Báo Cáo Thực Tập Tốt Ngiệp Tại Hệ Thống Xử Lý Nước Thải Trạm Trúc Bạch

BÁO CÁO THỰC TẬP TỐT NGHIỆP SVTH: Lê Trọng Nghĩa
ĐẶT VẤN ĐỀ
Trong những năm gần đây, vấn đề ô nhiễm nước thải do sinh hoạt có xu hướng
gia tăng, đặc biệt là những khu vực có số lượng dân cư sinh sống đông đúc. Ô
nhiễm nước thải sinh hoạt không những ảnh hưởng tới chất lượng cuộc sống của
người dân sống xung quanh mà còn ẩn chứa nhiều mầm bệnh nguy hiểm tới sức
khỏe con người. Vì vậy, vấn đề xử lý ô nhiễm nước thải sinh hoạt được coi như là
một trong những vấn đề cần được giải quyết hiện nay.
Thủ đô Hà Nội, là một trong những trung tâm văn hóa - chính trị lớn của cả
nước, vấn đề xử lý ô nhiễm nước thải do sinh hoạt được chính quyền Hà Nội quan
tâm khá sớm tuy nhiên cho đến nay vẫn chưa tìm được giải pháp đồng bộ giải quyết
triệt để hoàn toàn vấn đề này. Qua khảo sát của Công ty Thoát nước Hà Nội, trung
bình hệ thống thoát nước của thành phố Hà Nội lưu thông khoảng hơn 500.000m
3
nước thải/ngày, trong đó chủ yếu là nước thải sinh hoạt và nước thải công nghiệp
nhưng chỉ có 5 - 7% lượng nước thải được xử lý, còn lại xả trực tiếp vào hệ thống
thoát nước của thành phố. Nguồn nước thải chưa qua xử lý đã và đang “bức tử” rất
nhiều sông, hồ, kênh, rạch, … trên địa bàn mà điển hình đó là vấn đề ô nhiễm
nghiêm trọng nước sông Tô Lịch
Năm 2005, nằm trong gói thầu thuộc dự án thoát nước Hà Nội giai đoạn I, Hà
Nội đã đi đầu trong cả nước trong vấn đề xử lý nước thải sinh hoạt bằng việc đưa
vào vận hành thành công hai Trạm xử lý nước thải thí điểm xử lý nước thải sinh
hoạt đầu tiên trên địa bàn thành phố, nhằm giải quyết tình trạng ô nhiễm nước thải
cho 12.300 người dân thủ đô [5]. Thành công đó, khiến cho không chỉ Hà Nội mà
các thành phố khác trong cả nước tiếp tục xây dựng thêm nhiều nhà máy xử lý nước
thải sinh hoạt trên các địa bàn chịu ảnh hưởng ô nhiễm.
Nhằm kiểm chứng những kiến thức đã được học tại nhà trường vào công việc
thực tế, củng cố những kiến thức chuyên ngành liên quan, cùng với đó là tiếp cận
với công nghệ mới trong việc xử lý nước thải nói chung và xử lý nước thải sinh hoạt
nói riêng. Do đó, em chọn đề tài “Tìm hiểu quy trình xử lý nước thải sinh hoạt
trên địa bàn thành phố Hà Nội”.

- 1 -
BÁO CÁO THỰC TẬP TỐT NGHIỆP SVTH: Lê Trọng Nghĩa
MỤC TIÊU THỰC TẬP
Tìm hiểu chung về hệ thống xử lý nước thải thành phố Hà Nội
- Sơ đồ hệ thống
- Chức năng các thành phần trong hệ thống
Tìm hiểu về bể phản ứng BNR
- Các quá trình xử lý của bể kỵ khí
- Các quá trình xử lý của bể yếm khí
- Các quá trình xử lý của bể hiếu khí
- Mối quan hệ giữa các bể trong bể phản ứng BNR
- Vật liệu Bioerg
- Các yếu tố ảnh hưởng đến các quá trình xử lý
Kiểm tra hiệu suất xử lý của bể phản ứng BNR
So sánh các chỉ tiêu mẫu nước sau xử lý với TCVN 5945:2005
Làm quen với môi trường công việc sau này
- 2 -
BÁO CÁO THỰC TẬP TỐT NGHIỆP SVTH: Lê Trọng Nghĩa
PHƯƠNG PHÁP TIẾP CẬN ĐỂ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ CỦA ĐỀ TÀI
Phương pháp hồi cứu số liệu
Tham khảo, thu thập các tài liệu có liên quan đến cơ sở thực tập, công nghệ
Bioerg, các quá trình phản ứng diễn ra trong bể BNR, hệ thống nước thải tại thành
phố Hà Nội.
Phương pháp khảo sát thực địa
Khảo sát tại Trạm xử lý nước thải Trúc Bạch, đồng thời tiến hành tham khảo ý
kiến của các cán bộ chuyên môn tại các bộ phận có liên quan đến đề tài.
Phương pháp so sánh
Dùng các chỉ tiêu phân tích qua các lần lấy mẫu để xác định hiệu suất xử lý của
bể phản ứng BNR.
- 3 -

BÁO CÁO THỰC TẬP TỐT NGHIỆP SVTH: Lê Trọng Nghĩa
CHƯƠNG 2: GIỚI THIỆU VỀ XÍ NGHIỆP QL CÁC NHÀ MÁY XLNT
2.1. Giới thiệu Xí nghiệp Quản lý các Nhà máy Xử lý nước thải
Xí nghiệp Quản lý các Nhà máy Xử lý nước thải được thành lập ngày
19/12/2005 là một trong mười đơn vị trực thuộc Công ty TNHH Nhà nước Một
thành viên Thoát nước Hà Nội. Hiện nay Xí nghiệp quản lý các Nhà máy và các
Trạm sau:
- Nhà máy xử lý nước thải Bắc Thăng Long - Vân TRì
- Trạm xử lý nước thải Trúc Bạch
- Trạm xử lý nước thải Kim Liên
- Trạm bơm DPS 20m
3
/s, cùng với Trạm bơm BP4, BP5, cụm thoát nước Bắc
Thăng Long - Vân Trì.
Nhiệm vụ của Xí nghiệp Quản lý các Nhà máy Xử lý nước thải là quản lý, vận
hành an toàn hiệu quả các Trạm XLNT Kim Liên, Trúc Bạch, Nhà máy Bắc Thăng
Long - Vân Trì, Trạm bơm trên 20m
3
/s DPS.
Mục tiêu là giảm thiểu ô nhiễm môi trường tại khu vực Kim Liên, Trúc Bạch,
cụm công trình Bắc Thăng Long - Vân Trì.
2.2. Sơ đồ tổ chức và bố trí nhân sự của Xí nghiệp QL các Nhà máy XLNT
Hiện nay, Xí nghiệp Quản lý các Nhà máy Xử lý nước thải có 182 cán bộ công
nhân viên. Được chia thành:
- Khối văn phòng có 18 CB
- Khối vận hành có 154 CB
- Tổ duy trì có 10 CB
- 4 -
BÁO CÁO THỰC TẬP TỐT NGHIỆP SVTH: Lê Trọng Nghĩa
Hình 2.1. Sơ đồ tổ chức tại Xí nghiệp Quản lý các Nhà máy Xử lý nước thải

Hình 2.2. Sơ đồ bố trí nhân sự tại Nhà máy và các Trạm.
- 5 -
BÁO CÁO THỰC TẬP TỐT NGHIỆP SVTH: Lê Trọng Nghĩa
CHƯƠNG 3: HỆ THỐNG XỬ LÝ NƯỚC THẢI TẠI TRẠM TRÚC BẠCH
3.1. Tình hình xử lý nước thải sinh hoạt tại thành phố Hà Nội
Hiện tại, hệ thống xử lý nước thải sinh hoạt trên địa bàn thành phố Hà Nội cũng
chính là hệ thống xử lý nước thải sinh hoạt của Xí nghiệp Quản lý các Nhà máy Xử
lý nước thải.
Từ năm 2005 đến nay, Xí nghiệp đã xây dựng và đưa vào hoạt động một Nhà
máy và hai Trạm xử lý nước thải (xem bảng 3.1). Nhà máy Xử lý nước thải Bắc
Thăng Long - Vân Trì đã xây dựng xong nhưng chưa thể hoạt động hết công suất
theo thiết kế một phần do khu đô thị Bắc Thăng Long chưa xây dựng và khu công
nghiệp Bắc Thăng Long mới chỉ thu gom được một phần lượng nước thải. Còn lại
là hai Trạm xử lý nước thải thí điểm Trúc Bạch và Kim Liên đã đi vào hoạt động và
thu được kết quả khả quan trong việc XLNT sinh hoạt trên địa bàn. Trạm Kim Liên
ngoài việc xử lý nước thải tập trung đổ xuống sông Lừ, trong tương lai sẽ sử dụng
nước sạch sau xử lý bổ cập cho hồ Kim Liên. Còn Trạm xử lý nước thải Trúc Bạch
được người dân và chuyên gia đánh giá cao với khả năng xử lý nước thải sinh hoạt,
nước sau xử lý được bổ cập vào hồ Trúc Bạch còn góp phần cải tạo lại hồ Trúc
Bạch. Còn theo khẳng định của các chuyên gia môi trường Nhật Bản, nước thải của
cả hai trạm sau khi được xử lý có thể uống được (xem Phụ lục 2).
Bảng 3.1. Thống kê các dự án nhà máy xử lý nước thải sinh hoạt tại Hà Nội [6]
STT Tên nhà máy - vị trí Công suất
M3/ngày đêm
Mức đầu tư
(triệu USD)
Tình trạng
1. Bắc Thăng Long - Vân Trì 42.000 17,0 XD xong, chưa hoạt động
2. Trúc Bạch - quận Ba Đình 2.300 3,5 – 4,0 Đang hoạt động
3. Kim Liên - quận Đống Đa 3.700 5,2 Đang hoạt động

4. Công viên Thống Nhất - 5,2 Dự kiến = NM Kim Liên
5. Phú Đô - huyện Từ Liêm 84.000 344,0 Khảo sát thiết kế
6. Yên Xá - Thanh Trì 135.000 318,0 Khảo sát thiết kế
7. Yên Sở - Thanh Trì 195.000 253,0 Khảo sát thiết kế
Ba Dự án Nhà máy Xử lý nước thải sinh hoạt Phú Đô, Yên Xá, Yên Sở, nằm
trong Dự án thoát nước Hà Nội giai đoạn II, đang được khởi công xây dựng và sẽ
hoàn thành trong thời gian sớm nhất (dự kiến năm 2011). Khi ba Nhà máy xử lý
nước thải sinh họat này đưa vào hoạt động sẽ xử lý được khoảng 50% nước thải
- 6 -
BÁO CÁO THỰC TẬP TỐT NGHIỆP SVTH: Lê Trọng Nghĩa
sinh hoạt của người dân trên địa bàn thành phố Hà Nội; góp phần cải tạo môi
trường, trả lại màu xanh cho nhiều con sông và hồ trên địa bàn thành phố.
3.2. Giới thiệu về Trạm xử lý nước thải Trúc Bạch
Trạm xử lý nước thải Trúc Bạch là đơn vị trực thuộc Xí nghiệp Quản lý các
Nhà máy Xử lý nước thải, là một trong hai trạm xử lý nước thải thí điểm của thành
phố Hà Nội, có nhiệm vụ xử lý nước thải tập trung xung quanh khu vực hồ Trúc
Bạch
Được hoàn thành và đưa vào vận hành ngày 01/09/2005, nằm trong gói thầu
CP12 của dự án thoát nước Hà Nội giai đoạn I, Trạm xây dựng trên địa bàn phường
Trúc Bạch trên diện tích 1.777m
2
. Công suất xử lý nước thải trung bình của Trạm là
2.300m
3
/ngày đêm (công suất tối đa 3.000m
3
/ngày đêm) với chất lượng nước sau xử
lý đạt tiêu chuẩn loại B TCVN 5945 – 2005. Lượng nước sau khi xử lý đạt tiêu
chuẩn cho phép bổ cập vào hồ Trúc Bạch.
3.3. Tìm hiểu về nguồn nước thải sinh hoạt trên địa bàn quận Ba Đình.

Hồ Trúc Bạch nằm trong địa bàn của quận Ba Đình với diện tích lòng hồ là 22
Ha và chu vi hồ là 2,5 km; hồ có chức năng tiếp nhận nước mưa và nước thải từ các
cửa cống chính như Nguyễn Trường Tộ, Trấn Vũ, Phạm Hồng Thái, mương Ngũ
Xã, ngoài ra còn một số các họng xả của của người dân khu vực xung quanh và các
cơ sở sản suất khác.
Nước thải này có thành phần phức tạp và có tính đặc trưng riêng (bảng 3.2).
Bảng 3.2. Đặc trưng ô nhiễm nước thải sinh hoạt [8]
Thành phần Đơn vị Nồng độ
khoảng đặc trưng TB của HN
Chất rắn tan mg/l 350 - 1200 700
Cặn không tan mg/l 100 - 350 210
- 7 -
BÁO CÁO THỰC TẬP TỐT NGHIỆP SVTH: Lê Trọng Nghĩa
BOD mg/l 110 - 400 210
TOC mg/l 80 - 240 160
COD mg/l 250 - 1000 500
Nitơ tổng (N) mg/l 20 - 85 35
NH
3
-N mg/l 12 - 50 22
P-tổng (P) mg/l 4 - 15 7
P-hữu cơ mg/l 1 - 5 2
P-vô cơ mg/l 3 - 10 5
Nước thải sinh hoạt tại khu vực quận Ba Đình có nồng độ ô nhiễm cao không
được xử lý sơ bộ trước khi đổ vào hệ thống cống thoát của thành phố nên gây mùi
hôi khó chịu và gây mất mỹ quan khu vực; nguy hiểm hơn, lượng nước thải sinh
hoạt còn xả thẳng xuống hồ gây ô nhiễm trầm trọng cho hồ Trúc Bạch.
Nhờ có Nhà máy xử lý nước thải thu gom toàn bộ nước thải của tuyến Trấn Vũ,
Nguyễn Trường Tộ, một phần của Châu Long, Phạm Hồng Thái, nước thải được xử
lý đạt tiêu chuẩn chất lượng nước loại B TCVN 5945- 2005, nước đầu ra đổ vào hồ

góp phần quan trọng trong việc cải tạo môi trường nước của hồ Trúc Bạch.
3.4. Hệ thống xử lý nước thải tại Trạm xử lý nước thải Trúc Bạch
Tại Trạm xử lý nước thải Trúc Bạch, hệ thống xử lý nước thải bằng bùn hoạt
tính theo công nghệ A
2
/O có khả năng xử lý Nitơ và Phốt pho trong nước thải. Áp
dụng công nghệ xử lý bùn bằng phương pháp ép băng tải và công nghệ xử lý mùi
bằng than hoạt tính.
Hình 3.1. Sơ đồ dây chuyền công nghệ xử lý nước thải Trúc Bạch
- 8 -
BÁO CÁO THỰC TẬP TỐT NGHIỆP SVTH: Lê Trọng Nghĩa
3.4.1. Bộ phận tiếp nhận
3.4.1.1. Bể lắng cát và song chắn rác
Theo quy trình công nghệ của Trạm xử lý nước thải Trúc Bạch thì nước thải sẽ
được thu gom lại tại cống gom và sẽ được đưa vào hệ thống xử lý. Song chắn rác có
tác dụng tách các vật chất lơ lửng có trong nước thải và các vật chất này sẽ được
bơm chuyển hút sang bể lắng cát.
Tại bể lắng cát những chất rắn như cát, các vật chất nặng khác, … sẽ được lắng
bằng trọng lực. Những vật chất lắng xuống sẽ được bơm chuyển đến thiết bị tách
cát để tiếp tục tách vật chất lắng ra khỏi nước thải, nước thải sau khi tách được tuần
hoàn lại bể lắng cát. Trong bể lắng cát có song chắn rác tinh cơ khí tiếp tục tách các
rác trôi lơ lửng ra khỏi nước thải.
3.4.1.2. Bể điều hòa
- 9 -