Một số suy nghĩ về hạch toán vật liệu hiện nay trong các doanh nghiệp

Một số suy nghĩ về hạch toán vật liệu hiện nay trong các doanh nghiệp
1. Về yêu cầu “chính xác” của thông tin kế toán về vật liệu
Đã từ lâu, “chính xác” được xem như một yêu cầu hàng đầu của thông tin kế
toán. Tuy nhiên, đứng ở nhiều góc độ, yêu cầu này khó thực hiện trong thực tiễn
của hoạt động kế toán. Cụ thể là về vấn đề vật liệu nói riêng và hàng tồn kho nói
chung.
Để có thể tổng hợp tài sản và xác định lợi nhuận, kế toán phải quy tất cả các
đối tượng thành một thước đo duy nhập là giá trị. Và khó khăn duy nhất mà kế toán
phải vượt qua là xác định phương pháp đánh giá để quy đổi ra chỉ tiêu giá trị các
đối tượng của kế toán.
Thứ nhất, qua xem xét các phương pháp tính giá vật liệu đã nói tới trong bài
viết này dễ thấy rằng không có một phương pháp tính giá nào là hoàn toàn “chính
xác” tuyệt đối, mỗi phương pháp tính giá chỉ thích hợp với một số trường hợp hoặc
yêu cầu nhất định. Chẳng hạn đánh giá vật liệu tồn kho, các phương pháp nhập
trước xuất trước, nhập sâu xuất trước hay bình quân gia quyền đều có cơ sở của nó
nhưng không có phương pháp nào phản ánh chính xác trị giá vật liệu tồn kho mà
chỉ xác định giá trị này một cách hợp lý trong những trường hợp nhất định.
Thứ hai, có những phương pháp có thể cho kết quả thực tế hơn nhưng bị cản
trở bởi tính khách quan của nó. Thí dụ giá hiện hành vật liệu phản ánh giá trị vật
liệu hợp lý tại thời điểm mua vật liệu. Tuy nhiên giá mua vẫn giữ vai trò quan
trọng trong việc phản ánh vật liệu, bởi giá hiện hành khó có thể xác định một cách
khách quan và có thể kiểm chứng được.
Thứ ba, có những phương pháp có thể cho biết kết quả có mức chính xác cao
hơn các phương pháp khác, như phương pháp giá thực tế đích danh được coi là cố
gắng nhất để phản ánh chính xác giá trị vật liệu tồn kho (hàng tồn kho nói chung),
nhưng đòi hỏi chi phí vượt khỏi lợi ích mà nó mang lại.
Thứ tư, cuối cùng về công tác kế toán:
Mặc dù hiện nay đã áp dụng máy vi tính vào công tác kế toán nhưng chưa sử
dụng ở mọi phần hành. Công tác kế toán thủ công vẫn còn chiếm phần lớn trong
công tác kế toán ở đơn vị. Công ty nên có kế hoạch phát triển việc sử dụng máy vi
tính vào công tác không chỉ ở một vài phần hành mà nên mở rộng ra nhiều lĩnh

vực. Sự phân công kế toán cũng cần sắp xếp lại sao cho phù hợp với công việc để
không có sự chồng chéo lẫn nhau. Công tác ghi sổ kế toán cũng nên tiến hành
thường xuyên chẳng hạn như việc vào bảng kê, sổ, thẻ chi tiết, chứng từ ghi sổ nên
lập hàng ngày.
Do những trở ngại nêu trên dẫn đến việc yêu cầu chính xác của kế toán vật
liệu là một điều kiện khó thực hiện.
Bởi vậy, nên thay yêu cầu “chính xác” bằng các yêu cầu cụ thể và thích hợp
hơn. Mặt khác, yêu cầu “chính xác” nên được dùng theo một nghĩa hẹp hơn, nghĩa
là sau khi loại bỏ các phức tạp nảy sinh từ các phương pháp kế toán vật liệu, nên
hiểu “chính xác” như là yêu cầu chỉ về mặt tình toán và ghi chép. Tính toán giá trị
vật liệu chính xác theo nghĩa số học, điều này hoàn toàn có thể thực hiện được
trong thực tế. Ghi chép chính xác, tức là quá trình ghi chép từ các chứng từ sổ sách
và sự chính xác này cũng hoàn toàn có khả năng thực hiện trong thực tế.
2. Về hai phương pháp hạch toán tổng hợp vật liệu
Sử dụng phương pháp kê khai thường xuyên để hạch toán tổng hợp vật liệu
thì tồn kho vật liệu trên sổ kế toán có thể được xác định ở bất kỳ thời điểm nào
trong kỳ kế toán. Tuy nhiên việc kiểm kê kho vật liệu lại không được thực hiện
thường xuyên, mà theo định kỳ hoặc đột xuất doanh nghiệp có thể lập ban kiểm kê
tài sản để kiểm kê vật liệu, xác định số tồn kho thực tế sau đó so sánh với số tồn
kho trên sổ kế toán, để nếu có chênh lệch thì phải xử lý kịp thời. Bởi vậy nếu
doanh nghiệp thực hiện phương pháp kê khai thường xuyên mà định kỳ kiểm kê
kho vật liệu cũng vào cuối kỳ thì so với phương pháp kiểm kê định kỳ trong trường
hợp này thì chỉ khác nhau về tài khoản sử dụng; phương pháp kê khai thường
xuyên sử dụng tài khoản 152 để hạch toán vật liệu còn phương pháp kiểm kê định
kỳ sử dụng một tài khoản trung gian đê hạch toán vật liệu là tài khoản 5111 “mua
vật liệu”. Hai tài khoản này nếu xét ở một khía cạnh nhất định thì thực ra chúng chỉ
là một.
Bởi vậy, doanh nghiệp áp dụng phương pháp kiểm kê định kỳ để hạch toán
vật liệu, việc hạch toán sẽ rất đơn giản, giảm nhẹ khối lượng công việc hạch toán.
Mặt khác, nếu doanh nghiệp có hệ thống kho, bến bãi, quản lý bảo quản tương đối

tốt thì sẽ khác phục được nhược điểm của phương pháp này là đánh giá vật liệu
xuất còn bị ảnh hưởng bởi hệ thống trên. áp dụng phương pháp này thường có ưu
thế hơn phương pháp kê khai thường xuyên, nếu so sánh với một số nước phát
triển, như nước Pháp, thì họ hạch toán vật liệu tương tự như phương pháp kiểm kê
định kỳ ở nước ta, tức là cũng chỉ xác định được số vật liệu tồn kho thông qua
kiểm kê kho cuối kỳ.
Kết luận
Sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước đang được tiến hành trong
cơ chế thị trường, trong đó kế toán là công cụ quan trọng phục vụ cho việc quản lý
nền kinh tế cả về mặt vĩ mô và vi mô.
Hạch toán vật liệu là một trong những công tác trọng tâm của kế toán các
doanh nghiệp sản xuất. Nó liên quan đến việc tính chính xác lợi nhuận của doanh
nghiệp đã đạt được trong kỳ sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp.
Từ ngày 01-01-1996, chế độ kế toán mới đã được ban hành và áp dụng thống
nhất trong cả nước. Tổ chức hạch toán vật liệu phù hợp với chế độ kế toán mới và
yêu cầu quản lý của nền kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa, đang
trở thành mối quan tâm đối với tất cả các doanh nghiệp sản xuất, xây dựng.
Do trình độ có hạn, bài viết này còn nhiều sai sót trong cách hiểu vấn đề và
cách bố trí kết cấu. Tuy nhiên khi thực hiện đề án này đã giúp em có những hiểu
biết sâu sắc về hạch toán vật liệu, đồng thời đúc rút được những kinh nghiệm để
chuẩn bị tốt cho quá trình thực hiện chuyên đề sắp tới.