Ứng dụng quyền chọn vào thị trường chúng khoán việt nam

B
TR

GIÁO D C VÀ ÀO T O

NG

I H C KINH T Tp. HCM
----------

VÕ ÌNH HÒA

ÁP D NG

VÀO
VI T NAM

LU N V N TH C S KINH T

THÀNH PH

H

CHÍ MINH - N M 2009


B
TR

GIÁO D C VÀ ÀO T O

NG

I H C KINH T Tp. HCM

VÕ ÌNH HÒA

ÁP D NG

VÀO
VI T NAM

Chuyên ngành: Kinh t tài chính – Ngân hàng
Mã s

: 60.31.12

LU N V N TH C S KINH T
NG

IH

NG D N KHOA H C

TS PHAN HI!N MINH

THÀNH PH" H# CHÍ MINH - N M 2009


M CL C
L i c m ơn

L i cam oan
M

u

Chương 1: T NG QUAN V TH! TR"#NG QUY N CH$N ...... Trang 1
1.1 Khái ni m th tr ng quy n ch n ..................................................... Trang 1
1.1.1 Khái ni m ...................................................................................... Trang 1
1.1.2 i u ki n niêm y t ........................................................................ Trang 1
1.1.3 Qui mô h p ng .......................................................................... Trang 2
1.1.4 Giá th c hi n ................................................................................. Trang 2
1.1.5 Ngày áo h n ................................................................................ Trang 2
1.1.6 H n m c v th và h n m c th c hi n .......................................... Trang 3
1.1.7 Thành viên tham gia giao d ch trên th tr ng quy n ch n.......... Trang 3
1.1.7.1 Nhà t o l p th tr ng .............................................................. Trang 3
1.1.7.2 Môi gi i sàn giao d ch ............................................................. Trang 4
1.1.7.3 Nhân viên gi s l nh .............................................................. Trang 4
1.1.8 R i ro khi tham gia th tr ng quy n ch n................................... Trang 5
1.1.8.1 Quy n ch n mua......................................................................... Trang 6
1.1.8.2 Quy n ch n bán .......................................................................... Trang 6
1.2 Nh ng thu c tính cơ b n c a quy n ch n c phi u .......................... Trang 7
1.2.1 Giá tr c a m t quy n ch n c phi u ............................................ Trang 7
1.2.1.1 Giá tr n i t i............................................................................... Trang 7
1.2.1.2 Giá tr th i gian .......................................................................... Trang 7
1.2.1.3 nh giá quy n ch n .................................................................. Trang 8
1.2.2 Các y u t nh h ng n giá tr c a quy n ch n ........................ Trang 9
1.2.2.1 Giá ch ng khoán và giá th c hi n ......................................... Trang 10
1.2.2.2 Th i gian áo h n .................................................................. Trang 10
1.2.2.3
b t n................................................................................ Trang 11

1.2.2.4 Lãi su t trái phi u Chính ph ................................................ Trang 11
1.2.2.5 C t c..................................................................................... Trang 12
1.3 Vai trò c a th tr ng quy n ch n .................................................. Trang 12
1.3.1 Qu n tr r i ro............................................................................. Trang 12
1.3.2
u cơ ......................................................................................... Trang 13
1.3.3 Giúp nhà u t có th i gian quy t nh................................ Trang 13
1.3.4 T o òn b y................................................................................. Trang 13
1.3.5 a d ng hóa danh m c u t .................................................... Trang 14


1.3.6 Góp ph n t ng thu nh p cho nhà u t ..................................... Trang 14
1.3.7 Góp ph n làm t ng tính thanh kho n cho th tr ng .................. Trang 14
1.4 R i ro khi giao d ch quy n ch n ..................................................... Trang 14
1.4.1 R i ro th tr ng ....................................................................... Trang 15
1.4.2 Hi u l c trong th i h n ............................................................... Trang 15
1.4.3 Tác ng c a òn b y ................................................................. Trang 15
1.4.4 Ng i bán quy n ch n i di n v i r i ro không gi i h n ........ Trang 15
1.4.5 Duy trì s d theo qui nh c a m t s trung tâm ch ng khoán Trang 16
1.4.6 M i quan h gi a giá và tính thanh kho n ................................. Trang 16
1.4.7 Nh ng h n ch khi s d ng quy n ch n trên TTCK Vi t Nam . Trang 16
1.5 Tính hai m t c a quy n ch n .......................................................... Trang 17
1.6 Các chi n l c kinh doanh quy n ch n cơ b n .............................. Trang 17
1.6.1 Giao d ch c phi u ..................................................................... Trang 17
1.6.1.1 Mua c phi u ........................................................................... Trang 17
1.6.1.2 Bán kh ng c phi u ................................................................. Trang 18
1.6.2 Giao d ch quy n ch n mua ......................................................... Trang 18
1.6.2.1 Mua quy n ch n mua ............................................................... Trang 18
1.6.2.2 Bán quy n ch n mua ................................................................ Trang 19
1.6.3 Giao d ch quy n ch n bán .......................................................... Trang 20

1.6.3.1 Mua quy n ch n bán ................................................................ Trang 20
1.6.3.2 Bán quy n ch n bán ................................................................. Trang 21
1.6.4 Các chi n l c k t h p .............................................................. Trang 21
1.6.4.1 Quy n ch n mua và c phi u – quy n ch n mua
c phòng ng!a .....
.................................................................................................. Trang 21
1.6.4.2 Quy n ch n bán và c phi u – quy n ch n bán
c b o v .. Trang 23
1.7 Kinh nghi m t! th tr ng quy n ch n c phi u M" và bài h c kinh
nghi m cho Vi t Nam ...................................................................... Trang 23
1.7.1 Sàn giao d ch ch ng khoán Chicago ......................................... Trang 25
1.7.1.1 T ch c sàn giao d ch............................................................... Trang 25
1.7.1.2 Giao d ch và thanh toán............................................................ Trang 25
1.7.1.3 Cơ ch giám sát ........................................................................ Trang 28
1.7.2 Bài h c kinh nghi m cho Vi t Nam ........................................... Trang 29
K t lu n ch ơng 1 ................................................................................. Trang 31
Chương 2: TH%C TR&NG TTCK VI'T NAM VÀ MINH H$A VI'C
V(N D NG CÁC CHI)N L"*C KINH DOANH QUY N CH$N +,I
V-I C

PHI)U REE ......................................................................... Trang 32

2.1 Th c tr ng v TTCK Vi t Nam ...................................................... Trang 32
2.1.1 Nh ng thành t u ã t
c c a TTCK Vi t Nam................... Trang 32


2.1.2 Nh ng t n t i và h n ch trên TTCK Vi t Nam......................... Trang 32
2.1.3 Nh n di n r i ro trên TTCK Vi t Nam....................................... Trang 32
2.1.3.1 Tác ng t! th tr ng th gi i ................................................ Trang 32

2.1.3.2 Tác ng t! th tr ng trong n c ........................................... Trang 33
2.2 S c n thi t và các i u ki n ti n cho s phát tri n c a th tr ng
quy n ch n c phi u Vi t Nam..................................................... Trang 38
2.2.1 Xu t phát t! nhu c u c a các nhà u t .................................... Trang 38
2.2.2 Cơ s pháp lý .............................................................................. Trang 38
2.2.3 Công ngh và h t ng cơ s ......................................................... Trang 38
2.2.4 Con ng i ..................................................................................... Trang 39
2.2.5 Ch ng khoán cơ s ....................................................................... Trang 39
2.3 Minh h a vi c v n d ng các chi n l c quy n ch n i v i c phi u REE
....................................................................................................... Trang 39
2.3.1. Giao d ch c phi u ...................................................................... Trang 39
2.3.1.1. Mua c phi u ......................................................................... Trang 39
2.3.1.2. Bán kh ng c phi u .................................................................. Trang 40
2.3.2. Giao d ch quy n ch n mua ......................................................... Trang 41
2.3.2.1. Mua quy n ch n mua............................................................. Trang 41
2.3.2.2. Bán quy n ch n mua ............................................................. Trang 45
2.3.3. Giao d ch quy n ch n bán .......................................................... Trang 48
2.3.3.1. Mua quy n ch n bán ................................................................ Trang 48
2.3.3.2. Bán quy n ch n bán ................................................................. Trang 52
2.3.4. Quy n ch n mua và c phi u – Quy n ch n mua
c phòng ng!a
............................................................................................................... Trang 55
2.3.5. Quy n ch n bán và c phi u – Quy n ch n bán
c b o v .... Trang 58
K t lu n ch ơng 2 ................................................................................ Trang 62
Chương 3: M.T S, GI/I PHÁP +0 ÁP D NG GIAO D!CH
QUY N CH$N C PHI)U VÀO TTCK VI'T NAM ................... Trang 63
3.1
Nhóm gi i pháp v t ch c và qu n lý sàn giao d ch ................ Trang 64
3.1.1. Hoàn thi n khung pháp lý ........................................................ Trang 64

3.1.2. nâng cao vai trò và trách nhi m c a m t s cơ quan ch c n ng
có liên quan .......................................................................................... Trang 67
3.1.3. Nâng cao n ng l c qu n lý nhà n c i v i TTCK ............... Trang 67
3.2 Nhóm gi i pháp phát tri n th tr ng ......................................... Trang 68
3.2.1 Cung ng cho th tr ng c v s l ng, ch t l ng và ch ng
lo i hàng hóa. ....................................................................................... Trang 68
3.2.2 Nhóm gi i pháp chuyên môn hóa TTCK.................................... Trang 69
3.2.3 Ti p c n công c quy n ch n n các nhà u t ch ng khoán.Trang 69
3.2.4 Nâng cao hi u qu cung c p thông tin ........................................ Trang 70


3.2.5 Hoàn thi n qui trình và trang b h th ng k" thu t giao d ch ..... Trang 71
3.2.6 Các nhóm gi i pháp khác ............................................................ Trang 72
3.2.6.1 T ng c ng công tác ào t o, nghiên c u và tuyên truy n ..... Trang 72
3.2.6.2 Gi i pháp ki m soát r i ro ........................................................ Trang 73
3.2.6.3 M t s i u ki n khác tri n khai giao d ch quy n ch n
ch ng khoán t i Vi t Nam. .................................................................. Trang 73
K t lu n ch ơng 3 ................................................................................. Trang 75
K t lu1n 2 tài...................................................................................... Trang 76


B ng 2.1: So sánh các chi n l

c mua quy n ch n mua REE v i các m c giá

th c hi n khác nhau .................................................................................... Trang 44
B ng 2.2: So sánh các chi n l

c mua quy n ch n mua REE có th i gian th c

hi n khác nhau ............................................................................................ Trang 44
B ng 2.3: So sánh các chi n l

c bán quy n ch n mua REE v i các m c giá th c

hi n khác nhau ............................................................................................ Trang 47
B ng 2.4: So sánh các chi n l

c mua quy n ch n bán REE v i các m c giá th c

hi n khác nhau ............................................................................................ Trang 50
B ng 2.5: Quy n ch n bán REE v i các m c giá th c hi n khác nhau .... Trang 53
B ng 2.6: So sánh các chi n l

c quy n ch n mua phòng ng a v i các m c giá

th c hi n khác nhau .................................................................................... Trang 56
B ng 2.7: So sánh các chi n l

c quy n ch n bán b o v v i các m c giá th c

hi n khác nhau ............................................................................................ Trang 60

Hình 1.1: M t giao d ch trên th tr

ng quy n ch n ................................... Trang 4

Hình 1.2: R i ro

i v i quy n ch n mua.................................................... Trang 6

Hình 1.3 : R i ro

i v i quy n ch n bán .................................................... Trang 6

Hình 1.4: M i quan h gi a giá tr th i gian và ngày áo h n c a quy n ch n
....................................................................................................................... Trang 8
Hình 2.1: Thành qu c a ng

i s h u c phi u ....................................... Trang 40

Hình 2.2: Bán kh ng c phi u ................................................................... Trang 41


Hình 2.3: Thành qu c a ng

i mua quy n ch n mua .............................. Trang 42

Hình 2.4: Mua quy n ch n mua – Giá th c hi n khác nhau...................... Trang 43
Hình 2.5: Mua quy n ch n mua – Th i gian s h u khác nhau ................ Trang 45
Hình 2.6: Thành qu c a ng

i bán quy n ch n mua ............................... Trang 45

Hình 2.7: Bán quy n ch n mua - giá th c hi n khác nhau ........................ Trang 47
Hình 2.8: Bán quy n ch n mua – Th i gian s h u khác nhau ................. Trang 48
Hình 2.9: Thành qu c a ng

i mua quy n ch n bán ............................... Trang 49

Hình 2.10: Mua quy n ch n bán – Giá th c hi n khác nhau..................... Trang 50
Hình 2.11: Mua quy n ch n bán – Th i gian s h u khác nhau ............... Trang 51
Hình 2.12: Thành qu c a ng

i bán quy n ch n bán .............................. Trang 52

Hình 2.13: Bán quy n ch n bán – Giá th c hi n khác nhau...................... Trang 53
Hình 2.14: Bán quy n ch n bán – Th i gian s h u khác nhau ................ Trang 54
Hình 2.15: Quy n ch n mua

c phòng ng a ......................................... Trang 55

Hình 2.16: Quy n ch n mua

c phòng ng a - Giá th c hi n khác nhau ............

..................................................................................................................... Trang 56
Hình 2.17: Quy n ch n mua

c phòng ng a – Th i gian s h u khác nhau

..................................................................................................................... Trang 57
Hình 2.18: Quy n ch n bán

c b o v ................................................... Trang 58

Hình 2.19: Quy n ch n bán

c b o v - Giá th c hi n khác nhau ........ Trang 59

Hình 2.20: Quy n ch n bán

c b o v - Th i gian s h u khác nhau .. Trang 61


Tên vi t t t
AMEX
ATM
CBOE
ITM
NYSE
OCC
OTC
OTM
PHLX
PSE
SEC
TTCK
UBCK
TP. HCM

Tên ti ng Anh
American Stock
exchange
At the money
Chicago Board Options
Exchange
In the money
New York Stock
Exchange

Option Clearing
Corporation
Over the counter
Over the money
Philadelphia Exchange

Tên ti ng Vi t
Sàn giao d ch ch ng khoán M
Ngang giá quy n ch n
S giao d ch quy n ch n Chicago
Cao giá quy n ch n
Sàn giao d ch ch ng khóan New
York
Trung tâm thanh toán bù tr

Th trư ng phi t p trung
Ki t giá quy n ch n
S giao d ch quy n ch n
Philadelphia
Pacific Stock Exchange Sàn giao d ch ch ng khoán Châu
Á Thái Bình Dương
Securities and Exchange
y ban ch ng khóan
Commission
Th trư ng ch ng khoán
y Ban ch ng khoán
Thành ph H Chí Minh


M

1. Lý do ch n

U

tài

Sau g n 10 n m i vào ho t

ng k t Phiên giao d ch

28/07/2000
!

u tiên

phát tri n áng

"

#$% ch&ng khoán '( )

*

+

"

,"

.

-

.

0i v i m1i ng 2i. Có

nay c/m t “ch&ng khoán” h u nh không còn xa l

nh ng th2i k3, khi th tr 2ng “nóng” lên, i .n âu c4ng nghe ng 2i ta
bàn tán v5 ch&ng khoán. 6 7"! '8 9: 9;
> s: quan tâm c
"

<

, th tr 2ng

' 2
?

có

;

% ." '+ % ."
% ." #

9G

% F
4
)

I 9J

B +

GB =
?

=

= G
65

"

J

I 9J
)

:

“Á% 7/

!A 5 I G
B +

"
>
.

,"!5

2
9G % H

B7
"

'< 'BA L?
9B

>

D ,"E F

'B

7M 9B
)

&

'< 'B
#

2

4
>

*

B'

-! #
)

C
C

+

;
K
"

; ' 2

7B
B

. ,"0

1 = B

.

B

H! )

5

.

% + 9

"

" ,"G

"

5" l1ai

u t A '?

khác nh@m t o ra nhi5u s: l:a ch1n cho các nhà
B

= 9:

/
2
"

(%

' 2

.
' 2

&

Nam” xu(t phát t nh ng lý do v a nêu.
2. M c ích c a

tài:

M/c tiêu nghiên c&u c-

?

- OP 7/

&" #
,"!5

i5u ki n <

'N
1
' 2

90 =(
% F

5 =5 ,"!5

1

'< 'B, kinh doanh trong m t s0


$ 7

- Phân tích th:c tr ng TTCK

3.

'?

' 2

=

5 Q"(

,"!5

1

&

B+

it

90

G % +%

@

+ !." 0 '< 'B

+% 7/

+

B7

.

ng và ph m vi nghiên c u

* N i dung c a
- R

tài liên quan

n các l nh v c nh :

tCng quan v5 th tr 2ng ,"!5

1

5

9S

= B gi i

tìm hi u các khái ni m v5 quy5n ch1n, ph Ing pháp xác

",

nh giá tr

quy5n ch1n, cách tính phí quy5n ch1n, và vai trò c- P -

)

+

. # *

7B

,"!5

1 % C
'

- Phân tích th:c tr ng

.

'?

.

,"!5

1

&

B+
-

nh ng cI sJ lý lu$n v5 quy5n ch1n và th:c tr ng TTCK Vi t Nam
5

9S

&
- TB

'

G % +% =

G

&

7/

";

C 5

B7

,"!5

1

o+
9:

;

?

9-" = B E

'B
"$

+ ,"!5

?

&"

5

!

1 .

4. Ph ơng pháp nghiên c u
65

9P 7/

+ %

– 0

." = %

*% 9B 9+
,"+

G

'?

+

(

I 9J #V

"K 7 # "
=

<

+ WX 9 X

;

+ =(
"!.

I
5

% +%
I

% +% ,"
?

"!?
*

# ? ," ,…

?

G9 "

% -

)

9+

:

U

&"A 65
)

+

&"

+

* Q-! 7:

7B
$% *%

– C

% .
9+

+B

7:
*% =
%

)


5.
B
G
%

+ %

bi u =

8

% / #/

5

#2

B

7

=S, m/c l/c #2
* '8

J

/
"

!

+

. #"$

=. Y 7
# "

/
GB =

a ch Ing nh sau:

- Ch Ing 1: TCng quan =5

' 2

- Ch Ing 2:

Vi t Nam = minh h1a vi c v$n d/ng các

c . # *
- Ch Ing 3Z [
= B

: '

,"!5

1

doanh quy5n ch1n 0i v i cC phi.u REE.
90

G % +%
.

+% 7/

B7

,"!5

1 cC phi.u


1

Ch

ng 1

T NG QUAN V TH TR
1.1 Khái ni m th tr

NG QUY N CH N

ng quy n ch n

1.1.1 Khái ni m
Quy n ch n (quy n ch n mua, quy n ch n bán) là quy n
h p
l

ng cho phép ng

ng ch ng khoán

m c giá

c xác

Ng

i mua l a ch n quy n mua ho c quy n bán m t s
c xác

nh tr

nh tr

c trong kho ng th i gian nh t

nh v i

c (Lu t ch ng khoán s 70/2006/QH11)

i mua quy n ch n tr cho ng

ch n. Ng

c ghi trong

i bán m t s ti n g i là phí quy n

i bán quy n ch n s n sàng bán ho c ti p t c n m gi tài s n theo

các i u kho n c a h p

ng n u ng

i mua mu n th . M t quy n ch n

mua tài s n g i là quy n ch n mua (call). M t quy n ch n

bán tài s n g i

là quy n ch n bán (put).

Ng

i mua quy n ch n thì có quy n (right) trong khi ng

ch n ph i có ngh a v (obligation) th c hi n h p

i bán quy n

ng.

M t quy n ch n ki u M có th th c hi n vào b t k ngày nào cho

n

ngày áo h n. Quy n ch n ki u Châu Âu ch có th th c hi n vào ngày áo
h n.
1.1.2

i u ki n niêm y t

Các sàn giao d ch quy n ch n qui
ch n

c phép.

giao d ch qui
ch n. Tr

nh các tài s n mà giao d ch quy n

i v i quy n ch n c phi u, i u ki n niêm y t c a sàn

nh nh ng c phi u có

i u ki n có th giao d ch quy n

c ây, các i u ki n này h n ch vi c niêm y t quy n ch n trong

gi i h n c phi u c a các công ty l n, nh ng các qui

nh này ã

cn i

l!ng và nhi u quy n ch n c a các công ty nh! ã có giao d ch. Sàn giao d ch


2

c"ng qui

nh nh ng i u ki n t i thi u mà c phi u ph i

t

c

duy trì

vi c niêm y t quy n ch n.

1.1.3 Qui mô h p
M th p

ng

ng quy n ch n giao d ch trên sàn tiêu chu#n g m 100 quy n

ch n ơn l%. Vì v y, n u nhà &u t mua m t h p
i di n cho các quy n ch n mua 100 c phi u. Tr
mô h p

ng, h p

ng ó th t ra

ng h p ng ai l c a qui

ng tiêu chu#n di'n ra khi ho c c phi u b chia tách ho c công ty

tuyên b chi tr c t c b(ng c phi u. Trong tr
di n b)i m t h p

ng tiêu chu#n

ng h p ó, s c phi u

c i u ch nh

i

ph n ánh nh ng thay

i trong m c v n hóa c a công ty.
1.1.4 Giá th c hi n
Trên sàn giao d ch quy n ch n, giá th c hi n
d ch qui

nh m c giá th c hi n có th ký k t h p

c chu#n hóa. Sàn giao
ng quy n ch n. Tuy

nhiên các giao d ch OTC có th nh n b t c m c giá th c hi n nào mà hai bên
tham gia th!a thu n.
M c tiêu c a sàn giao d ch trong vi c thi t l p giá th c hi n là cung c p
các quy n ch n thu hút kh i l
ch n

ng giao d ch. H&u h t các giao d ch quy n

u t p trung vào các quy n ch n mà giá c phi u g&n v i giá th c hi n.

Vì v y, các nhân viên sàn giao d ch có xu h

ng niêm y t các quy n ch n có

giá th c hi n xoay quanh nh ng r t g&n giá hi n t i c a c phi u.
Trong vi c thi t l p giá th c hi n c a quy n ch n c phi u, sàn giao d ch
th

ng tuân theo qui lu t là các m c giá th c hi n có kho n chênh l ch 2,50

n u giá c phi u th p hơn 25, kho ng 5 n u giá c phi u t* 25

n 200

và trong kho n 10 n u giá c phi u trên 200.
1.1.5 Ngày áo h n
Ngày áo h n c a quy n ch n trên sàn OTC
nhu c&u c a ng

i mua và ng

c thi t k phù h p v i

i bán. Trên sàn giao d ch quy n ch n, m+i c


3

phi u

c phân l ai vào các k

áo h n riêng. Các chu k

áo h n là (1)

Tháng 1, 4, 7 và 10; (2) Tháng 2,5,8,11; và (3) Tháng 3, 6, 9, và 12. Các chu
k này

c g i là chu k tháng 1, 2 và 3. Các ngày áo h n có hi u l c là

tháng hi n t i, tháng ti p theo và 2 tháng ti p theo trong chu k tháng 1, 2
ho c 3 mà ch ng khoán

c phân vào.

1.1.6 H n m c v th và h n m c th c hi n
, M , -y Ban ch ng khoán (SEC) bu c các sàn giao d ch quy n ch n
ph i áp

t h n m c v th , h n m c v th là s l

ng quy n ch n t i a mà

m t nhà &u t có th n m gi v m t phía v th c a th tr
t o l p th tr

ng có nh ng ngo i l nh t

nh

ng. M t s nhà

i v i nh ng gi i h n v th

này.
H n m c th c hi n t ơng t nh h n m c v th . M t h n m c th c hi n
là s quy n ch n t i a có th th c hi n trong vòng 5 ngày làm vi c liên t c

b t k b)i m t nhà &u t riêng l% hay m t nhóm các nhà &u t cùng hành
ng v i nhau. Các s li u v h n m c th c hi n c"ng gi ng h n m c v th .
M c tiêu c a h n m c v th và h n m c th c hi n là nh(m ng.n c n
t*ng cá nhân ho c nhóm ng
túng th tr

i tác

ng áng k

Nhà t o l p th tr

tr

n p ơn

ng quy n ch n

ng

M t cá nhân ho c là pháp nhân, ng
d ch có th

ng nh(m thao

ng.

1.1.7 Thành viên tham gia giao d ch trên th tr
1.1.1.1

n th tr

i ã mua m t ch+ ng i ) sàn giao

tr) thành nhà t o l p th tr

ng. Nhà t o l p th

ng ch u trách nhi m áp ng nhu c&u c a nhà &u t

i v i quy n ch n.

M t khi có nhà &u t nào mu n bán (ho c mua) m t quy n ch n và không có
nhà &u t nào mu n mua (ho c bán) quy n ch n ó thì nhà t o l p th tr
s/ ph i th c hi n v giao d ch ó.

ng


4

t n t i nhà t o l p th tr

ng ph i t o ra l i nhu n b(ng cách mua vào

m t m c giá và bán ra ) m t m c giá cao hơn. M t cách

th c hi n i u

này là y t giá h!i mua và y t giá chào bán.

1.1.1.2

Môi gi i sàn giao d ch

Môi gi i sàn giao d ch là m t d ng nhà kinh doanh khác trên sàn giao
d ch. Môi gi i sàn giao d ch th c hi n các giao d ch cho các thành viên c a
công chúng. N u m t nhà &u t nào ó mu n mua ho c bán quy n ch n, cá
nhân ng

i ó ph i m) tài kho n t i các thành viên công chúng (công ty môi

gi i). Công ty này ph i thuê m t môi gi i t i sàn

th c hi n giao d ch.

Nhà môi gi i trên sàn th c hi n các l nh c a nh ng ng

i không ph i là

thành viên c a sàn giao d ch. H nh n hoa h ng trên m+i l nh th c hi n
1.1.1.3

c.

Nhân viên gi s l nh (nhân viên môi gi i)

H là nhân viên c a sàn giao d ch, nh n l nh mua (ho c bán c a nhà &u
t

nh p vào h th ng. Ngòai ra, h còn t v n cho nhà &u t mua (bán)

quy n ch n ) m c giá t t nh t theo giá y t giá c a nhà t o l p th tr
Hình 1.1 M t giao d ch trên th tr
Ng

(1a) (6a)

ng quy n ch n

i mua

Ng

(7a)

Môi gi i
c a ng i
mua

i bán

(1b) (6b) (7b)
(2a) Môi
gi i
(5a) trên sàn

(8a)
Cty thanh
tóan c a
ng i môi

gi i c a
ng i mua

ng.

Sàn giao
d ch quy n
ch n

Môi
gi i
trên sàn

(4)

(9a)

Trung tâm
thanh tóan

(2b) Môi gi i
c a ng i
(5b) bán
(8b)

(9b)

Cty thanh
tóan c a
ng i môi

gi i c a
ng i bán


5

(1a) (1b) Ng

i mua và ng

i bán ch th cho ng

i môi gi i riêng c a mình

ti n hành m t giao d ch quy n ch n.
(2a) (2b) Ng

i môi gi i c a ng

i mua và ng

i bán yêu c&u nhà môi gi i

trên sàn c a công ty mình th c hi n giao d ch
(3) các nhà môi gi i trên sàn g p nhau và th ng nh t giá c
(4) Thông tin v giao d ch

c báo cho trung tâm thanh tóan bù tr*

(5a) (5b) Nhà môi gi i trên sàn thông báo cho môi gi i c a ng

ng

i mua và

i bán

(6a) (6b) Ng
ng

i môi gi i c a ng

i mua và ng

i mua và ng

i bán thông báo v giá cho

i bán

(7a) (7b) Ng

i mua (ng

i bán) ký g)i phí quy n ch n cho ng

(8a) (8b) Ng

i môi gi i c a ng

i mua và ng

i môi gi i

i bán ký g)i phí quy n ch n

và ti n ký qu cho Trung t m thanh toán c a mình
(9a) (9b) Công ty thanh tóan c a ng

i môi gi i c a ng

i mua và ng

i bán

ký g)i phí quy n ch n và ti n ký qu cho trung tâm thanh tóan bù tr*.
1.1.8 R i ro khi tham gia th tr
Khi tham gia vào th tr

ng quy n ch n

ng quy n ch n, các nhà &u t

nh n r i ro bên c nh l i nhu n mà h ki m
nh n r i ro c a m+i ng
chung m t

c. Tuy nhiên, m c

ch p

i là khác nhau và h&u h t các nhà &u t

u có

c i m là không thích r i ro.

Các nhà &u t th

ng tránh các tình hu ng &y r i ro và ch n m t tình

hu ng có t0 su t l i nhu n t ơng

ơng nh ng ít r i ro hơn. Theo mô hình

nh giá tài s n v n CAPM, t0 su t sinh l i k v ng có liên quan
ro và

u ph i ch p

c th hi n qua công th c d

i ây:

E(rs) = r + [E(rm) – r] 1s

nh s r i


6

Trong ó: E(rs) là t0 su t sinh l i k v ng; r là lãi su t trái phi u chính ph ;
E(rm) là t0 su t sinh l i k v ng c a danh m c th tr
c a tài s n. D

ng; 1s

c g i là beta

i ây là m t s hình nh minh h a r i ro trong chi n l

c

kinh doanh quy n ch n
1.1.1.1

Quy n ch n mua

Hình 1.2 R i ro

i v i quy n ch n mua

Mua quy n ch n mua

Bán quy n ch n mua

V

V

P

L i nhu n vô h ng nh ng l+ có gi i h n

1.1.1.2

P

L i nhu n có gi i h n nh ng l+ vô h n

Quy n ch n bán

Hình 1.3 R i ro

i v i quy n ch n bán
Bán quy n ch n bán

Mua quy n ch n bán

V

V

P

L i nhu n vô h ng nh ng l+ thì có h n

P

L i nhu n có gi i h n nh ng l+ vô h n

7

Trong th c t ng

i ta th

ng s2 d ng các k t h p

nh(m gi m thi u

r i ro và t i a hóa l i nhu n. ch3ng h n nh k t h p mua m t c phi u và
bán m t quy n ch n mua ho c bán kh ng c phi u và mua m t quy n ch n
mua,… Các chi n l

c nghiên c u c th trong Ch

c này s/

ng 2

1.2 Nh ng thu c tính c b n c a quy n ch n c phi u
1.2.1 Giá tr c a m t quy n ch n
Khi giao d ch quy n ch n nhà &u t ph i quan tâm
ch n

c tính nh th nào. Giá tr quy n ch n

n giá tr quy n

c chia làm hai ph&n: Giá

tr n i t i và giá tr th i gian
1.2.1.1

Giá tr n i t i

Giá tr n i t i (intrinsic value) là s chênh l ch gi a giá th tr

ng c a

ch ng khoán cơ s) và giá th c hi n c a quy n ch n t i b t k th i gian c
th nào. M t quy n ch n mua có giá tr n i t i khi giá c phi u cơ s) l n hơn
giá th c hi n c a quy n ch n.
1.2.1.2

Giá tr th i gian

Giá tr th i gian (time value) là giá tr mà ng

i tham gia quy n ch n s n

sàng tr m t kho n cao hơn giá tr n i t i c a quy n ch n

mua và n m gi

quy n ch n cho

n khi quy n ch n áo h n. M t quy n ch n áo h n vào

m t ngày

c, càng cách xa ngày ó, thì có nhi u th i gian cho s thay

nh tr

i trong giá c c a c phi u cơ s). Do ó, th i gian qui
quy n ch n có giá tr

i v i ng

ng quy n ch n có th i gian áo h n

ng quy n ch n s p áo h n.

Khi th i gian càng g&n
thay

ng

i mua quy n ch n. Nói chung, m t nhà &u

t s n sàng tr nhi u hơn cho m t h p
dài hơn là m t h p

nh trong h p

n ngày áo h n thì cơ h i

quy n ch n có th

i là gi m vì v y giá tr th i gian c"ng gi m. N u quy n ch n không

còn th i gian n a thì giá tr th i gian s/ b(ng không và t t c giá tr còn l i
c a quy n ch n là giá tr n i t i.


8

S2 d ng mô hình Black – Scholes
c a quy n ch n

xác

tính toán giá tr th i gian còn l i

nh l i nhu n c a chi n l

c

6 = NC [C ( ST1, T - T1, X) - C]
Trong ó: ST1 = Giá c phi u vào th i i m T1
T – T1 = Th i gian còn l i

n khi áo h n

C ( ST1, T - T1, X) = Giá tr

t

c t* mô hình Black -Scholes

Hình 1.4 Quan h gi a giá tr th i gian và ngày áo h n c a quy n ch n
Giá tr
th i gian

Th i gian
1.1.3

ngày áo h n

nh giá quy n ch n

nh giá quy n ch n mua
S2 d ng công th c Black – Scholes

xác

nh giá tr c a m t quy n

ch n mua, công th c nh sau:
Giá tr c a quy n ch n mua = [delta x giá c phi u] – [ kho n vay ngân hàng]
[N(d1) x S]

V i:

d1

d2
N (d) = hàm m t

=

Ln [S/PV(EX)]
4 5t
= d1 - 4 5t

xác su t chu#n tích l"y

- [N(d2) x PV(EX)]
-

4 5t
2


9

EX

= giá th c hi n c a quy n ch n; PV (EX)

c tính b(ng cách chi c

kh u v i lãi su t trái phi u chính ph rf
t

= s k cho

n ngày th c hi n

S

= Giá c phi u hi n nay

4

=

l ch chu#n m+i k c a t0 su t l i nhu n c a c phi u

nh giá quy n ch n bán
Công th c xác

nh giá tr c a quy n ch n bán là:
Delta

Giá tr

=

quy n ch n bán

quy n

x

Giá th c hi n

-

ch n

Ti n cho ngân
hàng vay

Trong ó:
Delta quy n ch n

=

Chênh l ch c a giá quy n ch n có th có
Chênh l ch c a giá c phi u có th có

Giá tr quy n ch n bán có th

c tính khi bi t

c giá tr c a quy n ch n

mua thông qua m i liên h sau ây:
Giá tr
Giá tr
quy n ch n bán

=

quy n

-

ch n

Giá c phi u

+

Hi n giá c a giá
th c hi n

mua
1.2.2 Các y u t

nh h

ng

n giá tr c a quy n ch n c phi u

- Giá ch ng khoán hi n hành (S)
- Giá th c hi n (X)
- Th i gian áo h n (T)
-

b t n c a giá ch ng khoán (4 )


10

- Lãi su t trái phi u chính ph rf

- C t c (d)
- Các

c tính khác

1.2.2.1

Giá ch ng khoán và giá th c hi n

N u quy n ch n mua
s ti n

c th c hi n ) m t s th i i m trong t ơng lai,

c thanh toán s/ b(ng m c chênh l ch giá ch ng khoán cao hơn so

v i giá th c hi n. Do ó, quy n ch n mua s/ tr) nên có giá hơn khi giá ch ng
khoán t.ng và gi m khi giá th c hi n t.ng.
ti n nh n

i v i quy n ch n bán, kho n

c là s chênh l ch gi a giá th c hi n cao hơn so v i giá ch ng

khoán. Vì v y,

ng thái c a quy n ch n bán trái ng

c v i quy n ch n mua.

Chúng b gi m giá khi ch ng khoán t.ng và tr) nên có giá hơn khi giá th c
hi n t.ng.
1.2.2.2

Th i gian áo h n

Xem xét ti p v

nh h )ng c a ngày áo h n, c quy n ch n mua và bán

ki u M s/ tr) nên có giá hơn khi th i gian t.ng. Hãy xem xét hai quy n ch n
ch khác nhau v ngày áo h n (cách xa nhau). Ng
ch n có vòng
có vòng

i ch c a quy n ch n

i dài có t t c cơ h i th c hi n m) cho ng

i ng n – và hơn th n a. Quy n ch n có vòng

luôn luôn có giá ít nh t b(ng quy n ch n có vòng

i ch quy n ch n
i dài, do v y, ph i

i ng n.

Quy n ch n bán và mua Châu Âu không nh t thi t tr) nên có giá hơn khi
th i h n t.ng. Ng

i ch c a quy n ch n Châu Âu có vòng

t t c cơ h i th c hi n m) cho ng
ng n, mà ng

i dài không có

i ch quy n ch n Châu Âu có vòng

i

i ch quy n ch n dài h n ch có th th c hi n vào lúc áo h n

quy n ch n. Xem xét hai quy n ch n mua ki u Châu Âu v ch ng khoán:
m t có ngày áo h ng trong m t tháng, và m t có ngày áo h n trong hai
tháng. Gi s2 r(ng c t c r t l n

c mong

i trong sáu tu&n. Vi c phân


11

chia c t c làm giá ch ng khoán gi m, khi n cho quy n ch n có vòng
ng n có th có giá l n hơn quy n ch n có vòng
1.2.2.3

i dài.

b t n
b t n c a giá ch ng khoán là m c

thi u n

nh do s bi n

c a giá ch ng khoán mà chúng ta có th g p ph i trong t ơng lai. Khi
n t.ng, cơ h i trên ch ng khoán c"ng s/ t.ng ho c là r t t .
n m gi ch ng khoán, hai k t qu này có xu h
nhiên, i u này s/ không có
Ng

i

i v i ng

ng
b t

i v i ng

i

ng bù tr* l7n nhau. Tuy

i ch c a quy n ch n mua ho c bán.

i ch c a quy n ch n mua có l i khi giá t.ng nh ng s/ b gi i h n c a

r i ro có chi u ti p t c i xu ng khi giá gi m, b)i vì trong ph&n l n tr
h p ó là giá c a quy n ch n mà ng

i ch

ng

u có th b l+. T ơng t , ch

c a quy n ch n bán có l i khi giá gi m, nh ng s/ b gi i h n c a r i ro có
chi u h

ng i xu ng khi giá t.ng. Vì v y, giá tr c a c quy n ch n mua và

quy n ch n bán
1.2.2.4

u t.ng khi

b t n t.ng.

Lãi su t trái phi u chính ph

Lãi su t trái phi u chính ph tác

ng lên giá tr c a quy n ch n theo

cách th c kém rõ ràng hơn. Khi t0 su t l i nhu n trong n n kinh t t.ng, t0 l
t.ng tr )ng mong

i c a giá ch ng khoán có xu h

ng t.ng theo. Tuy nhiên,

hi n giá c a b t k dòng l u kim nào trong t ơng lai mà ng
quy n ch n nh n

c c"ng

u gi m. C hai tác

i n m gi

ng này s/ d7n

n tình

tr ng gi m giá tr c a quy n ch n bán. Vì v y, giá c a quy n ch n bán s/ b
sút gi m khi lãi su t trái phi u chính ph t.ng.
ch n mua, tác

ng &u tiên d7n

n gi m giá. Có th th y r(ng tác

i v i tr

ng h p c a quy n

n t.ng giá , trong khi tác

ng th hai d7n

ng &u tiên luôn chi ph i tác

ng th

hai; ó là, giá c a quy n ch n mua luôn luôn t.ng khi lãi su t trái phi u chính
ph t.ng.


12

C&n nh n m nh r(ng nh ng k t qu này d a trên gi
s khác
s/ d7n
thay
ng

c gi c

nh t t c các bi n

nh. Trên th c t , khi t0 su t l i nhu n t.ng (hay gi m)

n các ch ng khoán gi m (hay t.ng). 8nh h )ng thu&n túy c a s
i t0 su t l i nhu n và s thay

i giá ch ng khoán kèm theo có th trái

c v i i u v*a nêu.

1.2.2.5

C t c

C t c có nh h )ng làm gi m giá ch ng khoán trong th i gian không
tr c t c. ây là thông tin x u
tin t t

i v i giá tr c a quy n ch n mua và là thông

i v i giá tr c a quy n ch n bán. Vì v y, giá tr c a quy n ch n mua

t0 l ngh ch v i

l n b t k c a m c c t c mong

ch n bán t0 l thu n v i
1.3 Vai trò c a th tr

i, và giá tr c a quy n

l n b t k c a m c c t c mong

i.

ng quy n ch n

1.3.1 Qu n tr r i ro
Ch c n.ng quan tr ng nh t c a quy n ch n là nh(m cung c p công c
gi m thi u r i ro. Vì m c phí c a h p

ng quy n ch n có quan h v i giá

c a ch ng khoán cơ s), nên quy n ch n có th

c s2 d ng

làm gi m hay

t.ng r i ro c a vi c s) h u ch ng khoán. Ví d , mua m t ch ng khoán và bán
m t quy n ch n mua s/ làm gi m r i ro c a nhà &u t . N u giá ch ng khoán
gi m xu ng, giá quy n ch n c"ng s/ gi m. Khi ó nhà &u t có th mua l i
h p

ng v i giá th p hơn, do ó nh n

th bù

p ph&n nào m c l+ t* tài s n cơ s).

M t ng

i ang ph i ch u r i ro t* m t s thay

d ng các quy n l a ch n

i giá b t l i có th s2

lo i tr* r i ro ó. M t quy n ch n mua có th

c xem nh là m t công c
tr

c m t kho n l i nhu n ít nh t có

m b o m t m c giá mua t t (n u giá th

ng cao hơn m c giá th c hi n quy n, s/ giúp nhà &u t mua

khoán t i m c giá th c hi n). M t quy n ch n bán s/

c ch ng

m b o m t m c giá

bán t t (vi c th c hi n quy n s/ giúp cho nhà &u t bán ch ng khoán ) m c


13

giá th c hi n trong tr

ng h p th tr

ng c a ch ng khoán th p hơn m c giá

th c hi n). Quy n ch n không ch áp d ng

i v i nh ng ch ng khoán riêng

l% mà nó còn dùng cho danh m c &u t thông qua ch s .
Nh v y các quy n l a ch n có th xem nh m t công c phòng ng*a
nh ng s thay
1.3.2

i giá b t l i.

!u c

Ng

c l i v i phòng ng*a r i ro là &u cơ. Nhà &u t d' dàng tham gia

c"ng nh thóat v th ,
ch n mà không ngh
N u th tr

n vi c th c hi n chúng.
c mong ch là t.ng, nhà &u t quy t

ng

ch n mua, và ng

u này giúp cho nhà &u t có th giao d ch các quy n

c l i khi th tr

nh mua quy n

ng i xu ng nhà &u t quy t

nh mua

quy n ch n bán.
Cách khác nhà &u t có th bán quy n ch n tr

c ngày áo h n

t.ng

l i nhu n ho c gi i h n r i ro.
Vi c &u cơ d' dàng hơn b(ng s n ph#m quy n ch n t o i u ki n cho
vi c phòng ng*a r i ro ít t n kém hơn.
1.3.3 Giúp nhà !u t có th i gian " ra quy t

nh

Khi mua quy n ch n, giá th c hi n (giá mua - quy n ch n mua, giá bán quy n ch n bán) c a c phi u ã
l c c a quy n ch n, ng

c xác

nh tr

c. Và trong th i gian hi u

i gi quy n có th i gian suy ngh

quy t

hi n hay không th c hi n quy n ch n. Rõ ràng là tâm lý c a ng
quy n ch n s/ tho i mái hơn ng
tr

ng có nh ng bi n

i s) h u ch ng khoán trong tr

ng b t l i vì r i ro ã

nh th c
i s) h u

ng h p th

c h n ch ) m c th p nh t.

1.3.4 T o òn b#y
òn b#y cung c p ti m n.ng t o ra t0 su t l i nhu n cao hơn t* kho n
&u t ban &u nh! hơn là &u t tr c ti p vào ch ng khoán. T0 su t sinh l i
cao thì r i ro c"ng cao hơn so v i &u t tr c ti p vào ch ng khoán cơ s).