Sử dụng phần mềm Geometer’s Sketchpad trong dạy học định lí hình học lớp 8 Using Geometer''''s Sketchpad software in teaching 8th grade geometry theorem. Luận văn ThS. Khoa học giáo dục: 601401

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC

LƢU HỒNG NHUNG

SỬ DỤNG PHẦN MỀM GEOMETER’S SKETCHPAD
TRONG DẠY HỌC ĐỊNH LÍ HÌNH HỌC LỚP 8

LUẬN VĂN THẠC SĨ SƢ PHẠM TOÁN

HÀ NỘI – 2016


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC

LƢU HỒNG NHUNG

SỬ DỤNG PHẦN MỀM GEOMETER’S SKETCHPAD
TRONG DẠY HỌC ĐỊNH LÍ HÌNH HỌC LỚP 8

LUẬN VĂN THẠC SĨ SƢ PHẠM TOÁN
CHUYÊN NGÀNH: LÍ LUẬN VÀ PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC
BỘ MÔN TOÁN
Mã số: 60 14 01 11

Ngƣời hƣớng dẫn khoa ho ̣c: PGS.TS Nguyễn Chí Thành

HÀ NỘI – 2016

LỜI CẢM ƠN
Bản luận văn này được hoàn thành dưới sự hướng dẫn và chỉ bảo tận
tình của PGS.TS Nguyễn Chí Thành. Trong quá trình nghiên cứu cùng thầy,
tôi học được tinh thần làm việc khoa học, nghiêm túc, trách nhiệm. Tôi xin tỏ
lòng biết ơn chân thành và sâu sắc tới thầy.
Xin trân trọng cảm ơn các thầy giáo, cô giáo Trường Đại học Giáo dục
– Đại học Quốc gia Hà Nội đã nhiệt tình giảng dạy, hết lòng giúp đỡ tôi trong
suốt quá trình học tập, nghiên cứu.
Tôi cũng xin bày tỏ lòng biết ơn tới Ban giám hiệu, các thầy giáo, cô
giáo, các em HS trường THCS Trưng Nhị đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi
trong quá trình nghiên cứu hoàn thành đề tài luận văn.
Mặc dù rất cố gắng song bản luận văn không tránh khỏi những thiếu
sót và hạn chế. Tôi rất mong nhận được sự chỉ dẫn, đóng góp ý kiến của các
thầy cô giáo, các nhà khoa học, các bạn đồng nghiệp và những người quan
tâm đến vấn đề nêu trong luận văn này để luận văn được hoàn thiện và có giá
trị thực tiễn hơn.
Xin chân thành cảm ơn!
Hà Nội, ngày

tháng

năm 2016

Tác giả luận văn

Lƣu Hồ ng Nhung

i

DANH MỤC CÁC KÍ HIỆU , CÁC CHƢ̃ VIẾT TẮT

Viết đầy đủ

Viết tắt

Công nghê ̣ thông tin

CNTT

Giáo viên

GV

Giáo sƣ. Tiến sĩ khoa học

GS.TSKH

Geometer’s Sketchpad

GSP

Hoạt động

HĐ

Học sinh

HS

Máy tính điện tử

MTĐT

Phƣơng pháp da ̣y ho ̣c

PPDH

Sách bài tập

SBT

Sách giáo khoa

SGK

Trung học cơ sở

THCS

Trung học phổ thông

THPT

ii


DANH MỤC CÁC BẢNG, SƠ ĐỒ
Sơ đồ 1.1. Sự tƣơng tác giữa HS và phần mềm .......................................... 21
Bảng 2.1. Các hoạt động dạy học định lí trong SGK .................................. 30

Sơ đồ 3.1. Quy trình khai thác GSP vào dạy học hình học........................ 44
Bảng 3.1. Kết quả thực nghiệm bài toán 1 .................................................. 75
Bảng 3.2. Kết quả thực nghiệm bài toán 2 .................................................. 75
Bảng 3.3. Kết quả thực nghiệm 3 ................................................................ 81

iii


MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN .................................................................................................... i
DANH MỤC CÁC KÍ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT ..................................... ii
DANH MỤC CÁC BẢNG, SƠ ĐỒ................................................................. iii
MỤC LỤC ........................................................................................................ iv
MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1
1. Lý do chọn đề tài ....................................................................................... 1
2. Lịch sử nghiên cứu .................................................................................... 3
3. Mục đích nghiên cƣ́u ................................................................................. 4
5. Nhiê ̣m vu ̣ nghiên cƣ́u ................................................................................ 4
6. Phạm vi nghiên cứu ................................................................................... 4
7. Phƣơng pháp nghiên cƣ́u........................................................................... 5
8. Giả thuyết nghiên cứu ............................................................................... 5
9. Cấ u trúc của đề tài ..................................................................................... 5
CHƢƠNG I. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN .......................................... 6
1.1. Vấ n đề đổ i mới PPDH môn Toán ở trƣờng THCS ................................ 6
1.1.1. Nhu cầ u đổ i mới PPDH môn Toán ở trƣờng THCS ....................... 6
1.1.2 Đinh
̣ hƣớng đổ i mới PPDH môn Toán ở trƣờng THCS .................. 8
1.2. Dạy học định lí ....................................................................................... 9
1.2.1. Định lí.............................................................................................. 9
1.2.2. Tiến trình dạy học định lí .............................................................. 11

1.2.3. Yêu cầu dạy học định lí................................................................. 15
1.2.4. Dẫn nhập chứng minh hình học .................................................... 16
1.2.5. Dạy học chứng minh và phát triển năng lực chứng minh toán học
................................................................................................................. 17
1.2.6. Một số lƣu ý dạy học định lí hình học .......................................... 18
1.3. Ứng dụng CNTT trong dạy học Toán .................................................. 19
1.3.1. Vai trò của CNTT trong dạy học toán .......................................... 19
1.3.2. Môi trƣờng dạy học có sự hỗ trợ của CNTT ................................ 20

iv


1.4. Sử dụng phần mềm GSP trong dạy học ............................................... 22
1.4.1. Phần mềm hình học động .............................................................. 22
1.4.2. Giới thiệu phần mềm GSP ............................................................ 22
1.4.3. Sử dụng phần mềm GSP trong dạy học Hình học ........................ 23
CHƢƠNG II. CƠ SỞ THỰC TIỄN ................................................................ 27
2.1. Phân tích chƣơng trình và sách giáo khoa toán hình học lớp 8 ........... 27
2.1.1. Vài nét về nội dung chƣơng trình Hình học lớp 8 ........................ 27
2.1.2. Các hoạt động đƣợc trình bày trong SGK..................................... 30
2.2. Một phần thực trạng dạy học định lí hình học 8 hiện nay ................... 36
CHƢƠNG III. Sử DụNG PHầN MềM GEOMETER’S SKETCHPAD
TRONG DạY HọC ĐịNH LÍ HÌNH HọC 8.................................................... 44
3.1. Quy trình khai thác GSP vào dạy học hình học ................................... 44
3.2. Phƣơng án khai thác GSP vào dạy học hình học ................................. 46
3.2.1. Sử dụng GSP trong các lớp học truyền thống ............................... 47
3.2.2. Sử dụng GSP trong dạy học theo nhóm ........................................ 47
3.2.3 Sử dụng GSP một cách độc lập tại lớp ........................................... 47
3.3. Sử dụng GSP trong dạy học định lí hình học 8 .................................... 48
3.3.1. Sử dụng GSP để giúp học sinh phát hiện ra định lí, tạo động cơ

chứng minh định lí hình học 8 ................................................................ 48
3.3.2. Sử dụng GSP để hỗ trợ quá trình nhận dạng và thể hiện trong dạy
học định lí hình học 8 .............................................................................. 52
3.3.3. Sử dụng GSP hỗ trợ học sinh tập chứng minh .............................. 54
3.4. Một số ví dụ sử dụng GSP trong dạy học định lí 8 .............................. 56
Chƣơng IV. THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM ..................................................... 65
4.1. Thực nghiệm số 1- Hƣớng dẫn học sinh sử dụng phần mềm GSP ....... 65
4.1.1. Mục tiêu......................................................................................... 65
4.1.2. Nội dung thực nghiệm ................................................................... 65
4.1.3. Kết quả thực nghiệm ..................................................................... 67
4.2. Thực nghiệm 2 - Sử dụng phần mềm GSP trong dạy học định lí hình
học lớp 8 ...................................................................................................... 69

v


4.2.1. Mục tiêu thực nghiệm ................................................................... 69
4.2.2. Giáo án thực nghiệm ..................................................................... 69
4.2.3. Kết quả thực nghiệm ..................................................................... 75
4.3. Thực nghiệm 3 - Sử dụng phần mềm GSP trong dạy học chứng minh
định lí hình học 8......................................................................................... 80
4.3.1. Mục tiêu thực nghiệm ................................................................... 80
4.3.2. Nội dung thực nghiệm................................................................... 80
4.3.3. Kết quả thực nghiệm ..................................................................... 81
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................. 85
1. Kết luận ................................................................................................... 85
2. Khuyến nghị ............................................................................................ 86
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................... 87
PHỤ LỤC ........................................................................................................ 89

vi


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Ngày nay, CNTT là một lĩnh vực đột phá có vai trò to lớn trong việc
thúc đẩy phát triển kinh tế và xã hội, thúc đẩy mạnh quá trình công nghiệp
hoá hiện đại hoá đất nƣớc. Đối với lĩnh vực Giáo dục và Đào tạo, CNTT có
tác dụng làm thay đổi mạnh mẽ phƣơng pháp, phƣơng thức dạy – học.
Ứng dụng CNTT vào hoạt động giảng dạy, học tập đã, đang và sẽ đƣợc
sự quan tâm đặc biệt hơn của ngành giáo dục. Trong các chỉ thi ̣, công văn của
Bô ̣ Giáo dục và Đào tạo gửi tới các Sở Giáo Dục và Đào tạo luôn nhấ n ma ̣nh
đến viê ̣c ƣ́ng du ̣ng CNTT vào trong da ̣y ho ̣ c. Sử dụng CNTT trong dạy học
luôn là vấn đề đƣợc Bộ Giáo dục và Đào tạo đề cập tới trong việc hƣớng dẫn
thực hiện nhiệm vụ CNTT qua các năm học, và nó đƣợc nói đến cụ thể nhƣ
sau:
“Ứng dụng CNTT đổi mới phƣơng pháp dạy học : Đẩy mạnh việc ứng
dụng CNTT trong trƣờng phổ thông nhằm đổi mới phƣơng pháp dạy và học
theo hƣớng GV tự tích hợp CNTT vào từng môn học thay vì học trong môn
tin học. GV các bộ môn chủ động tự soạn và tự chọn tài liệu và phần mềm
(mã nguồn mở) để giảng dạy ứng dụng CNTT; Các Sở Giáo dục Đào tạo ti ếp
tục chỉ đạo, tổ chức hƣớng dẫn cụ thể cho GV các môn học tự triển khai việc
tích hợp, lồng ghép việc sử dụng các công cụ CNTT vào quá trình dạy các
môn học của mình nhằm tăng cƣờng hiệu quả dạy học qua các phƣơng tiện
nghe nhìn, kích thích sự sáng tạo và độc lập suy nghĩ, tăng cƣờng khả năng tự
học, tự tìm tòi của ngƣời học”. [3, tr. 5]
Để hạn chế một số nhƣợc điểm trong PPDH hiện nay, ngành Giáo dục và
đào tạo trong một số năm gần đây luôn vận động thúc đẩy những tƣ tƣởng:
“Lấy HS làm trung tâm”, “Phát huy tính tích cực” hay “tích cực hóa hoạt
động của HS”.

1


Sự phát triển của CNTT đã mở ra triển vọng to lớn trong việc đổi mới
PPDH. Do đó, ứng dụng CNTT trong hoạt động dạy học là một trong nhƣ̃ng
yêu cầu của đổi mới PPDH theo hƣớng tích cực. Nhờ các công cụ đa phƣơng
tiện của máy tính nhƣ văn bản, đồ họa, hình ảnh, âm thanh GV sẽ xây dựng
đƣợc nhƣ̃ng bài gi ảng sinh động thu hút sự tập trung của ngƣời học, dễ dàng
thể hiện đƣợc các phƣơng pháp da ̣y ho ̣c tić h cƣ̣c làm cho HS ph át huy đƣợc
tính tích cực, chủ động sáng tạo trong việc lĩnh hội và chiếm lĩnh lấy tri thức .
Dạy học Hình học với sự hỗ trợ của CNTT nói chung và phần mềm dạy học
Toán nói riêng kết hợp hợp lí với các PPDH tích cực sẽ tạo ra môi trƣờng
tƣơng tác cao trong học tập của HS, GV có thể xây dựng các kịch bản sƣ
phạm vừa phù hợp với nhận thức của HS, vừa giúp HS tích cực hơn trong
hoạt động học tập trên lớp của bản thân, tạo cơ hội cho các em học tập trong
hoạt động và bằng hoạt động.
Dạy học định lí là một trong những tình huống điển hình trong dạy học
môn Toán. Việc dạy học định lí Toán học cung cấp cho HS một trong những
vốn kiến thức cơ bản của bộ môn. Đó là cơ hội để phát triển ở HS khả năng
suy luận và chứng minh, góp phần phát triển năng lực trí tuệ. Đối với chƣơng
trình Toán 8 THCS, hệ thống các định lí của Hình học là một phần tƣơng đối
khó với HS. Nếu nhƣ ở Hình học lớp 7, HS đã đƣợc tiếp xúc với các định lí,
chứng minh định lí ở mức đơn giản thì ở Hình học 8 lại yêu cầu HS cần phải
rèn luyện suy luận ở mức độ cao hơn trong khi học các định đí hay chứng
minh bài tập. Viê ̣c giúp HS tiế p câ ̣n , hình thành và khám phá các khái niê ̣m ,
đinh
̣ lí đế n thƣ̣c hành giải , chứng minh các d ạng bài tập cụ thể mà chỉ dùng
những phƣơng tiện và phƣơng pháp dạy học truyền thống là chƣa đủ. Vâ ̣y để
nâng cao chấ t lƣơ ̣ng tri thƣ́c của HS , hỗ trợ các em bƣ ớc đầu liñ h hô ̣i kiế n

thƣ́c Hình học 8 thì việc ứng dụng CNTT, đặc biệt là sử dụng các phần mềm
dạy học Hình học động nhƣ một phƣơng tiện dạy học để trƣ̣c quan hóa hình
học là một nhu cầu cấp thiết trong quá trình giảng dạy.

2


“Geometers’Sketchpad (GSP)” là phần mềm Hình học động có giao diện
đƣợc thiết kế trực quan và dễ dùng. Với phần mềm “GSP” ta có thể tác động
trực tiếp lên đối tƣợng hình học đang khảo sát, thay đổi và di chuyển hình ở
nhiều vị trí khác nhau, dự đoán các tính chất của một đối tƣợng. Bƣớc đầu
làm quen với phần mềm hình học “GSP” sẽ tạo cho HS một tƣ duy chặt chẽ
trong dựng hình, tự mình khảo sát, dự đoán và khám phá tính chất hình học
trong chƣơng trình Hình học THCS. Bên cạnh đó “GSP” rất hữu ích trong
giảng dạy Hình học của GV, đặc biệt trong giai đoạn đổi mới PPDH trong nhà
trƣờng hiện nay đòi hỏi phải gắn liền với việc tích hợp CNTT trong giảng dạy
và học tập.
Chính vì những lí do trên, chúng tôi l ựa đề tài: “Sử dụng phần mềm
Geometer’s Sketchpad trong dạy học định lí hình học lớp 8”.
2. Lịch sử nghiên cứu
The Geometer’s Sketchpad (GSP) là phần mềm hình học động hỗ trợ
việc nghiên cứu và dạy học hình học phẳng. Phần mềm GSP đƣợc tác giả
Nicholas Jackiw đƣa ra phiên bản đầu vào năm 1995. Từ đó tới nay, phần
mềm luôn đƣợc phát triển và nâng cấp, các phiên bản ngày một hoàn thiện
hơn và phiên bản mới nhất là “GSP 5.04” phát hành năm 2012.
“GSP” đã đƣợc dịch ra nhiều thứ tiếng và đƣợc sử dụng rộng rãi tại Mỹ,
Canada, Trung Quốc, Singapore, Nga, Hàn Quốc và nhiều nƣớc khác, nơi nó
thƣờng đƣợc tích hợp trực tiếp vào chƣơng trình giảng dạy.
Ở nƣớc ta, trong các trƣờng phổ thông đã có một số nghiên cứu về ứng
dụng phần mềm dạy học GSP. Ví dụ: Nguyễn Thị Thanh Vân, 2009, “Sử

dụng phần mềm Geometer’s Sketchpad trong bài toán quỹ tích của hình học
lớp 11”, luận văn thạc sĩ; Nguyễn Quang Huy, 2011, “Sử dụng phần mềm
Geometer’s Sketchpad vào dạy học phép dời hình và phép đồng dạng trong
mặt phẳng theo chƣơng trình lớp 11 THPT ban nâng cao”, luận văn thạc sĩ;
Dƣơng Văn Kiên, 2006, “Sử dụng phần mềm Geometer’s Skechpad làm
phƣơng tiện trực quan trong việc dạy học hình học không gian 11 (thể hiện
3


qua chƣơng 3 – quan hệ vuông góc)”, luận văn thạc sĩ; và một số đề tài luận
văn, luận án khác.
Tuy nhiên, phần lớn các đề tài nghiên cứu về GSP đều là nghiên cứu ở
cấp THPT, chƣa có nhiều nghiên cứu về sử dụng phần mềm GSP trong dạy
học Toán cấp THCS nói chung và trong dạy học định lí Hình học 8 nói riêng.
3. Mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu ứng dụng của phần mềm hình học động GSP vào quá trình
dạy học định lí Hình học 8 THCS.
4. Đối tƣợng và khách thể nghiên cứu
- Đối tƣợng nghiên cứu: sử dụng phần mềm hình học động GSP trong dạy
học định lí hình học 8 THCS.
- Khách thể nghiên cứu : HS lớp 8 và quá trình dạy học Toán HS lớp 8 ở
trƣờng THCS.
5. Nhiêm
̣ vụ nghiên cứu
- Nghiên cứu cơ sở lí thuyết liên quan đến đề tài: Phần mềm dạy học,
phần mềm hình học động GSP, dạy học định lí.
- Làm rõ một số khía cạnh của sử dụng CNTT trong dạy học Toán.
- Nghiên cứu nội dung và thực tiễn dạy học Hình học 8 THCS.
- Nghiên cứu một phần thực trạng sử dụng phần mềm dạy học hình học của
GV Toán ở cấp THCS.

- Đề xuất biện pháp sử dụng phần mềm GSP trong dạy học định lí Hình học
lớp 8.
- Triể n khai thƣ̣c nghiê ̣m. Tƣ̀ kế t quả thƣ̣c nghiê ̣m đƣa ra kế t luâ ̣n , khuyế n
nghị để việc sử dụng phần mềm hình học động GSP vào giảng dạy định lí Hình
học 8.
6. Phạm vi nghiên cứu
- Về nô ̣i dung: Hình học 8.
- Phần mềm sử dụng: Phần mềm hình học động “GSP”
4


- Về pha ̣m vi khảo sát: Khố i 8 trƣờng THCS Trƣng Nhị, Hà Nội.
7. Phƣơng pháp nghiên cƣ́u
- Phƣơng pháp nghiên cứu lí luận: Nghiên cứu tài liệu về dạy học định lí,
chƣơng trình sách giáo khoa Hình học lớp 8 và các tài liệu liên quan.
- Phƣơng pháp nghiên cứu thực tiễn: Lâ ̣p phiế u điề u tra , phỏng vấn, quan
sát.
- Phƣơng pháp phân tích thống kê: thống kê, phân tích kết quả thực nghiệm,
kết quả điều tra, rút ra các kết luận liên quan đến đề tài.
8. Giả thuyết nghiên cứu
Nếu tổ chức các hoạt động dạy học định lí Hình học 8 trên cơ sở sử dụng
phần mềm dạy học hình học động GSP nhƣ một phƣơng tiện trực quan theo
những định hƣớng và các biện pháp đƣợc đƣa ra trong luận văn thì sẽ giúp
nâng cao hiệu quả trong quá trình dạy học trên lớp.
9. Cấ u trúc của đề tài
MỞ ĐẦU
NỘI DUNG
- Chƣơng 1: Cơ sở lý luâ ̣n
- Chƣơng 2: Cơ sở thực tiễn
- Chƣơng 3: Sử dụng phần mềm Geometer’s Sketchpad trong dạy học

định lí hình học 8
- Chƣơng 4: Thƣ̣c nghiê ̣m sƣ pha ̣m
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC

5


CHƢƠNG I. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
1.1. Vấ n đề đổ i mới PPDH môn Toán ở trƣờng THCS
1.1.1. Nhu cầ u đổ i mới PPDH môn Toán ở trường THCS
Đổi mới PPDH được hiểu là đưa các phương pháp dạy học mới vào nhà
trường trên cơ sở phát huy mặt tích cực của các phương pháp dạy học truyền
thống, nâng cao hiệu quả đào tạo của giáo dục. [9, tr. 115]
Đổi mới PPDH là xu thế của thời đại; là trào lƣu của loài ngƣời; là yêu
cầu khách quan của công cuộc xây dựng đất nƣớc ta trong thời kì công nghiệp
hóa, hiện đại hóa; là đòi hỏi của sự đáp ứng yêu cầu về đào tạo con em chúng
ta thành những ngƣời trƣởng thành có thể tham gia vào thị trƣờng lao động
đầy cạnh tranh, nhiều thay đổi, chứ không phải là ý muốn chủ quan của một
ngƣời hoặc một nhóm ngƣời nào đó.
Khi phân tích về nhu cầu đổi mới PPDH tác giả Nguyễn Bá Kim có viết:
“Phƣơng pháp dạy học ở nƣớc ta còn có những nhƣợc điểm phổ biến:
- Thầy thuyết trình tràn lan;
- Kiến thức đƣợc truyền thụ dƣơi dạng có sẵn, ít yếu tố tìm tòi, phát
hiện;
- Thầy áp đặt, trò thụ động;
- Thiên về dạy, yếu về học, thiếu hoạt động tự giác, tích cực và sáng
tạo của ngƣời học;
- Không kiểm soát đƣợc việc học.

Mâu thuẫn giữa yếu tố đào tạo con ngƣời xây dựng xã hội con nghiệp
hóa, hiện đại hóa với thực trạng lạc hậu của PPDH đã làm nảy sinh và thúc
đẩy cuộc vận động đổi mới PPDH ở tất cả các cấp trong ngành Giáo dục và
Đào tạo từ một số năm nay với những tƣ tƣởng chủ đạo nhƣ “Phát huy tính
tích cực”, “phƣơng pháp dạy học (hoặc giáo dục) tích cực”v.v… Tuy các cách
phát biểu có khác nhau về hình thức, nhƣng đều ngụ ý đòi hỏi phải làm cho
HS đảm bảo vai trò chủ thể, tích cực hoạt động trong quá trình học tập. Đòi
6


hỏi này đã đƣợc phản ánh trong những văn bản pháp quy của nhà nƣớc”. [15,
tr. 113]
Luâ ̣t Giáo du ̣c sửa đổi năm 2009 (Điều 5.2) đã đặt cơ sở pháp lý để phát
triển nền giáo dục Việt Nam một cách bền vững. Yêu cầu cụ thể nhƣ sau:
“Phƣơng pháp giáo dục phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, tƣ
duy sáng tạo của ngƣời học; bồi dƣỡng cho ngƣời học năng lực tự học, khả
năng thực hành, lòng say mê học tập và ý chí vƣơn lên”.[17]
Nghị quyết số 29-NQ/TW (ngày 4/11/2013) Hội nghị Trung ƣơng 8
khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo cũng đã khẳ ng
đinh:
̣
“Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phƣ trình dạy học định lí nói
riêng.

68


4.2. Thực nghiệm 2 - Sử dụng phần mềm GSP trong dạy học định lí hình
học lớp 8
4.2.1. Mục tiêu thực nghiệm

Thông qua bài này, HS
- Tự mình tìm ra nội dung của định lí cần học thông qua các hoạt động sử
dụng phần mềm GSP.
4.2.2. Giáo án thực nghiệm
 Đối tƣợng
- Học sinh lớp 8E, Trƣờng THCS Trƣng Nhị, Hai Bà Trƣng, Hà Nội.
- Sĩ số: 32 HS
- Đặc điểm: Trƣờng THCS Trƣng Nhị là trƣờng công lập, tuy nhiên lớp
thực nghiệm thuộc hệ thống lớp thƣờng, không phải hệ thống lớp chọn,
do vậy không phải hầu hết HS đều có học lực tốt.
 Thời gian: 1 tiết (tiết 1 ngày 15/09/2016)
 Địa điểm: Tại phòng máy- tầng 3 nhà A, trƣờng THCS Trƣng Nhị
 Giáo viên: Lƣu Hồng Nhung
a) Mục tiêu
Sau bài học này, HS có thể:
- Bƣớc đầu hình thành thói quen sử dụng phần mềm GSP làm công cụ
trợ giúp hình thành các bài toán định lí.
- Tự mình tìm ra nội dung của định lí cần học thông qua các hoạt động
sử dụng phần mềm GSP.
b) Phương tiện
- 25 máy tính đƣợc cài đặt phần mềm GSP
- 01 máy chiếu
- Bảng viết, phấn
c) Tiến trình
1. Ổn định tổ chức (1’):
69


2. Kiểm tra: (3’)
Phát biểu nhận xét về hình thang có 2 cạnh bên song song, hình thang có

2 đáy bằng nhau ?
3. Bài mới
Hoạt động của thầy

Hoạt động của trò

Ghi bảng

Hoạt động1: Định lí 1 (15’)
GV: Em hãy sử dụng Câu1:

§4 Đƣờng trung bình trong

phầm mềm GSP để hoàn a) Dựng hình theo diễn tam giác
Hình vẽ trên phần mềm
thành bài tập số 1 trong đạt sau:
phiếu học tập

- - Dựng tam giác ABC.
- - Dựng trung điểm D
của cạnh AB.
- - Dựng đƣờng thẳng
qua D và song song với
BC.

Gọi

giao

của

đƣờng thẳng này với
AC là E.
- - Đƣa ra kết luận về độ
dài đoạn thẳng AE và
EC. Từ đó nhận xét về
vị trí của E trên AC.
b) Dựa vào câu a, Phát
biểu định lí tìm đƣợc.
HS: Thực hành trên máy
và trả lời vào PHT
HS: Thực hành trên máy
và trả lời vào PHT

70


GV: Phân tích nội dung HS: phát biểu định lí 1 . Đƣờng TB của tam giác :
định lí

vừa tìm đƣợc

* Định lí 1: (SGK - 77)

ABC
GT

DA = DB
DE//BC

D  AB, E  AC
KL

AE = EC

GV: Gợi ý: Để chứng - 1 HS Nêu hƣớng Chứng minh:
minh AE = EC ta chứng chứng minh AE = EC

Qua E, kẻ đƣờng thẳng song

minh cho nó là 2 cạnh

song với AB, cắt BC ở F.

tƣơng ứng của 2 tam giác
bằng nhau. Do đó, kẻ

- 1 HS lên bảng chứng
minh

Hình thang DEFB có hai
cạnh bên song song (DB //

thêm hình phụ để tạo ra

EF). Theo giả thiết AD =

thêm 1 tam giác có 1 cạnh

DB. Do đó AD = EF.

là EC và bằng  ADE.

Xét ADE và EFC có:

A  E1 (đồng vị, EF // AB)
AD = EF (chứng minh trên)

D1  F1 ( = B )
Do đó ADE = EFC (g.c.g).
Suy ra AE = EC. Vậy E là
trung điểm của AC.
71


Hoạt động2: Định nghĩa (3’)
GV: Dùng phấn mầu tô
đoạn thẳng DE, giới thiệu
DE là đƣờng trung bình
của tam giác.
? Thế nào là đƣờng trung HS: Nêu định nghĩa.
bình của tam giác
? Muốn vẽ đƣờng trung HS: Ta vẽ đoạn thẳng
bình của tam giác, ta vẽ

nối trung điểm 2 cạnh

nhƣ thế nào?

của tam giác.

? Trong 1 tam giác có HS: 1 tam giác có 3
mấy đƣờng trung bình? Vì đƣờng trung bình vì mỗi
sao?

tam giác có 3 cạnh.
? HS lên bảng vẽ tiếp 2
đƣờng trung bình còn lại
của tam giác?
HS: Lên bảng vẽ hình.

* Định nghĩa:

DE là đƣờng trung bình của 
ABC.

72


Hoạt động 3: Định lí 2 (15’)
GV: Em hãy sử dụng

a) Sử dụng phần mềm Hình vẽ trên phần mềm

phầm mềm GSP để hoàn GSP vẽ tam giác ABC.
thành bài tập số 2 trong Lấy D là trung điểm của
phiếu học tập

AB, E là trung điểm của
AC.

- DE là đƣờng gì trong
tam giác?
- Nhận xét về vị trí giữa
DE và BC?
- Nhận xét về độ dài của
DE và BC?
b) Từ các nhận xét trên,
phát biểu thành định lí
(vẽ hình, ghi GT và KL)
HS: Sử dụng phần mềm * Định lí 2: (SGK – 77)
phát hiện DE // BC và
DE =

1
BC.
2

GV: Giới thiệu nội dung - 1HS phát biểu định lí
định lí 2.

ABC
GT

AD = DB,
AE = EC
DE // BC,

KL

73

1
DE  EC
2


GV: Hỏi cách chứng minh - HS: nêu ra hƣớng Chứng minh:
chứng minh: Lấy điểm F
sao cho E là trung điểm
của DF.

Vẽ điểm F sao cho E là trung
điểm của DF.

AED  CEF (c.g.c)

- 1HS lên bảng chứng Suy ra AD =CF, A  C .
1
minh
Ta có AD =DB, AD = CF nên
DB = CF.
Ta có A  C1 , hai góc này ở vị
trí so le trong nên AD // CF,
tức là DB // CF, do đó DBCF
là hình thang. Hình thang
DBCF có DB = CF nên DF =
BC và DF // BC.
Vậy
1
1

DE BC , DE  DF  BC
2
2

Hoạt động 4: Củng cố - Luyện tập (12’)
? HS làm bài 20/SGK - 79?

HS: Làm bài 20/SGK

GV treo bảng phụ hình 41 SGK/78 lên
bảng

Vì K là trung điểm của AC và IK // BC
 I là trung điểm của AB

74


 AI = IB = 10 cm = x.

HS: Trả lời miệng
Hoạt động 5: Hướng dẫn về nhà
Học định lí 1, định nghĩa, định lí 2 về đƣờng trung bình của tam giác.
Làm bài tập: 21, 22/SGK - 79, 80; 34, 35/SBT - 64.
4.2.3. Kết quả thực nghiệm
Số phiếu thực nghiệm đã phát: 32 phiếu /32máy/32 HS.
Bài toán 1:
Bảng 3.1. Kết quả thực nghiệm bài toán 1
Kết quả

Số phiếu

Học sinh không tìm ra đƣợc nội dung định lí

9

Học sinh tự tìm ra đƣợc nội dung định lí

23

Bài toán 2:
Bảng 3.2. Kết quả thực nghiệm bài toán 2
Kết quả

Số phiếu

Học sinh không tìm ra đƣợc nội dung định lí

5

Học sinh tự tìm ra đƣợc nội dung định lí

27

Sau đây là ví dụ về 3 phiếu học tập mà HS làm trong tiết học.

75


Phiếu học tập của HS số 1

76


Phiếu học tập của HS số 2
77


Phiếu học tập của HS số 3
78