Vận dụng kế toán quản trị trong phân tích thành quả hoạt động tại công ty TNHH hl apparel (việt nam)

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN THỊ THIÊN THANH

VẬN DỤNG KẾ TOÁN QUẢN TRỊ TRONG
PHÂN TÍCH THÀNH QUẢ HOẠT ĐỘNG
TẠI CÔNG TY TNHH H&L APPAREL (VIỆT NAM)

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

TP. Hồ Chí Minh - Năm 2017


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN THỊ THIÊN THANH

VẬN DỤNG KẾ TOÁN QUẢN TRỊ TRONG
PHÂN TÍCH THÀNH QUẢ HOẠT ĐỘNG
TẠI CÔNG TY TNHH H&L APPAREL (VIỆT NAM)
Chuyên ngành: Kế toán
Mã số: 60340301

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:

TS. LÊ ĐÌNH TRỰC

TP. Hồ Chí Minh - Năm 2017

LỜI CAM ĐOAN
Tác giả xin cam đoan luận văn thạc sĩ: “Vận dụng Kế toán quản trị trong phân
tích thành quả hoạt động tại Công ty TNHH H&L Apparel (Việt Nam)” là công trình
nghiên cứu của chính tác giả dưới sự hướng dẫn của Thầy giáo TS. Lê Đình Trực. Các
tài liệu được trích dẫn trong luận văn đều có nguồn gốc rõ ràng và kết quả xử lý dữ
liệu thu thập được là trung thực và khách quan.
Tác giả

Nguyễn Thị Thiên Thanh


MỤC LỤC
TRANG PHỤ BÌA
LỜI CAM ĐOAN
MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU
DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ
PHẦN MỞ ĐẦU.......................................................................................................... 1
1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu........................................................................ 1
2. Mục tiêu nghiên cứu và câu hỏi nghiên cứu............................................................ 2
3. Đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu......................................................... 3
4. Phương pháp nghiên cứu......................................................................................... 3
5. Đóng góp của luận văn............................................................................................ 5
6. Kết cấu của luận văn................................................................................................ 6
CHƯƠNG 1 : TỔNG QUAN VỀ CÁC NGHIÊN CỨU............................................ 7
1.1

Tổng quan nghiên cứu trong và ngoài nước......................................................... 7

1.2

Nhận xét về tổng quan nghiên cứu....................................................................... 9

1.3

Định hướng nghiên cứu....................................................................................... 9

CHƯƠNG 2 : CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ KẾ TOÁN QUẢN TRỊ TRONG PHÂN
TÍCH THÀNH QUẢ HOẠT ĐỘNG.......................................................................
2.1

Kế toán Quản trị và Hệ thống Kiểm soát ..................................................

2.2

Kiểm soát tài chính ngắn hạn ....................................................................

2.3

Chi phí định mức ......................................................................................

2.3.1Khái niệm chi phí định mức

2.3.2Các loại định mức ..............

2.3.2.1 Định mức lý tưởng .......................................................................

2.3.2.2 Định mức thực tế..........................................................................

2.3.3Lựa chọn định mức ............

2.3.4Thủ tục thiết lập định mức .
2.4

Dự toán linh hoạt ......................................................................................

2.5

Phân tích chênh lệch lợi nhuận .................................................................


2.5.1

Chênh lệch dự toán tổng thể........................................................................ 18

2.5.2

Chênh lệch khối lượng bán hàng................................................................. 18

2.5.2.1

Chênh lệch kết cấu sản phẩm bán............................................................ 20

2.5.2.2

Chênh lệch lượng sản phẩm bán.............................................................. 21

2.5.3

Chênh lệch dự toán linh hoạt (FB).............................................................. 23

2.5.3.1 Chênh lệch dự toán linh hoạt về giá bán...................................................... 24
2.5.3.2 Chênh lệch dự toán linh hoạt chi phí nguyên vật liệu trực tiếp....................24
2.5.3.3 Chênh lệch dự toán linh hoạt chi phí sản xuất nhân công trực tiếp..............26
2.5.3.4

Chênh lệch dự toán linh hoạt chi phí sản xuất chung...............................28

2.5.3.5 Chênh lệch dự toán linh hoạt chi phí bán hàng và quản lý..........................31
Kết luận Chương 2...................................................................................................... 34
CHƯƠNG 3 : THỰC TRẠNG VẬN DỤNG KẾ TOÁN QUẢN TRỊ TRONG
PHÂN TÍCH THÀNH QUẢ HOẠT ĐỘNG TẠI CÔNG TY TNHH H&L
APPAREL (VIỆT NAM)........................................................................................... 35
3.1 Tổng quan về Công ty TNHH H&L Apparel (Việt Nam)...................................... 35
3.1.1 Quá trình hình thành và phát triển của Công ty TNHH H&L Apparel (Việt
Nam)..................................................................................................................... 35
3.1.2 Đặc điểm kinh doanh của công ty............................................................... 36
3.1.3 Đặc điểm tổ chức bộ máy quản lý của công ty............................................. 36
3.1.4 Quy trình sản xuất sản phẩm........................................................................ 37
3.1.5. Tổ chứ......................................................................................................... 38
38
39
3.2 Thực trạng Phân tích thành quả hoạt động tại Công ty TNHH H&L Apparel (Việt
Nam)............................................................................................................................ 40
3.2.1 Về chi phí định mức.................................................................................... 40
3.2.2 Về dự toán linh hoạt.................................................................................... 41
3.2.3 Về phân tích chênh lệch lợi nhuận.............................................................. 42

3.2.3.1 Phân tích chênh lệch dự toán tổng thể..................................................... 42
3.2.3.2 Phân tích chênh lệch khối lượng bán hàng............................................... 43
3.2.3.3 Phân tích chênh lệch dự toán linh hoạt.................................................... 43


3.3 Đánh giá thực trạng vận dụng Kế toán quản trị trong phân tích thành quả hoạt động
tại Công ty TNHH H&L Apparel (Việt Nam).............................................................. 43
3.3.1 Những kết quả đạt được............................................................................... 44
3.3.1.1 Về định mức.............................................................................................. 44
3.3.1.2 Về phân tích chênh lệch lợi nhuận............................................................ 44
3.3.2 Những hạn chế và nguyên nhân................................................................... 44
3.3.2.1. Về chi phí định mức................................................................................. 44
3.3.2.2. Về dự toán linh hoạt................................................................................. 44
3.3.2.3. Về phân tích chênh lệch lợi nhuận........................................................... 45
Kết luận Chương 3...................................................................................................... 46
CHƯƠNG 4 : CÁC GIẢI PHÁP VÀ KIẾN NGHỊ HOÀN THIỆN PHÂN TÍCH
THÀNH QUẢ HOẠT ĐỘNG TẠI CÔNG TY TNHH H&L APPAREL (VIỆT
NAM).......................................................................................................................... 47
4.1

Giải pháp hoàn thiện phân tích thành quả hoạt động......................................... 47
4.1.1 Giải pháp hoàn thiện hệ thống chi phí định mức.......................................... 47
4.1.2 Giải pháp hoàn thiện công tác lập dự toán linh hoạt..................................... 48
4.1.3 Giải pháp hoàn thiện công tác phân tích chênh lệch lợi nhuận.....................49
4.1.3.1 Kết quả Mô hình các cấp độ chênh lệch lợi nhuận khách hàng.................50
4.1.3.2 Phân tích Chênh lệch dự toán tổng thể...................................................... 52
4.1.3.3 Phân tích Chênh lệch khối lượng sản phẩm bán........................................ 53
4.1.3.4 Phân tích Chênh lệch dự toán linh hoạt..................................................... 58

4.2

Kiến nghị thực hiện giải pháp hoàn thiện phân tích thành quả hoạt động tại Công

ty TNHH H&L Apparel (Việt Nam)............................................................................ 75
4.2.1 Kiến nghị thực hiện giải pháp hoàn thiện hệ thống chi phí định mức..........75
4.2.2 Kiến nghị thực hiện giải pháp hoàn thiện công tác lập dự toán linh hoạt....75
4.2.3 Kiến nghị thực hiện giải pháp hoàn thiện công tác phân tích chênh lệch lợi
nhuận..................................................................................................................... 76
Kết luận Chương 4...................................................................................................... 77
KẾT LUẬN CHUNG.................................................................................................. 78
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC


DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT
Stt

Ký hiệu

1

ABC

2

BH&QL

3

BP

4

CL

5

CP

6

CPSX

7

DL

8

DM

9

ĐP

10

DTLH

11

FB

12

GTGT

13

H&L

14

KL

15

NC TT

16

NVL TT

17

QC

18

SP

19

SXC

20

TGNH

21

TNHH

22

TSCĐ


DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU
Stt

Bảng

1

Bảng 1.1

2

Bảng 3.1

3

Bảng 3.2

4

Bảng 4.1

5

Bảng 4.2

6

Bảng 4.3


DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ
Stt

Sơ đồ
1

Sơ đồ 2.1

2

Sơ đồ 2.2

3

Sơ đồ 2.3

4

Sơ đồ 2.4

5

Sơ đồ 2.5

6

Sơ đồ 2.6

7

Sơ đồ 2.7

8

Sơ đồ 2.8

9

Sơ đồ 2.9

10

Sơ đồ
2.10

11

Sơ đồ 3.1

12

Sơ đồ 3.2

13
14

Sơ đồ 4.1


15

Sơ đồ 4.2


16

Sơ đồ 4.3

17

Sơ đồ 4.4

18

Sơ đồ 4.5

19

Sơ đồ 4.6

20

Sơ đồ 4.7

21

Sơ đồ 4.8

22

Sơ đồ 4.9

23

Sơ đồ 4.10

24

Sơ đồ 4.11


1

PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu
Trong bối cảnh nền kinh tế hội nhập đã thu hút được rất nhiều doanh nghiệp
trong và ngoài nước tham gia vào thị trường Việt Nam. Mặt hàng trên thị trường rất đa
dạng, phong phú và giá cả lại cạnh tranh. Chính vì vậy để có thể tồn tại bền vững thì
bắt buộc mỗi doanh nghiệp phải tự hoàn thiện mình về mọi mặt để đạt được hiệu quả
trong kinh doanh. Trong đó phải kể đến đó là làm thế nào để nhà quản trị có thể đưa ra
quyết định kinh doanh đúng đắn. Để nhà quản trị có thể đưa ra quyết định đúng đắn thì
các thông tin đầy đủ và kịp thời về tình hình hoạt động sản xuất kinh doanh từ bộ phận
kế toán quản trị của công ty đưa ra là rất cần thiết. Do đó, bộ phận kế toán quản trị có
vai trò rất quan trọng đối với sự phát triển bền vững của doanh nghiệp.
Bên cạnh các thông tin cung cấp cho nhà quản trị, bộ phận kế toán quản trị cũng
cần phải biết phương pháp nào là hữu hiệu để có được các thông tin chi tiết nhất, đi
sâu vào các vấn đề còn tồn động trong hoạt động của doanh nghiệp, từ đó tìm ra
nguyên nhân của các vấn đề, nhất là các hoạt động không hiệu quả trong doanh nghiệp
để có giải pháp cụ thể là vô cùng quan trọng. Có thể nói đây chính là sự kiểm soát hoạt
động trong doanh nghiệp.
Về bản chất, kiểm soát hoạt động tập trung vào tài chính ngắn hạn và bản chất
của kiểm soát là so sánh kết quả thực tế với kết quả dự toán. Do đó, phân tích chênh
lệch là một công cụ kiểm soát tài chính rất hiệu quả để đánh giá thành quả hoạt động
của doanh nghiệp. Chênh lệch giữa thực tế và dự toán sẽ cho các nhà quản trị thấy
được rằng kỳ vọng của kế hoạch tài chính có thực hiện được hay không. Việc phân tích
các chênh lệch để tìm ra lý do tại sao những kỳ vọng không thể đạt được để có những
hành động cải thiện là rất cần thiết để các chênh lệch bất lợi không còn tiếp diễn trong
tương lai.
Đã có một số đề tài ở Việt Nam và trên thế giới nghiên cứu về phân tích thành
quả hoạt động dựa vào công cụ phân tích chênh lệch khi so sánh mức doanh thu, chi
phí và lợi nhuận kế hoạch với mức thực hiện trong thực tế tương đối tốt. Tuy nhiên,
các đề tài nghiên cứu chưa phân tích một cách chi tiết các chênh lệch thành phần liên

2
quan đến từng yếu tố góp phần vào kết quả lợi nhuận hoạt động của doanh nghiệp để
áp dụng trong trường hợp thực tế tại một doanh nghiệp cụ thể.
Hiểu được tầm quan trọng của vấn đề nêu trên nên tác giả chọn đề tài “Vận dụng
Kế toán quản trị hoàn thiện phân tích thành quả hoạt động tại Công ty TNHH
H&L Apparel (Việt Nam)” để thực hiện luận văn thạc sĩ của mình nhằm tìm hiểu
thực trạng cũng như đưa ra các giải pháp có cơ sở nhằm hoàn thiện phân tích thành
quả hoạt động tại Công ty TNHH H&L Apparel (Việt Nam) với mong muốn các nhà
quản trị công ty xem xét áp dụng để có thể kiểm soát mọi hoạt động của mình, từ đó
gia tăng hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp, giúp công ty có thể phát triển bền vững
trong môi trường cạnh tranh gay gắt như hiện nay.
2. Mục tiêu nghiên cứu và câu hỏi nghiên cứu
Mục tiêu nghiên cứu:
Nghiên cứu được thực hiện với ba mục tiêu sau:
Mục tiêu 1: Tìm hiểu cơ sở lý thuyết về phân tích thành quả hoạt động dưới góc độ Kế
toán quản trị.
Mục tiêu 2: Tìm hiểu thực trạng vận dụng Kế toán quản trị trong phân tích thành quả
hoạt động tại Công ty TNHH H&L Apparel (Việt Nam).
Mục tiêu 3: Đề xuất phương hướng và giải pháp góp phần hoàn thiện quá trình vận
dụng Kế toán quản trị trong phân tích thành quả hoạt động tại Công ty TNHH H&L
Apparel (Việt Nam).
Câu hỏi nghiên cứu:
Để đạt được ba mục tiêu nghiên cứu đã đề ra thì luận văn đã đặt ra ba câu hỏi nghiên
cứu như sau:



Câu hỏi 1: Dựa trên cơ sở nào để có thể đưa ra biện pháp nhằm hoàn thiện
phân tích thành quả hoạt động tại Công ty TNHH H&L Apparel (Việt Nam)?



Câu hỏi 2: Thực trạng vận dụng Kế toán quản trị trong phân tích thành quả
hoạt động tại Công ty TNHH H&L Apparel (Việt Nam) như thế nào?



Câu hỏi 3: Các giải pháp nào để có thể hoàn thiện phân tích thành quả hoạt
động tại Công ty TNHH H&L Apparel (Việt Nam)?


3
3. Đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu:
- Sản phẩm chủ lực của công ty: Áo thun thể thao tay ngắn.
- Phân tích thành quả hoạt động dưới góc độ kế toán quản trị.
Phạm vi nghiên cứu:
- Không gian: Công ty TNHH H&L Apparel (Việt Nam).
- Thời gian: Đề tài nghiên cứu công tác phân tích thành quả hoạt động của Công ty
TNHH H&L Apparel (Việt Nam) trong tháng 12 năm 2016.
4.



Phương pháp nghiên cứu
Đề tài sử dụng Phương pháp nghiên cứu định tính, cụ thể là Phương pháp

nghiên cứu tình huống (Case study research) (Nguyễn Đình Thọ, 2012, trang 116):
Phương pháp tình huống là quá trình thu thập thông tin một cách có hệ thống về

một cá nhân, một địa điểm, một sự kiện, một nhóm người hay một tổ chức để hiểu rõ
hơn về hoạt động hoặc hành vi của đối tượng nghiên cứu. Nghiên cứu đối tượng trong
hoạt động thường ngày và hoàn cảnh thực tế.
Quy trình xây dựng lý thuyết bằng phương pháp tình huống là một quy trình lũy
tiến: chọn tình huống, thu thập dữ liệu, phát hiện lý thuyết. Theo quy trình này, nhà
nghiên cứu chọn một tình huống để thu thập, phân tích dữ liệu và phát hiện lý thuyết.
Đề tài chọn một tình huống thực tế là Công ty TNHH H&L Apparel (Việt Nam)
để thực hiện nghiên cứu. Sau khi thu thập và phân tích dữ liệu, đề tài sẽ đưa ra các ưu
điểm cũng như khuyết điểm trong việc phân tích thành quả hoạt động tại công ty. Từ
đó, đề tài đưa ra giải pháp góp phần hoàn thiện quá trình phân tích tại công ty, giúp
nhà quản trị có thể ra quyết định một cách đúng đắn nhất.

 Dữ liệu nghiên cứu và trình tự các bước thực hiện để trả lời cho từng
câu hỏi nghiên cứu như sau:

Câu hỏi nghiên cứu 1: Tham khảo các tài liệu trong lĩnh vực kế toán quản trị
trên thế giới nói chung và ở Việt Nam nói riêng như sách báo, giáo trình…liên quan
đến nội dung nghiên cứu (dữ liệu thứ cấp). Từ đây tác giả lựa chọn những lý thuyết
phù hợp với vấn đề mà tác giả đang nghiên cứu để đưa ra cơ sở lý luận thiết thực nhằm


4
hoàn thiện công tác phân tích thành quả hoạt động tại công ty TNHH H&L Apparel
(Việt Nam).
Câu hỏi nghiên cứu 2: Đầu tiên tác giả phỏng vấn Ban lãnh đạo công ty TNHH
H&L Apparel (Việt Nam) về các nhu cầu đối với công tác phân tích thành quả hoạt
động tại công ty, sau đó tác giả phỏng vấn trưởng phòng Kế toán Tài chính để biết rõ
hơn về tình hình phân tích thành quả hoạt động tại công ty và thu thập số liệu kế toán
tài chính của công ty, tiếp theo đó tác giả phỏng vấn trưởng phòng Kinh doanh để nắm
được tình hình hoạt động kinh doanh của công ty và cuối cùng là phỏng vấn trưởng

phòng Kỹ thuật Điều hành sản xuất để biết rõ hơn về tình sản xuất, định mức và tiêu
hao nguyên vật liệu của công ty. Qua các cuộc phỏng vấn đã nêu, tác giả có thể nắm
được thực trạng vận dụng kế toán quản trị trong phân tích thành quả hoạt động tại công
ty như thế nào. Quy trình cụ thể được mô tả như sau:



Về dữ liệu sơ cấp:

 Thu thập dữ liệu sơ cấp:
-

Phương pháp chọn mẫu: Nghiên cứu định tính là một dạng của nghiên cứu

khám phá. Các dự án nghiên cứu định tính được thực hiện với một nhóm nhỏ các đối
tượng nghiên cứu. Vì vậy, mẫu không được chọn theo phương pháp xác suất mà chọn
theo mục đích xây dựng lý thuyết, thường gọi là Phương pháp chọn mẫu lý thuyết.
Mẫu nghiên cứu gồm: Ban lãnh đạo công ty, trưởng phòng Kế toán Tài chính, trưởng
phòng Kinh doanh và trưởng phòng Kỹ thuật Điều hành sản xuất.
- Công cụ thu thập dữ liệu sơ cấp: Để thu thập dữ liệu định tính, đề tài sử dụng
“Kỹ thuật thảo luận tay đôi” để dễ tiếp cận với đối tượng thảo luận và có thể đào sâu
những vấn đề mang tính chuyên môn, từ đây tác giả có thể chủ động hơn trong quá
trình thu thập dữ liệu tại doanh nghiệp.



Phân tích dữ liệu sơ cấp:

Phân tích dữ liệu định tính bao gồm ba quá trình cơ bản liên quan chặt chẽ với
nhau: (1) mô tả hiện tượng, (2) phân loại hiện tượng, và (3) kết nối dữ liệu.

- (1) Mô tả hiện tượng: Các cuộc thảo luận giữa tác giả cùng với Ban lãnh đạo
công ty, trưởng phòng Kế toán Tài chính, trưởng phòng Kinh doanh và trưởng phòng
Kỹ thuật Điều hành sản xuất của Công ty TNHH H&L Apparel (Việt Nam) được ghi


5
chép lại đầy đủ, dữ liệu thu được là cơ sở để khám phá ra các khái niệm nghiên cứu
được đề cập trong Đề tài.
- (2) Phân loại hiện tượng: Dựa trên dữ liệu ghi chép từ các cuộc thảo luận,
dữ
liệu được xắp xếp và phân loại thành từng nhóm có cùng đặc tính để Đề tài có thể phân
tích các khái niệm nghiên cứu.
-

(3) Kết nối dữ liệu: Đề tài sử dụng những dữ liệu thu được về phân tích thành

quả hoạt động thực tế của Công ty TNHH H&L Apparel (Việt Nam) để liên hệ, kết nối
và đánh giá những mặt đạt được cũng như hạn chế trong trong việc phân tích của công
ty.



Về dữ liệu thứ cấp:

 Thu thập dữ liệu thứ cấp:
Dữ liệu thứ cấp được thu thập qua các nguồn như: các số liệu, chứng từ, sổ
sách, báo cáo tài chính, báo cáo quản trị… của công ty.



Phân tích dữ liệu thứ cấp:

Phương pháp thống kê mô tả là phương pháp chính được sử dụng trong đề tài
để phân tích, so sánh và tính toán các chênh lệch giữa số liệu thực tế và số liệu dự toán
tại công ty.
Câu hỏi nghiên cứu 3: Qua việc trả lời cho thực trạng vận dụng kế toán quản
trị trong phân tích thành quả hoạt động tại công ty ở câu hỏi 2, tác giả có thể đề ra giải
pháp để công ty có thể khắc phục được những hạn chế, giúp hoàn thiện hơn công tác
phân tích thành quả hoạt động của công ty, giúp công ty kiểm soát chi phí tốt hơn và
có thể đứng vững trong môi trường cạnh tranh như hiện nay.
5. Đóng góp của luận văn
Đóng góp về lý thuyết
Luận văn đã hệ thống hóa được lý thuyết chung về phân tích thành quả hoạt động
trong doanh nghiệp. Đây chính là cơ sở thiết thực để vận dụng được các giải pháp đề
ra cho công ty.
Đóng góp về thực tiễn
Đánh giá được thực trạng phân tích thành quả hoạt động, từ đó đưa ra các giải pháp
có cơ sở nhằm hoàn thiện phân tích thành quả hoạt động tại Công ty TNHH H&L


6
Apparel (Việt Nam). Dựa trên cơ sở đó, các nhà quản lý có thể đưa ra quyết định nhằm
cải thiện hoạt động theo hướng có lợi cho doanh nghiệp giúp công ty phát triển bền
vững hơn.
6.

Kết cấu của luận văn

Bên cạnh phần Mở đầu và Kết luận thì nội dung chính của đề tài được phân tích
qua 4 chương như sau:

Chương 1: Tổng quan về các nghiên cứu
Chương 2: Cơ sở lý thuyết về Kế toán quản trị trong phân tích thành quả hoạt động
Chương 3: Thực trạng vận dụng Kế toán quản trị trong phân tích thành quả hoạt động
tại Công ty TNHH H&L Apparel (Việt Nam)
Chương 4: Các giải pháp và kiến nghị hoàn thiện phân tích thành quả hoạt động tại
Công ty TNHH H&L Apparel (Việt Nam)


7
CHƯƠNG 1 : TỔNG QUAN VỀ CÁC NGHIÊN CỨU
1.1 Tổng quan nghiên cứu trong và ngoài nước
Bảng tóm tắt các nghiên cứu trong và ngoài nước về chủ đề phân tích thành quả
hoạt động của doanh nghiệp như sau:
Đề tài

1. Phân
tích Chênh
lệch

2. Phân
tích Chênh
lệch dự
toán linh


hoạt


3. Phân
tích Chênh

lệch khối
lượng sản
phẩm bán



4. Phân
tích Chênh
lệch lợi
nhuận

Bảng 1.1: Tổng quan các nghiên cứu trong và ngoài nước
1.2 Nhận xét về tổng quan nghiên cứu
Hiện nay, rất ít bài nghiên cứu ở trong và ngoài nước áp dụng phân tích thành quả
hoạt động dựa trên công cụ phân tích chênh lệch trong một trường hợp thực tế, chẳng
hạn như áp dụng vào một công ty cụ thể.
Đa số các nghiên cứu ở Việt Nam chủ yếu tập trung vào phân tích Chênh lệch dự
toán linh hoạt và vẫn chưa chú trọng đến phân tích Chênh lệch khối lượng sản phẩm
bán. Trong khi đó, Phân tích Chênh lệch dự toán tổng thể lại bao gồm cả hai phần:
phân tích Chênh lệch dự toán linh hoạt và Chênh lệch khối lượng sản phẩm bán.
1.3 Định hướng nghiên cứu
Dựa vào tình hình các nghiên cứu đã nêu ở trên, tác giả nhận thấy cần có thêm đề
tài nghiên cứu phân tích thành quả hoạt động dựa trên công cụ phân tích chênh lệch và
nghiên cứu đầy đủ các loại chênh lệch khi phân tích thành quả hoạt động của doanh
nghiệp, cụ thể đó là nghiên cứu đầy đủ bốn cấp độ trong chênh lệch dự toán tổng thể.


10
CHƯƠNG 2 : CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ KẾ TOÁN QUẢN TRỊ TRONG PHÂN
TÍCH THÀNH QUẢ HOẠT ĐỘNG

Mục tiêu của Chương 2 là trình bày một số công cụ chính được sử dụng để đánh
giá thành quả của các nhà quản lý cấp trung và nhân viên điều hành, còn gọi là kiểm
soát hoạt động. Theo Blocher et al (2010, pg.589) thì về bản chất, kiểm soát hoạt động
tập trung vào tài chính ngắn hạn và bản chất của kiểm soát là so sánh kết quả thực tế
với kết quả dự toán.
Chương này mô tả mô hình kiểm soát tài chính dựa trên việc sử dụng chi phí
định mức và dự toán linh hoạt. Dự toán linh hoạt cho phép so sánh hiệu suất tài chính
mong đợi với hiệu suất thực tế trong kỳ nhất định. Việc sử dụng dự toán linh hoạt và
chi phí định mức cung cấp phương pháp để phân tích và giải thích chênh lệch thu nhập
hoạt động tổng thể trong kỳ, nghĩa là chênh lệch giữa lợi nhuận hoạt động thực tế và
lợi nhuận hoạt động dự toán. Vì lợi nhuận hoạt động chịu ảnh hưởng bởi năm yếu tố
(khối lượng bán hàng, giá bán, biến phí đơn vị, kết cấu sản phẩm bán và tổng định phí)
nên tổng chênh lệch thu nhập hoạt động có thể được phân tích thành các chênh lệch
thành phần liên quan với mỗi yếu tố trên. (Blocher et al, 2010, pg.591)
Việc đầu tiên là xác định tổng chênh lệch thu nhập hoạt động và sau đó phân
tích tổng chênh lệch này xuống thành chênh lệch khối lượng bán hàng và tổng chênh
lệch dự toán linh hoạt. Chênh lệch dự toán linh hoạt có thể được phân tích thành chênh
lệch giá bán và các chênh lệch thành phần liên quan đến hai loại chi phí sản xuất trực
tiếp (nhân công và nguyên vật liệu).
Việc thứ hai mà chương này tập trung vào đó là các chênh lệch phát sinh từ
chênh lệch giữa dự toán và thực tế về chi phí sản xuất gián tiếp. Cũng giống như khi
phân tích chênh lệch chi phí sản xuất trực tiếp, dự toán linh hoạt và chi phí định mức
tiếp tục được sử dụng để phân tích tổng chênh lệch dự toán linh hoạt cho chi phí gián
tiếp.
Việc cuối cùng của Chương 2 đó là hoàn tất phân tích chênh lệch thu nhập hoạt
động bằng cách xem xét chi tiết hơn tại chênh lệch khối lượng bán hàng. Cụ thể đó là
chênh lệch khối lượng bán hàng có thể được phân tích xuống thành các chênh lệch
thành phần dựa trên quy mô thị trường và thị phần.

11
2.1 Kế toán Quản trị và Hệ thống Kiểm soát
Trong kinh doanh chúng ta sử dụng thuật ngữ kiểm soát theo nghĩa chung để
nói về tập hợp các thủ tục, công cụ mà hệ thống của các tổ chức sử dụng để đảm bảo
rằng tiến độ công việc đang được thực hiện một cách hiệu quả để hoàn thành mục tiêu
của tổ chức. Trong kế toán, chúng ta đề cập đến hệ thống kiểm soát và kế toán quản trị
của tổ chức như là hệ thống đo lường hiệu suất chính, bao gồm cả thành phần lập kế
hoạch và đánh giá.
Theo Blocher et al (2010, pg.591) thì các Hệ thống kiểm soát và kế toán quản
trị toàn diện có thể được chia thành hệ thống quản lý điều hành và hệ thống kiểm soát
hoạt động. Thuật ngữ kiểm soát hoạt động được sử dụng ở đây như một phần nhỏ của
hệ thống kiểm soát và kế toán quản trị toàn diện tập trung vào thành quả hoạt động
ngắn hạn. Nghĩa là, kiểm soát hoạt động tập trung vào việc kiểm soát các quy trình
kinh doanh cơ bản được thực hiện để sản xuất và cung cấp cho khách hàng sản phẩm
của tổ chức (hàng hoá hoặc dịch vụ).
Theo quy ước, kiểm soát tài chính được thực hiện bằng cách so sánh thực tế với
các khoản tài chính dự chi. Do đó, dự toán rất hữu ích trong quá trình kiểm soát tài
chính bởi vì chúng cung cấp định mức để những kết quả tài chính thực tế có thể được
so sánh. Chênh lệch giữa con số dự toán và kết quả tài chính thực tế được gọi là chênh
lệch. Trong phần này, các ký hiệu F và U được sử dụng để chỉ tương ứng với các
chênh lệch thuận lợi và bất lợi. Chênh lệch thuận lợi là những khoản tăng thu nhập
hoạt động ngắn hạn, trong khi các chênh lệch bất lợi có tác dụng ngược lại và đây cũng
là chênh lệch mà các nhà quản lý cần phải quan tâm.
2.2

Kiểm soát tài chính ngắn hạn
Theo Blocher et al (2010, pg.592), mục tiêu tài chính ngắn hạn quan trọng cho

một công ty là việc đạt được thu nhập dự toán trong kỳ. Vào cuối kỳ, ban giám đốc
muốn biết kế hoạch thu nhập hoạt động có đạt được không. Chênh lệch giữa thu nhập

hoạt động thực tế và thu nhập hoạt động dự toán tổng thể được gọi là chênh lệch thu
nhập hoạt động. Chênh lệch này cũng được gọi là chênh lệch dự toán tĩnh trong giai
đoạn này.


12
Chênh lệch không thuận lợi cho doanh nghiệp chỉ ra rằng cho dù công ty này đã
đạt được thu nhập hoạt động dự toán cho giai đoạn này nhưng vẫn cần phải xem xét và
cải tiến liên tục; nó sẽ giúp công ty xác định các hành động cần thiết để giảm hoặc loại
bỏ những chênh lệch tương tự trong tương lai. Công ty cần tiến hành các phân tích bổ
sung để tìm hiểu lý do nhằm đề ra giải pháp để đạt được mục tiêu của mình. Khi này,
dự toán linh hoạt và chi phí định mức có thể được sử dụng để phân tích và giải thích
chênh lệch về thu nhập hoạt động trong kỳ. Đó là quá trình phân tích chênh lệch mà
các tổ chức cần hướng tới.
2.3 Chi phí định mức
2.3.1 Khái niệm chi phí định mức
Theo Blocher et al (2010, pg.607), chi phí định mức là chi phí mà các công ty
hoặc tổ chức xác định một cách kỹ càng khi thiết lập cho một khoản chi phí hoạt động
mà công ty hoặc tổ chức phải chịu cho hoạt động đó. Chi phí định mức thường được
thể hiện trên cơ sở một đơn vị. Chi phí định mức được kết hợp vào dự toán và như vậy
có thể được sử dụng để theo dõi và kiểm soát hoạt động, và để đánh giá hiệu quả.
Chi phí định mức được các nhà quản trị xây dựng cho các khoản mục cấu tạo
nên giá thành sản phẩm. Định mức sẽ được xây dựng trên hai tiêu thức cơ bản:
- Lượng định mức cho thấy số lượng của các loại chi phí được sử dụng là bao nhiêu,
như số lượng nguyên vật liệu tiêu hao hoặc số giờ lao động trực tiếp được sử dụng để
chế tạo ra một đơn vị sản phẩm…
- Giá định mức cho thấy đơn giá của các loại chi phí được sử dụng là bao nhiêu, như
đơn giá nguyên vật liệu, đơn giá bình quân một giờ lao động trực tiếp…
Chi phí định mức quy định hiệu suất dự kiến. Chi phí định mức hoàn chỉnh cho
một sản phẩm hoặc dịch vụ bao gồm các định mức được thiết lập cẩn thận cho từng

yếu tố chi phí, bao gồm chi phí sản xuất, bán hàng và quản lý. Cần phân biệt giữa chi
phí định mức và hệ thống chi phí định mức. Hệ thống chi phí định mức đề cập đến một
hệ thống kế toán, trong đó có các chi phí định mức, không phải thực tế được ghi nhận
trong hệ thống kế toán chính thức.
Tuy nhiên, chi phí định mức có thể được sử dụng cho mục đích kiểm soát bên
ngoài hệ thống kế toán chính thức. Đó là, vào cuối kỳ kế toán, kế toán viên có thể so