Quản Lý Giáo Dục Hướng Nghiệp Theo Hướng Tạo Nguồn Cán Bộ Xã Ở Trung Tâm Giáo Dục Thường Xuyên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

THIỀU THẾ KỶ

QUẢN LÝ GIÁO DỤC HƯỚNG NGHIỆP
THEO HƯỚNG TẠO NGUỒN CÁN BỘ XÃ Ở TRUNG TÂM
GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN HUYỆN THANH THỦY,
TỈNH PHÚ THỌ

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2016
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN




ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

THIỀU THẾ KỶ

QUẢN LÝ GIÁO DỤC HƯỚNG NGHIỆP
THEO HƯỚNG TẠO NGUỒN CÁN BỘ XÃ Ở TRUNG TÂM
GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN HUYỆN THANH THỦY,
TỈNH PHÚ THỌ
Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 60.14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Hà Thế Truyền

THÁI NGUYÊN - 2016
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN




LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số
liệu, kết quả trong luận văn là trung thực và chưa từng có ai công bố trong
công trình khoa học nào khác.
Tác giả luận văn

Thiều Thế Kỷ

i


LỜI CẢM ƠN
Tác giả xin trân trọng cảm ơn trường Đại học Sư phạm Thái Nguyên,
cảm ơn các thầy cô giáo đã giảng dạy và giúp đỡ tác giả trong suốt quá trình
học tập và thực hiện đề tài.
Đặc biệt, tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến thầy PGS.TS Hà
Thế Truyền, người thầy đã tận tình giúp đỡ, hướng dẫn tác giả nghiên cứu và
thực hiện đề tài này.
Tác giả xin trân trọng cảm ơn các đồng chí lãnh đạo Sở Giáo dục và Đào
tạo Phú Thọ, các đồng chí lãnh đạo và chuyên viên các phòng ban chuyên môn
Sở Giáo dục và Đào tạo Phú Thọ, trường trung cấp kỹ thuật và nghiệp vụ Sông

Hồng, lãnh đạo các trung tâm GDTX, các trường THPT trên địa bàn huyện và
lân cận. Trân trọng cảm ơn các đồng chí lãnh đạo và chuyên viên Ban Tổ chức
huyện ủy, phòng nội vụ huyện Thanh Thủy, các đồng chí cán bộ, lãnh đạo địa
phương thuộc các xã (thị trấn) của huyện Thanh Thủy, các đồng chí lãnh đạo,
giáo viên, nhân viên, hội cha mẹ học viên, các em học viên trung tâm giáo dục
thường xuyên huyện Thanh Thủy đã giúp đỡ tác giả trong suốt quá trình nghiên
cứu thực hiện đề tài.
Cuối cùng tác giả xin gửi lời tri ân đến người thân, đồng nghiệp, bạn bè
đã động viên khích lệ và tạo điều kiện thuận lợi để tác giả hoàn thành đề tài
của mình. Tác giả rất mong nhận được sự chỉ dẫn, góp ý kiến của các thầy cô
giáo, bạn đồng nghiệp và tất cả mọi người quan tâm đến nội dung đề tài
Xin trân trọng cảm ơn.
Thái Nguyên, ngày 02 tháng 7 năm 2016
Tác giả luận văn

Thiều Thế Kỷ

ii


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................. i
LỜI CẢM ƠN ................................................................................................... ii
MỤC LỤC ........................................................................................................ iii
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT ............................... iv
DANH MỤC CÁC BẢNG ............................................................................... v
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ .......................................................... vi
MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1
1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................ 1
2. Mục đích nghiên cứu...................................................................................... 3

3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ............................................................... 3
4. Giả thuyết khoa học ....................................................................................... 4
5. Nhiệm vụ nghiên cứu ..................................................................................... 4
6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu .................................................................... 4
7. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................... 4
8. Đóng góp của đề tài ....................................................................................... 6
9. Cấu trúc luận văn ........................................................................................... 7
Chương 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ QUẢN LÝ GIÁO DỤC HƯỚNG
NGHIỆP THEO HƯỚNG TẠO NGUỒN CÁN BỘ XÃ Ở TRUNG TÂM
GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN ..................................................................... 8
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề ..................................................................... 8
1.1.1. Giáo dục hướng nghiệp ở một số nước trên thế giới ............................... 8
1.1.2. Giáo dục hướng nghiệp và vấn đề đào tạo cán bộ, công chức xã ở
Việt Nam ............................................................................................................ 9
1.2. Một số khái niệm cơ bản ........................................................................... 10
1.2.1. Khái niệm quản lý giáo dục ................................................................... 10
1.2.2. Khái niệm hướng nghiệp ........................................................................ 11

iii


1.2.3. Giáo dục hướng nghiệp .......................................................................... 13
1.2.4. Cán bộ cấp xã ......................................................................................... 14
1.2.5. Khái niệm tạo nguồn cán bộ xã ............................................................. 14
1.2.6. Quản lý giáo dục hướng nghiệp theo hướng tạo nguồn cán bộ xã ........ 17
1.2.7. Biện pháp quản lý giáo dục hướng nghiệp theo hướng tạo nguồn cán
bộ xã ................................................................................................................. 18
1.3. Nhiệm vụ, hình thức, ý nghĩa và tính chất của giáo dục hướng nghiệp theo
hướng tạo nguồn cán bộ xã .............................................................................. 19
1.3.1. Nhiệm vụ giáo dục hướng nghiệp theo hướng tạo nguồn cán bộ xã ..... 19

1.3.2. Các hình thức giáo dục hướng nghiệp theo hướng tạo nguồn cán bộ xã ..... 20
1.3.3. Ý nghĩa của giáo dục hướng nghiệp theo hướng tạo nguồn cán bộ xã .. 20
1.3.4. Tính chất của giáo dục hướng nghiệp theo hướng tạo nguồn cán bộ xã ..... 22
1.4. Quản lý giáo dục hướng nghiệp theo hướng tạo nguồn cán bộ xã của giám
đốc trung tâm giáo dục thường xuyên ............................................................. 23
1.4.1. Một số văn bản chỉ đạo của Đảng và Nhà nước Việt Nam về giáo dục
hướng nghiệp.................................................................................................... 23
1.4.2. Nhiệm vụ và quyền hạn của giám đốc trung tâm giáo dục thường xuyên... 25
1.4.3. Nội dung quản lý giáo dục hướng nghiệp theo hướng tạo nguồn cán bộ
xã của giám đốc trung tâm giáo dục thường xuyên ......................................... 26
1.5. Bài học kinh nghiệm về quản lý giáo dục hướng nghiệp ở một số nước
trên thế giới ...................................................................................................... 30
1.5.1. Ở Mỹ ...................................................................................................... 30
1.5.2. Ở Philipines ............................................................................................ 31
1.5.3. Ở Nhật Bản............................................................................................. 31
1.5.4. Một số bài học kinh nghiệm vận dụng trong quản lý giáo dục hướng
nghiệp của giám đốc trung tâm giáo dục thường xuyên .................................. 32
1.6. Một số vấn đề về tâm lý lứa tuổi học viên trung tâm giáo dục thường
xuyên ảnh hưởng đến giáo dục hướng nghiệp ................................................. 34

iv


1.7. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý giáo dục hướng nghiệp ở trung tâm
giáo dục thường xuyên ..................................................................................... 34
1.7.1. Nhóm yếu tố ảnh hưởng thuộc về chủ thể quản lý ................................ 34
1.7.2. Nhóm yếu tố ảnh hưởng thuộc về đối tượng quản lý ............................ 35
1.7.3. Nhóm yếu tố ảnh hưởng thuộc về môi trường quản lý .......................... 35
Kết luận chương 1 ............................................................................................ 37
Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ GIÁO DỤC HƯỚNG NGHIỆP

THEO HƯỚNG TẠO NGUỒN CÁN BỘ XÃ Ở TRUNG TÂM GIÁO
DỤC THƯỜNG XUYÊN HUYỆN THANH THỦY, TỈNH PHÚ THỌB
2.1. Đặc điểm hệ thống chính trị, tình hình kinh tế-xã hội huyện Thanh Thủy
liên quan đến quản lý giáo dục hướng nghiệp theo hướng tạo nguồn cán bộ xã
ở trung tâm giáo dục thường xuyên huyện Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ .......... 38
2.2. Khái quát về trung tâm giáo dục thường xuyên huyện Thanh Thủy, tỉnh
Phú Thọ ............................................................................................................ 40
2.2.1. Tình hình phân luồng học viên trung tâm giáo dục thường xuyên huyện
Thanh Thủy ...................................................................................................... 42
2.2.2. Tình hình phát triển giáo dục hướng nghiệp ở trung tâm giáo dục thường
xuyên huyện Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ ......................................................... 43
2.3. Thực trạng giáo dục hướng nghiệp và quản lý giáo dục hướng nghiệp theo
hướng tạo nguồn cán bộ xã ở trung tâm giáo dục thường xuyên huyện Thanh
Thủy, tỉnh Phú Thọ .......................................................................................... 44
2.3.1. Thực trạng giáo dục hướng nghiệp theo hướng tạo nguồn cán bộ xã ở
trung tâm giáo dục thường xuyên huyện Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ .............. 46
2.3.2. Thực trạng quản lý giáo dục hướng nghiệp theo hướng tạo nguồn cán bộ xã
ở trung tâm giáo dục thường xuyên huyện Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ ................ 50
2.4. Đánh giá thực trạng quản lý giáo dục hướng nghiệp theo hướng tạo
nguồn cán bộ xã ở trung tâm giáo dục thường xuyên huyện Thanh Thủy,
tỉnh Phú Thọ .................................................................................................... 63

v


2.4.1. Một số kết quả đạt được ......................................................................... 63
2.4.2. Một số tồn tại ......................................................................................... 64
2.4.3. Nguyên nhân của những tồn tại ............................................................. 68
2.5. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý giáo dục hướng nghiệp theo
hướng tạo nguồn cán bộ xã ở trung tâm giáo dục thường xuyên huyện Thanh

Thủy, tỉnh Phú Thọ .......................................................................................... 68
Kết luận chương 2 ............................................................................................ 71
Chương 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ GIÁO DỤC HƯỚNG NGHIỆP
THEO HƯỚNG TẠO NGUỒN CÁN BỘ XÃ Ở TRUNG TÂM GIÁO
DỤC THƯỜNG XUYÊN HUYỆN THANH THỦY, TỈNH PHÚ THỌ.......... 72
3.1.Một số nguyên tắc để xây dựng biện pháp ................................................ 72
3.1.1.Nguyên tắc đảm bảo tính khoa học ......................................................... 72
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn ........................................................ 72
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính đồng bộ ......................................................... 73
3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi ........................................................... 73
3.2. Đề xuất biện pháp quản lý giáo dục hướng nghiệp theo hướng tạo
nguồn cán bộ xã ở trung tâm giáo dục thường xuyên huyện Thanh Thủy,
tỉnh Phú Thọ .................................................................................................... 74
3.2.1.Quản lý công tác tuyên truyền nhằm nâng cao nhận thức về ý nghĩa, vai
trò, tầm quan trọng của giáo dục hướng nghiệp theo hướng tạo nguồn cán bộ
xã cho cán bộ quản lý, giáo viên, học viên và cha mẹ học viên ...................... 74
3.2.2. Quản lý đổi mới sinh hoạt nhóm, tổ chuyên môn dựa trên nghiên cứu
bài học nhằm bồi dưỡng năng lực chuyên môn và nghiệp vụ sư phạm về
GDHN theo hướng tạo nguồn cán bộ xã cho giáo viên ................................... 78
3.2.3. Quản lý các hoạt động ngoại khóa về giáo dục hướng nghiệp theo
hướng tạo nguồn cán bộ xã .............................................................................. 84
3.2.4. Quản lý công tác xã hội hóa giáo dục hướng nghiệp theo hướng tạo
nguồn cán bộ xã ............................................................................................... 86

vi


3.2.5. Quản lý tốt việc kết hợp chặt chẽ giữa các lực lượng tham gia giáo dục
hướng nghiệp theo hướng tạo nguồn cán bộ xã ............................................... 88
3.2.6. Quản lý xây dựng, bảo quản và sử dụng cơ sở vật chất, thiết bị dạy học

phục vụ giáo dục hướng nghiệp ....................................................................... 91
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ............................................................... 93
3.4. Khảo nghiệm về tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp ............ 95
3.4.1. Mục đích khảo sát .................................................................................. 95
3.4.2. Đối tượng xin ý kiến đánh giá ............................................................... 95
3.4.3. Tiến trình thực hiện phương pháp chuyên gia để xác định tính cần thiết
và tính khả thi của của các biện pháp .............................................................. 95
3.4.4. Kết quả đánh giá tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp ......... 98
3.5. Tổ chức thử nghiệm một biện pháp ........................................................ 100
3.5.1. Mục đích của thử nghiệm .................................................................... 100
3.5.2. Phạm vi, đối tượng, nội dung và thời gian thử nghiệm ....................... 101
3.5.3. Đánh giá kết quả thử nghiệm ............................................................... 101
Kết luận chương 3 .......................................................................................... 104
KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ .......................................................................... 105
1. Kết luận ...................................................................................................... 105
2. Khuyến nghị ............................................................................................... 106
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC LIÊN QUAN ĐẾN
LUẬN VĂN ................................................................................................... 108
PHỤ LỤC

vii


DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT
TT

VIẾT TẮT

VIẾT ĐẦY ĐỦ

1

BP

Biện pháp

2

CĐ

Cao đẳng

3

CMHV, HV

Cha mẹ học viên, học viên

4

CNH, HĐH

Công nghiệp hóa, hiện đại hóa

5

CSVC

Cơ sở vật chất

6

CM

Chuyên môn

7

ĐH

Đại học

8

GD&ĐT

Giáo dục và Đào tạo

9

GDHN

Giáo dục hướng nghiệp

10

GDLĐ

Giáo dục lao động

11

GDPT

Giáo dục phổ thông

12

GDTX

Giáo dục thường xuyên

13

GV

Giáo viên

14

GVBM

Giáo viên bộ môn

15

GVCN

Giáo viên chủ nhiệm

16

HĐNK

Hoạt động ngoại khóa

17

KHCN

Khoa học công nghệ

18

KTTH

Kỹ thuật tổng hợp

19

KT-XH

Kinh tế - xã hội

20

PGS.TS

Phó giáo sư. Tiến sĩ

21

QLGD, HN

Quản lý giáo dục, Hướng nghiệp

22

SHHN

Sinh hoạt hướng nghiệp

23

SL/TS

Số lượng/ Tổng số

24

SC/ TC/ CC

Sơ cấp/ Trung cấp/ Cao cấp

25

TB, TBDH

Trung bình, thiết bị dạy học

iv


TT

VIẾT TẮT

26

TCCN

Trung cấp chuyên nghiệp

27

TCN

Trung cấp nghề

28

THCS

Trung học cơ sở

29

THPT

Trung học phổ thông

30

TL

Tỉ lệ

31

TN

Tốt nghiệp

32

Th.S

Thạc sỹ

33

TVHN

Tư vấn hướng nghiệp

34

UBND

Ủy ban nhân dân

35 WTO

VIẾT ĐẦY ĐỦ

Tổ chức thương mại thế giới
(World -Trade -Organization)

v


DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1. Cơ cấu trình độ cán bộ, công chức cấp xã của huyện Thanh
Thủy năm 2015 ........................................................................ 39
Bảng 2.2. Kết quả hai mặt giáo dục năm học 2012 - 2013 ....................... 41
Bảng 2.3. Kết quả hai mặt giáo dục năm học 2013 - 2014 ....................... 41
Bảng 2.4. Kết quả hai mặt giáo dục năm học 2014 - 2015 ....................... 41
Bảng 2.5. Thống kê số lượng giải của học viên trung tâm khi tham gia kỳ
thi chọn học sinh giỏi các cấp .................................................. 41
Bảng 2.6. Cơ cấu cán bộ, giáo viên trung tâm giáo dục thường xuyên
huyện Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ ............................................. 42
Bảng 2.7. Học viên tìm hiểu về nghề nghiệp từ các nguồn thông tin khác nhau....46
Bảng 2.8. Đánh giá thực trạng các hình thức giáo dục hướng nghiệp theo
hướng tạo nguồn cán bộ xã ở trung tâm giáo dục thường xuyên
huyện Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ ............................................. 48
Bảng 2.9. Sự hiểu biết của học viên về lĩnh vực cán bộ xã ...................... 51
Bảng 2.10. Quan niệm của học viên và cha mẹ học viên về nghề nghiệp . 52
Bảng 2.11. Đánh giá việc thực hiện nhiệm vụ giáo dục hướng nghiệp theo
hướng tạo nguồn cán bộ xã ở trung tâm giáo dục thường xuyên
huyện Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ ............................................. 54

Bảng 2.12. Thăm dò ý kiến về việc tổ chức, chỉ đạo giáo dục hướng
nghiệp theo hướng tạo nguồn cán bộ xã ở trung tâm giáo dục
thường xuyên huyện Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ ....................... 56
Bảng 2.13. Đánh giá về quản lý các hình thức giáo dục hướng nghiệp theo
hướng tạo nguồn cán bộ xã ở trung tâm giáo dục thường xuyên
huyện Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ ............................................. 57
Bảng 2.14. Đánh giá về quản lý cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ giáo
dục hướng nghiệp theo hướng tạo nguồn cán bộ xã .................. 58

v


Bảng 2.15. Đánh giá về quản lý các nguồn lực tham gia vào xã hội hóa
giáo dục hướng nghiệp ............................................................ 60
Bảng 2.16. Hiểu biết của học viên về lĩnh vực cán bộ xã ........................ 62
Bảng 2.17. Kết quả điều tra các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý giáo dục
hướng nghiệp theo hướng tạo nguồn cán bộ xã ........................ 68
Bảng 3.1.Thống kê kết quả khảo sát về tính cần thiết và tính khả thi của
các biện pháp ........................................................................... 96
Bảng 3.2.Thống kê kết quả khảo sát được quy ra điểm và xếp thứ tự về
tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp ........................ 97
Bảng 3.3. Kết quả thay đổi năng lực chuyên môn, nghiệp vụ sư phạm về
giáo dục hướng nghiệp theo hướng tạo nguồn cán bộ xã ở trung
tâm giáo dục thường xuyên huyện Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ sau
khi tham gia đổi mới sinh hoạt nhóm, tổ chuyên môn dựa trên
nghiên cứu bài học ................................................................ 102

vi

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ
BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 2.1. Cơ cấu lao động trong các ngành của huyện Thanh Thủy, tỉnh
Phú Thọ ............................................................................................ 38
Biểu đồ 2.2. Tỉ lệ ý kiến của giáo viên và học viên về nơi có thể tìm thấy tài
liệu giáo dục hướng nghiệp (%) ...................................................... 59
Biểu đồ 2.3. Mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đối với quản lý giáo dục hướng
nghiệp theo hướng tạo nguồn cán bộ xã ở trung tâm giáo dục thường
xuyên huyện Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ ......................................... 70
Biểu đồ 3.1. Đồ thị biểu diễn sự tương quan giữa tính cần thiết và tính khả thi
của các biện pháp ............................................................................. 99
SƠ ĐỒ
Sơ đồ 1.1. Mối quan hệ giữa các thành tố cấu trúc của quá trình giáo dục
hướng nghiệp ................................................................................... 18
Sơ đồ 1.2. Một số yếu tố ảnh hưởng đến việc hướng nghiệp và phân luồng học
sinh tốt nghiệp trung học phổ thông ................................................ 22
Sơ đồ 1.3. Quá trình hướng nghiệp .................................................................. 23
Sơ đồ 3.1. Cách tìm hiểu nghề phù hợp ........................................................... 75
Sơ đồ 3.2. Phân luồng học viên tốt nghiệp trung học phổ thông ..................... 76
Sơ đồ 3.3. Cơ cấu tổ chức bộ máy chính quyền cấp xã ................................... 80
Sơ đồ 3.4. Mối quan hệ giữa các biện pháp quản lý giáo dục hướng nghiệp
theo hướng tạo nguồn cán bộ xã ở trung tâm giáo dục thường xuyên
huyện Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ .................................................... 94

vi


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trong giai đoạn đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập

quốc tế, đặc biệt từ khi nước ta chính thức trở thành thành viên thứ 150 của tổ
chức thương mại thế giới (WTO), nhu cầu nguồn nhân lực chất lượng cao của
Việt Nam lại càng trở nên có ý nghĩa quan trọng, quyết định sự thành công
trên con đường hội nhập kinh tế quốc tế. Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XII
đã khẳng định: “…Công nghiệp hoá, hiện đại hoá trong giai đoạn tới là tiếp
tục đẩy mạnh thực hiện mô hình công nghiệp hoá, hiện đại hoá trong điều
kiện phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập
quốc tế gắn với phát triển kinh tế tri thức, lấy khoa học, công nghệ, tri thức
và nguồn nhân lực chất lượng cao làm động lực chủ yếu; huy động và phân
bổ có hiệu quả mọi nguồn lực phát triển…” [14].
Phát triển giáo dục đào tạo là quốc sách hàng đầu. Đổi mới căn bản,
toàn diện giáo dục Việt Nam theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa,
dân chủ hóa và hội nhập quốc tế; trong đó đổi mới cơ chế quản lý giáo dục,
phát triển đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý là khâu then chốt. Tập trung
nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo; coi trọng giáo dục đạo đức, lối sống,
năng lực sáng tạo, kỹ năng thực hành, thực tiễn, khả năng tự tìm kiếm việc
làm, ổn định và phát triển nghề nghiệp. Xây dựng môi trường giáo dục lành
mạnh, kết hợp chặt chẽ có hiệu quả cầu nối giáo dục: “Gia đình - Nhà trường
- Xã hội”.
Quá trình hướng nghiệp, đào tạo nguồn nhân lực đáp ứng thời kỳ công
nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước không chỉ có ý nghĩa trong nước mà còn
thể hiện tính cạnh tranh, khả năng chiến thắng cao hơn trong việc tham gia
thị trường lao động quốc tế trong thời kỳ hội nhập, đặc biệt là khi Việt Nam
đã ký Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương - TPP (Trans-Pacific

1


Strategic Economic Partnership Agreement - Hiệp định thương mại tự do
được ký kết giữa 12 nước vào ngày 4 tháng 2 năm 2016 tại Auckland, New

Zealand).
Vì thế, để phát huy vai trò to lớn của giáo dục, đào tạo và quản lý công
tác giáo dục đào tạo có hiệu quả, các ngành, các cấp cần phải đổi mới tư duy
phát triển giáo dục, đổi mới công tác quản lý nhằm nâng cao hiệu quả hoạt
động của cơ sở giáo dục, trong đó giáo dục hướng nghiệp (GDHN) theo
hướng tạo nguồn cán bộ xã đối với học sinh trung học phổ thông. Đây là một
nhiệm vụ quan trọng, là yếu tố tiền đề tạo nên nguồn nhân lực chất lượng cao
ở địa phương.
Điều 27 chương III Luật Giáo dục 2005 (được sửa đổi bổ sung năm
2009) đã đưa ra mục tiêu giáo dục trung học phổ thông (THPT): “Giáo dục
THPT nhằm giúp học học sinh củng cố và phát triển những kết quả của giáo
dục trung học cơ sở, hoàn thiện học vấn phổ thông và có những hiểu biết
thông thường về kỹ thuật và hướng nghiệp, có điều kiện phát huy năng lực cá
nhân để lựa chọn hướng phát triển, tiếp tục học đại học, cao đẳng, trung cấp
học nghề hoặc đi vào cuộc sống lao động”[21].
Trong văn bản số 4295/BGDĐT - GDTX, ngày 24 tháng 8 năm 2015 về
hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ năm học 2015 - 2016 đối với giáo dục thường
xuyên (GDTX) đã chỉ rõ cần phải đa dạng hóa các hình thức tư vấn hướng
nghiệp, góp phần nâng cao hiệu quả giáo dục hướng nghiệp.
Áp dụng vào vùng miền và cơ sở giáo dục, tác giả nhận thấy: Giáo dục
vùng trung du miền núi phía bắc có vị trí quan trọng trong nhiệm vụ công
nghiệp hóa, hiện đại hóa và phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo an ninh quốc
phòng. Chỉ bằng con đường phát triển giáo dục, đào tạo mới nhanh chóng đưa
vùng miền núi khó khăn thoát khỏi nghèo nàn lạc hậu, giảm dần khoảng cách
giữa miền núi với vùng đô thị. Trong những năm qua, trung tâm GDTX huyện
Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ đã đóng góp ban đầu vào việc tạo nguồn cán bộ

2

cho huyện nhà. Song sự phát triển mạnh mẽ của khoa học công nghệ cùng với
quá trình toàn cầu hóa, hội nhập quốc tế đã đặt ra những yêu cầu ngày càng
cao đối với chất lượng nguồn nhân lực, đặc biệt là đội ngũ cán bộ xã ở vùng
miền núi khó khăn. Nhiều cán bộ xã trong huyện còn yếu về công nghệ thông
tin, năng lực quản lý hạn chế, vị trí việc làm không ổn định, xẩy ra hiện tượng
vừa thừa vừa thiếu nhân sự, công tác quản lý giáo dục hướng nghiệp theo
hướng tạo nguồn cán bộ xã ở trung tâm GDTX huyện chưa được quan tâm
đúng mức đã ảnh hưởng đến chất lượng quản lý nhà nước tại địa phương.
Xuất phát từ những lí do trên, đề tài: “Quản lý giáo dục hướng nghiệp
theo hướng tạo nguồn cán bộ xã ở trung tâm giáo dục thường xuyên huyện
Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ ” cần được đặt ra và nghiên cứu.
Với đề tài này, tác giả đề xuất biện pháp quản lý giáo dục hướng nghiệp
ở trung tâm giáo dục thường xuyên huyện Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ, với
mong muốn chất lượng giáo dục hướng nghiệp theo hướng tạo nguồn cán bộ
xã ở trung tâm GDTX huyện Thanh Thủy ngày càng thiết thực, hiệu quả.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lí luận về quản lý giáo dục hướng nghiệp ở
trường phổ thông và thực trạng quản lý giáo dục hướng nghiệp ở trung tâm
GDTX huyện Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ, tác giả đề xuất biện pháp quản lý
giáo dục hướng nghiệp theo hướng tạo nguồn cán bộ xã ở trung tâm
GDTX để thực hiện nhiệm vụ chính trị tạo nguồn cán bộ xã cho huyện
miền núi Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ nhằm ổn định bộ máy góp phần phát
triển kinh tế xã hội địa phương.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Giáo dục hướng nghiệp cho học viên trung tâm giáo dục thường xuyên
theo hướng tạo nguồn cán bộ xã ở huyện miền núi

3

3.2. Đối tượng nghiên cứu
Quản lý giáo dục hướng nghiệp theo hướng tạo nguồn cán bộ xã của
giám đốc trung tâm giáo dục thường xuyên huyện Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ.
4. Giả thuyết khoa học
Quản lý giáo dục hướng nghiệp theo hướng tạo nguồn cán bộ xã ở trung
tâm GDTX huyện Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ trong những năm gần đây đã đạt
được những kết quả ban đầu khá quan trọng, tuy nhiên chất lượng nguồn nhân
lực cán bộ xã của huyện còn bộc lộ những tồn tại, chưa đáp ứng được yêu cầu
của thời kỳ phát triển. Nếu đề xuất được các biện pháp quản lý giáo dục hướng
nghiệp theo hướng tạo nguồn cán bộ xã và thực hiện chúng một cách đồng bộ
thì sẽ nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác tạo nguồn cán bộ xã ở trung tâm
giáo dục thường xuyên huyện Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ, góp phần phát triển
kinh tế - xã hội của địa phương.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Xây dựng cơ sở lí luận về quản lý giáo dục hướng nghiệp theo
hướng tạo nguồn cán bộ xã tại trung tâm GDTX.
5.2. Khảo sát, phân tích, đánh giá thực trạng giáo dục hướng nghiệp và
quản lý giáo dục hướng nghiệp theo hướng tạo nguồn cán bộ xã ở trung tâm
GDTX huyện Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ.
5.3. Đề xuất các biện pháp quản lý giáo dục hướng nghiệp theo hướng
tạo nguồn cán bộ xã ở trung tâm GDTX huyện Thanh Thủy tỉnh Phú Thọ.
6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu
Đề tài chỉ đề cập đến giáo dục hướng nghiệp cho học viên trung tâm
giáo dục thường xuyên huyện Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ, đang học bậc THPT.
7. Phương pháp nghiên cứu
Đề tài sử dụng phối hợp các nhóm phương pháp nghiên cứu sau đây:
4

7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý thuyết
Sưu tầm, nghiên cứu tài liệu và cơ sở lí luận, các văn bản pháp quy, các
công trình nghiên cứu khoa học về quản lý giáo dục, quản lý giáo dục hướng
nghiệp. Từ đó phân tích và tổng hợp các vấn đề lí luận có liên quan đến đề tài.
Phân tích, tổng hợp các quan niệm về quản lý giáo dục, quản lý giáo
dục hướng nghiệp, công tác quản lý của giám đốc trung tâm GDTX đối với
GDHN theo hướng tạo nguồn cán bộ xã cho học viên học chương trình THPT.
Phân tích tổng hợp các số liệu, tư liệu về giáo dục hướng nghiệp ở trung
tâm GDTX huyện Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ
7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi:
+ Bảng hỏi cha mẹ học viên (CMHV) về sự phối kết hợp giữa giáo viên
và gia đình, cộng đồng trong quá trình giáo dục hướng nghiệp.
+ Bảng hỏi giáo viên về những công việc GDHN, những biện pháp
quản lý GDHN theo hướng tạo nguồn cán bộ xã.
+ Bảng hỏi cán bộ quản lý các cơ sở giáo dục bậc trung học về công tác
quản lý GDHN và những biện pháp quản lý có hiệu quả đối với giáo dục
hướng nghiệp trong nhà trường.
+ Bảng hỏi học viên về giáo dục hướng nghiệp
- Phương pháp quan sát:
Quan sát giáo dục hướng nghiệp và quản lý giáo dục hướng nghiệp theo
hướng tạo nguồn cán bộ xã.
- Phương pháp phỏng vấn:
+ Phỏng vấn học viên, cha mẹ học viên để làm rõ thực trạng quản lý
GDHN theo hướng tạo nguồn cán bộ xã của giám đốc trung tâm.
+ Phỏng vấn giáo viên và cán bộ quản lý để làm rõ thực trạng quản lý
giáo dục hướng nghiệp theo hướng tạo nguồn cán bộ xã.
5

- Phương pháp chuyên gia: Xin tư vấn thêm từ các chuyên gia có kinh
nghiệm về GDHN và cán bộ quản lý có kinh nghiệm quản lý GDHN.
- Nghiên cứu sản phẩm: phân tích những sáng kiến về quản lý GDHN
và kế hoạch quản lý GDHN của một số cán bộ quản lý ở cơ sở giáo dục.
7.3. Nhóm phương pháp hỗ trợ
- Sử dụng toán thống kê để xử lí số liệu, tính điểm trung bình đối với
phương án trả lời của khách thể điều tra, từ đó phân tích, đánh giá các kết quả
nghiên cứu của đề tài về mặt định tính.
- Sử dụng biểu bảng, sơ đồ, hình vẽ để minh hoạ.
Trên cơ sở lý luận và thực tiễn, tác giả lập sơ đồ, biểu bảng, hình vẽ để
mô tả, phản ánh đặc tính của nội dung nghiên cứu, từ đó phân tích, nhận định,
đánh giá và khái quát thành kết luận từ kết quả nghiên cứu.
8. Đóng góp của đề tài
8.1. Về mặt lý luận
Những kết quả nghiên cứu có thể được sử dụng nhằm xác lập cơ sở lý
luận và thực tiễn cho việc xây dựng các biện pháp quản lý giáo dục hướng
nghiệp cho học viên trung tâm GDTX theo hướng tạo nguồn cán bộ xã ở vùng
trung du miền núi.
8.2. Về mặt thực tiễn
Kết quả nghiên cứu sẽ giúp cho những người làm công tác quản lý giáo
dục hướng nghiệp thấy được thực trạng quản lý giáo dục hướng nghiệp theo
hướng tạo nguồn đào tạo cán bộ xã tại trung tâm GDTX huyện Thanh Thủy,
tỉnh Phú Thọ, để từ đó đưa ra các biện pháp, chủ trương, kế hoạch quản lý phù
hợp. Mặt khác kết quả nghiên cứu có thể sử dụng làm tư liệu phục vụ công tác
bồi dưỡng chuyên đề: “Quản lý giáo dục hướng nghiệp ở trung tâm GDTX
huyện Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ” cho cán bộ quản lý và giáo viên trung tâm.
Trên cơ sở đó, đề tài có thể mở rộng giáo dục hướng nghiệp ở trung tâm
GDTX sang các lĩnh vực hướng nghiệp khác để đáp ứng nhu cầu ổn định
nguồn nhân lực, đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội địa phương.

6


9. Cấu trúc luận văn
Ngoài các phần mở đầu, kết luận và đề nghị, danh mục các công trình
khoa học liên quan đến luận văn, tài liệu tham khảo và các phụ lục, nội dung
luận văn được trình bày trong 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý giáo dục hướng nghiệp theo hướng
tạo nguồn cán bộ xã ở trung tâm giáo dục thường xuyên.
Chương 2: Thực trạng quản lý giáo dục hướng nghiệp theo hướng tạo
nguồn cán bộ xã ở trung tâm giáo dục thường xuyên huyện Thanh Thủy, tỉnh
Phú Thọ.
Chương 3: Biện pháp quản lý giáo dục hướng nghiệp theo hướng tạo
nguồn cán bộ xã ở trung tâm giáo dục thường xuyên huyện Thanh Thủy, tỉnh
Phú Thọ.

7


Chương 1
CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ QUẢN LÝ GIÁO DỤC HƯỚNG NGHIỆP
THEO HƯỚNG TẠO NGUỒN CÁN BỘ XÃ Ở TRUNG TÂM
GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Giáo dục hướng nghiệp ở một số nước trên thế giới
Ở Cộng hòa dân chủ Đức trước đây, các nhà khoa học sư phạm như:
Heinz Frankiez, Ubrich Viets ... đã đề xuất và áp dụng hình thức giáo dục
hướng nghiệp và giáo dục nghề phổ thông cho học sinh phổ thông tại các
trung tâm kĩ thuật tổng hợp (KTTH) và ở các nhà máy, xí nghiệp. Việc hướng
dẫn học nghề phổ thông là do các công nhân lành nghề và các giáo viên dạy

nghề ở các nhà máy, xí nghiệp ở các trung tâm kĩ thuật tổng hợp thực hiện,
còn các giáo viên phổ thông chỉ tổ chức theo dõi và đón nhận những nhận xét
và kết quả học nghề của từng học sinh. Với mô hình này, nhà trường phổ
thông chỉ tham gia một phần trong hệ thống quản lý GDHN nói trên, đó là lập
kế hoạch giáo dục hướng nghiệp, tổ chức biên chế lớp học ban đầu [41].
Ở các nước có nền giáo dục phát triển cao như Mỹ, giáo dục hướng
nghiệp được thực hiện rất rõ ràng. Định hướng phân luồng cho học sinh khi tốt
nghiệp THPT , trong đó đào tạo nghề chiếm 24% vào những năm 1980 -1990,
48% học sinh vào các trường dạy nghề và tham gia vào lao động sản xuất năm
1995 [41].
Ở Nhật, số học sinh đạt 60% qua đào tạo nghề năm 1996. Bắt đầu từ
tháng 4/2014,các trường trung cấp chuyên nghiệp và các công ty sản xuất,
kinh doanh phối hợp chặt chẽ và mở ra “Chương trình giảng dạy chuyên môn
thực tiễn” có tính thực tiễn và hiệu quả cao. Chương trình được các chuyên gia
hàng đầu của Bộ Kinh tế và Công nghiệp thẩm định, là một minh chứng cho
sự kỳ vọng vào tính chuyên môn, bồi dưỡng nhân tài có chuyên môn cao của
chương trình này [37].
8


Tại Philipines, học sinh phổ thông khi tốt nghiệp phải đạt trình độ thợ
bậc 1/7 hoặc 2/7. Nghề được học, được chú trọng gắn liền với nhu cầu kinh tế
xã hội, đó là: Nghề điện tử, tin học, thông tin, thương mại. Yêu cầu cao về
chất lượng chuyên môn, tổ chức học tập và đánh giá kết quả đòi hỏi giáo dục
hướng nghiệp phải thiết thực, hiệu quả, có tiêu chuẩn đánh giá nghiêm khắc.
Trung tâm KTTH-HN được đầu tư hệ thống máy móc, trang thiết bị hiện đại,
đảm bảo đủ điều kiện để học tập, thực hành, kiểm tra, đánh giá, trên cơ sở đạt
chuẩn, nhà quản lý cấp chứng chỉ nghề gắn với bậc thợ nghề tương ứng, được
xã hội chấp nhận. Trình độ quản lý giáo dục hướng nghiệp ở Philipines được
đánh giá là rất khoa học và hiệu quả [26].

1.1.2. Giáo dục hướng nghiệp và vấn đề đào tạo cán bộ, công chức xã ở
Việt Nam
Những vấn đề GDHN, phân luồng ở bậc THPT đã được nhiều nhà
nghiên cứu đề cập đến ở nhiều góc độ khác nhau như: Phạm Tất Dong [16],
Nguyễn Văn Hộ [18], Trần Khánh Đức [17], Hà Thế Truyền [31, 32], Đặng
Danh Ánh [1, 2], Nguyễn Viết Sự [28], Nguyễn Minh Trí [30], Nguyễn Văn
Lê - Hà Thế Truyền - Bùi Văn Quân [25], Nguyễn Trọng Bảo [5], Phạm Huy
Thụ [33]. Các công trình của các tác giả đều tập chung nghiên cứu cơ sở lý
luận và cơ sở thực tiễn của hoạt động hướng nghiệp cho học sinh trung học.
Tác giả Nguyễn Trọng Bảo: “Vấn đề GDHN vừa là một vấn đề cơ bản,
vừa là một vấn đề cấp bách của nhà trường phổ thông ngày nay” và để làm
tốt hơn thì “ Giáo dục hướng nghiệp phải được quán triệt trong mọi hoạt
động của nhà trường. Đó không chỉ là nhiệm vụ riêng của nhà trường, của
ngành giáo dục, mà là nhiệm vụ của tất cả các cấp, các ngành, các cơ sở sản
xuất và của toàn xã hội” [5, tr.13,36].
Các tác giả Nguyễn Văn Lê, Hà Thế Truyền, Bùi Văn Quân đã khẳng
định: “Hướng nghiệp là hệ thống các biện pháp tác động của gia đình, nhà
trường và xã hội, trong đó nhà trường đóng vai trò chủ đạo nhằm hướng dẫn

9


và chuẩn bị cho thế hệ trẻ sẵn sàng đi vào lao động ở các ngành nghề tại
những nơi xã hội đang cần phát triển, đồng thời lại phù hợp với hứng thú,
năng lực cá nhân” [25, tr.38].
Để phát triển kinh tế - xã hội đất nước phải xuất phát từ sự phát triển
tổng hợp các vùng miền địa lý. Chính vì vậy Chương trình mục tiêu Quốc gia
về xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2010 - 2020 đã được Thủ Tướng chính
phủ phê duyệt ngày 04 tháng 6 năm 2010.
Thực tiễn cho thấy, chất lượng của đội ngũ cán bộ xã có vai trò quan

trọng trong nhóm các yếu tố quyết định sự phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội ở
địa phương. Đảng, Nhà nước ta luôn quan tâm xây dựng đội ngũ cán bộ, công
chức cấp xã, thông qua việc ban hành nhiều chủ trương, các văn bản quy phạm
pháp luật. Đó là cơ sở pháp lý quan trọng để nâng cao năng lực đội ngũ cán
bộ cấp xã đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội địa phương, góp phần
xóa đói, giảm nghèo, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho nhân dân.
Tóm lại, giáo dục hướng nghiệp, phân luồng học sinh trung học sau khi
ra trường đã trở thành vấn đề xã hội mạng tính toàn cầu sâu sắc, ảnh hưởng
trực tiếp đến sự phát triển kinh tế xã hội của một quốc gia. Tuy nhiên những
công trình nghiên cứu về giáo dục hướng nghiệp, về phân luồng học sinh sau
khi ra trường đặc biệt là giáo dục hướng nghiệp theo hướng tạo nguồn cán bộ
xã còn ít. Tuy vậy những công trình đó có giá trị về mặt phương pháp lí luận
và cơ sở lí luận giúp ích cho việc thực hiện đề tài nghiên cứu này.
1.2. Một số khái niệm cơ bản
1.2.1. Khái niệm quản lý giáo dục
Quản lý là gì? Tùy vào cách tiếp cận khác nhau tạo nên nhiều khái niệm
khác nhau về quản lý. Sau đây ta xem xét khái niệm quản lý của một số tác giả:
Tác giả Đặng Quốc Bảo quan niệm: “Quản lý là quá trình tác động gây
ảnh hưởng của chủ thể quản lý đến khách thể quản lý nhằm đạt được mục tiêu
chung” [3 ,tr.17].

10


F.W Taylo: “Quản lý là biết được các điều bạn muốn người khác làm và sau
đó hiểu được rằng họ đã hoàn thành công việc một cách tốt nhất, rẻ nhất” [38].
Theo quan điểm của lý thuyết hệ thống: Quản lý là phương thức tác
động có chủ đích, có kế hoạch của chủ thể quản lý lên hệ thống, bao gồm hệ
thống quy tắc, các ràng buộc về hành vi đối với mọi đối tượng ở các cấp trong
hệ thống nhằm duy trì tính trồi hợp lý của cơ cấu và đưa hệ thống sớm đạt

những mục tiêu dự kiến.
Tác giả Nguyễn Thị Tính sau quá trình nghiên cứu đã khái quát: “Quản
lý là sự tác động có định hướng, có chủ đích của chủ thể quản lý đến đối
tượng quản lý trong tổ chức nhằm làm cho tổ chức vận hành đạt được mục
tiêu đã đề ra”[29, tr.10]
Xét từ các khái niệm trên, ta thấy quá trình tác động của chủ thể quản lý
lên khách thể nhằm hướng khách thể đến các mục đích mà chủ thể đã định
trước thông qua các biện pháp, cách thức phù hợp với quy luật vận động, phát
triển của ý thức, của vật chất và của xã hội.
Như vậy, quản lý giáo dục là hệ thống những tác động phù hợp với quy
luật, có mục đích, có kế hoạch, có nội dung, có phương pháp của chủ thể quản
lý nhằm vận hành hệ thống giáo dục theo đúng đường lối, quan điểm của
Đảng và chính sách pháp luật của Nhà nước để thực hiện các mục tiêu giáo
dục đề ra.
1.2.2. Khái niệm hướng nghiệp
Có nhiều lĩnh vực khoa học đề cập đến công tác hướng nghiệp, vì vậy
để hiểu rõ bản chất của khái niệm này, chúng ta cần nghiên cứu khái niệm
trong một số phương diện khác nhau:
Phương diện giáo dục: Hướng nghiệp như một hệ thống tác động giúp
thế hệ trẻ có cơ sở khoa học trong việc chọn nghề, hệ thống này điều chỉnh sự
lựa chọn nghề của học sinh cho phù hợp với những yêu cầu của sự phân công
lao động xã hội, có tính đến hứng thú và năng lực của từng cá nhân.

11