Phương hướng và biện pháp góp phần hoàn thiện hệ thống kế toán nhằm quản lý có hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp việt nam

BQ GIAO DUC VA aAo T~O
TRUONG DAI
KINH TE TP.HO CHI MINH
• HOC
•

PHAN DUe DUNG
PHUONG HUONG VA BIEN
. PHAP GOP PHAN
HOAN THIEN
. HE. THONG KE TOAN NHAM QUAN LY
'

A

.ft.

?

.A

I

1

1
1'11..

A.

?

.A

~

I

'

?

I

.AI

CO HIEU
SAN XUAT KINH DOANH
. QUA HOAT
. FJONG
.•
CUA CAC DOANH NGHIJ;P Vlf;T NAM
.

?

I

Chuy~n

Ma sff:

.....

,

.....

nganh: Ke' tofm, Tai V\1 va Phan tich ho9t d(>ng kinh te'
5.02.11

LUAN
AN TIEN
•
Ngttoi httOng d~n

khoa hQc:

si KINH TE
~-

"
"
TS. NGUYEN
VI~T
.
TS. NGUYEN vAN LVONG

TP.Hfl Chi Minh- nam 2001

i

-

__;

I


- 2-

L0ICAMDOAN
Toi xin cam doan day Ia cong trlnh nghien cuu cua rieng
toi. Cac ph an .tfch va ket qua neu trong Lu~n
an Ia thanh qua
nghien cau khoa hoc cua ban than.

Tac gia Lu~n

an

-

PHAN DUC DUNG


-3-

MUCLUC
•
•

LOI CAM DOAN

2

~ew

3

DANH ~C

cAc BANG

6

DANH~CI

7

MdDAU

8

Ly LO~N
CHONG VE KE TOAN, He: THONG
KE TOAN VA HIJ;:O QQA KINH DOANH COA
13
DOANH NGHie:P

CHa'dNG 1

~

,

'

?

A

?

1.1 MQTSO vAN DE CHUNG VE KE TOAN
1.1.1 Chile nang,

ffi\}C

13

tieu, do'i tu'
13

1.1.2 Ke' toan tai chinh, ke" tm1n quan tri. Mo'i quan he$ giua ke' toan
18
tai chinh va ke' toan quan tri

1 .1.3 Chuffn mvc quo'c te' v~

26

ke' to an

1.2 Ht THONG KE TOAN

33

?

A

?

A

1.3 HI:eu QUA KINH DOANH CUA DOANH NGHI~P
1.3.1 Khai nic$m v~

35

hic$u qua kinh doanh

1.3.2 Cac chi tieu danh gia hic$u qua
doanh nghic$p

35

ho~t

d(>ng kinh doanh cua

37

1.3 .3 Vai tro cua he$ tho'ng ke' toan trong quan ly nh~m
hic$u qua ho~t
d(>ng kinh doanh cua doanh nghic$p

.

CHa'dNG2

.

THUC TRANG
DOANH NGHI~P

"

'-

'-

'-

CGA HE. THONG

nang cao
42

KE

TOAN

VIeT NAM
'

,

53
A?

A

,./'

2.1 QUA TRINH HINH THANH VA PHA T TRIEN H:t:: THONG
~roANVTmM

,<

"

"

~

2.1.1 Qua trlnh hlnh thanh va phat tri~n
cua he$ tho'ng ke' toan Vic$t
Nam tntoc khi d6i n1oi (tntdc nam 1986)
53

-4-

2.1.2 Qua trlnh phat triSn h~ th6ng ke' toan Vi~t
d6i moi (tll 1986 de'n nay)

Nam sau thoi ky
54

AP DUNG
2.2 THUC
. TRANG
. HE. THONG KE TOAN VIETNAM
.
.
TRONG CAC DOANH NGHIEP SAN XUAT KINH DOANH
55
~

2.2.1 H~

A

th6ng ke' toan Vi~t

2.2.2 Danh gia hi~u
cao ke' toan

~

?

Nam

55

qua cua doanh nghi~p

thong qua cac chi s6 bao
97

THONG KE TOAN VI~T

2.3 DANH GIA H~

. 2.3.1 Cac nguyen t~c

NAM HI~N

nANH

din ban

99
99

tho'ng ke' toan Vi~t
Nam- h~ th6ng ke' toan h6n h2.3.2 ~H
ke' to an Uti chlnh va ke' to an quan trj.

102
2.3.3 So sanh h~
ke'toan

tho'ngke' toan Vi~t

Nam va chugn mvc qu6c

t€ v~
104

2.3.4 Chuffn mlfc quo'c te' v€ ke' toan da du'dl;lng trong t6
chuc va thvc hi~n
cong tac ke' toan t~i cac doanh nghi~p
Vi~t
Nann
107
2.3.5

Nh~n

CHa'dNG 3

xet chung

108

PHa'dNG Ha'ONG vA BI~N
PHAP G6P PHAN

HOAN THI~N
H~
THONG KE roAN v1e;r NAM
NHA.M QOAN LY CO HIEO QUA HOAT DONG
?
,./'
SAN XOAT KINH DOANH
115
~

?

,

,

.

,;...

.

?

.

""

3.1 QUAN DIEM vA PHu'<1NG Hu'ONG HOAN THitN
THONG KE TOAN VIETNAM

"'

"'

,

A

3.1.1 Quan diSnn n9i dung h~

tho'ng ke' toan Vi~t

3.1.2 Phu'dng hu'ong hoan thi~n

h~

Nann

tho'ng ke' toan Vi~t

Ht
115
115

Nam

117

3.2 N(n DUNG ciJA cA.c GIAI PIIAP HOAN THIEN Ht
"'

K
,
120
THONG KE TOAN VIET NAl\1
A

3.2.1 Cd sd hoan thi~n

h~

3.2.2 Cac giai phap hoan thi~n

th6ng ke' tm1n Vi~t
h~

Nam

th6ng ke' toan Vi~t

120
Nam

126


-5-

3.3 DlEU KitN DE THljc mtN cA.c GIAI PHAP
3.3.1 Xay dlfng va ban hanh chu~n
3.3.2 Xay dlfng nhung khuon m~u

3.3.3 Xay dlfng va ban hanh lu~t
KETLU~N

~

150

mlfc ke' tm1n Vi<$t Nam

150

ve ke" toan d Vi<$t Nam

164

ke' tm1n

166

A

171
A

'

?

'

?

DANH MVC CONG TRINH CUA TAC GIA

174

DANH MVC TAl LI:tu THAM KMO

I

PHVLVC

1


-6-

,

?

DANH MUC
CAC BANG
•
Bang 2-1: Khai quat chi tieu cac lo(;li chung til'
Bang 2-2: Trich

l~p

59

d\f phong phai thu kh6 doi theo Thong

tu' 64

69

Bang 2-3: Trich l~p
d\f phong phai thu kh6 doi theo chuffn mvc qu6c te'
v~ ke' toan
71
Bang 2-4: Khfiu hao TSCE> theo chuffn mvc qu6c te' v~
Bang 2-5: Cac chi tieu d*c tru'ng danh gia hi~u

ke' toan

72

qua kinh doanh

98

Bang 2-6: So sanh h~
v~ ke' to an

th6'ng ke' toan Vi~t

Bang 2-7: M6i quan ·h~

giua ke' to an tai chinh va ke' to an quan tri

Bang 3-1: Mo hlnh rna tr~n

Nam va chuffn mvc qu6c te'
105

rut g<;m cua h~

Bang 3-2: Bang phan lo(;li htu chuy~n

ti~n

t~

th6'ng ke' toan Vi~t

Nam

107
122
141


-7-

DANH MUC
•

cAc HINH

ffinh 1-1: Sd d6 quy trlnh ke" tmin

17

ffinh 1-2: Sd d6 phat tri~n

19

ke' toan

ffinh 1-3: Sd d6 nhung di~m
ke' toan tai chlnh

gi6'ng va khac nhau cua ke' toan quan tri,
22

ffinh 1-4: Chu ky ke' tmin (Accounting cycle)

35

ffinh 1-5: Sd d6 mo hlnh phan tich (DUPONT)

36

ffinh 2-1: Quy trlnh phat tri~n

56

ffinh 2-2: M6'i quan h~

cua chung tU ke' toan

giua cac 1o~i

ffinh 2-3: But toan xil' 1y chenh 1~ch
ffinh 2-4: Sd d6 h~c

toan chenh 1~ch

ati khoan

68

tj gia

74

tj gia Hii 15 n9

daih~n

ffinh 2-5: Sd d6 h~c

ng~

h~n

va Hii
75

toan chenh 1~ch

tj gia 15 n9 dai h~n

ffinh 2-6 Doanh thu tinh thue' theo ke' toan va theo thue'
ffinh 3-1: Cac bu'oc cua qua trlnh xay dl,l'ng giai phap

75
79
123


-8-

?

~

MODAU
,

,..,

,..,

?

~

....

I. TINH CAP THIET CUA DE TAl
Hdn m9t th~p
nien qua, Vi~t
Nam phat tri8n nSn kinh te" thi tntong theo
ra yeu c~u
la
djnh huang Xa h9i Chu nghia c6 slf qulm ly cua Nha nuoc da d~t
phiH d5i mai cd che" qulm ly va h~ th6ng quan ly kinh te", trong d6 ke" toan Ia
m9t cong Cl,l quan tr<,>ng d8 quan lyv6n, ad san va diSu hanh ho(;lt d9ng san xufft
kinh doanh cua ban than doanh nghi~p.
Hdn nfi'a, ke" toan con Ia tai li~u
tin c~y
du<;1c t5ng h9p nhAm giup cho Nha nuac diSu hanh vi mo nSn kinh te", ki8m tra,
ki8m so at va danh gia ho(;lt d9ng kinh doanh cua cac nganh, cac linh. vlfc kinh
te'. Chinh vl v~y,
vi~c
d5i mai va hoan thi~n
khong ngung h~ thcSng ke' toan d8
n9i dung d5i mai va phu h<;1p vai xu huang toan cfiu h6a
thich nghi vai yeu c~u,
hi~n
nay ngay cang tra thanh nhu cffu cffp thie't nhAm phat huy hi~u
qua quan ly
cac doanh nghi~p
san xufft kinh doanh cua Vi~t
Nam. Hot;1t d9ng kinh doanh
ngay nay khong con d6ng khung trong tUng qu6c gia rna da phat tri8n theo
huang h9i nh~p
vao nen kinh te" the" giai d6 la xu huang phat tri8n kinh te' tff't

ye"u, thong tin ke' toan cling khong chi sii' d1,1ng a tUng qucSc gia rna con phl,IC Vl,l
cho nhii'ng nguoi sll' dvng a nhfi'ng qu6c gia khac nhau tren the" giOi.
Ngoai ra, ke' toan con la m9t b9 ph~n
cffu thanh quan tr<,>ng cua h~ thcSng
cong Cl,l quan ly tai chinh, c6 vai tro tich eve trong vi~c
diSu hanh va ki8m soat
cac hot;1t d9ng kinh te'. Cung vai qua trlnh d5i mai kinh te" a nuac ta, h~ thcSng ke'
toan Vi~t
Nam phai khong ngung hoan thi~n
va nang cao dffn chfft Iu<;1ng cong
tac ke" toan trong nSn kinh te" qu6c dan. Bay chinh la m9t trong nhfi'ng vffn dS
quan tr<,>ng trong tie'n trlnh hoan thi~n
h~
thcSng ke' toan Vi~t
Nam va cling la
tie'n trlnh nhAm gop phfin vao vi~c
xay dlfng h~ tho'ng chufin mlfc ke' toan quo'c
gia. Hdn nfi'a, cu9c khung hoang tai chinh tiSn t~ khu vrjc vlia qua da g<;1i len
m9t slf th~
Ia do khong phat hi~n
kip thai va d~y
du nhung dff'u hi~u
hff't 5n vs
tlnh hlnh tai chinh cua doanh nghi~p.
Khi nSn kinh te" thi trttong ngay cang phclt tri8n ID(;lnh me va cac doanh
nghi~p
Vi~t
Nam ngay cang c(;lnh tranh gay g~t
thl vi~c
hoan thi~n

h~
tho'ng ke'
toan se g6p phffn giup cho cac doanh nghi~p
hot;1t d9ng c6 hi~u
qua. Trong h~
thcSng ke" toan, vi~c
phan chia ke" toan thanh ke" toan quan tri va ke" toan tai


-9-

chlnh Ia cftn thie"t. Ke" toan qu:?m tri c6 mvc tieu chu ye"u Ia gifti quye"t cac va"n
de lien quan toi qua trlnh qulm tri doanh nghi~p.
Ke" to an tai chinh tu'dng d6i
ho~tn
thi~n,
dftn dftn phu h<;Jp voi thong I~ ke" toan quO'c te" va ho:;tt d()ng san xua"t
kinh doanh mang tfnh toan cftu nhu'i~
nay.
Thtfc tr:;tng nay da d~t
ra m()t va"n de buc thie"t: cffn c6 m()t quan diSm
dung d~n
va to~m
di~n
v~ vai tro h~ th6ng ke" toan Vi~t
Nam d6i voi qua trlnh
ho:;tt d()ng kinh doanh cua cac doanh nghi~p
Vi~t
N am .n6i rieng va qua tdnh
tang tru'dng va phat triSn kinh te" n6i chung, dS til d6 c6 thS d~ ra nhfi'ng giai

phap thkh h<;Jp cho vi~c
hoan thi~n
h~
thO'ng ke" toan Vi~t
Nam va xay dl,l'ng
Lu~t
ke" toan, cac khuon m~u
ke" toan va cac chuffn mlfc ke" toan va kiSm toan
Vi~tNam.

Nghien Cllu ve h~ thO'ng ke" toan Vi~t
Nam, tru'oc day da c6 m()t s6 cong
de"n nhu': "Phu{fflg hu6'ng xay df!ng n9i dung va t6
trlnh nghien Cllu c6 de c~p
chac vgn dfl,ng kt toan quan trt vao cac doanh nghi~p
Vi~t
Nam" (Ph:;tm Van
Du'<;Jc, 1996); "Xay df!ng h~ th6ng bao cao kt toan cac doanh nghi~p
trong !lnh
h'lnh hi~n
nay" (Le E>lnh Trl,l'c, 1996); "Roan thi~n
h~
th6ng ch(tng til kt toan va
h'lnh thac s6 kt toan doanh nghi~p
trong di~u
ki~n
",nai" (Trffn Van Thao, 1996);

"Roan thi~n
h~ th6ng bao cao kt toan cac doanh nghi~p

t(li Vi~t
Nam theo dtnh
huang cua n~
kinh t( tht tnt(Jng." (E>oan Ng9c Que", 1998); ''Vgn dfl,ng cac
h~ th6ng kt toan Vi~t
Nam" (Trftn
chudn m7!c qu6c tl v~ kt toan di hocm thi~n
Thi Giang Tan, 1999). Nhu'ng, m5i d~ tai chi nghien cll'u m()t trong nhfi'ng khia
ct;tnh cua h~ thO'ng ke" toan Vi~t
Nam, hdn nfi'a cac cong trlnh nghien Cllu nay
chu'a so sanh m()t each c6 h~ thO'ng gifi'a chuffn mvc ke" toan quO'c te" va che" d()
ke" toan Vi~t
Nam.
Ta't ca nhfi'ng Iy do tren da thai thuc tac gia m:;tnh d:;tn Iva ch9n d~ tai
"Phddng huung va bi~n
phap gop phbn hoan thi~n
h~
thong ke' toan
nh§m quan 1.Y co hi~u
qua ho{lt d9nu san xuat kinh · doanh ctla cac
doanh nghi~p
Vi~t
Nam" lam Iu~n
an nghien cll'u sinh nh~m
g6p phftn hoan
thi~n
h~
thO'ng ke" toan Vi~t
Nam.
Tren cd sd v~n

dvng m()t each c6 chc;m lQC cac chuffn mvc quO'c te" ve ke"
toan va ffilJC tieu h~ th6ng ke" toan Vi~t
Nam Ia phvc Vl,l cho sv phat triSn cua
n~
kinh te" thi tru'ong c6 sv quan ly Nha nu'oc va phu hcua quO'c te", tac gia lu~n
an da so sanh chuffn ml,l'c qu6c te" ve ke" toan va h~


- 10-

th6ng ke' tmin Vi~t
dung hoan thi~n

Narn dS tit do dua vao h~
nhit.

th5ng ke' tmin Vi~t

Narn nhfi'ng n9i

an dutrong cling thai gian xay dlfng cac
N9i dung lu~n
chuftn rnlfc ke' toan va kiSrn toan Vi~t
Narn nhArn rnvc dich h~ th6ng hoa nhung
vin d~ ly lu~n
va due ke't nhfi'ng kinh nghi~r
thlfc ti~n
ding nhu nhfi'ng vin d~

con t5n t~i hi~n
nay cua h~ th5ng ke' toan Vi~t
Narn vO'n duth6ng ke' toan ttidng d6i hoan thi~n
va dudvng trong thai gian qua, gop
Narn.
phffn nho vao tie'n trlnh xay dlfng chu§:n rnlfc ke' toan va kiSrn toan Vi~t

II. MVC DICH NGHIEN CUU
Vffn d~ cd ban rna lu~n
an rnong rnu5n gicii quye't trong khi chua xay
Narn Ia so sanh gifi'a chu§:n rnlfc qu6c te'
dlfng xong cac chu§:n rnlfc ke' toan Vi~t
v~ ke' toan va h~ th6ng ke' toan Vi~t
Narn dS tit do dua ra cac dinh huang va cac
bi~n
phap C\f thS nhArn hoan thi~n
h~
th6ng ke' toan Vi~t
Narn, gop phffn nang
qua ho~t
d9ng cua cac doanh nghi~p
Vi~t
Narn. ·
cao hi~u

III. DOl Tu'(1NG v A P~M

VI NGIDEN CUu

'

E>~

tai "Phlldng hllong va bi~n
phap gop phbn ho'an thi~n
h~
thong ke' toan nh;im quan If co hi~u
qua ho{lt d9ng san xuat kinh
doanh cua cac doanh nghi~p
Vi~t
Nam." co lien quan de'n rit nhi~u
IInh
vlfc khoa h9c khac nhau nhu tai chinh, thue', ... Tuy nhien, Lu~n
an chi giOi h~n
ph~rn
vi nghien CUu t~p
trung vao h~ th6ng ke' toan Vi~t
Narn rna chu ye'u h\ h~
th6ng tai khoan Vi~t
Narn, so sanh voi chu§:n rnlfc qu6c te' v~ ke' toan C\f thS
lu~n
an se giai quye't nhfi'ng vffn d~ sau:
-

H~

th6ng hoa l~i nhfi'ng vffn d~ ly lu~n
v~
ke' toan va h~ th6ng ke'

nang cao hi~u
toan, vai tro cua h~ th6ng ke' toan trong quan ly nh~r
qua ho~t
d9ng kinh doanh cua doanh nghi~p.

-

Qua trlnh hlnh thanh va phat triSn cua h~ th5ng ke' toan Vi~t
Narn qua
hanh.
cac thai ky, nhung tiu va nhuSo sanh h~ thO'ng ke' toan Vi~t
Narn voi cac chu§:n rnl)'c. quO'c te' v~ ke'
toan dS tlrn hiSu sv khac bi~t
nay co cffn thie't t5n t~i sv khac bi~t
nay
hay khong? Ne'u khong thl h~ th6ng ke' toan Vi~t
Narn phai dud6i b6 sung sao cho phit h

- 11-

-

Lu~n

an du'a ra m9t s6 giai phap ho~m
thi~n
h~

th6ng ke' toan Vi~t
Nam tren cd sd tham chie'u cac chu§'n mtfc qu6c te' v~ ke' toan va tlnh
hlnh tht}'c ti~n
hoe;tt d(>ng ke' toan te;ti Vi~t
Nam, b6 sung them m9t s6
chi tieu phan tich trong bao cao lu'u chuy~n
i~nt
t~.

IV. PHU'ONG PHAP NGHIEN CUU
B~

tai nghien cU'u dtfa tren phu'dng phap duy v~t
bi~n
chung, dtfa tren cd
Sd ly }u~n
CUa CclC hQC thuy{t kinh t{ hQC hi~n
de;ti, quan trj hQC Va ti{p C~n
tai
li~u
ke' toan trong va ngoai nu'oc cling voi quan di~m
phat tri~n
kinh te' thi
Nam. Sli' dvng cacphu'dng phap phan tkh nh~m
lu'qng h6a hi~u
tru'ong d Vi~t
qua cua cac doanh nghi~p
do h~ th6ng ke' toan hii'u hi~u
mang le;tL BBng thai
v~n

d\}ng cac nguyen t~c
toan di~n,
phan tich h~ th6ng d~ xem xet toan b9 h~
th6ng ke' to an Vi~t
N am cling nhu' chu§'n mlfc qu6c te' v~ ke' to an, chu§'n rolfe ke'
toan Vi~t
Nam s~p
ban hanh, ta't ca cac nhan t6 ca'u thanh nen h~
th6ng ke'
toan, mcfi quan h~ giua h~ th6ng ke' toan trong moi tru'ong kinh te', chinh trj, xa
h(>i, ... Til each d~t
va'n d~ nhu' v~y
cho tha'y mu6n hoan thi~n
h~
th6ng ke' toan
phai xem xet de'n m6i lien h~·giua
n9i dung va hlnh thuc, giua ca'u true va h~
th6ng.
Ngoai ra, lu~n
an con sli' d\}ng nguyen t~c
phat trien de n~m
vung va v~n
d\}ng quy lu~t
nhan qua, phan loe;ti du'qc nguyen nhan nao Ia chu ye'u, nguyen
nhan nao Ia thu ye'u, hieu du'<;fc nhung nguyen nhan tac d(>ng trt}'c tie'p de khai
thac v~n
d\}ng m9t each c6 hi~u
qua. Ben ce;tnh d6, lu~n
an cling nghien CUu va
xem xet h~ th6ng ke' toan Vi~t

Nam trong st}' v~n
d(>ng va phat tri~n,
tren cd sd
kt thua nhung cai eli va phat hi~n
ra nhung cai moi.

v. NHUNG DONG GOP CUA DE TAl
Lu~n

an c6 nhung dong g6p moi:
• Ke't qua nghien CUu cua d~ tai nh~m
g6p phffn nho vao vi~c
t6ng hqp
v~ m~t
ly lu~n
khoa h9c, c6 y nghia thtfc ti~n
trong vi~c
ung d\}ng m9t
cong C\1 k{ toan nh~m
giup cho cac nha quan trj doanh nghi~p
V~n
dl,lng c6 hi~u
qua trong hoe;tt d(>ng kinh doanh cua mlnh.
• So sanh giua chu§'n mtfc qu6c te' v~ ke' toan va h~ th6ng ke' toan Vi~t
Nam de djnh hu'ong cho vi~c
hoan thi~n
h~ th6ng ke' toan Vi~t
Nam
· ~ong
d6 n9i dung chu ye'u la h~ th6'ng tai khoan ke' toan Vi~t

Nam.


- 12-

Phan t!ch h~
nha doanh nghi~p
•
~

tho'ng ke" toan dS khi v~n
dvng trong thlfc ti~n
giup cac
Vi~t
Nam di€u hanh to't v€ ~tm
quan tri tai chfnh.

B€ xua't m9t so' giai phap hoan thi~n
cong tac t6 chuc ke" toan hi~n
nay.
K

?

VI. KET CAU CUA LU~N

A

h~

tho'ng ke" toan phu h<;1p voi voi

,

AN

N(>i dung ciia lu~n
an bao gtSm 173 trang, 9 bang, 12 hlnh, 10 phv Ivc,
danh mvc tai li~u
tham khao voi k~t
diu nhu' sau:

Ch1idng 1: Ly lu~n
chung v€ k~
doanh ciia doanh nghi~p.
Ch1idng 2: Thlfc tr:;tng h~

th5ng k~

tho'ng ke" toan doanh nghi~p

Chlldng 3: Phu'dng huang va bi~n
k~toan

toan, h~

toan va hi~u

Vi~t

phap g6p phfin hoan thi~n

qua kinh

Nam.
h~

tho'ng

Vi~tNam.

BS minh h<;>a cho vi~c
t6ng h<;1p Iy Iu~n
va phan tich thlfc ti~n,
Iu~n
an da
sii' dvng tai li~u
chii ye"u la h~ tho'ng ke" toan Vi~t
Nam, chuffn mlfc qu6c te" v~
ke" to an 1997 va chuffn mlfc quo'c te" v€ ke" to an 1999' cac tai li~u
tham khao v~
ke" toan trong va ngoai nu'oc, cac t:;tp chi ke" toan, t:;tp chi tai chinh Vi~t
Nam,
cac tai li~u
la'y tren Internet (nhu' Journal of Accounting and Economics:
va Journal of
Accountancy: va m(>t so' trang WEB tren m:;tng internet
ciia m()t so' cong ty kiSm toan: global;;
),...

- 13-

CHUONG I
,

"

~

,..,

,

LY LUAN CHUNG VE KE TOAN,
H:¢ THONG KE TOAN vA HI:¢U QUA
?
KINH DOANH CUA DOANH NGHIEP
•
A

1.1 MOT

so VAN DE CHUNG VE KE TOAN

1.1.1 Chuc nang, ffi\}C tH~u,
1.1.1.1 FJjnh nghia

dol tu(lng va nhi~m

V\1

cua kl tmin

vi kt totin

Trong thl,l'c te', m9t sef ngu'oi nghi ding ke' toan la m9t linh vlfc ky thu~
cao rna chi cac nhan vien nganh ke' toan mdi c6 th€ dam nhi~m.
Thl,l'c ra, m8i
thl,l'c hanh ke' toan cd ban b~ng
nhfi'ng hlnh thuc nay hay hlnh thuc
chung ta d~u
ngay. Ke' toan khong chi ddn gian la phu'dng ti~n
do
khac trong cu9c sefng h~ng
d9ng kinh doanh rna con h8 tr<;:l cho vi~c
lu'ong va mo ta ke't qua cua cac ho~t
ho~c
dinh chie'n lu'<;:lc kinh doanh cua doanh nghi~p,
ch~ng
h~n
nhu' thie't l~p
va
thlfc hi~n
dl,l' an dffu tu', chufi'n bi bao cao thu nh~p
chiu thue', ho~c
ddn gian hdn
la vi~c
tra cac h6a ddn di~n
tho~i,

.. tff't ca d~u
la nhfi'ng vi~c
lam c6 lien quan
de'n cac nguyen ta:c ke' toan va thong tin ke' toan.
Meigs va Meigs (1995) cho r~ng
ke' toan thu'ong gQi la ngon ngfi' cua
mo ta tff't ca cac lot;ti hlnh
kinh doanh, vl n6 du'<;:lc sli' dl;lng rff't r9ng rai trong vi~c
ho~t
d()ng kinh doanh. M8i nha dffu tu', nha quan ly va nhfi'ng ngu'oi thl,l'c hi~n
cac quye't dinh kinh te' cffn co sv hiSu bie't m9t each ro rang cac thu~
ngu, khai
ni~m
v~ ke" toan ne"u hQ muefn dong g6p va giao tie"p m9t each hi~u
qua trong
c9ng d&ng kinh doanh.
ke" toan du'<;:lc hi€u chung nhff't la qua trlnh dinh lu'<;:lng cac
Khai ni~m
bao cao tai chlnh doanh nghi~p;
c6 nghia "Ke' toan la
thong tin kinh te", d€ l~p
m9t diBn trlnh ghi chep, do luang va bao cao cac tai li~u
tai chlnh lien quan de"n
ho~t
d9ng kinh te' cua m9t t6 chile nh~m
vao vi~c
di~u
hanh va ra cac quye"t
djnh kinh doanh." [60, 6]. Tuy nhien, cling c6 th€ hi€u ke" toan Ia m9t ngh~

- 14-

thu~

ghi chep du'oi hinh thai ti~n
t~ va phan lo~i
tom lu'nhung nghi~p
vv kinh t€ phat sinh nh~m
th€ hi~n
du'len hi~u
qua cua nhung nghi~p
vv do. K€ toan cfing co th€ Ia toan b9 cac sv
ki~n
lien quan d€n Vi~c
thu th~p,
ghi chep tom }u'V\}
cua m9t t5 chile.
Trong qua trinh nghien cll'u, cling c6 nhi~u
dtn dinh nghia cua k€ toan du'oi nhi~u
khia c~nh

tac gia ho~c
t5 chuc da~
khac nhau, chilng h~n:
c~p

Theo quan di€m cua ong Gariel Faure cho r~ng:
"K€ toan la m9t khoa
hQC ghi chep cac tai khoan, do la ffiQt each d~y
ta ghi chep CO quy CU tinh tr~ng
cua nhung tai san d€ co th€ nh~
djnh du'do va bitt du'h9i k€ toan My, trong Thong bao v~ ly thuy€t k€ toan clin ban
Con Hi~p
da djnh nghia: "Ke' toan la qua trlnh ghi nh~,
do lu'ong va cong b6 cac thong
tin kinh t€, giup ngu'oi sii' dvng phan doan va ra quy€t djnh dlfa tren thong tin
nay." [63, 22]
Nhu'ng theo dinh nghia cua ong E. Demur: "Mon k€ toan la ta't ca nhung
s5 sach, s5 cai va ffiQi s5 khac, cac s5 ghi, cac s5 dung d€ ghi cac tai khoan d€
de ki€m soat va di~u
khi€n nhung doanh nghi~p
thu'dng ffi(;li, san xua't hay nong
nghi~p.
[60, 7]
Theo Uy ban Nguyen t~c k€ toan cua My (APB), trong thong bao s6 4 da
"K€ to an la m9t ho~t
d9ng mang tinh djch vv rna chuc nang
djnh nghia r~ng:
. cua no Ia nh~m
cung ca'p nhung thong tin tai chinh djnh lu'd€ giup cho ngu'oi sii' dvng ra cac quy€t dinh trong dong ho~t
d9ng binh
thu'ong." [63, 23]
M~c

dffu trong thvc t€ cfing nhu' trong nghien cliu, k€ toan co nhi~u
nghia khac nhau, nhu'ng cac dinh nghia nay d~u
xoay quanh hai khia c~nh
nghi~p.
y€u la: khoa hQC va ngh~

djnh
chu

Xet tren khia c~nh
khoa hQC, k€ toan du'tin va ki€m tra cac ho~t
d9ng kinh t€, tai chinh g~n
li~n
voi m9t t5 chile nha't
djnh (g9i chung Ia chu th€) thong qua m9t h~ th6ng cac phu'dng phap rieng bi~t.


- 15-

Xet tren khia qmh ngh€ nghi~p,
ke" tm1n du'tinh
tu'<;Jng kinh te" tai chinh phat sinh t~i
toan va ghi chep brtng con s5 v€ m9i hi~n
m9t t5 chuc nhfft dinh nhrtm phan anh va giam d6c tlnh hlnh cilng nhu' ke"t qua
ho~t
d9ng kinh doanh cua ddn vi thong qua 3 thu'oc do: ti€n t~, hi~n
v~t

va thai
gian lao d9ng trong d6 ti€n t~ la thu'oc do chii' ye"u.
Theo Bi6u I~ t5 chuc ke" toan Nha nu'oc Vi~t
Nam: "Ke" toan la cong vi~c
ghi chep, tinh toan brtng con s6 du'oi hlnh thuc gia tri, hi~n
v~t
va thai gian lao
d9ng
d9ng, chu ye"u du'oi hlnh thilc gia tri d€ phan anh, ki€m tra tlnh hlnh v~n
tai san, qua trlnh va ke"t qua ho~t
d9ng san xua't kinh doanh, sll'
cua cac lo~i
dvng v6n va kinh phi cua Nha nu'oc, cling nhu' tUng t5 chuc xi nghi~p"
hay "Ke"
toan Ia cong vi~c
tinh toan, ghi chep brtng con s6 biSu hi~n
gia tri ti€n t~ tfit ca
cac nghi~p
vt;t kinh te" phat sinh trong cac ddn vi cd quan xi nghi~p"
[60, 7-9].
Nhu v~y,
ke" toan la qua trlnh dinh lu'<;Jng cac thong tin kinh te", thu th~p,
ghi
chep do luang, phan tich tlnh hlnh bie"n d9ng tai san va ngu6n v6n du'oi hlnh
d9ng san xua't kinh doanh cua doanh nghi~p.
thai ti€n t~ trong qua trlnh ho~t
1.1.1.2 Chuc niing cua kl toan
Vi~c

sll' dvng cac thong tin ke" toan khong chi gioi h~n

trong the" gioi kinh
doanh, ndi cac nha kinh doanh phai gi~
trlnh cac ho~t
d9ng kinh doanh cua
mlnh, rna m6i ca nhan trong xa h9i d€u sll' dvng cac thong tin ke" toan trong ho~t
d9ng hrtng ngay cua mlnh d€ tinh toan cac khoan thu nh~p
chiu thue", cung dip
cac thong tin ke" toan ca nhan d€ bao dam cho cac khoan vay nsll'
dvng the tin dvng (ne"u c6), hay dam bao cho khoan h9C b5ng a tru'ong... Til cd
quan quan ly nha nuoc cua trung u'dng hay dia phu'dng de"n cac trlfong h9c tfit Ca
d€u sll' dvng thong tin ke" toan nhu' Ia cd sd cho vi~c
kiSm soat cac ngu6n tai
qua vi~c
sii' dvng nhfi'ng ngu6n tai chinh d6. Do v~y,.ke"
chinh va do luang hi~u
toan CO tffm quan tr9ng nhu' nhau d6i VOi m9i slf thanh cong trong bfit ky ho~t
d9ng nao cho du d6 Ia ho~t
d9ng cua Chinh phil, m9t chu'dng trlnh xa hQi, m9t
nha tho hay m9t t5 chile kinh doanh.
d9ng kinh te" se ra't c6 l<;Ji
Rieng d6i voi nhung ngu'oi quan tam de"n ho~t
khi hiSu v€ ban cha't, tffm quan tr9ng va gioi h~n
cua nhung thong tin ke" toan
[77]. Bdi vl, ke" to an trong m9t doanh nghi~p
c6 nhi~m
V\1 cung ca'p nhung du
Ii~u
tai chinh hftu ich d€ giup cho nha quan ly doanh nghi~p
di€u hanh, t5 chile

ID9i ho~t
d9ng cua doanh nghi~p
m9t each hftu hi~u.
Cac dfi' ki~n
va thong tin


- 16-

ke' tm1n cung ca'p cho cac nha qulm tri lam cd sd cho nhung quye't djnh quan
tr9ng lien quan de'n slf t6n tl;li va phat tri€n hol;lt d9ng kinh doanh ctia doanh
nghi~p.

1.1.1.3 MTJc tieu kt toan

M\lc tieu cd ban ctia ke" toan Ia cung ca'p thong tin tai chlnh ctia m9t t5
chile kinh te" cho cac d6i ttt<;1ng khac nhau c6 nhu cffu sti' d\[ng. Thong tin v~ tai
chinh rna ke" toan cung ca'p khong nhung cffn thie"t cho nhung ngu'oi ra quye't
kS hOl;lCh Va giam sat hol;lt d9ng cua doanh nghi~p
rna
djnh trong qua trinh }~p
con cffn cho ca cac ca nhan ho~c
t5 chile d ben ngoai doanh nghi~p
nhu' cac c5
dong, ngan hang, nha cung ca'p, cd quan thue", ... Trong nhi~u
the' ky qua, ke" toan
dong vai tro phan anh dffy dti va chinh xac tO'i da cac gia tri thu9c v~ dO'i ttt<;1ng
ke' toan thong qua s5 sach ke" toan, nghia la c6 ~l! th6ng tri nha't quan ctia chti
nghia tlf nhien trong ke" toan. Vai tro chti ye'u ctia ke' toan v~n
la cung ca'p cho

ngu'oi ra quye't dinh nhung thong tin hfi'u d1;1ng trong vi~c
thlfc hi~n
cac quye't
djnh kinh te', dffu vao ctia qua trlnh ke" toan la cac hol;lt d9ng kinh te"; dffu ra la
cac thong tin hfi'u d1;1ng. Theo Meigs va Meigs, 1995, ke' toan c6 hai ffi\JC tieu
,.:'
?
chu yeu:
•

M9t Ia, phan lol;li, t6ng h<;1p, thie"t ke" va truy~n
chinh ctia m9t t5 chile.

dl;lt thong tin v~

•

ra quye"t djnh ctia m9t t5
Hai la, cung ca'p thong tin hfi'u ich cho vi~c
chile, di~n
dl;lt trach nhi~m
dlng nhu' cu'dng vi quan ly ctia tUng ca'p.

tai

Thong tin ke" toan tai chinh du'<;1c thie't ke" chti ye"u la d€ h8 tr9 cho cac nha
dffu ttt va cac nha tin d\[ng, nhung ngu'oi quye"t dinh d~t
ngu6n v6n dffu ttt c6
gioi hl;ln cua mlnh d ba't err ndi nao rna theo h9 c6 th€ mang ll;li hi~u
qua cao

quan tr9ng khong chi d6i
nha't. Theo sd d6 (hlnh 1-1) nhung thong tin nhu' v~y
voi nhung nha dffu ttt rna con d6i voi xa h9i, tU nhung thong tin nay nhung nha
dffu w se quye't dinh doanh nghi~p
hay nganh cong nghi~p
nao se du9c ch9n dS
tai tr9 trong chie'n lu'<;1c dffu ttt phat tri€n. Nhu·v~y,
d€ sti' d1;1ng thong tin ke' toan
m9t each hi~u
qua cffn phai hi€u r~ng:
• Ban cha't ctia cac hol;lt d9ng kinh te" d~u
trong cac bang bao cao ke' toan.

du'<;1c mo ta m9t each dffy dti


- 17-

• Cac gia djnh va cac thong s6 ky thu~
nhiSu d€n qua trlnh k€ toan.

do h.tong dSu c6 lien quan it

xu Iy ke' toan
The accounting process

Ho~,t

ThOng i:in ke' toan

d(lng kinh te'

Accounting information

Economic activities

Hanh d9ng (quy€t d!nh)

-........_,_. Nhii'ng ngu'oi ra quye't djnh
Decision makers

Actions (decisions)

H'mh 1-1: Sd d6 quy trmh k~

toan

Ngu6n: [77, 4]

Va'n d€ Ia lam th€ nao de lien ktt cac thong tin k€ toan phvc Vl) cho vi~c
ra quytt djnh tUc thai va hfi'u fch. Ch~ng
h~n,
nhfi'ng nha quan tri cffn bitt s6
htqng ti€n trong tai khoan ngan hang cua cong ty; cac lo~i
va s6 h.tqng hang h6a
trong kho; s6 n1.1.1.4 Dffi ttiflng kt toan·

Trong qua trlnh ho~t
d<)ng san xufft kinh doanh, m9t doanh nghi~p

luon
luon CO nhfi'ng nghi~p
V\{ kinh t€ phat sinh, cac nghi~p
Vl) kinh t~
nay se anh
Thong thu'ong, m8i doanh
hu'ong dtn tlnh hlnh tai chinh cua doanh nghi~p.
nghi~p
c6 hang tram, hang ngan nghi~p
VlJ kinh t€ ph at sinh va dSu du'to an ghi chep bAng thu'dc do tiSn t~. Ddn- vi tiSn t~ rna doanh nghi~p
dvng

su

··-····-----------·----"'
1

1\.,~•·-:

-;·~w

lRU'fJNG DAI HOC hiNH Tf:'-,

i6.~LQ_!§;

~-.!·1
w f N~ ., K·: n -~ i HO.r'j

. ~- ~ :r:. . .':,u...~.-:,

1

:~ .. .,~t:_i

..:.~


- 18-

thu'ang h\ d6ng n('>i tc$ cua qu6c gia rnlnh. Tfft ca nhung tai san cua doanh
nghic$p du'<;:1c bi€u hic$n b~ng
ti~n
rna ke" tm1n gQila v6n kinh doanh cua doanh
nghic$p. V6n kinh doanh la d6i tu'<;:1ng cua ke" tm1n, nhu' v~y
ke" tm1n quan sat, do
lu'ang, tlnh toan, ghi chep va phlm anh tai san cua doanh nghic$p du'di d;;mg ti~n
tc$ trong su6t thai gian ho~t
d('>ng cua doanh nghic$p.
Du'di giac d('> cua ke" toan, ke" toan phan lo~i

tai san theo hai m~t:

(i)

M('>t m~t

Ia ke"t cffu cua tai san;

(ii)

M('>t m~t

Ia ngu6n hlnh thanh cua ati san [60, 24-25]

1.1.1.5 Nhi?m

V(l

cua kl totin

• Bao vc$ tai san cua doanh nghic$p, phan anh va giam d6c tlnh hlnh
thlfc hic$n ke' ho~c
kinh te' tai chinh cua doanh nghic$p, phan tich va
phat hic$n kha nang ti~m
tang cua doanh nghic$p, l~p
cac phu'dng an
ke" toan quan tri cho doanh nghic$p.
•

Chffp hanh chinh sach, che" d9 kinh te", tai chinh cua Nha nu'dc .

1.1.2 Kt tm1n tai chinh, kt tmin quan trj. M6i quan h~

giua kt tm1n Uti

chfnh va kt tm1n quan trj
Ke" toan ciing nhu' cac nganh khoa hQC xa h('>i khac du'<;:1c hlnh thanh va
phat tri€n g~n
li~n

vdi slf phat tri€n cua xa h('>i. Khi n~
san xufft cua xa h('>i
phat tri€n va thay d6i thl ke" toan ciing phat tri€n va thay d6i tu'dng ung theo d€
dap ung nhu cffu d6i vdi lu'<;:1ng thong tin phat sinh. Ke" toan d cac nude trong
n~
kinh te" thi tru'ang du'<;:1c hlnh thanh va phat tri€n trong cac giai do~n,
c6 th€
khai quat qua hlnh 1-2:
Tru'dc day, ke' toan va thong tin ke" toan doanh nghic$p phvc V\} cho ca
cong tac quan ly vi mo va quan ly vi mo. Tuy v~y
tu'dng ung vdi tUng giai do~n
phat tri€n kinh te", he$ th6ng ke" toan da c6 nhii'ng bu'oc chuy€n bie"n r5 rc$t cho
phu h<;:1p tUng thai ky phat tri€n. Hic$n nay, ke" toan quan tri da thlfc slf tach ra
khoi ke' toan tai chinh.


- 19-

Ke'tmin

Ke' toan tai chlnh

L~p

bao cao tai chlnh

Ke' toan tai chlnh
L~p

bao cao tai chlnh

Ke' toan
Xac dinh va ki~m

Ke' toan chi phi

Ke' toan tai chinh

L~p

p

so~it

chi phi

bao cao tai chlnh

Ke'toan
Ke' toan qmin tri

J

Ki~m

soat chi phi va danh gia
cac ye'u to' phi tai chlnh

H'mh 1-2: Sd d6 phat tricin ke' toan
1.1.2.1 Kt toan tai chinh

va nhii'ng
Ke' toan t~i chinh cung ca'p thong tin cho chu doanh nghi~p
ngu'oi ra quye't dlnh oben ngoai doanh nghi~p,
chu ye'u lien quan de'n qua tdnh
bao cao ho(;lt d<)ng cua m<)t doanh nghi~p
cho ca nhan, t6 chuc 0 ben ngoai
doanh nghi~p
hay con g9i la cung ca'p cho cac ~d tam nhan.
Ke' toan tai chinh nghien cli'u slf hlnh thanh va chu chuy€n cac lo(;li v6n sli'
d1,1ng trong m{)t ddn VJ Cl,l th€, CO th€ hi€u la cong Cl,l CUa ke' toan nhrtm thlfc
hi~n
qua trlnh t6ng h<;1p, do htong va truySn dt;lt tlnh hlnh tai chinh cua m9t t6
chuc nhli ddn vj hay doanh nghi~p.
Qua trlnh t6ng h<;lp va do lliong nay dlt<;lc thlfc hi~n
theo m9t trlnh t\1' do
che' d9 ·ke' toan (chung tli, tai kholm, s6 sach va bao cao) quy djnh. Cac che' d9
cua ke' toan dlt<;"lc xay d\fng din cu tren chuffn mlfc ke' toan cua m6i qu6c gia, c6
huang toi sv hoa h<;1p voi cac chuffn mlfc va thong I~ ke' to an quO'c te'. Nhan vien
ke' toan tuan theo chuffn mlfc quy djnh d€ t6ng h<;lp va l~p
cac bao cao tai chinh


- 20-

o ddn vi mlnh, cung dip cho cac dO'i tu'<;lng ben ngoai nhu' Nha nu'oc, ngan hang,
nha cung d{p, nha dffu tu', chii n<;1, ... khi h9 cffn nghien cU'u cac thong tin v€ thlfc
tr(ilng va kha nang tai chinh cua ddn vi. M~t
khac, cac bao cao k€ toan du'<;Jc
so;;tn thao c6 tuan thii theo cac chuffn mlfc da quy dinh thO'ng nha't thl nhung

ngu'oi o ben ngoai doanh nghi~p
c6 lien quan voi l<;1i ich ciia doanh nghi~p
moi
hi6u dffy du y nghia cua cac thong tin tren cac bao cao do, tli do d€ ra
co
cac quytt dinh cffn thitt. Cac bao cao tai chinh l~p
vao cu6i ky h~c
toan cffn
du<;1c m9t cong ty kiSm toan d9c l~p
kiSm tra va xac nh~
nhAm dam bao thong
tin tren cac bao cao Ia trung thlfc va khach quan. Sau khi da kiSm toan, cac bao
cao tai chlnh nay thu'ong du'<;1c cong b6 r9ng rai ra ben ngoai.

the

1.1.2.2 Kt toan qulin

tri

Kt toan quan tri cung dip thong tin thoa man nhu cffu cua cac nha quan
- nhung ngu'oi rna quytt dinh va hanh d9ng cua h9 anh hu'ong
tri doanh nghi~p
trl)'c ti€p dtn slf t6n vong ciia doanh nghi~p
(Xem phi} ll}c 1).

Kt toan quan tri nghien cliu khai thac qua trlnh hlnh thanh va su dvng
cac lo(ili v6n hu'ong dtn cac mvc tieu kinh doanh trong m9t ddn vi ClJ thS. Thong
tin kt toan quan tri lien quan dtn sv phat triSn va di~n
giai cac thong tin kt

toan theo khuynh huang nhAm vao cac mvc tieu quan tri trong slf ho(ilt d9ng cua
Nguoi quan ly thu'ong dung cac thong tin nay dS thlfc hi~n
hffu
doanh nghi~p.
htt cac quytt dinh trong ho(ilt d(>ng quan tri nhu' thitt l~p
cac mvc tieu chung
ciia cong ty, danh gia ho(ilt d9ng ciia cac phong ban va cac ca nhan, quytt dinh
m9t lo(ili san phffm moi, ...
ndi gioi thi~u
thong tin kt toan quan tri c6 ban chfft la kt toan nhu'ng du'<;1c t5
chuc theo each lien quan trl)'c ti€p voi cac quytt difih nhanh. Tuy nhien cac
thong tin kt toan quan tri thu'ong bao g6m vi~c
danh gia cac ytu t6 phi tai
chlnh, nhu Ia cac chinh sach dang htu y (thay dBi chinh sach v€ kha'u hao, v€
hang h6a t6n kho, ...), cac anh hu'ong c6 th€ xffy r'a cua cac ho~t
d(>ng khac nhau
theo moi tru'ong.kinh doanh (chinh sach bao h9 hay tlf do cua Chinh phil, slf
thay d5i v€ chinh sach quang cao theo lu~t
dinb, ...), sv thoa man khach hang va
hi~u
qua lam vi~c
ciia cong nhan.
Nhi~u


-21-

1.1.2.3 So sanh giila ki toan tai chinh
1/ Nhung di~m

va ki toan quiln trj

gi6ng nhau cd ban

• Ke' toan t~i chlnh va ke' toan quan tri dSu c6 m6i lien h~ ch~t
che voi
h~
th6ng thong tin ke' toan. Cung sli' dvng m<)t thong tin ke' toan khi
m<)t nghi~p
vv kinh te' phat sinh.
• Ke' toan tai chlnh va ke' toan quan tri dSu dS ·c~p
de'n cac nghi~p
Vl},
sv ki~n
kinh te", dSu quan tam de"n chi phi, thu h~p,n
tai san, cong mJ
cua doanh nghi~p
va qua trlnh htu chuy~n
ti€n t~ cua doanh nghi~p.
• Ke' toan tai chlnh va kS toan quan tri dSu c6 khai ni~m
vS trach nhi~m
quan ly cua tUng trung tam quan ly. KS to an quan tri bi~u
hi~n
trach
nhi~m
cua cac nha quan tri cac ca'p trong n<)i b<) doanh nghi~p
con ke'
hi~n
trach nhi~m
cua nha quan tri ca'p cao

toan tai chinh va thuS bi~u
duy nha't vs hi~u
qua ho~t
d<)ng cua
va Ia nguoi chiu trach nhi~m
doanh nghi~p.
• Ke' tmin tai chlnh va kS toan quan tri cling djnh lu'<:jng thong tin tren cd
sCi cua m9t chung til' ke' toan rna nha quan tri co th~
ki~m
soat trong
d<)ng cua doanh nghi~p.
qua trlnh ho~t
21 Nhung ctiim khac nhau cd ban

a/ Dffi tU(Jng phT:tC VT:t

Mvc dich cua ke' toan quan tri la nha'n m~nh
vi~c
cung ca'p dil' ki~n
cho
vi~c
sli' dvng trong ph~m
vi n,<)i b<) cua nhil'ng ngu'oi quan ly, voi mvc dich la
ke' ho~c
hu'ong ling sv tham gia cua nhil'ng nha chuyen mon vao cong tac l~p
va ki~m
soat. Mvc dich cua ke' toan tai chinh la cung ca'p nhil'ng bao cao vS
ho~t
d<)ng tai chlnh cua cd quan mang d~y
du y nghia cho nhil'ng ngu'oi sli' dvng

c6 quan h~ trong linh Vlfc tai chinh (Xem hlnh 1-3).
Nhung nguoi sli' dvng cac thong tin tren cac bang bao cao tai chinh-thue'
du'<:jc g9i Ia nhil'ng ngu'oi ho~t
d<)ng ben ngoai t6 chuc, con ngu'<:jc l~i ngu'oi sli'
dvng thong tin cua ke' toan quan tri thl gQi la nhung ngu'oi ho~t
d<)ng ben trong
t6 chuc.


-22-

-~

Nha quan tti
doanh nghiii\p

Cac dii\ tam nhan

Huc:lng v~ tltdng lai
Linh hol,lt, Iqp th~i
Tlllch hc;Jp

Phiin anh qua khU';
Khach quan; Theo
nguy.Sn tlfc k.s' toan

TU'ng trung t!im trach 1!-~
nhiii\m

Toil.n doanh nghiii\p

Thu~ng

xuy.Sn

Khllng c6
tlnh phap lii\nh

Eljnh kY

lil. quy, nam)
(thu~g

Khac
nhau

C6 tlnh phap lii\nh

Tnich~m

qmln

s~

ly

d\mg thong
tin ke' tmin
Gio'ng

t - - - . - t nhau

E>inh ht<;lng
thong tin

Stf ki~nh

te'

H'mh 1-3: Sd d6 nhung diim gio'ng va khac nhau cua ke' toan qmin tri,
k€ toan tai chfnh
Ngudn: [10,24]


-23-

bl Di.;ic diim thong tin kt taan
K~

toan qulm tri d~t
trQng tam cho tu'dng lai; con k~ toan tai chlnh rfft it
khi phai lam vi~c
u'oc lu'cjng hay dlf djnh cho tu'dng Iai. Th~t
v~y,
cac thong tin
rna nhan vien k~ to an tai chlnh thu th~p
c6 m5i quan h~ chu y~u
d~n
qua khu,
ngu'cjc l~i cac thong tin rna nhan vien quan tri thu th~p

du'cjc thu'ong de c~p
d~n
m6i lien h~ trong tu'dng lai m{)t each r5 rang. Trong khi nhan vien kt toan tai
bao cao ktt qua mQi ho~t
d()ng kinh doanh trong qua khu thl nhan
chinh l~p
vien k~ toan quan trj thu'ong chu trQng d~n
hi~u
qua cua nhfi'ng ho~t
d()ng da
djnh tru'oc trong tu'dng lai.
Kt toan quan tri nhffn m~nh
dtn sv thich hc;lp va linh d()ng cua cac dfi'
ki~n;
s6 Ii~u
cua kt toan tai chlnh bu9c phai c6 tinh khach quan va c6 thS thfim
tra du'cjc. Nhieu thong tin rna nhan vien quan trj cung cffp cho ban dieu hanh
trong vi~c
giup hQ thljc hi~n
cac quy~t
djnh ben trong t5 chuc thl khong bao giO
mang gia tri nao d6i voi nhfi'ng ngu'oi sll' dvng ben ngoai, hQ khong c6 y ki~n
gl
trong vffn de quan ly. doanh nghi~p
va khong quan tam dtn hu'ong giai quy~t
cua ban quan trj. K€. toan quan trj it chu trQng dtn tinh chinh xac cua tai li~u
so
voi k~
toan tai chinh. Kt toan quan trj chu trQng d~n
cac b9 ph~n

cua m9t
doanh nghi~p
hdn la chi xem xet toan b9 doanh nghi~p.
Trong khi d6, k~ toan
tai chlnh bu()c cac thong tin cung cffp phai chfnh xac tuy~
d6i, khach quan va
dung chuftn mljc quy djnh d~ mQi d5i tu'c;lng ben ngoai doanh nghi~p
c6 thS hi~u
du'cjc va d~ dang ki~m
tra d9 chinh xac va khach quan cua nhfi'ng thong tin nay.

cl Phr;zm vi baa caa
Bao cao cua kt toan quan trj thu'ong phan anh m{)t phfin ho~c
m{)t khfa
c~nh
ho~t
d()ng cua doanh nghi~p.
Kt toan quan trj thu'ong quan tam nhieu hdn
d~n
cac trung tam quan ly nh~m
ill\}C dich giai quy~t
rieng re tUng ill\}C tieu
m9t. K~
toan tai chlnh thl du'cjc bao cao theo ill\IC tieu chung cua toan doanh
nghi~p,
phan anh toan b9 k~t
qua ho~t
d()ng kinh doanh cua doanh nghi~p
thljc
te xay ra.

,.:'

?

dl

Ky baa caa

Ky bao cao cua kt toan quan trj thu'ong xuyen hdn theo yeu cfiu cua
nhfi'ng nha quan tri cac cffp trong n9i b9 doanh nghi~p,
nhfi'ng ngu'oi cfin thong
tin bfft ky luc nao d~
du'a ra nhfi'ng quytt djnh kjp thai trong ph~m
vi trach
nhi~m
quan ly cua mlnh. Ky bao cao thu'ong xuyen khong nhfi'ng cung cffp


-24-

thong tin kip thai d~ ra quye't dinh kinh doanh rna con giup cac nha qulm trj kip
thai cha'n chinh l;;li n9i b9 cua doanh nghi~p
theo mvc tieu da dinh tntoc.
Ky bao cao cua ke' toan tai chinh du'<;jc so~n
thao theo dinh ky quy djnh
thu'ang la quy, nam va du'<;jc ki~m
toan bao cao tai chinh va cong b6 cho cac d~
tam nhan bie't v€ th\}'c tr~ng
tai chinh cua doanh nghi~p.
el Tinh phap l~nh

Ke' toan quan tri khong tuan thu cac nguyen t~c
chung v€ vi~c
ap dvng
cac n9i dung din ban cua ke' toan. s6 sach va bao cao ke' toan quan tri mang
tinh d~c
thu va rieng c6, n6 hoan toan tuy thu9c vao each thie't ke' cua tUng
' doanh nghi~p
va du'<;jc xay d\}'ng sao cho phil h<;1p voi mvc tieu d€ ra cua doanh
nghi~p.
Ngu'<;jc l~i,
ke' toan tai chinh tuan thu theo che' d9 ke' toan th6ng nha't va
cac chufi'n m\}'c ke' toan qu6c gia (ne'u c6), ne'u khong dung va h~c
toan sai che'
d9 hi~n
hanh thl bao cao tai chinh d6 se khong du'<;jc cha'p nh~.
Ke' toan tai
chinh chiu anh hu'ong nhi€u cua chufi'n m\}'c ngh€ nghi~p
hdn cac quy djnh ke'
toan- tai chinh hi~n
hanh.

1.1.2.4 Mffi quan h~

giila ke toan tai chinh

va ke toan qtuin trj

S\1' phan chia thanh ke' toan tai chinh va ke' toan quan tri d\}'a tren cd so
CUa S\J' khac bi~t

giua ke' toan tai chtnh va ke' toan quan trj, S\J' phan chia nay
Chinh di€u nay se dftn tdi ke't lu~n
khong dung,
hoan toan mang tinh ky thu~.
tuy nhien vl chung da thvc sv c6 m6i lien ke't voi nhau. Ch~ng
h~n
nhu' cac
thong tin thu9c v€ lich sii' du'<;jc sii' dvng trong h~ th6ng ke' toan tai chinh thl
thu'ang mang l~i l<;1i kh cho vi~c
djnh gia trong cong tac ch9n Iva nhung gl rna
ke' toan quan tri luon quan tam, xem xet. B9 ph~n
ke' toan quan tri thvc
b9 ph~n
hi~n
cac quye't dinh v€ qua trlnh di~n
bie'n trong tu'dng lai chu ye'u d\}'a vao
du'<;1c tll' vi~c
xua't hi~n
nhung gl da xay ra trong qua khu. Sau d6 ke't qua nh~
cac quye't dinh, nhung ke't qua nay trd thanh thong tin tai chinh d\}'<;jc h9i nh~p
vao cac bao cao tai chinh. H~
th6ng ke' toan tai chinh cung ca'p cac thong tin
du'<;jc dung trong cac quye't djnh thu9c ke' toan quan tri, de'n lu'<;jt nhung quye't
dinh trong ban quan tri mang l~i nhung ke't qua tai chinh va hi~n
nhien n6 phai
c6 mO'i quan h~ voi cac d6i tac ben ngoai.


-25-

1.1.2.5 Kt toan quiin trj- St! can thilt cho m{jt h~

thffng kt toan hilu hi~u

Qua mo hlnh cong tac t6 chuc b(> may ke' toan trong cac doanh nghi~p
(J
cac m.toc cho ta thffy vi~c
t6 chuc thu th~p
va xli ly thong tin dugiua
thong tin ciia ke' toan quan tri va ke' toan tai chinh, d~c
bi~t
la vai tro quan tr~mg
ciia k€ toan quan tri trong vi~c
cung cffp thong tin cho cac cffp d(> quan tri khac
d(>ng nhli duong day lien l~c gifi'a cac b(> ph~n
khac nhau trong
nhau va n6 ho~t
duong day lien l~c.
Trong kinh te' thi truong, dS chie'n thiing cac d6i thii c~nh
tranh, cac
phai tlm m9i each ds thu hut khach hang, tang doanh s6 tieu th;~
doanh nghi~p
san phffm va thu dliMvc tieu rna bfft ky nha kinh doanh nao
Trong khi d6, mvc tieu ciia nguoi tieu dung la chgt
cling theo du6i la llucac doanh nghi~p
phai giai bai toan nay chmh la cong tac ho~c

dinh chie'n
ludjnh chie'n luqua trlnh phan tkh m6i lien h~ gifi'a chi ph!, kh6i lumuc 1<;1i nhu~
thu duquan tr9ng mang tlnh d(>t pha nhu: ch9n h!a day 'chuySn san xufft, xac dinh gia
ban san phffm, tlm kie'm va xay dl,l'ng thi trltong tieu thl,l thong qua cac chie'n
lu<jc thu hut khach hang, ... [ I?]. Ne'u m(>t quye't djnh dl,l'a tren cd sd s6 li~u
ke'
cao thl quye't dinh d6 d~ thanh cong hdn va mang tinh chie'n
toan c6 d(> tin c~y
luSau qua trlnh hoan thanh vi~c
l~p
ke' ho~c
rna chii ye'u Ia trlnh bay vS
mvc tieu va duong I6i d~t
ducac ke' hot;tch
d6, vl day chinh la vffn dS cffn thie't d6i voi ban quan tri trong vi~c
diSu khiSn
ID<)i hot;tt d(>ng ciia t6 chuc nh~m
thS hi~n
ro vi~c
hoan thanh nhfi'ng gl rna h9 da
len ke' hot;tch trltoc. Cac nha diSu hanh cffn phai c6 gAng kiSm soat cac t6 chuc
kiSm so;it lien qu~m
de'n 4 vgn dS sau:
rna h9 quan ly. Vi~c

• DS ra ke' hot;tch dS thl,l'c hi~n.
• Quan sat vi~c
thl,l'c hi~n
cac ke' ho~c,
d6 c6 ke' hot;tch giup cho vi~c
thl,l'c hi~n

thu th~p
va xii' Iy thong tin ds tU
dt;tt ke't qua t6t.

• Ne'u cac ke' hot;tch khong dt;tt duke' hot;tch thl
xac dinh du<Jc nhung hot;tt d(>ng cffn thie't ds thvc hi~n