIM KHUYT,
BN PHI CHU TOÀN B CHI PHÍ CHO NHNG DCH V SA CHA
CN THIT.
TRONG TT C CÁC TRNG HP TR KHI CÓ YÊU CU CA LUT
PHÁP HOC CÓ THO THUN BNG VN BN, NHNG NGI CÓ
BN QUYN HOC BT K MT BÊN NÀO CHNH SA VÀ/HOC
CUNG CP LI CHNG TRÌNH TRONG CÁC IU KIN NH Ã NÊU
TRÊN U KHÔNG CÓ TRÁCH NHIM VI BN V CÁC LI HNG
HÓC, BAO GM CÁC LI CHUNG HAY C BIT, NGU NHIÊN HAY
TT YU NY SINH DO VIC S DNG HOC KHÔNG S DNG
C CHNG TRÌNH (BAO GM NHNG KHÔNG GII HN TRONG
VIC MT D LIU, D LIU THIU CHÍNH XÁC HOC CHNG
TRÌNH KHÔNG VN HÀNH C VI CÁC CHNG TRÌNH KHÁC),
THM CHÍ C KHI NGI CÓ BN QUYN VÀ CÁC BÊN KHÁC Ã
C THÔNG BÁO V KH NNG XY RA NHNG THIT HI Ó.

KT THÚC CÁC IU KIN VÀ IU KHON.
Áp dng nhng điu khon trên nh th nào đi vi chng trình ca bn
Nu bn xây dng mt chng trình mi, và bn mun cung cp mt cách ti đa
cho công chúng s dng, thì bin pháp tt nht đ đt đc điu này là phát trin
chng trình đó thành phn mm t do đ ai cng có th cung cp li và thay đi
theo nhng điu khon nh trên.
 làm đc vic này, hãy

đính kèm nhng thông báo nh sau cùng vi chng
trình ca mình. An toàn nht là đính kèm chúng trong phn đu ca tp tin mã
ngun đ thông báo mt cách hiu qu nht v vic không có bo hành; và mi
tp tin đu phi có ít nht mt dòng v “bn quyn” và tr đn toàn b thông báo.
Mt dòng đ tên chng trình và ni dung ca nó.
Bn quyn (C) nm, tên tác gi.
Chng trình này là phn mm t do, bn có th cung cp li và/hoc chnh sa
nó theo nhng điu khon ca Giy phép Công cng ca GNU do T chc Phn
Qun tr H thng Linux - C bn
16
mm T do công b; phiên bn 2 ca Giy phép, hoc bt k mt phiên bn sau
đó (tu s la chn ca bn).
Chng trình này đc cung cp vi hy vng nó s hu ích, tuy nhiên KHÔNG
CÓ BT K MT BO HÀNH NÀO; thm chí k c bo hành v KH NNG
THNG MI hoc TÍNH THÍCH HP CHO MT MC ÍCH C TH. Xin
xem Giy phép Công cng ca GNU đ bit thêm chi tit.
Bn phi nhn đc mt bn sao ca Giy phép Công cng ca GNU kèm theo
chng trình này; nu bn cha nhn đc, xin gi th v T chc Phn mm T
do, 59 Temple Place - Suite 330, Boston, MA 02111-1307, USA.
Xin hãy b sung thông tin v đa ch liên lc ca bn (th đin t và bu đin).
N
u chng trình chy tng tác, hãy đa mt thông báo ngn khi bt đu chy
chng trình nh sau:
Gnomovision phiên bn 69, Copyright (C) nm, tên tác gi.
Gnomovision HOÀN TOÀN KHÔNG CÓ BO HÀNH; đ xem chi tit hãy gõ
`show w'. ây là mt phn mm min phí, bn có th cung cp li vi nhng
điu kin nht đnh, gõ ‘show c’ đ xem chi tit.
Gi thit lnh `show w' và `show c' cho xem nhng phn tng ng trong Giy
phép Công cng. Tt nhiên nhng l
nh mà bn dùng có th khác vi ‘show w' và

`show c'; nhng lnh này có th là nhn chut hoc lnh trong thanh công c -
tu theo chng trình ca bn.
Bn cng cn phi ly ch ký ca ngi ph trách (nu bn là ngi lp trình)
hoc ca trng hc (nu có) xác nhn t chi bn quyn đi vi chng trình.
Sau đây là ví d:
Yoyodyne, Inc., ti đây t chi t
t c các quyn li bn quyn đi vi chng
trình `Gnomovision' vit bi James Hacker.
Ch ký ca Ty Coon, 1 April 1989
Ty Coon, Phó Tng Giám đc.
Giy phép Công cng này không cho phép đa chng trình ca bn vào trong
các chng trình đc quyn. Nu chng trình ca bn là mt th vin th tc
ph, bn có th thy nó hu ích hn nu cho th vin liên kt vi các ng dng
đc quy
n. Nu đây là vic bn mun làm, hãy s dng Giy phép Công cng
Hn ch ca GNU thay cho Giy phép này.
Qun tr H thng Linux - C bn
17
GII THIU
Gii thiu tài liu
Tài liu Qun tr h thng Linux – C bn là cun giáo trình đc xây dng vi
mc đích chuyn ti các kin thc ht sc c bn nhng cn thit đi vi các hc
viên, đc bit là đi vi nhng ngi làm công tác ging dy.
Tài liu này đc biên dch chính da trên b giáo trình ca Hc vin Linux LPI
(Linux Professional Institute). ây là b giáo trình đc biên son mt cách công
phu, t m và khoa hc, dùng cho vic đào to và ôn luyn các chng ch LPI ca
Hc vin Linux.
Do đang trong quá trình xây dng, trong ni dung tài liu không tránh khi nhiu
thiu sót. Rt mong đc s đóng góp ý kin ca ngi đc đ tài liu ngày càng
đc hoàn chnh hn.

Xin chân thành cm n!
Qun tr H thng Linux - C bn
18
CÀI T
Cu trúc ca đa cài
Hin ti, có rt nhiu phiên bn phân phi Linux khác nhau. Vi mi bn, cách
đt tên ca các th mc trên đa cài cng khác nhau. Thông thng chúng có
dng nh sau:



packages: Th mc cha các gói phn mm đã đc biên dch trc. Tùy vào
tng bn phân phi mà th mc này có tên khác nhau. Di đây là mt s ví d:
debian: dist
mandrake: Mandrake
redhat: RedHat
suse: suse
fedora: Fedora

images: Dùng đ cha nh ca Linux. Có nhiu kiu file nh khác nhau. Mi file
có mt công dng riêng:
- Khi đng tin trình cài đt
- Cung cp module cho nhân
- Khôi phc li h
 thng
Mt s nh có th đc ghi li vào đa mm hoc CD, USB nhm mc đích khi
đng quá trình cài đt t nhiu ngun khác nhau.
Qun tr H thng Linux - C bn
19
Bn thân nhiu file nh cng cha bên trong nó nhng file và th mc con. Có

th truy cp đn nhng file và th mc này thông qua vic ánh x file nh vào
mt thit b loop.



mount –o loop /path/to/Image /mnt

dosutils: Th mc cha mt s công c giúp cho vic chun b cài đt đc
thun li hn trong môi trng DOS.
Cài đt Cc b
Cài đt cc b là cách thc d dàng và ph thông nht trong tt c các phng
thc cài đt. Hu ht các bn phân phi Linux đu có dng boot CD cho phép
khi đng quá trình cài đt mt cách t đng. Vi nhng máy tính không có 
CD, có th thay th nó bi đa mm hoc USB đ khi đng quá trình này (khi
đó, th mc packages thng đc đt trong  cng).
 to ra đa mm hoc đa USB có kh nng khi đng, có th dùng lnh dd
trong Linux hoc rawrite.exe trong DOS/Win.

dd if=/path/to/Image of=/dev/fd0 (hoc /dev/sdX)
rawrite.exe

Ví d: i vi các bn phân phi ca RedHat các file nh này có tên là
boot.img. Ngoài ra, có th còn có mt s file nh đc bit khác đc cung cp
nh: bootnet.img hay pcmcia.img.
Qun tr H thng Linux - C bn
20
Cài đt qua Mng
Thông thng các gói cài đt đc đ ti mt server  xa, ngi dùng ch cn
khi đng quá trình cài đt, thit lp các tham s mng chính xác sau đó, tin
trình cài đt s t đng download các gói cn thit v máy tính đ cài (thông qua

các giao thc nh FTP, HTTP, NFS).
 khi đng quá trình cài đt có th s dng bt k phng thc nào nh đã
miêu t trong phn Cài đt Cc b. Ngoài ra, quá trình này cng có th đc khi
đng thông qua mt Card Mng có kh nng boot kt hp vi DHCP và TFTP
Server đc thit lp cho mc đích này.
Phc hi H thng
Trong trng hp h thng b trc trc, không th khi đng chính xác, có th
phc hi đc mt s li thông qua c ch khi đng Phc hi H thng.
Khi khi đng c ch này, mt phiên bn thu gn ca Linux và mt h thng file
o đc np vào và chy ngay trên RAM h thng. H thng file tht s đc tìm
kim và ánh x
vào mt th mc ca h thng file o này. Ngi dùng có th
dùng lnh chroot đ chuyn qua h thng file tht và x lý s c. Thông thng
nu tìm thy, nó s đc ánh x vào th mc /mnt/sysimage ca h thng o.


Qun tr H thng Linux - C bn
21
Chin lc Phân vùng
Phân vùng  cng là quá trình không th thiu trong khi cài đt Linux. Tùy theo
tng phiên bn phân phi mà quá trình này có th thc hin t đng hoc th
công.  thc hin th công, cn có s hiu bit sâu sc v h thng file trong
Linux cng nh mc đích s dng h thng.



Hình trên mô t mt lc đ phân vùng dng đn gin cùng h thng file ca
mt h thng mu. Thc cht h thng file trong Linux là mt cây bao gm th
mc gc “/” và các th mc con nhiu cp. Các tài nguyên h thng đc s
dng đ lu tr d liu đc gn kt/ánh x (mounted) vào các đim ch đnh

trên h thng file, các đim này đc gi là các đim gn kt/ánh x (mount
point). Th mc gc “/” cng là mt đim gn kt và phân vùng lu tr d liu
cho “/” s đc xác đnh trong quá trình khi đng.
Qun tr H thng Linux - C bn
22
Khi đng kép vi nhiu h điu hành
Cng ging nh Windows, Linux h tr nhiu h điu hành trên mt máy tính.
Chng trình khi đng ca Linux s t đng nhn bit các h điu hành này.
Nu nhn bit thành công, mt la chn s đc t đng thêm vào menu khi
đng.
Linux cng h tr khi đng h điu hành Windows.  thit lp đc h thng
nh vy, cn phi có chin lc phân vùng đúng đn. Sau đó, cách đn gin nht
là cài đt Linux sau khi cài đt Windows. Nu không, phi có kinh nghim v 
cng, bng phân vùng… và nhng phn liên quan đ có th khc phc s c.
Bài tp
1. Cài đt (qua mng hoc không) mt h thng Linux vi yêu cu nh sau:
+ Chn “Custom System”
+ Phân vùng  cng vi Disk Druid thành các phân vùng nh sau:
/boot
SWAP
/
/usr
/home
/tmp
/var
+ Cài đt GRUB lên MBR và đt mt khu cho GRUB.
+ Cài đt các gói theo yêu cu ca ging viên.
2. Phc hi h thng
+ Gi s bn b quên mt khu root, khi đng li máy tính và phc hi li nó
bng ch đ single.

+ Gi s bn cng quên c m
t khu ca GRUB nên không khi đng vào ch đ
single đc. Khi đng máy tính bng đa có kh nng cu h (Rescue Mode).
Sa li file cu hình ca GRUB (/boot/grub/grub.conf) đ xóa mt khu.
Qun tr H thng Linux - C bn
23
CU HÌNH PHN CNG
B nh
RAM h thng đc dò tìm bi BIOS trong quá trình khi đng và kernel s
dng kt qu ca quá trình này. Vì vy, trong nhng trng hp h thng s
dng RAM s lng ít hn thc t cài đt, cn phi kim tra li phn cng xem
đã cm đúng qui cách cha hoc BIOS có hot đng đúng không.
Trong trng hp mun ch đnh chính xác lng RAM mà Linux phi dùng, có
th thêm các tham s cho chng trình khi đng đc cài đt trên h thng:

LILO
Sa file /etc/lilo.conf, thêm dòng
append=“mem=<Dung lng RAM>M”
Sau đó chy /sbin/lilo.

GRUB
Sa file /boot/grub/grub.conf nh sau:
kernel vmlinuz mem=<Dung lng RAM>M
Qun lý Tài nguyên
 truy cp vào các thit b, h thng (CPU) phi cp phát các tài nguyên truy
cp cho chúng. Sau đây là các kiu tài nguyên này:

IRQs (Interrupt Request Lines)
Là các đng truyn liên lc trc tip t thit b đn CPU giúp các thit b yêu
cu CPU x lý thông tin ca chúng gi đn. Mi khi có yêu cu/ngt, CPU phi

tm dng công vic đang thi hành đ x lý ngt. Có 16 IRQs đánh s t 0 đn 15.
a ch I/O (Input/Output – Nhp/Xut)
Là nhng đa ch trên b nh h thng đc ánh x vào b nh ca thit b. Mi
thao tác trên vùng nh này tng đng vi thao tác lên b nh ca thit b.
Qun tr H thng Linux - C bn
24

DMA (Direct Memory Access channels)
Là các kênh truyn d liu cho phép thit b thao tác trc tip lên b nh h
thng mà không phi thông qua CPU.

Lit kê các tài nguyên đã cp phát
Nhân lu gi các thông tin này trong th mc /proc. Các file đc s dng là:

/proc/dma
/proc/interrupts
/proc/ioports
/proc/pci

Nhng thông tin này cng có th đc lit kê ra bi các công c nh lspci hay
dmesg:

lspci
Lit kê danh sách thông tin ca nhng chipset gn trên thit b ti các khe PCI.
Vi tham s -v, lnh s lit kê các thit lp v I/O và IRQ.
Vi tham s -b (BUS centric) lnh s lit kê thông tin do BIOS qun lý (có th
khác vi do nhân qun lý).

dmesg
Hin th tt c các thông đip mc nhân tính t lúc khi đng máy. Nhng thông

tin này cng có th ly đc t file /var/log/dmesg.
Mt s Tài nguyên thng dùng
Device I/O port IRQ
/dev/ttyS0 0x03f8 4
/dev/ttyS1 0x02f8 3
/dev/lp0 0x378 7
Qun tr H thng Linux - C bn
25
/dev/lp1 0x278 5
soundcard 0x220

USB
USB (Universal Serial Bus) là chun kt ni gia các thit b vi nhau và vi PC.
Chúng đc chia thành các lp thit b nh sau:

Display Devices
Communication Devices
Audio Devices
Mass Storage Devices
Human Interface Devices (HID)

Mi thit b gn vào cng USB đu đc điu khin bi mt b điu khin USB
Controller. Bt đu t phiên bn nhân 2.2.7, Linux mi h tr USB Controller.
Có 3 kiu USB Controllers nh sau:

Host Controler Kernel Module
OHCI (Compaq) usb-ohci.o
UHCI (Intel) usb-uhci.o
EHCI (USB v 2.0) ehci-hdc.o

SCSI
Hin nay, chun SCSI có hai kiu giao tip là:
- Chun giao tip 8-bit vi mt kênh truyn h tr 8 thit b SCSI. Tuy nhiên do
đã bao gm c controller nên card SCSI theo chun này ch có th kt ni đc
vi ti đa 7 thit b SCSI khác.