Những vân đề có liên quan tới da

VII. NHÛÄNG VÊËN ÀÏÌ LIÏN QUAN TÚÁI DA

106. VÏËT TRÏN DA TRỄ MÚÁI SINH

Khi múái ra àúâi, da trễ em thûúâng cố nhûäng vïët cố mâu: vïët mâu
àỗ thêỵm nhû mâu rûúåu vang, cố nhiïìu chêëm nhỗ hóåc tûâng mẫng úã
gấy, trấn, da àêìu... do cấc mẩch mấu nhỗ (mao mẩch) dûúái da bõ
giận núã. Nhûäng vïët nây sệ hïët dêìn dêìn. Cố chấu túái 1 2 nùm múái
hïët: àố lâ nhûäng vïët búát, nïët rìi hay vïët châm. Nưët rìi to hóåc
nhỗ, cố thïí xët hiïån úã mổi núi trïn cú thïí. Cêìn hỗi bấc sơ chun
khoa da, vò viïåc chûäa trõ ty trûúâng húåp cố nhiïìu hay đt, úã mưỵi chấu
mưỵi khấc. (naevus).

Vïët châm hay thêëy úã lûng dûúái. Nhûäng vïët châm nây cng sệ
hïët dêìn khi cấc chấu lúán lïn.

107. VÏËT BÚÁT HAY CHÂM ÀỖ

Da cấc chấu múái sinh cố thïí cố cấc chêëm hóåc mẫng mâu àỗ
sêỵm: àố lâ cấc vïët búát côn gổi lâ châm àỗ. Búát do sûå phò àẩi ca cấc
mẩch mấu nhỗ dûúái da cố dẩng phùèng nhû da, cố dẩng nưíi trïn da.
Nhûäng vïët chêëm hay thêëy úã trấn, cưí, gấy, chên tốc trễ sú sinh cố thïí
tûå mêët ài sau vâi thấng tíi, cố khi phẫi sau mưåt vâi nùm.

Tuy rùçng mưåt sưë vïët búát khố coi, lâm giẫm sûå xinh xùỉn ca cấc
chấu, nhûng bấc sơ nâo cng khun cấc bâ mể phẫi kiïn nhêỵn, chúâ
àúåi, trấnh khưng nïn can thiïåp túái bùçng bêët cûá biïån phấp gò.

Nïëu vïët búát ngây câng lan rưång vâ cố hiïån tûúång chẫy mấu thò
nïn túái bấc sơ chun khoa vïì da àïí hỗi cấch chûäa trõ. Ngây nay,
ngûúâi ta cố thïí dng tia laze àïí chûäa trõ hiïån tûúång nây.

108. HIÏÅN TÛÚÅNG TĐM TẤI CA TRỄ SÚ SINH

Da ca Bế cố thïí cố cấc vng tđm hay xanh. đt thò úã àêìu cấc
ngốn tay hóåc mưi: hiïån tûúång nây chûáng tỗ mấu thiïëu ưxy vò sûå hư
hêëp hóåc sûå tìn hoân (tim) ca chấu chûa tưët. Nïëu hiïån tûúång nây
chó cố rêët đt thò do lẩnh, lâm cấc mẩch mấu bõ co lẩi.
Nïëu hiïån tûúång tđm tấi cố tûâ khi chấu múái sinh vâ cûá duy trò
mậi khưng thêëy àúä, thò cố thïí phẫi tòm hiïíu vïì cấc bïånh tim bêím
sinh.

Nïëu hiïån tûúång trïn xẫy ra bêët chúåt vâ nghiïm trổng thò cố thïí
do cấc ngun nhên: ngẩt thúã vò vêåt lẩ, àau hổng, viïm àûúâng hư
hêëp...

109. CHÛÁNG VÂNG DA CA TRỄ SÚ SINH

Sau khi sinh àûúåc mêëy ngây, nhiïìu chấu bế cố mêìu da mưỵi
ngây mưåt vâng thïm: àố lâ chûáng vâng da ca trễ sú sinh, mưåt sûå cưë
khưng quan trổng mâ ngûúâi ta biïët rộ ngun nhên.

Khi ra àúâi, àûáa bế mang theo trong ngûúâi mưåt sưë hưìng huët
cêìu dûå trûä. Hưìng huët cêìu lâ nhûäng phêìn tûã trong mấu cố nhiïåm
v nhêån ưxy tûâ phưíi mang túái mổi núi trong cú thïí, vâ ln ln
àûúåc thay thïë búãi nhûäng lúáp múái. Trong cú thïí àa sưë trễ em, viïåc
loẩi bỗ cấc hưìng huët cêìu giâ úã lấ lấch vâ úã gan àûúåc tiïën hânh
bònh thûúâng. Nhûng, mưåt sưë đt cấc chấu cố bưå gan côn non ëu chûa
lâm àûúåc àêìy à nhiïåm v nây khiïën mưåt sưë mëi mêåt sinh ra
trong quấ trònh hy diïåt hưìng huët cêìu bõ tđch t úã mấu lâm cho
da cấc chấu cố mâu vâng.

Nhûäng hiïån tûúång trïn cố thïí sệ hïët trong vông mêëy ngây sau,
khi cấc cú quan trong cú thïí chấu bế quen dêìn vúái cưng viïåc.

Mưåt sưë cấc chấu khấc cố thïí bõ dõ têåt bêím sinh úã cấc àûúâng ưëng
dêỵn mêåt khiïën nhûäng chêët mëđ mêåt àậ àûúåc gan biïën àưíi vâ thẫi
ra khưng xëng àûúåc råt lâm cho phên cố mêìu nhúåt hóåc mêìu
trùỉng.

110. RƯM SẪY

ÚÃ vng cưí vâ lûng cấc chấu bế thûúâng cố nhûäng nưët mêín àỗ, do
mưì hưi gêy ra. Cấc nưët nây sệ chống lùån hïët nïëu giûä gòn cho da cấc
chấu sẩch vâ khư.

111. DA: NGÛÁA NGẤY, MÊÍN ÀỖ

Da trễ em, nhêët lâ chấu sú sinh rêët mỗng nïn dïỵ bõ tưín thûúng
vò cấc ngun nhên gêy ra tûâ phđa ngoâi cng nhû tûâ bïn trong cú
thïí. Theo nùm thấng, lúáp da sệ àúä mỗng manh hún, nhûng vêỵn lâ
mưåt lúáp mư nhẩy cẫm dïỵ bõ phất ban, dõ ûáng hóåc lâ núi biïíu hiïån
triïåu chûáng ca mưåt sưë bïånh nhû súãi, lïn àêåu... Mưåt sưë bïånh khố xấc
àõnh vâ khố chûäa, nïn cấc bâ mể sùn sốc chấu nïn nhêån xết àïí mư
tẫ àûúåc rộ râng vúái bấc sơ.

Loẩi da àùåc biïåt nhẩy cẫm: Cố nhiïìu Bế cố loẩi da àùåc biïåt
nhẩy cẫm túái mûác chó súâ lïn da Bế cng lâm lân da ûãng àỗ mưåt lất.
Do àố viïåc cổ sất da chấu bùçng miïëng vẫi, sûác mưåt đt nûúác thúm hay
dêìu thúm, tùỉm cho chấu bùçng xâ phông cố hốa chêët thúm, chấu bõ
toất mưì hưi, nûúác tùỉm cố pha đt nûúác hoa Colognế v.v... cng lâm da

chấu bế phẫn ûáng.

Cưí, cưí tay, cưí chên, vông bng lâ núi dïỵ bõ kđch thđch nhêët.
Mën lâm cho da Bế dây dùån hún, nïn cho Bế ài chúi úã ngoâi trúâi
ln, cho Bế tùỉm nùỉng nhûng hậy coi chûâng vâ cố giúái hẩn àïí trấnh
bõ chấy nùỉng hay say nùỉng.

- Mêín àỗ vng mưng: Mưng Bế lâ àiïím hay cố mưì hưi, bõ àêỵm
nûúác tiïíu khi chấu tê dêìm khưng àûúåc thay tậ lốt ngay, nïn hay bõ
mêín àỗ: da àỗ, ài àỗ, àỗ úã rậnh giûäa 2 mưng, úã nhûäng nïëp nhùn.
Nhûäng nưët àỗ húi phưìng lïn vâ lộm úã giûäa, àưi khi cng xët hiïån
khi Bế mổc rùng, hóåc trïn toân bưå lúáp da tiïëp xc vúái ghïë khi Bế
ngưìi.

Àïí bế khỗi mêín àỗ, nïn: thay tậ lốt ln, lau ghïë ln, dng
pommất sất trng bưi lïn chưỵ mêín àỗ. Khùn trẫi giûúâng (nïëu dng
cho Bế) cng nïn thay ln, ghïë Bế ngưìi thónh thoẫng nïn mang
phúi nùỉng.

Sau khi tùỉm cho Bế nïn lau thêåt khư hay sêëy cho Bế bùçng cấi
sêëy tốc, nhûng phẫi hïët sûác cêín thêån khưng lâm Bế bỗng.

Nïëu chưỵ mêín àỗ cẫ tìn lïỵ chûa khỗi thò nïn hỗi bấc sơ, khưng
cêìn thay àưíi chïë àưå ùn ca Bế .

- Mêín àỗ úã cưí, nấch vâ sau tai: Nhûäng chưỵ mêín àỗ bống vâ cố
nûúác. Bẩn hậy ch coi cưí ấo ca Bế cố chêåt quấ khưng, khưng
nùng tùỉm rûãa vâ mưì hưi lâ ngun nhên ca nhûäng chưỵ mêín àỗ
nây.

Hậy thay qìn ấo tậ lốt cho chấu sau khi tùỉm k bùçng loẩi xâ
phông cố nhiïìu tđnh chua (axđt), rưìi dng dung dõch sất trng loẩi
ếosine 1% bưi cho chấu.
Chó nïn mùåc cho chấu nhûäng qìn ấo bùçng vẫi, tûâ cấc chêët liïåu
thiïn nhiïn nhû bưng, len chûá khưng nïn dng cấc chêët liïåu tưíng
húåp.

- Bế cố nhûäng chêëm àỗ vâ nhûäng mn nhỗ trùỉng chùèy nûúác úã
gấy, lûng, àưi khi úã vông quanh bng chưỵ vêỵn qën khùn quanh rưën
lâm chấu ln cûåa qåy, ng khưng n giêëc: trấnh àùỉp cho Bế
nhiïìu chùn quấ hóåc àùåt Bế trong phông nống quấ. Tùỉm cho Bế
bùçng xâ phông cố tđnh axđt hóåc nûúác pha chanh (àïí cố tđnh axđt).
Cho chấu têëm nùỉng vûâa phẫi, mưỵi ngây.

Nïëu da chấu vêỵn chẫy nûúác, cêìn ài khấm bấc sơ.

- Cêìn nối gò vúái bấc sơ? Nïëu bẩn liïn lẩc vúái bấc sơ qua àiïån
thoẩi, nïn nối ngay chấu bế mêëy thấng, mêëy tíi? Vò cố mưåt sưë
bïånh chó xët hiïån úã mưåt àưå tíi nâo àố. Hậy cho bấc sơ biïët thïm:
chấu bế cố sưët khưng? Chưỵ da chẫy nûúác thïë nâo? Bế àậ ëng thëc
gò chûa?

- Sưët: Lêëy nhiïåt àưå cho Bế. Thûúâng thò cấc bïånh ngoâi da khưng
lâm trễ sưët. Nïëu nhûäng nưët mêín ngoâi da lẩi kêm theo sưët thò Bế àậ
mùỉc bïånh nhû: súãi, nhiïỵm khín,... Biïët thên nhiïåt ca bế khi sưët,
bấc sơ sệ dïỵ chêín àoấn bïånh.

Nhûäng nưët mêín àỗ cố thïí mêët ài sau vâi giúâ, nhû úã bïånh súãi.
Búãi vêåy, trûúác khi nối chuån vúái bấc sơ, bẩn cêìn phẫi nhúá lẩi nhûäng
àiïìu sau

- Nhûäng nưët àỗ mổc úã àêu? Khùỉp ngûúâi Bế hay chó cố úã mưng? úã
nhûäng vïët nhùn trïn ài, tay? ÚÃ cưí, trïn mùåt, úã lưng mây, quanh
miïång, sau tai? Nhûäng nưët mêín bùỉt àêìu úã àêu trûúác tiïn? Lan ra túái
àêu? ÊËn tay vâo cố hïët àỗ khưng?

- Cúä to nhỗ ca nưët mêín: bùçng àêìu mi kim hóåc lúán hún?

- Mêìu: àỗ, àỗ tđm hay àỗ sêỵm... ?

- Nhûäng nưët àỗ rúâi nhau hay tûâng mẫng?

- Nưët àỗ cố phưìng lïn, cố vẫy khưng ? Bế cố gậi khưng?

- Súâ vâo nhûäng nưët àố thêëy nhùén hay rấp? Cố chưỵ nâo mïìm
hóåc cûáng khưng ?
Bẩn cố thïí nghơ rùçng nhûäng nhêån xết trïn khưng quan trổng,
nhûng chđnh chng lẩi gip cho bấc sơ xấc àõnh àûúåc bïånh vò mưỵi
bïånh cố nhûäng àiïím riïng chó khấc nhau mưåt vâi chi tiïët nhỗ.

112. CHÛÁNG NƯÍI MN NGÛÁA.

Chấu bế khưng ng àûúåc vò ngûáa, gậi. Do vêåy, àưi khi chấu
khưng chõu ùn, ài tûúát hóåc ngûúåc lẩi ài tấo. Trïn da chấu, xët
hiïån nhûäng nưët phưìng nhỗ àûúâng kđnh chûâng lmm, mâu àỗ, mổc
khùỉp ngûúâi trûâ phêìn da àêìu: àố lâ chûáng mn ngûáa. Khi phất triïín,
mêìu cấc nưët mn ngûáa thânh àỗ thêỵm, àưi khi cố vêíy vâng, cûáng, súâ
vâo thêëy nhấp tay. Khoẫng tûâ 8 túái 10 ngây sau mn ngûáa lùån àïí
lẩi nhûäng vïët àỗ, rưìi vïët nây cng nhẩt dêìn.

Cấc chấu nhỗ thûúâng bõ nưíi mn ngûáa nhiïìu lêìn, cấch quậng
nhau vâi ngây hay hún.

Chûáng mn ngûáa cố thïí vò ngun nhên tiïu hốa khưng tưët
hóåc dõ ûáng do bõ cưn trng àưët.

Vúái cấc trễ sú sinh, khưng cêìn thay àưíi chïë àưå ùn nïëu khưng cố
kiïën ca bấc sơ. Nhûäng chưỵ ngûáa nhiïìu, cố thïí bưi thëc àỗ
Mercurochrome hóåc cưìn iưët 1%. Nïëu chưỵ ngûáa bõ nhiïỵm trng hay
sêy sất nïn dng bùng dđnh che lïn trïn.

Cấc bâ mể nïn kiïn nhêỵn vâ n têm; thïë nâo rưìi cấc mn
ngûáa cng sệ lùån hïët.

Trong trûúâng húåp chấu bõ nhiïìu quấ, bấc sơ thûúâng cho cấc
chấu ëng thëc cho àúä ngûáa vâ nïëu cêìn, chuín qua bấc sơ chun
bïånh ngoâi da vâ dõ ûáng.

113. DÕ ÛÁNG

Dõ ûáng nối chung lâ phẫn ûáng ca cú thïí chưëng lẩi sûå xêm nhêåp
ca cấc "chêët lẩ" vâo cú thïí, bùçng cấch sinh ra cấc khấng thïí.
Nhûäng chêët lẩ côn àûúåc gổi lâ cấc khấng ngun xêm nhêåp vâo cú
thïí qua da, àûúâng hư hêëp (mi, khđ quẫn, phưíi) vâ àûúâng tiïu hốa.
Dõ ûáng da thïí hiïån ra ngoâi theo cấc dẩng eczema, mêín àỗ, ph da,
mn loết.

Nhûäng chêët lẩ gêy dõ ûáng da bao gưìm cấc hốa chêët nhû phêën,
kem bưi da àïí trang àiïím, vẫi mùåc tưíng húåp, cấc thëc pom-mất
v.v..., cấc dûúåc phêím ëng hóåc tiïm chđch. Mưåt sưë thûåc phêím

khưng thđch ûáng vúái tûâng ngûúâi nhû thõt bô, tưm, cua, cấ...

Nhûäng biïíu hiïån dõ ûáng ca bưå mấy hư hêëp lâ: ho, hen, viïm
mi, viïm xoang, viïm phïë quẫn.

Nhûäng chêët lẩ gêy dõ ûáng àûúâng hư hêëp cố thïí lâ phêën hoa,
lưng gâ võt, lưng chố mêo, bi trong nhâ, ngoâi àûúâng, vi khín, vi
trng, mưëc.

Bưå mấy tiïu hốa bõ dõ ûáng cố cấc biïíu hiïån: tiïu chẫy trong thúâi
gian ngùỉn hóåc tấi ài tấi lẩi, nưn ối, àau bng kêm theo dõ ûáng da
nhû mêín ngûáa. Dõ ûáng thïm àûúâng hư hêëp đt khi xẫy ra.

Nhûäng chêët gêy dõ ûáng thûúâng lâ thûåc phêím hóåc cố trong
thânh phêìn thûåc phêím nhû chêët prưtïin trong sûäa bô, lông trùỉng
trûáng, cấ, thõt, cấc àưì biïín; mưåt sưë quẫ, lẩc (àêåu phưång), ng cưëc cấc
loẩi...

Mën chûäa trõ dõ ûáng, bấc sơ phẫi hỗi bïånh nhên tó mó vïì nïì
nïëp sinh hoẩt, àïí biïët àûúåc thûúâng bïånh nhên bõ dûå ûáng trong cấc
àiïìu kiïån nâo, úã chưỵ nâo, sau khi ùn gò. Tûâ àố truy tòm vâ xấc àõnh
"chêët lẩ" lâ chêët gò, úã àêu.

Ngoâi ra, bấc sơ côn phẫi tòm "chêët lẩ" cẫ trong mấu vâ tiïën
hânh viïåc cêëy vâo dûúái da mưåt sưë chêët dïỵ gêy dõ ûáng àïí thûã nghiïåm.
Àưëi vúái trễ em, viïåc cêëy thûã nhû vêåy rêët khố thu àûúåc kïët quẫ.

Chûäa trõ dõ ûáng lâ mưåt viïåc lâm àôi hỗi mưåt thúâi gian lêu, phûác
tẩp d viïåc lâm cố vễ nhû àún giẫn: tòm ra "chêët lẩ", ngun nhên
ca dõ ûáng rưìi trấnh xa àïí àïì phông. Ngûúâi ta cng dng phûúng

phấp tiïm chđch cấc thëc chưëng dõ ûáng vúái liïìu lûúång ngây mưåt
tùng.

Dõ ûáng cng lâ mưåt chûáng bïånh gia truìn nïn cố thïí biïët ngay
tûâ lc àûáa trễ múái sinh bùçng cấch thûã mấu. Sau àố, àïí trấnh cho
cấc chấu khỗi cố cấc triïåu chûáng ca bïånh nây, thò tưët nhêët lâ cho
cấc chấu b sûäa mể.

(Dõ ûáng àûúåc trònh bây thïm trong cấc mc Hen, Eczema vâ
Mêín ngûáa)

114. ECZEMA.

ECZEMA cố nhûäng triïåu chûáng khấc nhau ty theo àưå tíi ca
àûáa trễ Bế múái mêëy thấng hay àậ àûúåc hún 2 nùm.