Quản lý đánh giá hiệu trưởng các trường tiểu học thành phố Điện Biên Phủ tỉnh Điện Biên theo chuẩn hiệu trưởng
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (835.67 KB, 112 trang )
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC
_____________
______________
ĐÀO HOÀI NAM
QUẢN LÝ ĐÁNH GIÁ HIỆU TRƯỞNG
CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC THÀNH PHỐ ĐIỆN BIÊN PHỦ,
TỈNH ĐIỆN BIÊN THEO CHUẨN HIỆU TRƯỞNG
Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 60 14 01 14
LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Người hướng dẫn khoa học: GS.TS. ĐINH QUANG BÁO
HÀ NỘI - 2015
LỜI CẢM ƠN
Với tình cảm chân thành, tôi xin trân trọng cảm ơn Ban giám hiệu và
các thầy, cô giáo của Trường Đại học Giáo dục, Đại học Quốc gia Hà Nội,
các thầy cô trực tiếp tham gia giảng dạy và quản lý đã tạo mọi điều kiện thuận
lợi nhất cho tôi trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn tốt
nghiệp.
Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới GS. TS. Đinh Quang
Báo đã tận tâm hướng dẫn, chỉ bảo, giúp đỡ tôi rất nhiều trong suốt quá trình
nghiên cứu và hoàn thành luận văn này.
Tôi xin cảm ơn tập thể lãnh đạo, cán bộ quản lý và giáo viên trong
ngành GD&ĐT thành phố Điện Biên Phủ, tỉnh Điện Biên - nơi tôi đang công
tác, đã tham gia đóng góp ý kiến, cung cấp thông tin cho tôi trong quá trình
điều tra, nghiên cứu.
Nhân dịp này, tôi cũng xin được gửi lời cảm ơn tới các đồng nghiệp, bạn
bè và những người thân yêu trong gia đình đã tạo điều kiện cho tôi được học tập,
nghiên cứu, giúp đỡ tôi hoàn thiện luận văn cũng như hoàn thành khóa học này.
Do năng lực nghiên cứu còn có phần hạn chế nên luận văn không tránh
khỏi những thiếu sót, kính mong nhận được sự quan tâm, chỉ bảo của các nhà
khoa học, các thầy giáo, cô giáo và bạn bè đồng nghiệp để kết quả nghiên cứu
được trọn vẹn hơn.
Hà Nội, tháng 10 năm 2014
Tác giả
Đào Hoài Nam
i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan rằng: Luận văn là kết quả nghiên cứu của bản
thân tôi, không trùng lặp với bất kỳ kết quả nghiên cứu nào đã có. Số
liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là trung thực. Tôi cũng xin
cam đoan rằng các kết quả trích dẫn trong luận văn đều đã được chỉ rõ
nguồn gốc hoặc chỉ rõ trong tài liệu tham khảo.
Tác giả
Đào Hoài Nam
ii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
CB
Cán bộ
CBQL
Cán bộ quản lý
CBQLGD
Cán bộ quản lý giáo dục
CLGD
Chất lượng giáo dục
CSGD
Cơ sở giáo dục
ĐH
Đại học
GD&ĐT
Giáo dục và Đào tạo
GV
Giáo viên
GVG
Giáo viên giỏi
HS
Học sinh
HT
Hiệu trưởng
KT-XH
Kinh tế - Xã hội
NV
Nhân viên
QLGD
Quản lý giáo dục
TH
Tiểu học
THCS
Trung học cơ sở
THPT
Trung học phổ thông
XHCN
Xã hội chủ nghĩa
PCGDTH
Phổ cập giáo dục tiểu học
iii
MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN ..........................................................................................................i
LỜI CAM ĐOAN ....................................................................................................ii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT........................................................................ iii
MỤC LỤC ............................................................................................................. iv
DANH MỤC BẢNG ............................................................................................viii
DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ ............................................................................ ix
MỞ ĐẦU ................................................................................................................ 1
1. Lý do chọn đề tài ................................................................................................. 1
2. Mục tiêu nghiên cứu ............................................................................................ 2
3. Nhiệm vụ nghiên cứu........................................................................................... 2
4. Khách thể và đối tượng nghiên cứu...................................................................... 3
5. Câu hỏi nghiên cứu .............................................................................................. 3
6. Giả thuyết khoa học ............................................................................................. 3
7. Phạm vi nghiên cứu ............................................................................................. 3
8. Phương pháp nghiên cứu ..................................................................................... 4
9. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài .............................................................. 4
10. Cấu trúc luận văn ............................................................................................... 5
CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ ĐÁNH GIÁ HIỆU TRƯỞNG
TRƯỜNG TIỂU HỌC THEO CHUẨN HIỆU TRƯỞNG ....................................... 6
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề .......................................................................... 6
1.1.1. Trên thế giới .......................................................................................... 6
1.1.2. Ở Việt Nam ........................................................................................... 8
1.2. Một số khái niệm cơ bản ................................................................................. 11
1.2.1. Quản lý................................................................................................ 11
1.2.2. Quản lý giáo dục ................................................................................. 12
1.2.3. Hiệu trưởng trường học ....................................................................... 13
1.2.4. Đánh giá, đánh giá hiệu trưởng ............................................................ 14
1.2.5. Chuẩn hiệu trưởng ............................................................................... 16
1.2.6. Quản lý đánh giá hiệu trưởng theo chuẩn ............................................. 18
1.3. Một số vấn đề chung về trường tiểu học ......................................................... 19
1.3.1. Vị trí trường tiểu học trong hệ thống giáo dục quốc dân ...................... 19
1.3.3. Nhiệm vụ, quyền hạn của Hiệu trưởng trường tiểu học ........................ 21
iv
1.4. Đánh giá hiệu trưởng trường tiểu học theo chuẩn hiệu trưởng trường TH ....... 22
1.4.1. Mục đích, ý nghĩa, yêu cầu đánh giá hiệu trưởng theo chuẩn .............. 22
1.4.2. Nội dung Chuẩn hiệu trưởng trường tiểu học ....................................... 23
1.4.3. Quy trình đánh giá hiệu trưởng theo chuẩn .......................................... 26
1.5. Quản lý đánh giá hiệu trưởng trường tiểu học theo chuẩn hiệu trưởng TH ...... 32
1.5.1. Lập kế hoạch đánh giá hiệu trưởng trường TH theo Chuẩn .................. 33
1.5.2. Tổ chức công tác đánh giá hiệu trưởng trường TH theo Chuẩn ............ 34
1.5.3. Chỉ đạo công tác đánh giá hiệu trưởng trường TH theo Chuẩn............. 35
1.5.4. Kiểm tra, đánh giá và sử dụng kết quả đánh giá hiệu trưởng trường
TH theo Chuẩn .............................................................................................. 35
1.6. Những yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động quản lý đánh giá hiệu
trưởng trường tiểu học theo chuẩn ......................................................................... 36
1.6.1. Những yếu tố khách quan .................................................................... 36
1.6.2. Những yếu tố chủ quan ........................................................................ 37
TIỂU KẾT CHƯƠNG 1 ........................................................................................ 39
CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ ĐÁNH GIÁ HIỆU TRƯỞNG TIỂU
HỌC THÀNH PHỐ ĐIỆN BIÊN PHỦ TỈNH ĐIỆN BIÊN THEO CHUẨN
HIỆU TRƯỞNG ................................................................................................... 40
2.1. Khái quát giáo dục và giáo dục tiểu học thành phố Điện Biên Phủ.................. 40
2.1.1. Vài nét khái quát về tình hình kinh tế, văn hoá - xã hội của thành
phố Điện Biên Phủ ........................................................................................ 40
2.1.2. Phát triển giáo dục tiểu học thành phố Điện Biên Phủ từ năm 2010
đến nay.......................................................................................................... 41
2.2. Thực trạng hoạt động đánh giá hiệu trưởng theo chuẩn hiệu trưởng ở các
trường tiểu học thành phố Điện Biên Phủ .............................................................. 44
2.2.1. Thực trạng công tác đánh giá tại cơ sở ................................................. 46
2.2.2. Thực trạng công tác đánh giá hiệu trưởng của thủ trưởng cơ quan
quản lý trực tiếp hiệu trưởng ......................................................................... 51
2.2.3. Thực trạng việc tổng hợp kết quả đánh giá, xây dựng báo cáo cấp có
thẩm quyền của Cơ quan quản lý trực tiếp hiệu trưởng .................................. 51
2.3. Thực trạng hoạt động quản lý đánh giá hiệu trưởng tiểu học thành phố Điện
Biên Phủ theo chuẩn hiệu trưởng tiểu học.............................................................. 52
2.3.1. Thực trạng công tác lập kế hoạch đánh giá HT .................................... 54
v
2.3.2. Thực trạng tổ chức thực hiện đánh giá hiệu trưởng ............................. 55
2.3.3. Thực trạng công tác chỉ đạo thực hiện đánh giá hiệu trưởng ................ 56
2.3.4. Thực trạng công tác kiểm tra, đánh giá và sử dụng kết quả đánh giá .... 57
2.4. Thực trạng những yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý hoạt động đánh
giá hiệu trưởng các trường tiểu học theo chuẩn trên địa bàn thành phố Điện
Biên Phủ, tỉnh Điện Biên ....................................................................................... 58
2.5. Đánh giá chung ............................................................................................... 60
2.5.1. Những điểm mạnh ............................................................................... 60
2.5.2. Những điểm còn hạn chế ..................................................................... 61
2.5.3. Nguyên nhân của những hạn chế ......................................................... 61
TIỂU KẾT CHƯƠNG 2 ........................................................................................ 62
CHƯƠNG 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ ĐÁNH GIÁ HIỆU TRƯỞNG
TRƯỜNG TIỂU HỌC THÀNH PHỐ ĐIỆN BIÊN PHỦ, TỈNH ĐIỆN BIÊN
THEO CHUẨN HIỆU TRƯỞNG ......................................................................... 63
3.1. Định hướng đề xuất biện pháp ........................................................................ 63
3.2. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp ................................................................... 63
3.2.1. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa ......................................................... 63
3.2.2. Nguyên tắc đảm bảo tính toàn diện ...................................................... 64
3.2.3. Nguyên tắc đảm bảo tính khách quan , dân chủ. .................................. 64
3.2.4. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn....................................................... 64
3.2.5. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi ......................................................... 65
3.3. Đề xuất một số biện pháp quản lý đánh giá hiệu trưởng tiểu học thành phố
Điện Biên Phủ, tỉnh Điện Biên theo chuẩn hiệu trưởng .......................................... 66
3.3.1. Xây dựng hệ thống tài liệu và văn bản về hoạt động quản lý công
tác đánh giá hiệu trưởng trường tiểu học theo chuẩn...................................... 66
3.3.2. Nâng cao nhận thức về hoạt động đánh giá hiệu trưởng theo chuẩn
cho đội ngũ cán bộ quản lý và giáo viên ........................................................ 67
3.3.3. Tổ chức tập huấn bồi dưỡng năng lực cho đội ngũ hiệu trưởng ............ 70
3.3.4. Tăng cường công tác đào tạo, bồi dưỡng về đánh giá hiệu trưởng
theo chuẩn cho các đối tượng tham gia đánh giá hiệu trưởng......................... 73
3.3.5. Chỉ đạo hoạt động đánh giá hiệu trưởng theo chuẩn ở các trường
TH................................................................................................................. 76
3.3.6. Chỉ đạo công tác phối hợp trong đánh giá hiệu trưởng ......................... 78
vi
3.3.7. Chỉ đạo công tác tổng kết rút kinh nghiệm việc đánh giá hiệu trưởng
tiểu học ......................................................................................................... 79
3.4. Mối quan hệ giữa các biện pháp ...................................................................... 81
3.5. Đánh giá tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đã đề xuất ............... 82
TIỂU KẾT CHƯƠNG 3 ........................................................................................ 86
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ........................................................................ 87
1. Kết luận ............................................................................................................. 87
2. Khuyến nghị ...................................................................................................... 88
TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................................................... 90
vii
DANH MỤC BẢNG
Bảng 2.1. Thống kê số lượng CBQL, GV, NV các trường tiểu học thành phố
Điện Biên Phủ ....................................................................................................... 42
Bảng 2.2. Thống kê số lượng giáo viên dạy giỏi các cấp Khối tiểu học thành
phố Điện Biên Phủ ................................................................................................ 42
Bảng 2.3. Kết quả xếp loại hiệu trưởng, hiệu phó theo chuẩn nghề nghiệp năm
học 2013 - 2014 ..................................................................................................... 42
Bảng 2.4. Tổng hợp kết quả chất lượng 2 mặt giáo dục học sinh tiểu học thành
phố Điện Biên Phủ từ năm học 2010 - 2011 đến năm học 2013 - 2014 .................. 43
Bảng 2.5. Tổng hợp kết quả thực hiện một số chỉ tiêu của học sinh tiểu học .......... 43
Bảng 2.6. Nhận thức của đội ngũ CBQL, GV về đánh giá hiệu trưởng theo
chuẩn ..................................................................................................................... 45
Bảng 2.7. Tổng hợp kết quả khảo sát về thực trạng mức độ thực hiện .................... 46
đánh giá hiệu trưởng trường tiểu học theo chuẩn tại cơ sở ..................................... 46
Bảng 2.8. Nhận thức của đội ngũ CBQL, GV về quản lý đánh giá hiệu trưởng
theo chuẩn ............................................................................................................. 53
Bảng 2.9. Tổng hợp kết quả khảo sát về mức độ thực hiện .................................... 54
các nội dung quản lý đánh giá hiệu trưởng theo Chuẩn .......................................... 54
Bảng 2.10. Tổng hợp kết quả khảo sát về mức độ ảnh hưởng của một số yếu tố
đến hiệu quả quản lý hoạt động đánh giá hiệu trưởng theo Chuẩn.......................... 58
Bảng 3.1 Đánh giá mức độ cần thiết của các biện pháp đề xuất ............................. 82
Bảng 3.2 Đánh giá mức độ khả thi của các biện pháp ............................................ 83
Bảng 3.3 Tổng hợp kết quả đánh giá mức độ cần thiết ........................................... 84
và mức độ khả thi của các biện pháp đề xuất ......................................................... 84
viii
DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ
Sơ đồ 1.1. Chuẩn hiệu trưởng trường tiêu học hiện nay ......................................... 24
Sơ đồ 1.2. Nội dung tiêu chuẩn 1 ........................................................................... 24
Sơ đồ 1.3. Nội dung tiêu chuẩn 2 ........................................................................... 25
Sơ đồ 1.4. Nội dung tiêu chuẩn 3 ........................................................................... 25
Sơ đồ 1.5. Nội dung tiêu chuẩn 4 ........................................................................... 26
Sơ đồ 1.6. Quy trình tổ chức đánh giá, tổng hợp kết quả đánh giá hiệu trưởng
[18]........................................................................................................................ 27
Sơ đồ 1.7. Quy trình tự đánh giá theo chuẩn của hiệu trưởng [18] ......................... 30
Sơ đồ 1.8. Nội dung quản lý đánh giá hiệu trưởng theo chuẩn ............................... 32
Sơ đồ 3.1. Quy trình đăng tin, bài viết trên hệ thống Website ................................ 69
Sơ đồ 3.2. Những nội dung bồi dưỡng hiệu trưởng trường tiểu học ....................... 70
Sơ đồ 3.3 Nội dung bồi dưỡng cho các đối tượng tham gia đánh giá...................... 74
Biểu đồ 3.1 Kết quả khảo nghiệm Đánh giá mức độ cần thiết và khả thi của các
biện pháp đề xuất................................................................................................... 84
ix
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Nước ta đang trong quá trình hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng; sự
phát triển nhanh chóng của khoa học và công nghệ, khoa học giáo dục và sự
cạnh tranh quyết liệt trên nhiều lĩnh vực giữa các quốc gia đòi hỏi giáo dục
phải đổi mới. Thực chất cạnh tranh giữa các quốc gia hiện nay là cạnh tranh
về nguồn nhân lực và về khoa học - công nghệ. Xu thế chung của thế giới khi
bước vào thế kỷ XXI là các nước tiến hành đổi mới mạnh mẽ hay cải cách
giáo dục và đào tạo.
Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI đã xác định “Đổi mới căn bản, toàn
diện nền giáo dục theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa, dân chủ
hóa và hội nhập quốc tế” và “Phát triển nhanh nguồn nhân lực, nhất là nguồn
nhân lực chất lượng cao”. Những chủ trương của Đảng và Nhà nước đã đặt ra
nhiệm vụ cho ngành Giáo dục và Đào tạo phải nhanh chóng tìm giải pháp
nâng cao hơn nữa chất lượng giáo dục. Trong các giải pháp phát triển giáo
dục giai đoạn 2011 – 2020, giải pháp then chốt là tập trung vào xây dựng, bồi
dưỡng, phát triển đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục.
Ngày 08 tháng 4 năm 2011, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban
hành Quy định chuẩn hiệu trưởng tiểu học kèm theo Thông tư số 14/2011/TTBGDĐT, trong đó nêu rõ các tiêu chuẩn của hiệu trưởng tiểu học và cách
đánh giá xếp loại theo chuẩn. Quy định này ra đời đã là một cơ sở vững chắc
để các hiệu trưởng tự đánh giá, các cơ quan quản lý và bồi dưỡng giáo dục có
căn cứ để đào tạo, bồi dưỡng và sử dụng hiệu quả hiệu trưởng các trường tiểu
học. Tuy nhiên, khi quy định được triển khai thực hiện trong thực tế đã nảy
sinh nhiều vấn đề khó khăn từ nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên các
trường tiểu học, đến việc triển khai tổ chức thực hiện chưa thật sự nghiêm túc,
bài bản và hiệu quả. Hoạt động đánh giá còn mang nặng tính hình thức, chưa
đúng với thực lực của mỗi hiệu trưởng. Do đó, chưa thực sự có tác dụng thiết
1
thực trong việc thúc đẩy nâng cao chất lượng đội ngũ và chất lượng GD&ĐT
tại các nhà trường.
Từ những vấn đề đó, đòi hỏi phải có nghiên cứu sâu sắc hơn hoạt động
đánh giá hiệu trưởng các trường tiểu học theo chuẩn hiệu trưởng và đề xuất
các biện pháp khả thi để việc đánh giá thực sự đi vào thực chất, có hiệu quả
và trở thành động lực để nâng cao chất lượng quản lý giáo dục.
Ở cương vị Trưởng phòng Giáo dục và Đào tạo cần nhận thức rõ vai trò
quan trọng của giáo dục cấp tiểu học là tạo nên những phẩm chất nền tảng ban
đầu để tạo đà cho sự phát triển ở các cấp học tiếp sau. Đặc biệt là, nhận thức
sâu sắc hoạt động đánh giá hiệu trưởng tiểu học theo chuẩn hiệu trưởng không
chỉ đơn thuần là để xếp loại hiệu trưởng, mà quan trọng hơn là tạo động lực
thúc đẩy mạnh mẽ việc tự nâng cao chất lượng quản lý của đội ngũ đó và có
giải pháp bồi dưỡng, sử dụng họ hiệu quả trong chiến lược nâng cao chất
lượng giáo dục của các nhà trường. Vì hiệu trưởng có vai trò “đốc công”
trong nhà trường - “phân xưởng” trực tiếp gia công tác động đến nhân cách
học sinh.
Xuất phát từ những lý do trên, tôi lựa chọn nghiên cứu đề tài: “Quản lý
đánh giá hiệu trưởng các trường tiểu học thành phố Điện Biên Phủ, tỉnh
Điện Biên theo chuẩn hiệu trưởng” .
2. Mục tiêu nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn, luận văn đề xuất những biện
pháp quản lý hoạt động đánh giá hiệu trưởng các trường tiểu học thành phố
Điện Biên Phủ theo Chuẩn hiệu trưởng trường tiểu học có tác động quan
trọng nâng cao chất lượng giáo dục nhà trường tiểu học.
3. Nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý đánh giá hiệu trưởng trường
tiểu học theo chuẩn hiệu trưởng.
2
3.2. Khảo sát thực trạng đánh giá và quản lý đánh giá hiệu trưởng các
trường tiểu học của Phòng Giáo dục và Đào tạo thành phố Điện Biên Phủ,
tỉnh Điện Biên theo chuẩn hiệu trưởng.
3.3. Đề xuất một số biện pháp quản lý đánh giá hiệu trưởng các trường
tiểu học của Phòng Giáo dục và Đào tạo thành phố Điện Biên Phủ, tỉnh Điện
Biên theo chuẩn hiệu trưởng trong giai đoạn hiện nay.
4. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
4.1. Khách thể nghiên cứu
Quản lý đánh giá hiệu trưởng trường tiểu học theo chuẩn hiệu trưởng.
4.2. Đối tượng nghiên cứu
Biện pháp quản lý đánh giá hiệu trưởng các trường tiểu học thành phố
Điện Biên Phủ, tỉnh Điện Biên theo chuẩn hiệu trưởng.
5. Câu hỏi nghiên cứu
- Thực trạng đánh giá hiệu trưởng các trường tiểu học thành phố Điện
Biên Phủ, tỉnh Điện Biên hiện nay như thế nào?
- Nội dung quản lý đánh giá hiệu trưởng các trường tiểu học thành phố
Điện Biên Phủ, tỉnh Điện Biên nên lựa chọn cách tiếp cận nào?
- Biện pháp nào có thể sử dụng để quản lý đánh giá hiệu trưởng các
trường tiểu học thành phố Điện Biên Phủ, tỉnh Điện Biên để có tác động tích
cực đến chất lượng quản lý hoạt động giáo dục các trường tiểu học?
6. Giả thuyết khoa học
Có thể đề xuất được các biện pháp quản lý việc đánh giá đội ngũ hiệu
trưởng các trường tiểu học thành phố Điện Biên Phủ, đem lại những thông tin
phản hồi tường minh về năng lực quản lý để qua đó vừa tạo được động lực
thường xuyên tự đánh giá, tự điều chỉnh hoàn thiện năng lực quản lý nhà
trường của mỗi hiệu trưởng, vừa là cơ sở cho các cấp quản lý xây dựng kế
hoạch bồi dưỡng, sử dụng và phát triển hiệu quả đội ngũ đó.
7. Phạm vi nghiên cứu
- Luận văn tập trung nghiên cứu, đánh giá thực trạng hoạt động quản lý
đánh giá hiệu trưởng các trường tiểu học thành phố Điện Biên Phủ theo chuẩn
3
hiệu trưởng , đặc biệt là tập trung đi sâu vào nội dung chỉ đạo việc đánh giá
hiệu trưởng của lãnh đạo phòng giáo dục.
- Các số liệu thống kê được sử dụng trong luận văn là số liệu của các
trường tiểu học thuộc Phòng Giáo dục và Đào tạo thành phố Điện Biên Phủ,
tỉnh Điện Biên giai đoạn từ năm học 2010 - 2011 đến 2013 - 2014.
8. Phương pháp nghiên cứu
8.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
Sử dụng các phương pháp: Phân tích, tổng hợp, hệ thống hoá lý thuyết
để xác định các khái niệm công cụ và xây dựng khung lý thuyết cho đề tài.
8.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Phương pháp điều tra: Xây dựng các phiếu hỏi ý kiến đối với các cán
bộ và chuyên viên của phòng GD & ĐT Điện Biên Phủ; cán bộ quản lý và
giáo viên ở các nhà trường về hoạt động quản lý đánh giá hiệu trưởng tiểu học
theo chuẩn.
- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm: Tổng kết kinh nghiệm việc đánh
giá hiệu trưởng theo chuẩn tại địa bàn thành phố Điện Biên Phủ trong 4 năm
học vừa qua (từ năm học 2010 - 2011 đến năm học 2013 - 2014).
- Phương pháp chuyên gia: Xin ý kiến chuyên gia về sử dụng quy định
chuẩn hiệu trưởng tiểu học để đánh giá đội ngũ hiệu trưởng tiểu học với các hình
thức xin ý kiến như: tổ chức xin ý kiến trực tiếp với từng cá nhân chuyên gia.
- Phương pháp thống kê: Sử dụng phương pháp thống kê để xử lý các
số liệu thu nhận được từ các phương pháp nghiên cứu khác.
9. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
9.1. Ý nghĩa lý luận
Góp phần làm sáng tỏ cơ sở lý luận việc quản lý đánh giá hiệu trưởng
tiểu học theo chuẩn hiệu trưởng tiểu học nhằm từng bước ổn định và phát
triển đội ngũ cán bộ quản lý đáp ứng sự phát triển giáo dục.
9.2. Ý nghĩa thực tiễn
Đề xuất những biện pháp quản lý phù hợp với thực tế và có tính khả thi
giúp nâng cao chất lượng đánh giá các hiệu trưởng tiểu học thành phố Điện
4
Biên Phủ, qua đó có thể chia sẻ rộng rãi cho các trường, các phòng giáo dục
khác.
10. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị, danh mục tài liệu tham
khảo và các phụ lục, luận văn dự kiến được trình bày trong 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động đánh giá hiệu trưởng ở
trường tiểu học theo chuẩn hiệu trưởng.
Chương 2: Thực trạng quản lý đánh giá hiệu trưởng ở các trường tiểu
học thành phố Điện Biên Phủ theo chuẩn hiệu trưởng.
Chương 3: Biện pháp quản lý đánh giá hiệu trưởng các trường tiểu học
thành phố Điện Biên Phủ theo chuẩn hiệu trưởng giai đoạn 2015 – 2020.
5
CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ ĐÁNH GIÁ HIỆU TRƯỞNG
TRƯỜNG TIỂU HỌC THEO CHUẨN HIỆU TRƯỞNG
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
Nhiều nghiên cứu gần đây cho rằng hiệu trưởng là người đóng vai trò
quan trọng nhất trong sự thành công của một nhà trường. Vì vai trò hiệu
trưởng có tầm quan trọng như vậy nên các nước trên thế giới nói chung rất
quan tâm đến việc là làm sao đảm bảo được năng lực quản lý của hiệu trưởng
để đảm bảo sự thành công của nhà trường. Rất nhiều các nhà nghiên cứu đã
triển khai nghiên cứu vấn đề hoạt động quản lý của hiệu trưởng. Các công
trình nghiên cứu đều với mục đích nâng cao chất lượng hoạt động quản lý của
hiệu trưởng để đáp ứng với nhiệm vụ quản lý nhà trường.
1.1.1. Trên thế giới
Cho đến nay thế giới đã có nhiều công trình nghiên cứu về lý thuyết đo
lường và đánh giá trong giáo dục, đặc biệt là phát triển mạnh ở Mĩ và Anh.
Các công trình liên quan đến nó đã được công bố rộng rãi, được nhiều nước
trên thế giới đón nhận, sử dụng, tham khảo. Một trong các công trình nổi
tiếng là Classroom Asessment: Principles và Practice for Effetive instrution
do tác giả Jame H. McMilan viết [35].
Có nhiều tài liệu bàn về quản lý hoạt động đánh giá giáo dục như: cuốn
Monitering Educational Achivement của N.Postlethwaite (2004); cuốn
Monitering Evaluation: Some Tools, Methods and Approaches do Worbank
phát hành (2004); cuốn Managing Evaluation in Educationa của Kath
Aspinwall, Tim Simkins, John F. Wilkinson and M. John Mc Auley (1992);
cuốn “Mười bước tiến tới hệ thống giám sát và đánh giá dựa trên kết quả” của
Jody Zall Kusek, Ray C.Rist (2005), Ngân hàng Thế giới [20]… Các cuốn tài
liệu này đã chỉ cho người đọc thấy các nghiệp vụ quản lý cần thực hiện để
quản lý hoạt động đánh giá giáo dục như thế nào cho hiệu quả.
Trên thế giới, vấn đề đánh giá hiệu trưởng rất được quan tâm. Đặc biệt
6
là ở Mĩ, họ cho rằng “có một hệ thống đánh giá hiệu trưởng toàn diện và tốt
sẽ là một cách tốt nhất để phát triển nghề nghiệp hiệu trưởng” [36]. Việc đánh
giá hiệu trưởng ở Mĩ được quan tâm từ năm 1980, nhưng nhìn chung vẫn còn
nhiều vấn đề tồn tại. Một trong những vấn đề tồn tại có thể kể ra là: mục đích
đánh giá hiệu trưởng chưa thật rõ ràng [34]. Hơn nữa, các tiêu chí đánh giá
vẫn chưa đảm bảo rằng đánh giá hiệu trưởng một cách chính xác và đầy đủ.
Các tiêu chí đánh giá chưa hoàn thiện, chủ yếu vẫn dựa vào bảng liệt kê và
xếp hạng (checklist and rank).
Ở Mexico, theo Luật thì hiệu trưởng được đánh giá hàng năm. Tháng
3/2008, người ta mới thông qua chuẩn để đánh giá hiệu trưởng trường phổ
thông. Chuẩn này có tên gọi: “Những năng lực và các chỉ báo về sự lãnh đạo
của hiệu trưởng Mexico mới”. Chuẩn đó có 5 lĩnh vực: 1) Lãnh đạo giảng
dạy; 2) Giao tiếp; 3) Phát triển nghề nghiệp; 4) Quản lý các hoạt động; 5)
Phạm vi trách nhiệm trong các trường trung học; mỗi chuẩn thể hiện một
năng lực. Mỗi năm học, hiệu trưởng phải làm bản tự đánh giá, phiếu đánh giá
này dựa hoàn toàn vào 4 hoặc 5 lĩnh vực trong “Những chỉ báo năng lực về
sự lãnh đạo của hiệu trưởng Mexico mới”. Trong mỗi chỉ số/chỉ báo người ta
có đưa ra những gợi ý như là những minh chứng để hiệu trưởng tự đánh giá
thực hiện các tiêu chí ở các mức độ như sau: Bắt đầu (Beginning); nổi bật
(Emrgency); thành thạo (Profiency); tiên tiến (Advanced). Cán bộ quản lý
hiệu trưởng mỗi một năm học lại có một bản đánh giá đối với hiệu trưởng
dựa vào “Những chỉ báo năng lực về sự lãnh đạo của hiệu trưởng Mexico
mới”, nhưng chỉ đánh giá theo các năng lực và các chỉ báo có hai mức, đó là:
Mức 1. Đáp ứng năng lực đó; Mức 2. Không đáp ứng năng lực đó, và cán bộ
quản lý này có nhận xét bình luận thêm về năng lực của người hiệu trưởng
được đánh giá [31]...
Như vậy, trên thế giới vấn đề đánh giá hiệu trưởng được coi là công
việc không thể thiếu trong quá trình quản lý giáo dục, quản lý trường học.
Đánh giá hiệu trưởng còn là một biện pháp tốt để thúc đẩy hoặc khuyến khích
7
hiệu trưởng cải tiến công việc của mình nên thường xuyên được nghiên cứu,
tìm hiểu và cải tiến, nhằm hoàn thiện và nâng cao hiệu quả quản lý.
1.1.2. Ở Việt Nam
Có thể nói đánh giá hoạt động quản lý của hiệu trưởng nói chung, Hiệu
trưởng trường tiểu học nói riêng vẫn còn dựa trên cảm tính, chưa mang tính
khách quan. Hiện nay chưa có tài liệu nào đề cập đến đánh giá hoạt động của
Hiệu trưởng tiểu học dựa vào chuẩn được phát triển dựa trên các chức năng
và vai trò mà một Hiệu trưởng Tiểu học phải đảm nhiệm theo Điều lệ trường
Tiểu học.
Ở Việt Nam đã có nhiều nghiên cứu về hiệu trưởng, tuy nhiên việc
đánh giá hoạt động quản lý của hiệu trưởng nói chung và đánh giá hiệu
trưởng trường Tiểu học nói riêng vẫn chỉ được đánh giá như một công chức
trong cơ quan hành chính sự nghiệp. Chủ yếu vẫn là đánh giá thi đua, chưa
phải đánh giá nghề nghiệp hiệu trưởng. Đánh giá hoạt động quản lý của hiệu
trưởng trường tiểu học chưa chi tiết, bao quát hết các nội dung hoạt động
quản lý của hiệu trưởng và đánh giá chưa khoa học.
Tác giả Đỗ Thị Thúy Hằng trong cuốn "Đánh giá trong giáo dục" đã
tổng hợp và đưa ra bảng các chỉ số đánh giá hiệu trưởng theo bản đồ năng lực
gốm 17 lĩnh vực đánh giá với 45 năng lực. Để qua đó, các cá nhân hiệu
trưởng dựa theo từng năng lực, từng tiêu chí, từng chỉ số để tự cho điểm đánh
giá mình. Kết quả đánh giá từng chỉ số được tập hợp lại theo tiêu chí, sau đó
tập hợp theo nhóm năng lực. Hiệu trưởng dựa vào khung đánh giá này, tự
đánh giá và so sánh số liệu hàng năm để biết mình mạnh hay thiếu hụt ở điểm
nào [16].
Tác giả Nguyễn Hữu Châu, Nguyễn Anh Thuấn đã có bài nghiên cứu
"Thực trạng đánh giá chất lượng quản lý dạy học của hiệu trưởng trường
trung học cơ sở dựa trên chuẩn hiệu trưởng". Bài nghiên cứu đã đề cập đến
vấn đề đánh giá chất lượng quản lý dạy học của hiệu trưởng trường trung học
cơ sở dựa trên chuẩn hiệu trưởng của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Tác giả tổng
8
hợp và phân tích tính cần thiết của việc đánh giá hiệu trưởng và đánh giá chất
lượng quản lý dạy học của hiệu trưởng; Nội dung chuẩn hiệu trưởng của Bộ
Giáo dục và Đào tạo; Quy trình, thang đo và kết quả đánh giá hiệu trưởng
theo chuẩn của Bộ Giáo dục - Đào tạo và đưa ra một số kết luận cần thiết [8].
Ngoài ra, một số luận án tiến sĩ, luận văn thạc sĩ chuyên ngành quản lý
giáo dục, đo lường và đánh giá trong giáo dục, giáo dục học, tâm lý học đã
bước đầu nghiên cứu những vấn đề, khía cạnh khác nhau về hiệu trưởng
trường tiểu học cũng như hoạt động đánh giá hiệu trưởng như:
Luận án Tiến sĩ tâm lý của Nguyễn Liên Châu (2000), “Một số đặc
điểm giao tiếp của hiệu trưởng trường TH”, Trường ĐHSP Hà Nội đã phân
tích đặc điểm giao tiếp của hiệu trưởng trên 3 mặt: Nhu cầu giao tiếp trong
quản lý; mục đích giao tiếp trong quản lý; nhận thức của hiệu trưởng trong
giao tiếp. Luận án Tiến sĩ tâm lý của Khăm Keo Vông Phila (1996), “Nghiên
cứu phẩm chất, nhân cách người hiệu trưởng trường TH”, ĐHSP – ĐHQG,
Hà Nội đã nghiên cứu về phẩm chất nhân cách hiệu trưởng trường TH trong
đó xác định 3 nhóm phẩm chất: Phẩm chất đạo đức; phẩm chất tư tưởng,
chính trị; phẩm chất công việc. Luận án Tiến sĩ giáo dục học của Đỗ Ngọc
Bích (1989), “Cải tiến công tác kiểm tra quá trình dạy học và giáo dục của
hiệu trưởng trường phổ thông cơ sở” đã nghiên cứu về công tác kiểm tra dạy
học và giáo dục của hiệu trưởng. Luận án của Trịnh Thị Hồng Hà nghiên cứu
về “Xây dựng quy trình đánh giá hiệu trưởng trường TH Việt Nam theo
hướng chuẩn hóa".
Tác giả Nguyễn Anh Thuấn với đề tài "Xây dựng tiêu chí đánh giá
công tác quản lý của hiệu trưởng trường trung học cơ sở tại Hải Phòng", bảo
vệ năm 2008. Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận về đánh giá hoạt động
quản lý của hiệu trưởng các trường THCS và đánh giá thực trạng tại địa
phương để đưa ra những tiêu chí đánh giá cụ thể về công tác này [30].
Tác giả Lê Thị Tuyên với đề tài "Biện pháp quản lý công tác bồi dưỡng
nâng cao năng lực đội ngũ Hiệu trưởng các trường Tiếu học huyện An Lão
9
thành phố Hải phòng" bảo vệ năm 2011. Luận văn đã khái quát cơ sở lý luận
về quản lý, quản lý giáo dục, quản lý công tác bồi dưỡng năng lực Hiệu
trưởng trường Tiểu học; Phân tích thực trạng năng lực đội ngũ Hiệu trưởng
các trường Tiểu học và quản lý công tác bồi dưỡng năng lực Hiệu trưởng các
trường Tiểu học ở huyện An Lão thành phố Hải Phòng. Đề xuất một số biện
pháp quản lý công tác bồi dưỡng nâng cao năng lực đội ngũ Hiệu trưởng các
trường Tiểu học huyện An Lão thành phố Hải Phòng [32].
Tác giả Nguyễn Thị Tuyết Hạnh với đề tài "Nghiên cứu chức năng của
hiệu trưởng trường THPT Việt Nam thời kỳ đổi mới phục vụ công tác bồi
dưỡng hiệu trưởng đáp ứng yêu cầu xã hội" được bảo vệ năm 2013. Luận án
nghiên cứu mối quan hệ giữa thay đổi yêu cầu của xã hội đối với trường học
và sự thay đổi trong chức năng của hiệu trưởng gắn với bối cảnh phát triển
kinh tế - xã hội; Phân tích một cách có hệ thống, làm rõ các nội dung thuộc
chức năng lãnh đạo, chức năng quản lý, chức năng phối hợp và phục vụ cộng
đồng của hiệu trưởng trường THPT Việt Nam thời kỳ đổi mới trong mối quan
hệ với các yêu cầu về hoạt động và năng lực. Luận án đã đề xuất đổi mới
công tác bồi dưỡng hiệu trưởng trường THPT gắn với định hướng phát triển
trường THPT và đội ngũ hiệu trưởng trước yêu cầu đổi mới căn bản và toàn
diện giáo dục Việt Nam [15].
Tác giả Nguyễn Anh Thuấn với đề tài "Đánh giá chất lượng quản lý
dạy - học của người hiệu trưởng trường THCS" được bảo vệ năm 2014. Luận
án đã cụ thể hóa cơ sở lý luận và thực tiễn đánh giá chất lượng quản lý dạy học của người hiệu trưởng trường THCS và đề xuất bộ tiêu chí và quy trình
đánh giá chất lượng quản lý dạy - học hiệu trưởng trường THCS trong giai
đoạn hiện nay [31].
Như vậy, ở Việt Nam việc nghiên cứu về đánh giá trong giáo dục nói
chung và đánh giá hiệu trưởng đã bước đầu đề cập đến từng mặt, từng khía
cạnh trong thực tiễn giáo dục. Tuy nhiên, việc nghiên cứu có hệ thống những
vấn đề lý luận, tìm hiểu và đánh giá thực trạng, đề xuất biện pháp quản lý
10
hoạt động đánh giá Hiệu trưởng theo chuẩn chưa nhiều, chưa cụ thể ở từng
cấp học, từng địa phương riêng biệt. Hiện nay, chưa có một đề tài nào nghiên
cứu về Quản lý hoạt động đánh giá Hiệu trưởng trường tiểu học theo chuẩn
hiệu trưởng tại thành phố Điện Biên Phủ, tỉnh Điện Biên nói riêng.
1.2. Một số khái niệm cơ bản
1.2.1. Quản lý
Quản lý (Managemet) là một hiện tượng xã hội xuất hiện rất sớm, là
một phạm trù tồn tại khách quan được ra đời từ bản thân nhu cầu của mọi chế
độ xã hội, mọi quốc gia và ở mọi thời đại. Quản lý là một dạng hoạt động đặc
biệt quan trọng của con người. Quản lý chứa đựng nội dung rộng lớn, đa dạng
phức tạp và luôn vận động, biến đổi, phát triển. Vì vậy, khi nhận thức về quản
lý, khái niệm quản lý có nhiều cách tiếp cận và quan niệm khác nhau, được
nhiều tác giả quan niệm khác nhau, nổi bật hơn cả là một số tác giả lớn như:
Nguyễn Ngọc Quang quan niệm: "Quản lý là tác động có mục đích, có
kế hoạch của chủ thể quản lý đến tập thể những người lao động (khách
thể quản lý) nhằm thực hiện những mục tiêu dự kiến" [28].
Theo tác giả Trần Kiểm: "Quản lý một hệ thống xã hội là tác động
có mục đích đến tập thể người - thành viên của hệ - nhằm làm cho hệ vận
hành thuận lợi và đạt tới mục đích dự kiến" [22].
Theo Nguyễn Thị Mỹ Lộc: “Quản lý là tác động có định hướng, có chủ
đích của chủ thể quản lý (người quản lý) đến khách thể quản lý (người bị
quản lý) - trong một tổ chức - nhằm làm cho tổ chức vận hành và đạt được
mục đích của tổ chức” [25] …
Tóm lại, tuy có nhiều khái niệm, nhiều cách hiểu khác nhau về quản lý,
mỗi quan niệm nhấn mạnh mặt này hay mặt khác nhưng đều có điểm chung
thống nhất xác định quản lý là hoạt động có tổ chức, có mục đích nhằm đạt
tới mục tiêu xác định. Hay nói một cách khái quát nhất: Quản lý là một quá
trình tác động có mục đích, có kế hoạch, hợp quy luật của chủ thể quản lý tới
khách thể quản lý nhằm đạt được các mục tiêu của tổ chức đã đề ra.
11
1.2.2. Quản lý giáo dục
Cũng như mọi hoạt động quản lý xã hội khác, quản lý giáo dục là một
hoạt động có ý thức của con người nhằm đạt được mục đích của mình. Và
chính mục đích của giáo dục cũng chính là mục đích của quản lý.
Về thuật ngữ “Quản lý giáo dục” cũng có nhiều quan niệm khác nhau,
tùy theo các tiếp cận về cấp độ: vĩ mô và vi mô. Tuy nhiên, sự phân chia cấp
quản lý vĩ mô hay vi mô trong giáo dục cũng chỉ mang tính chất tương đối,
điều quan trọng xác định chủ thể quản lý, đối tượng bị quản lý khi xem xét
vấn đề quản lý. Trong “Những vấn đề cơ bản của Khoa học quản lý giáo dục”
của Trần Kiểm, tác giả thống nhất quy ước: quản lý giáo dục cấp vĩ mô là
quản lý một nền/ hệ thống giáo dục; còn quản lý giáo dục cấp vi mô xem như
quản lý trường học/ tổ chức giáo dục cơ sở.
- Đối với cấp vĩ mô:
Quản lý giáo dục được hiểu là những tác động tự giác (có ý thức, có
mục đích, có kế hoạch, có hệ thống hợp quy luật) của chủ thể quản lý đến tất
cả các mắt xích của hệ thống (từ cấp cao nhất đến các cơ sở giáo dục là nhà
trường) nhằm thực hiện có chất lượng và hiệu quả mục tiêu phát triển giáo
dục, đào tạo thế hệ trẻ theo yêu cầu của xã hội.
Theo D.V Khuđominxki thì: “Quản lý giáo dục là những tác động có hệ
thống, có kế hoạch, có ý nghĩa và có mục đích của chủ thể, quản lý ở các cấp
khác nhau đến tất cả các khâu của hệ thống (từ Bộ giáo dục đến các nhà
trường) nhằm mục đích bảo đảm việc giáo dục chủ nghĩa cộng sản cho thế hệ
trẻ, bảo đảm sự phát triển toàn diện và hài hoà của họ”. [13]
M.L. Konđacốp cho rằng: “QLGD là tập hợp tất cả các biện pháp tổ
chức, kế hoạch hoá, công tác cán bộ, nhằm đảm bảo sự vận hành bình thường
của các cơ quan trong hệ thống giáo dục để tiếp tục và mở rộng hệ thống cả
về mặt số lượng cũng như chất lượng”. [24]
- Đối với cấp vi mô:
12
Quản lý giáo dục là quản lý hoạt động giáo dục1 trong nhà trường bao
gồm hệ thống những tác động có hướng đích của hiệu trưởng, đến các hoạt
động giáo dục , đến con người (GV, CB, NV, HS), đến các nguồn lực (cơ sở
vật chất, thông tin, tài chính…), đến các ảnh hưởng ngoài nhà trường một
cách hợp quy luật nhằm đạt mục tiêu giáo dục [21].
Như vậy, Quản lý giáo dục bao gồm những yếu tố sau: Chủ thể quản lý;
Đối tượng quản lý; Khách thể quản lý; Phương pháp quản lý; Công cụ quản
lý; Mục tiêu quản lý. Dù quản lý giáo dục có được hiểu theo nghĩa nào thì
cũng cần sự có mặt của những yếu tố đó. Quản lý giáo dục là một lĩnh vực
khoa học đòi hỏi chuyên môn cao, đây là công cụ quan trọng trong việc triển
khai các hoạt động giáo dục, đảm bảo cho việc nâng cao chất lượng giáo dục.
Theo đó, Quản lý nhà trường (Việt Nam) là thực hiện quan điểm,
đường lối của Đảng (phạm vi trách nhiệm) trong việc thực hiện các hoạt động
khai thác, sử dụng, tổ chức thực hiện các nguồn lực và những tác động của
chủ thể quản lý đến các thành tố của quá trình giáo dục diễn ra trong nhà
trường, đưa nhà trường vận hành theo nguyên lý giáo dục để đạt tới mục tiêu
giáo dục - mục tiêu đào tạo thế hệ trẻ [33].
1.2.3. Hiệu trưởng trường học
1.2.3.1. Hiệu trưởng
Có nhiều định nghĩa khác nhau về hiệu trưởng, như:
Hiệu trưởng trường học là người quản lý hoạt động dạy học, giáo dục,
nghiên cứu khoa học và lãnh đạo nhà trường nói chung. Hiệu trưởng chỉ đạo
xây dựng và hoàn thành sứ mạng của nhà trường, định ra các đích cần đạt tới
và mục tiêu cho từng hoạt động. Hiệu trưởng luôn phải chịu áp lực từ nhiều
phía bởi những mong đợi cao của xã hội đối với chất lượng và hiệu quả giáo
dục [16].
Hiệu trưởng là người chịu trách nhiệm quản lý các hoạt động của nhà
trường, do cơ quan nhà nước có thẩm quyền bổ nhiệm, công nhận [29].
1
Hoạt động giáo dục theo nghĩa rộng, gồm: hoạt động dạy học và hoạt động giáo dục theo nghĩa hẹp
13
Như vậy, có thể hiểu Hiệu trưởng là người phụ trách cao nhất của
trường, chịu trách nhiệm trước nhà nước, trước nhân dân và trước cấp trên
trực tiếp về mọi mặt hoạt động giáo dục của nhà trường [27].
1.2.3.2. Hiệu trưởng trường tiểu học
Căn cứ theo khái niệm về hiệu trưởng nói chung và tiếp cận theo quy
định của điều lệ trường tiểu học, thì khái niệm hiệu trưởng trường tiểu học
được hiểu như sau: Hiệu trưởng trường tiểu học là người chịu trách nhiệm tổ
chức, quản lý các hoạt động và chất lượng giáo dục của nhà trường. Hiệu
trưởng do Trưởng phòng giáo dục và đào tạo bổ nhiệm đối với trường tiểu
học công lập, công nhận đối với trường tiểu học tư thục theo quy trình bổ
nhiệm hoặc công nhận Hiệu trưởng của cấp có thẩm quyền [4].
1.2.4. Đánh giá, đánh giá hiệu trưởng
1.2.4.1. Đánh giá
Đánh giá xuất phát từ luận điểm "sự liên hệ ngược", là tạo lập mối liên
hệ thông tin ngược (kênh thông tin phản hồi) trong quản lý, cung cấp cho
người quản lý những thông tin đã được xử lý để điều chỉnh hoạt động quản lý
có hiệu quả hơn, đồng thời giúp đối tượng quản lý tự điều chỉnh ý thức, hành
vi và hoạt động của mình một cách tốt hơn.
Có nhiểu khái niệm về đánh giá, các khái niệm này có liên quan nhiều
đến chất lượng, phương pháp và kỹ thuật đánh giá, mặc dù có thể chưa thật sự
hoàn chỉnh, như:
- Đánh giá là những điều tra hệ thống về giá trị hoặc giới hạn của một
đối tượng2. Định nghĩa này chú trọng vào mục đích của sự đánh giá. Theo đó,
đánh giá cần được tiến hành theo các lý do liên quan đến lĩnh vực cần đánh
giá và thông tin thu được phải hỗ trợ cho việc quyết định hoạt động hoặc quá
trình hoạt động.
- Đánh giá là thu thập một tập hợp thông tin đủ thích hợp, có giá trị và
đáng tin cậy bên cạnh các tiêu chuẩn, tiêu chí để xác định tính phù hợp với
2
Định nghĩa của Ủy ban hợp tác về các tiêu chuẩn đánh giá giáo dục (1994).
14
các tiêu chuẩn, tiêu chí đề ra ban đầu, hay đã điều chỉnh để đảm bảo tính phù
hợp nhằm đưa ra một quyết định.
- Đánh giá là quá trình hình thành những nhận định, phán đoán về kết
quả của công việc, dựa vào sự phân tích những thông tin thu thập được, đối
chiếu với những mục tiêu và tiêu chuẩn đã đề ra nhằm đưa ra những kết luận
hay kế hoạch hành động để cải thiện, điều chỉnh, nâng cao chất lượng và hiệu
quả công việc.
- Đánh giá là xem xét, rà soát một cách có hệ thống và khách quan về
một chính sách, chương trình, dự án đang triển khai hoặc đã hoàn thành. Đánh
giá giúp làm rõ việc tuân thủ, thực hiện trách nhiệm giải trình và phát hiện
những khó khăn, vướng mắc nảy sinh nhằm tìm biện pháp khắc phục và
phòng ngừa. Quá trình đánh giá cung cấp thông tin đáng tin cậy và phù hợp,
cho phép rút ra bài học kinh nghiệm trong việc ra quyết định của cơ quan
quản lý...
- Đánh giá là quá trình thu thập thông tin có hệ thống và lý giải về hiện
trạng chất lượng, nguyên nhân, kế hoạch hành động. Đánh giá xuất phát từ
mục tiêu, các chuẩn mực đặt ra. Đánh giá tạo căn cứ đề xuất các quyết định
thích hợp để cải thiện thực trạng đề xuất các chương trình hành động nhằm
nâng cao chất lượng và hiệu quả hành động [16].
- Đánh giá là việc xem xét, rà soát một cách có hệ thống và khách quan
về một chính sách, chương trình, dự án đang triển khai hoặc đã hoàn thành.
Đánh giá giúp làm rõ việc tuân thủ, thực hiện trách nhiệm giải trình và phát
hiện những khó khăn, vướng mắc nảy sinh nhằm tìm biện pháp khắc phục
hoặc phòng ngừa. Quá trình đánh giá cung cấp các thông tin đáng tin cậy và
hữu ích, cho phép rút ra các bài học kinh nghiệm trong việc ban hành quyết
định của cơ quan quản lý nguồn lực. Đánh giá cung cấp bằng chứng về các
chỉ tiêu và kết quả thực hiện, tìm cách giải quyết các vấn đề trên cơ sở quan
hệ nhân quả và tập trung chú ý vào kết cục và tác động [9].
15
