Biện pháp quản lý hoạt động thanh tra giáo dục ở tỉnh thanh hoá luận văn ths quản lý và tổ chức công tác văn hoá giáo dục 50703
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (28.22 MB, 125 trang )
B ộ GIÁO DỤC VÀ ĐẢO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI
HỌC
sư PHẠM
HÀ NỘI
•
•
•
•
BIỆN PHÁP QUẰN LÝ
HOẠT ĐỘNG THANH TRA GIÁO DỤC ở TỈNH THANH HOÁ
LUẬN VẨN THẠC SỸ KHOA HỌC
Chuyên ngành: Quản lý và tổ chức công tác Văn hoá, Giáo dục
Mã số: 5 - 0 7 - 03
Người hướng dần khoa học
ÇTfén. jẠ : f/P/tan tSrỢtiụ
HÀ NỘI NĂM 2003
Ị
It-- ;í" . JÒC CttA H • f-ii'H ị
p;<íiMr
~ ; ■,\j
:J
V ~ W /.J Ạ Ế >
ỉuvfi ỊĩtiÕỊ* (ỊUUỈ. /^ limit iìtmị' i ttanỉi ira G iü o duc u linh ỉ hit lìỉt lio o
BANG KÝ HIỆL CAC C H Ì'V IẼ T TẮT
BGD & ĐT
Bộ Giáo duc và Đáo tao
CBQL
Cán hộ quan lv
CBỌL TTGD
Cán hộ quan lý thanh tra íỉiáo dục.
CBQLGDTƯ
Cán hộ quản lý uiáo dục Trung ương
csvc
t
Cơ sờ vật chát.
CTV
C ộ n ũ lá c
CTVTT
Cộng tác viên thanh tra
GD
G iáo dục
GD& ĐT
Giáo dục và Đào tạo.
GDTX - DN
Giáo dục thường xuvên-dạv nchề
GDCN
Giáo dục chuyên nehiệp
KT - XH
Kinh tế - xã hội.
TT
Thanh tra.
TTB
Thanh tra Bộ
'ITS
Thanh tra Sở
TTT
Thanh tra tỉnh.
TTV
Thanh tra vién
TTV CN
Thanh tra viên chuyên ngành
TTNN
Thanh tra Nhà nước
TTND
Thanh tra nhân dân
TTGD
T h a n h tra aiáo dục
THCS
Trunũ học cơ sở
THPT
Trune học phổ thông
THPT DT
Trunu học phổ thỏng dân tộc
THCN-ĐH
Tru ne học chuyên nchiệp - Đại học
ƯBND
Uv ban nhán dân
VBCC
Vãn bằnc chứn« chi
I! ì : III!'.: s
viên
liin : Iiliiift 1/u.ii: I y houl dong Thanh In i Onto till! t>null I limili lio n
M I C LUC
T ran g
Phún ihừnhẩi: Những vấn dế chung.........................................................................7
1. Lý do chọn để tài ............................................................................................ 7
2 Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 9
3. Già thuyết khoa h ọ c ...........................................................................................9
4. Nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................................................ y
5. Khách thể và đói tượng nghién cứ u .................................................................10
5.1. Khách thé nshién cứu.............................................................................. 10
5.2. Đối tượnẹ nahiên cứu.................................................................................. 10
6. Phạm vi và kế hoạch nghién cứu:.....................................................................10
6. i. Phạm vi nehiên cứ u ...................................................................................... 10
6.2. Kê hoạch nshiên cứ u .................................................................................... 10
6.3. Đề lài nahién cứu được triển khai trên các đối tượníi ................................... 10
7. Các phương pháp nghiên cứu........................................................................... 11
7.1. Nhóm các phương pháp nehiên cứu lý luận .................................................. 11
7.2. Nhóm các phưons pháp nạhiên cứu thực liễn................................................ 11
7.3. Phươns Pháp chuyên aia ..............................................................................13
7.4. Nghiên cứu các sản phẩm hoại độns thanh tra siáo dục ờ lỉnh Thanh Hoá lừ
1992 -2002 ..................................................T........ !................................ 13
7.5. Phươna pháp quan sát....................................................................................13
8. Đóng góp mói của đé tài............................................................................. 13
CHƯƠNG 1 : C ơ SỞ LÝ LUẬN VỀ CÁC VẤN ĐỂNGHIÊN c ứ u .................................. 14
1. Lịch s ử h ìn h t h à n h h o ạ t đ ộ n g t h a n h t r a và q u à n lý h o ạt đ ộ n g t h a n h t r a 14
1.1.. Nước nẹoài .............................................................................................. 14
1..2. V iệt N a m ................................................................................................................................18
1.3. Lịch sừ nghiên cứu hoạt độn» thanh tra và quản K' hoạt độns Ihanh tra
eiáo dục trên địa bàn một tỉnh.........................................................................................21
2. Hoạt động th an h tra và th an h tra giáo dục ( TTGD ) : ................................ 21
2.1. Hoạt độno thanh tra ............... ..................................................................... 21
2.1.1. Khái niệm .............................................................................................. 21
2.1.2. Chức năns của thanh tra ........................................................................ 23
2.1.3. Nhiệm vụ cùa hoạt độnẹ thanh tra .........................................................23
2.1.4. Q u y ề n h ạ n c ủ a c á c tổ chức T h a n h tra N h à n irớ c ............................................... 24
2. i .5. Cơ cấu bộ máy. hệ thốne TTNN..................................... ......................25
2.1.6. Nhữne yếu tố ảnh hườne đến hoạt độn« TTNN......................................26
2.2. Hoạt động thanh tra giáo dục .................................................................26
2.2.1 . Khái niệm............................................................................................. 26
2.2.2. Chức năne của Thanh Ira giáo dục ........................................................27
2.2.3. Nội dunu của hoại động Thanh tra aiáo dục ......................................... 27
2.2.4. Q u y ề n h ạ n c ù a T h a n h tra g iá o đ ụ c .........................................................................28
2.2.5. Trách nhiệm của Thanh ira giáo dục .....................................................28
.V,ÏHV(7; 7 nui" Son - Luai! ván That xỹ Khoa học Giáo dtti
ịiirr. ỊỉhiíỊ/ tịuuK/'. ÌK/tií
Ị hanh Iro Giỉtoỉhtc àiiiĩỉi ỉ tuiItỉ: li Oa
2.2.6. Đói Iượnu c ù a
T h a n h ira íiiáo dục ....................................................... 28
2.2 " Mọ ihoni: T h a n h ira iiiáo d ụ c ....................................................................................2 9
2.2.K Nhữnu n
2.2.10. Phươníỉ pháp, hình thức hoạt độníi TTGD..............................................31
2.3. Thanh tra Sở Giáo dục và Đào tạo............................................................ 32
3.3.1 . K h á i n iệ m :..................................... !..................................................................................32
3.3.2. Chức nãnu. nhiệm vụ. quvén hạn. phiron" pháp hoại dộng của Thanh ưa
ỉiiáo dục.................................................................................................32
3.3.2.ì . Chức năne của Thanh tra S ở ............................................................. 32
3 .3 .2 .2 . N h iệ m v ịT ................................................................................................................................... 3 3
3.3.23. Quvền hạn cùa Thanh tra Sở Giáo dục và Đào lạo..............................34
3.3.2.4. Hình ihức, nội duns hoạt độn« cùa Thanh tra S ò ...............................34
3. Quản lý thanh tra giáo d ụ c ..............................................................................41
3.1. Quản lý. quản lý giáo d ụ c .........................................................................41
3.1.1. Khái niệm quản lý .................................................................................41
3. ] .2. Khái niệm về quanlỹ eiáo d ụ c............................................................... 43
3. ] Nội dunc quản ]ý nhà nước về íiiáo dục và đào tạ o .................................45
3.1.4. Trách nhiệm cùa thủ irưởne cơ quan quàn lýeiáo dục đối với Thanh tra
ẹiáo dục cùne cấp :................................................................................. 46
3.2.Quản lý thanh tra giáo d ụ c ........................................................................ 46
ỏ.2.1. Khái niệm vể quản lý Thanh tra aiáo dục ................................................... 46
3.2.2. Chủ thể quản lý’ Thanh tra giáo dục...................................................... 46
3.2.3. Đối lượng quản lý của Thanh tra siáo dụ c............................................47
3.2.4. Nội duns của quản ]ý Thanh ira giáo d ụ c.............................................47
3.2.5. Biện pháp quản ]ý Thanh tra giáo dục................................................... 47
3.2.6.Nhữniỉ vếu tố ảnh hưởng đến hoạt độníi quản )ý Thanh tra eiáo dục....47
3.2.7.
Chu trình quản lý TTGD ..... ..."........... .................... .7.........!........ 48
3.3.
Hệ thống quản lý thanh tra giáo dục cua một tỉnh.........................49
3.3.1. Các quan hệ trons hoại độne của Thanh tra Sở.......................................49
3.3.1.1. Quan hệ trực thuộc ( với cấp trẽn ) ...................................................49
3.3.1.2. Quan hệ chỉ dạo ( với cấp dưới ) ......................................................51
3.3.2. Chánh thanh ira sả.................................................................................. 54
3.3.2.1. Nhiệm vụ của Chánh thanh tra Sò .....................................................54
3.3.2.2. Quyển hạn của Chánh Thanh ưa Sờ ..................................................55
3.3.4.3. Quan hệ phối họp.............................................................................. 57
3.?.4.4. Quan hệ với cốns dân. các cơ quan, tổ chức kinh tế - xã hội ........ 58
3.4. Quàn lý hoạt động của Thanh tra s ỏ ......................................................59
3.4.1. Những ncuyên tấc cơ bản quản lý hoạt độne Thanhira ........................59
3.4.2. Nội dunũ cơ bản của quản ]ý hoại độnụ Thanh ira Sở.............................61
3.4.2.1. Hoại độns q uản iý của Giám đốc Sờ Giáo dục .................................61
3.4.2.2. Hoạt ctộníi quản lv của Chánh thanh ira Sở........................................62
CHƯƠNG II: THỰC TRẠNG CỐNG TÁC QUẢN LÝ HOẠT ĐỘ................................ 64
2.1. Khái quát vé giáo dục và Thanh tra Giáo dục ở Tỉnh Thanh Hoá .... 64
Nạnycii ì >toi tỉ Soi! - Luận vũII Thục sỹ Khoa học Giáo duc
4
ítiẹn ịỉlitiỊi quim /v hoai đúng ihanh ira (jiao duc o linh Tharìli Hoa
2.1.1. Sơ lược về địa lý, kinh tế và văn hoá Tinh Thanh Hoá ........................ 64
2.1.2. Sơ lược về TTGD Thanh Hoá từ trước đến n a y ....................................65
2.2. Thực trạng hoạt động TTGD ở Thanh Hoá hiện nay ..........................78
2.2.1. Thực irạns bộ máy, lổ chức TTGD tỉnh Thanh H oá.............................. 78
2.2.2. Thự c transi đội n e ũ cán b ộ T T G D tỉnh T h a n h H o á .......................................... 79
2.3. Đ ánh giá mức độ phù họp của bộ máy. hệ thống TTG D ỏ T h an h H oá
và hiệu quả cóng tác TTGD hiện nay ờ tỉnh Thanh H o á ..................... 80
2.3.1. Đánh giá và thực irạne mức dộ phù họp của bộ máy, hủ ihổne TTGD
Thanh Hoá hiện nav............................................................................ 80
2.3.1.1. M ức độ phù họp c ủ a bộ máy. hệ theme TTGD ờ Thanh Hoá............... 80
2.3.1.2. Hiệu quả hoạt động TTGD ờ Thanh Hoá hiện nay.............................. 82
2.3.2. Thuận lợi, khó khân trions hoạt độns TTGD ờ Tỉnh Thanh Hoá ......... 84
2.3.2.1. Thuận lợi ................ r.......................................................................... 84
2.3.2.2. Khó khăn......................................... ............................................. 85
2.4. Thực trạng các biện pháp quản lý hoạt động TTGD ở Thanh Hoá ... 86
2.4.1. Thực trạns. quản lý về nội duna, công tác TTGD tỉnh Thanh H oa........ 86
2.4.2. Các biện pháp quản lý côna tác thanh tra siáo dục ờ tỉnh Thanh Hoá .. 88
2.4.2.1. Thực trạns mức độ triển khai các nhóm biện pháp quản lý TTGD
ờ Thanh Hoá hiện nay....................................................................................88
2.4.2.2. Thực irạne hiệu quả cốns tác quản K' TTGDở Thanh Hoá hiện nav9l
2.4.3. Nhữna neuyên nhản và vếu tố lác độns đếnhiệu quả các biện pháp quán lý
TTGD ờ Thanh Hoa hiện nay.......*.................... .7.................. ...................................... ........ ..................
2.4.3.1 . Nauvên nhãn thuộc về bối cành lịch sử, thời đại ......................... 92
2.4.3..2. N«uỵên nhốn thuộc vể các cấp quản lý giáo dục ........................... 93
2.4.3.3. Những yếu tố ánh hưởng đến hoạt động quản lý TTG D
ở Thanh H o á........... 7............................... .7...............................!......... ..............................97
CHƯƠNG 3 : MỘT s ố BIỆN PHÁP QUẢN LÝ THANH TRÁ GIÁO DỤC ỏ THANH HOÁ
HIỆN NAY ............................................................................. !..................... 100
3.1. Các nguyên tác quản lý. chỉ đạo TTG D ............................................100
3.1.1. Những nguyên tác co bàn quản lý hoạt độngThanh Hoá...................100
3.1.2. Các biện pháp quản lý TTGD ờ Thanh Hoá ....................................101
3.2.1. Củns cố, hoàn thiện các nhóm biên pháp quản lýthanh tra giáo dục
đans; được triền khai có hiệu quà trong thực tiễn........................................102
3.2.1.1. Quản lý hoại độns của bộ máy TTGD và Thanh tra viẽn thông qua quá trình
soạn thảo và điều chỉnh kế hoạch hoạt động thanh tra giáo dục............................ 102
3.2.1.2. Các biên pháp nâng cao hiêu quả hoạt độns của bộ máy thanh tra
__
gỉáo dục................................ .................................. ....... ........................................ 104
3.2.1.3. Quản lý hiệu quả hoại độns của TTY bằno các biện pháp nghiệp vụ
hoại dộne thanh tra siáo dục................................................................................... 105
3.2.1.4. Nhóm cao biện pháp độns viên khích lệ tổ chức TTGD và TTY...............106
3.2.1.5. Nãne cao năno lực hoạt dộne bầne các biện pháp đào tạo, bổi dưỡng
irao đổi nshiệp vụ TTGD.~........................... .............................................................. 107
3.2.2. Các nhóm biện pháp cần được triển khai tronu cóng tác quản lýTTGD
ò' Thanh Hoá thời sian tới .................................................................. 108
lĩo r Ị/iiCỊ íỊiiiin /\
hom tĩồny. Thanh tra Gioo till,
tt Iiiìh Thanh ỉỉ oi:
3..2..2.1. Tănẹ cườnn cônc tác tuyên truyền, náng cao nhãn thức cùa các
c á p q u à n K u i á o d ụ c . c ù a c á n b ộ . c i á o v i ẽ n . h ọ c s in h n h ậ n ihứv về vị trí, v a i iro,
chức nàne. nhiệm vụ. quvén han của cỏnẹ tác thanh ira eiáo duc với quản lý eiáo
d ụ c .......................................................................... ............................. ...................................................... 108
3.2.2.1. N h ó m biẻn pháp quàn lv TTGD hăne cách phối hợp ciữa Thanh ira
uiáo dục với các tố chức Thanh tra Nhà nước và các tổ chức chính trị -
xã hội khác .................................................................................................................109
3.2.2.3.
Nhóm biện pháp quan lý
bănu cáchkhai thác, sửdụníĩ phươnu tiện kỹ
thuật hỗ irợ hiện đại cho TTS và TTY:....................................... ,T......... 110
3.2.3. Trưníĩ cầu các ý kiến đánh 2 Ìá về tính khả thi của các biện pháp hổ suns;
vào công lác quản lý TTGD ờ Tlianh Hoá Ironu thòi gian tớ i.............. 111
3.3. Điều kiện để thực hiện các biện p h áp .................................................112
Phẩn 3 : KỂT LUẬN VÀ KHUYỂN NGHỊ.................................................. Ị 15
........ ...................................... !....................................................115
1. Kết luận
2 - Khuyến n g h ị............................................................................................... 116
TÀ! LIỆU TH A M K H Ả O : ........................................................................................................... 117
PH Ụ LỤC : ..................................................................................................................................119
iVsỉ/mv.’ Tnttm Son - Liiãn văn Thạc sỹ Klitìũ học Giáo dục
6
iitrti ỊtỉuỉỊ) iftuiH l\ hoot tlờHịỉ Thanh tra Giuodw Ỏunh ThanJi Hoo
PHẦN T H Ứ N H Ấ T
NHỮNG VẤN ĐỂ CHUNG
1. LÝDO CHỌNĐỂ TÀI
Quản !v Nhà nước VC Giáo đục và Đào lạo ià vấn dề bao trim , lien quan
háu hốt đén các vấn đề khác của giáo duc. Nhiều văn kiên của Đảm: và Nhà
nước về ẹiáo dục và đào tạo đểu coi đổi mới cóng tác quản lý ià yêu cầu liên
quvếi của đổi mới giáo dục nói chung, trong đó công lác Thanh ira giáo dục là
m ộl khâu thiết yếu của công lác quản lý Nhà nước về giáo đục và đào lạo nói
riêng.
Chủ tịch H ổ Chí M inh cho ràng thanh tra là tai m ắt của Đ ảng và Chính
phủ. tai m ắt sáng suốt thì nsười mới sáng suốt.
T hanh ira là m ột khâu cốnc tác quan iro n s trong toàn bộ công tác quản
lỷ của Bộ m áv quản lỵ Nhà nước. Nó có m ục đích giúp cơ quan lãnh đạo. vừa
kiểm tra sự đúng đắn của bản thán sự lãnh đạo của m ình, vừa kiểm tra sự chấp
hành của các cơ quan thuộc quyền, nhằm tìm ra những biện pháp chỉ đạo và
quản lý tốt nhất, bảo đảm cho những chủ trương, chính sách của Đ ản s và Nhà
nước. Pháp luật của Nhà nước được chấp hành mội cách đầy đủ và có hiệu quả.
Nghị quvết Hội nghị lần thứ 2 Ban chấp hành Trung ươnc Đ ảnc Cộne
sản V iệt N am khoá VIII, phần nói về định hướng chiến lược phát triển giáo dục
và đào tạo trong thời kỳ công n sh iệp hoá. hiện đại hoá đã g h i:'' Đổi mới cơ chế
quản lý, bồi dưỡng cán bộ, sắp xếp chấn chỉnh và nâng cao năng lực của Bộ
máy
quản
Ịý
giáo
dục và
đảo tạo. Hoàn
thiện hệ
thống
Thanh ira giáo dục ,
/ổ/?£ cường cán bộ thanh tra, lập trung vào thanh tra chuyên môn"11’.
T hanh tra là m ột hoạt độne chuyên m ôn. nên tất yếu phải có chuyên môn
của nghề, mỗi cán bộ trong hệ thống thanh tra. dù là nsưòi lãnh đạo hay nsười
hi lãnh đạo đều phải tinh thống n eh iệp vụ về cône việc m ình được d a o . Níihiệp
vu thanh tra chủ vếu gồm: Niihiệp vụ của neưòi quản lý tổ chức thanh ư a và
nuhiệp vụ hoạt độnu cuả Thanh tra viên.
Nauycii 1 rung Sơn - Luận vàn Thạc sỹ Klioa học Giáo dục
7
HưII ỊilniỊi tfutin t\ hum liOilị; I hanh Ira Liiao due ớ linh Tlianli Hon
Hiệu quả cône lác thanh ira hao gỏm: Các hiện pháp quản lỷ cúa Lãnh
đạo lổ chức thanh ira, hiện pháp lác nghiệp cua Thanh tra viên nhảm đạl được
những mục lieu, nhiệm vụ đã đề ra lừ Lrưức với thời gian và chi phí vậi chất íl
nhái. Hiệu quả lhanh ira uắn bó mậl thiối với hiệu quả quản ]ý Nhã nước, bởi vì
có nu lác thanh tra là một khâu thiết yếu của cônti lác quản lý Nhà nước.
Năm 1990 Hội đồns Nhà nước (nay là Chu lịch nước) ban hành Pháp
lệnh thanh tra qui định hệ thốnc Thanh tra Nhà nước eổm: Thanh tra Nhà nước.
Thanh tra bộ. Thanh ira lỉnh. Thanh tra sỏ. Thanh tra huvện.
Năm 1992 Hội đổn£ Bộ trưởng (nay là Chính phú ) ban hành Nghị định
358/HĐBT. qui định hệ thốne Thanh tra giáo dục gồm: Thanh tra bộ, Thanh tra
Sở, Thanh tra phòng giáo dục.
Hơn 10 nàm được thành lập với tư cách là một tổ chức thanh tra nhà
nước. Thanh ưa Sở Giáo dục và Đào tạo Thanh Hoá đã và dans trưởne thành,
phát triển. Trons quá trình hoạt động đã rúi ra được nhiéu bài học kinh nghiệm
về chi đạo. quản lý nehiệp vụ thanh tra giáo dục. Thanh tra Giáo dục và Đào
tạo Thanh Hoá đã 2 Óp phần quan trọne trong việc nânu cao hiệu quả thanh tra.
hiệu quả quản lv Nhà nước của neành Giáo dục và Đào lạo Thanh Hoá.
Tuv nhiên vấn để quản lv hoại động thanh tra của Sở Giáo dục và Đào
tạo Thanh Hoá đổi mới còn chậm, cône tác quản lý chỉ đạo hoạt động thanh tra
giáo dục chưa đáp ứng kịp tình hình thực tế của yêu cầu quản lý giáo dục,
chậm phái hiện các vấn đề bức xúc, hoạt động nshiệp vụ thanh tra còn nhiều
bất cập. tính chất các cuộc thanh ưa còn manc đậm nét tính chất kiểm ưa của
thủ trưởng.
Hiệu quả công tác thanh tra chưa cao là do chưa đề ra đầy đủ những biện
pháp quản lý hoạt độns thanh tra giáo dục. trong đó một ncuvên nhân cơ bản là
chưa xúy dỉùig đáy đủ, thực hiện chưa
101
các biện pháp quản ỉý ỉhanh ira giáo
dục trên địa bàn ĩỉnh Thanh Hoá.
Nauvcn 7 U i"" Ẫ7y» - Luàn ván Thạc sỹ Khoa học Giáo dục
8
iiirii ỊìhtiỊi (fuan /v tiuui ilo/iy I hanh ira GuiO ríu: if linh
I tio n ỉi
li Oil
Từ thực lú hức xúc là cẩn nánu cao hiệu quá cõng tác ihanh tra. nhăm
uóp phán nãnii cao hiệu qua quan lv Nhà nước vê giao dục và đào lạo ó' linh
Thanh Hoá tronu iươni: lai.
Q u a t h ự c tố q u à n lv h o ạ t đ ộ n g l h a n h Ira c ú a Sc> G i á o d ụ c v à Đ à o lạ o
Thanh Huá irons: hơn 10 năm qua: Nén lỏi chọn đé lài: "Biện pháp quản lý
hoại động thanh tra giáo dục ở tỉnh Thanh Hoá".
2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU:
Nchiên cứu làm sáng tỏ thực trạng việc quản lí hoạt độnịỊ thanh Ira giáo
dục ỏ' tỉnh Thanh Hoá. từ đó đề xuất được những biện pháp quản !ý hoạt động
thanh ira giáo dục nhằm nanti cao hiệu quả cóng lác thanh tra giáo dục ở tỉnh
'ĩhanh Hoá giai đoạn hiện nay.
3. GIẢ THUYẾT KHOA HỌC.
Nehiên cứu đề tài nàv tôi xuất phát từ giả thuvết sau:
Trone hệ thốns; thanh ra giáo dục ỏ' tỉnh Thanh hoá. cán bộ quản lí thanh
tra đã tiến hành nhiều biện pháp quản lí hoạt độnẹ thanh tra cúa thanh tra viên
và của cả bộ máy thanh tra giáo dục từ tỉnh xuống CO' sở. Tuy nhiên, việc triển
khai những biện pháp đó hiệu quả chưa cao: Có ihể hoàn chỉnh các biện pháp
đã có và triển khai những biện pháp mới cho phù hợp với sự phát triển của
nciành giáo dục và của tiến bộ khoa học kỹ thuật, qua đó nâng cao hiệu quả
việc quản lí hoại động thanh tra giáo dục tỉnh Thanh Hoá trong thời gian tới.
4.
N H IỆ M
VỤ
N G H IÊ N
CỨU:
Trong quá ưình triển khai nghiên cứu để tài tỏi thực hiện các nhiệm vụ
sau đây:
4.1. Xác định cơ sở lý luận phục vụ cho việc nehiên cứu thực tiễn về hoạt
dộng thanh tra giáo dục. quản lý hoạt độnc thanh tra eiáo dục ỏ' tỉnh Thanh
Hoá
4.2. Khảo sát thực trạ nu quản lý hoại động ihanh tra giáo dục của Sớ
Giáo dục và Đào lạo Thanh Hoá, nhữnu biện pháp đã và đane iriển khai, hiệu
A’tỊitvỷii I r ill! 1’ Son —Luận vãn Thọc s ĩ Khoa học Giáo dục
9
tu rn IIÌIUỊII/UIII, l\ ịwot ÚUIIỊ! / Imnh irn G lut) line a mill I litmil Hot;
qua cua nó. chỉ ra nizuvcn nhán cơ han cua những lỏn tại. yêu kém trong cõng
liii- quan lv lhanh ira giáo dục ở tỉnh Thanh Hoá.
4.3.
Đc xuất một s6 biện pháp quán lý hoạt động thanh Ira lỊĨáo dục
nhàm nàng cao hiệu qua quan lý hoạt động ihanh Ira giáo dục ỏ' lỉnh Thanh
Hoá giai đoạn hiện nav.
5. KHÁCH THỂ V À Đ Ố Ỉ TƯỢNG NGHIẾN c ứ u .
5.7. Khách ilỉê nghiên á m :
Hoạt động thanh tra giáo dục và còng tác quản lý hoạt động thanh
tra giáo dục ở tỉnh T hanh Hoá.
5.2. Đối iươìig nghiên cứa:
C ác biện p h á p q u ả n ỉý h o ạ t độn g th a n h tr a giáo d ụ c ỏ tỉn h T h a n h
Hoá.
6. PHẠM VI VÀ KỂ HOẠCH NGHIÊN c ứ u .
6.1. Phạm vi nghiên cứu:
Đê tài này chỉ giới hạn nghién cứu những biện pháp quản lý hoạt
động thanh tra giáo dục ở tỉnh Thanh tìoá giai đoạn hiện nay.
6.2. K ế hoạch nghiên cứu:
+ Từ tháng 8 năm 2002 đến thánc 10 năm 2002: Chọn đề tài
+ Từ tháng 11 năm 2002 đến tháng 12 năm 2002: Viết đề cương đề tài.
+ Từ tháng 1 năm 2003 đến tháng 3 nảm 2003: xâv dựng kế hoạch, khảo
sát đối tượng.
+ Từ tháng 4 nãm 2003 đến tháng 9 năm 2003: Tons hợp. viết Luận vãn.
+ Thám: 10 nãm 2003 : Bảo vệ Luận vãn khoa học.
6.3. Để lài Ii»hiẻii CÍŨI được triển khai irớìì một sá'đối lượng:
6.3.1. Cán bộ quản lv cỏnii tác lhanh Ira:
X ynvi: Tnutg Soil - Luậìì vail Thac sỹ Khoa học Giáo dục
10
Ihri: ịtiiuịi í/Uíin ly hom (long Thanh tra G m u due tt mill I honh ilot.
Bao góm: + Ban Giám đòc Sò, Chánh ihanh tra Sở. Phó chánh TTS.
+ Trưởng, phó phòng giáo dục các huyện.
6.3.2. Các Ihanh tra viên Nhà nước, Thanh ưa viên chuyên ngành, Cộnu
lác viên thanh ưa của Sở Giáo dục và Đào tạo Thanh Hoá.
6.3.3. Số lượng:
+ Cán bộ quán lý cớnu lác Lhanh Ira:
29 người
+ Các thanh tra viên Nhà nước tại Sở:
6 người
+ Thanh ira viên chuvén neành:
193 mỉ ười
+ Cộng tác viên thanh tra của Sở:
47 neười
Tone cộng:
275 ngưòi
7. CÁC PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN c ứ u .
7.7. Nhóm các phương pháp nghiên CÍỈII lý luận:
* Nghiên
cứu lài liêu
về T h a n h ira Nhà nước, vé hoai
độne
Thanh ưa Nhà
w
«
»
• w><
nước, các vãn bản quản lý, chỉ đạo của Đảnu và Nhà nước vể Thanh tra Nhà
nước, Thanh Ira giáo dục.
* Nchién cứu kinh nehiệm của các cán bộ lãnh đạo các tổ chức Thanh tra
Nhà nước ở tỉnh Thanh Hoá, Bộ Giáo đục và Đào lao, Thanh tra Nhà nước
7.2. Nhóm các phương pháp nghiên cứu ihực liễn.
* Điều tra xã hội học: Điều ưa bằng phiếu với các đối tượne:
(Ban Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo, Trưởng phòng GD huyện, Trưởng phòng
Cơ quan Văn phòng Sở. Lãnh đạo Thanh ưa tính, Thanh tra Bộ Giáo dục và Đào
tạo, Lãnh đạo Thanh tra sở).
* Đối với cán bộ quán lý ĩhanh Ira giảo dục ở tỉnh Thanh Hoá:
(Giám đốc Sở. Chánh thanh ỉra sỏ, Trưởng phòng giáo dục huyện).
Nội dung điều ira:
- Tập trung vào hoạt độnc quản lý thanh tra giáo đục.
A " Í/ V t 7 / 7 I I I I I Ị Ì
Sơii
-
Luận vàn Tliạc .VỸ Khoa liọc Giáo dục
11
/;« 1 . ỊỉiUiỊỉ
- Các biện pháp quàn lý hoại dộnu ihanh tra giáo dục đã ihực hiện.
- Hiệu quá của các biện pháp quản lý hoại độn” thanh ưa giáo dục đã thực hiện.
- Thuận lợi. khó khãn khi thực hiên các biện pháp quản lý hoạt độne, thanh
ira giáo dục Irên địa bàn thuộc phạm vi quản lý.
- Đề xuáĩ các biện pháp mới nhầm náníi cao hiệu quả quán lv hoại động
lhanh ira ciáo duc.
* Đối với các Thanh ira vién Nhà nước, Thanh ira viên chuvêìì ngành:
Nội dung đìéỉi tra :
- Tập trung vào hoạt động nghiệp vụ của các thanh tra viên:
- Nhiệm vụ, quvền hạn, nội dung, phươns pháp hoạt động.
- Đánh giá của các Thanh tra viên về côns tác quản lý hoại độns thanh
ira giáo dục ở tỉnh Thanh Hoá.
- Đánh giá của các Thanh tra viên về các biện pháp của lãnh đạo các tổ
chức thanh tra giáo dục ở tỉnh Thanh Hoá.
- Đánh giá của các Thanh tra viên về hiệu quả của các biện pháp quản lý
hoạt động thanh ưa giáo dục ở tỉnh Thanh Hoá.
- Đề nghị thav đổi, điều chỉnh của các Thanh tra viên về các biện pháp đó.
* Đối với các cộng lác viên thanh na của Sở:
(Trưởng phòng, ban cơ quan sỏ, Hiệu ưưởng các trườììg irực thuộc)
Nội dung điều ưa tập trung vào công tác quản lý hoạt động thanh tra của
Sỏ' GD & ĐT và hoạt động nghiệp vụ của các cộng tác viên thanh ưa:
- Nhiệm vụ, quvền hạn, nội duns, phương pháp hoạt độns.
- Đánh giá của các Cộng tác viên thanh tra về cône tác quản lý hoạt độnc
ihanh tra giáo dục ở tỉnh Thanh Hoá.
- Đánh iiiá của các Cône Lác viên lhanh Ira về các biện pháp của Lãnh
đạo các tổ chức thanh tra qiáo dục ỏ' tỉnh Thanh Hoá.
Nguyên Trung Sơ/1 - Luận văn Thạc sỹ Klioa học Giáo dục
12
/il.-/
/ihiiỊi I / M il l ly hoại li oní; 'I hanh tra Ctao thu ò linh I hanh Ho<.
- Đ ánh giá của các Cộnu lác viên thanh Ira về hiệu quả cúa các hiện pháp
quán lý hoại động thanh ira giáo dục ỏ' lỉnh Thanh Hoá.
- Đế nuhị thay đổi. diều chỉnh của các Cộnii lác viên lhanh Ira vé các
biẹn pháp đỏ.
7.3. Phương pháp chuyên gia:
Các cán bộ quản lý siáo dục ỏ' lỉnh Thanh H oá, L ãnh đạo Thanh tra tỉnh
Thanh H oá, các T hanh tra viên nhà nước. Cộng lác vién lhanh ira.
7.4. Nghiên CÍŨI các sản phẩm hoại động ihanlỉ ira giáo dục ớ lỉnh Thanh
Hoá nì 1992 - 2002.
- Các báo cáo định kv của Thanh tra Sở giáo dục Thanh Hoá.
- Các báo cáo đ án h giá hoạt độnc thanh tra giáo dục của T hanh tra tỉnh
Thanh Hoá.
- Các báo cáo định kỳ về côns tác thanh tra của các phòng giáo dục.
- Các báo cáo định kỳ về cône tác tự kiểm tra nội bộ trường học của các
irườns trực thuộc.
7.5. Phương pháp quan sáỉ:
Q uan sát thực tế công tác quản lý hoạt động thanh tra giáo dục ở tỉnh
Thanh hoá.
8. ĐÓNG GÓP MỚI CỦA ĐỀ TÀI.
8.1.
L uận văn hệ thống lại những vấn đề về chức năng, nhiệm vụ, quyền
hạn, phư oìis pháp h oạt độne: của hệ thống Thanh tra ơjáo dục. v ề các biện
pháp quản lý ho ạt đ ộ n g thanh tra giáo dục của cán bộ quản lí công tác thanh tra
‘_úáo dục (Giám đốc sỏ, Chánh thanh tra Sở, Trưởng phòng giáo dục huyện).
8.2.
L uận văn đánh giá thực trạng công tác quản lý hoại động thanh tra
liiáo dục ở tỉnh Thanh Hoá và hiệu quả của các biện pháp đã thực hiện; đề ra
các biện pháp quản lý hoạt độnc thanh tra giáo dục ỏ' tỉnh Thanh H oá nhằm
nà nu cao hiệu quả quản lv hoạt độnu thanh Ira d á o cỉục ỏ' tỉnh Thnnh H oá niai
đoạn hiện nay.
Ịìit t, Ịiiiup(ỊunH /v hoai dôỉtịỉ Thanh tra Giao dur o unỉi 'I ỉuiiiíi ìíOi,
CHƯƠNG 1
Cơ SỞ LÝ LUẬN VỂ VẤN ĐỂ NGHIÊN c ứ u
/./. Lịch sử hình thành hoại dộng thanh tra và quản /ý hoạt động thanh tra:
/ ././ . N kờc ngoài.
Giáo dục và đào lạo là một chuvén níiành có tính chấl dặc thù nên hoại động
thanh ira ũiáo dục cũng có lính chất chuyên ngành đặc biệt. Tlìanh Ua giáo dục là
thanh tra chuyên ngành. Thanh ưa chuyên ngành là loại hình thanh tra được thành
lặp ỏ hẩu hết các nước trên thế giới. Nhiều quốc gia, thanh tra chuyên ngành được
tồn lại song song với nhiều loại hình thanh tra khác như Thanh tra Quốc hội hoặc
Thanh tra, giám sát hành chính. Được thành ỉập ở các Bộ, Neàrh. thanh tra
chuyên ngành có chức nãng cơ bản. chủ vếu là: thanh tra các lĩnh vực do Bộ.
Neành đó quàn lý, nhàm đảm bảo cho việc thực hiện pháp luật, quyết định, chỉ thị
mệnh lệnh quản lv. điều hành của Bộ tnrởne đươc chấp hành và tuân thú một cách
nehiẻm minh.
Trên thế eiới nhiều nước có tỏ chức thanh ira chuyên neành như: Pháp. Đức.
Nhật. Ai Cập. Bỉ.... Đ ặc biệt ở Pháp, hầu hết mỗi Bộ có một Tổng thanh tra. hiện
nay Pháp có 18 cơ quan thanh tra với qui mô lớn nhỏ khác nhau: Trong đó Tổng
thanh Ira tài chính, Tổns thanh tra hành chính được thành lập sớm nhất và có tổ
chức chính qui nhất.
Thanh tra chuyên noành được thành lập ở các Bộ. ngành; Tuỳ tìnn hình ở mỗi
nước mà thanh tra chuyên ngành được tổ chức theo đặc thù hành chính ở quốc gia
đó. Do tính chất quản lý và tầm quan trọng của các Bộ, nsành mà người tổ chức
ra cơ quan thanh tra ở các cấp độ khác nhau. Nên thanh tra chuvên ngành ở mỗi
Bộ. ncành có qui mồ, mức độ khône giống nhau, số lượng cán bộ, thanh tra viên
cũ nu không iiiống nhau. Ví dụ: ỏ' Pháp có các cơ quan Tổng thanh Ira được chia
làm các cấp độ khác nhau như: cấp độ tối cao là Tổng thanh tra tài chính. Tổnu
lhanh ira hành chính. Xây dựng... ỏ' cấp độ cao như: Tổng thanh ira Quán đội. Hái
nuoại... ỏ' cấp độ trung bình như: Tổne Thanh Ira Công nghiệp. Thương mại. Y
lố..... ớ cấp độ thấp như: Tổng thanh tra ơiáo dục. Lao động,...
\fiHVthi I rung Sfíỉ! - Lnậi! vàn Thục s ĩ Khoa học Giáo dục
14
IUr tì
Ịỉh u p
quan ix hoai dỏng Thanh trü G1(10duc ờ finit Thanh Ị loti
Dí) tính chất đặc Ihù cúa thanh tra chuyên ngành nén việc lựa chọn và tuyển
dụng các thanh ưa viên được tiến hành rất kỹ và có các liêu chuẩn rất cao như:
trình độ chuyên môn được đào lạo, nàng lực công tác, độ tuổi lối thiểu, trong đỏ
Y êu
cầu về bầnũ cấp, kicn thức là bắl buộc. Thanh tra chuvén ngành độc lập với
cõng lác quan lý. Thanh tra viên không được dam nhặn các chức vụ quản lý hành
chính trong cơ quan đó. Khi tiến hành thanh tra hoặc xem xét nhữnu vấn dề có
tính chất chuvên sáu thì có thể sử dụnc nhữníi chuvên gia về lĩnh vực đó sonc
khỏnc sử dụnc cán bộ với tư cách Thanh tra viên kiêm nhiệm.
Pháp quan niệm rằng: Quản lý tức là trônỉỉ coi. Nhiệm vụ của quản lý tức là
xem xét việc áp dụng các qui định hiện hành, các chính sách của cơ quan quvền
lực có được thực hiện đầv đủ và có hiệu quả hay không, có được tôn trọng khống,
đã sử dụng có V thức các biện pháp đề ra hay chưa? Quản lý có các chức năng: dự
kiến, lổ chức, ra lệnh, phối hợp, kiểm tra, thanh tra. Thanh tra, kiểm tra là xem xét
nhữne sự việc diên ra có đúng với qui tấc đã xác lâp và các lệnh đã ban ra hay
khỏnu. Mỗi dơn vị phải lự tổ chức kiểm ưa các hoạt động của đơn vị minh, gọi là
kiểm tra nội bộ. Mội cơ quan quản lý cấp trên có nhiệm vụ kiểm tra nội bộ trong
phạm vi Bộ. Nsành mình phụ trách.
Thuật ngữ thanh ưa có nghĩa là nhìn vào bên trong; Nhữns nhân viên chuyên
môn trong lĩnh vực này gọi là Thanh tra viên hoặc Kiểm tra viên. Thanh tra thực
hiện từ bôn ngoài, có mục tiêu kiểm tra xem việc kiểm tra nội bộ có thực hiện tốt
hay không, các dữ kiện đưa ra theo cơ chế kiểm ưa có đúng đắn hay không.
Thanh tra viên ở ngoài đơn vị mà mình thanh tra không phải là một thành viên có
mặt trong đơn vị đó. Thanh tra không được tham dự vào cơ quan chỉ đạo. Sự lách
rời siữa cơ quan thanh tra với cơ quan được thanh tra là một ncuvên tấc cơ bản.
đồng thời thành viên của cơ quan thanh tra khônu tlram çia vào
CO'
quan chỉ đạo
mà nằm nçoài hệ thống đó. Cho nên cơ quan Tổng thanh tra nằm neoài cơ quan
chỉ đạo của Bộ (Tone Thanh tra do Tổng thốnc hổ nhiệm). Nhò' có lính độc lập
nàv mà hoạt động thanh tra đảm bảo tính khách quan hơn. Cơ quan Tổng thanh
ira irực thuộc Bộ trưởng, chịu trách nhiệm thanh ira toàn hộ các vấn đề quản lý
của Bỏ Lrưởnũ
c iron oí’ cá nước.
Saiivcii 1 1'KII'Ì Sơti — Luận vàn Tliạc sỹ Khoa hoc Giáo dục
15
/in /. /;/(«/> (/lion l\ hum don ị: Thanh in i G u ll) ih ư u linh 'I linnl: Hot.
ở Pháp, người ta nhấn mạnh nhiều hơn đến việc kiểm Ira diễn ra trong quá
irmh thực hiện, nhãm phái hiện nhữnL: hoai động cán điều chinh và nhữrm qui
dinh can sứa dơi. Trong thanh ira ũiáo dưc ĩìỉiười la chú V nhiều hơn đen Ihanh ira
cá nhàn (lức
là lhanh Ira đánh *ilia
Tliu irươnuu đưn vị.• dánh c*iiiá ciiiáo vién về trinh
'
—
độ chuvén món). Việc kiểm ira trước đây chủ yếu là xem xél cụ ihc ùnm mật:
Nẹàv nav trên cơ sở xem xéi lừng phần để kiểm tra tone, thể cơ qi:an. nghía là
kiểm tra loàn bộ lổ chức và hoạt động của cơ quan. Việc kiểm tra vượi lên trên
yêu cẩu ki cm ira tính hợp thức, nhằm quan sál toàn bộ các măt quản lý đổ đưa ra
các khuyến nuhị góp phần điều chỉnh toàn bộ tổ chức và hoại động của cơ quan
đó. Như vậy nó khổng chí đối chiếu với qui định mà còn xem cách thức mà đơn vị
đó đă thực hiện và hiệu quả của nó.
Chẳnc hạn khi tiến hành thanh ưa 1 «riáo viên, Thanh Ira viên không những
ihanh tra vé phương pháp giảne dạv. nội dunç đã Iruvền đạt mà còn thanh tra chất
lượne eiờ dạy qua việc kiểm ưa kết quả nhận thức của học sinh thônc qua bài
kiểm tra. sau khi kết thức siờ dạv của giáo viên, lừ dó thanh ira viên mới đưa ra
những khuvến nehị cẩn thiết phù hợp với khả năne chuyên môn cúa giáo viên đó.
Như vậy người thanh tra không chỉ đóng vai trò phán quyết mà còn done. cả
vai trò cổ vấn. Việc thanh tra. kiểm Ira khỏnsi thể ihực hiện đối với loàn bộ các
đơn vị trực thuộc và toàn bộ các cá nhân dưới quyền ưong cùng 1 thời £Ìan nào
đỏ. mà phải định ra 1 số lượng hợp lý, có V nghĩa đảm báo tính thường xuyên, liên
tục và tạo ra 1 sự răn đe nhất định.
Thanh tra phải lựa chọn giữa hai nsuyên tấc : kiểm tra tổng quát đối với các cơ
quan, bằng cách kiểm tra nhanh nhưng chắc chấn, tuy nhiên không được triệt để
và sâu sắc; thứ hai là lựa chọn một số ít. nhưng k iể m tra một cách sâu sắc, coi như
nhữne điển hình tiêu biểu, từ đó rút ra nhừns vấn đề chung, đáy là cách thường
được áp dune. Ncoài ra còn có nhữníĩ cuộc kiểm ira với các mục đích khác nhau:
Kiếm ira nhữníi việc khòne bình thườnc của các đơn vị khỏnc hình ihường. nhữnũ
mâu ihuản nội hộ. thành lập. hav done cứa một cơ quan.
V
ỵitvcn 11 III!" Sơii
-
Luận ván Thạc
.VV
Khoa học Giáo duc
If
hit't. ỊtiuiỊ) quun Is hoai doiìịỉ I hanh tra Giao di*i if litiii ỉ ềúình ỉ ha.
Do vai irò. nhiệm vụ cúa thanh tra thay dổi, không phái chi là “cánh sát” mà là
những "có van”, cho nén nuoài nhiệm vụ lhanh ira kiém ira lừng dơn vị. cá nhàn,
lhanh ira còn có nhiệm vụ nghiên cứu. dieu tra. Hoạt dộnii ĩìíihién cứu. dieu ira
nà\ của các cơ quan Tổng ihanh tra trẽn thực lố đều có xu hướníi phái triển. Nhò'
có hoại dộn ‘2 nụhién cứu, điều tra của một co' quan tươníỉ đối độc lập, đứng ngoài
đáy chuvén chi đạo. ihực hiện, đã đem lại cho cấp quan lv những thônụ tin chính
xác hơn. Nghiên cứu. điều tra là hướng vào việc tìm ra những khuvếl điểm trong
cơ ché chính sách hoặc nhữnc điểm bảì ốn iron í! sự vận hành của Jơ quan nhà
nước, từ đó giúp cho Thủ trưởní: cơ quan tác động, điều chỉnh một cách kịp thời:
Đàv là một biện pháp phòníi nsừa từ xa và thể hiện vai trò quản lý vĩ mỏ có hiệu
quá của mộl nhà nước phát triển.
Hoạt động của cơ quan Tổng thanh tra giáo dục Pháp chủ yếu là thanh tra vấn
để giảng dạy của giáo viên, bao gồm việc thanh tra việc thực hiện qui chế chuyên
môn và năng lực sư phạm của họ. Lúc đầu chủ yếu là thanh tra việc thực hiện các
qui định có dầy đủ. clùnç đắn hay khónti. ngoài ra họ còn đật ra vấn đề qua thanh
tra nhầm giúp đỡ ciáo viên hoàn thành tốt nhiệm vụ. Giáo viên có quvền lựa chọn
cuốn sách giáo khoa và phươnc pháp ciảne dạv thích hợp. Thanh tra viên phải am
hiểu hết các ưu điểm nhược điếm của các cuốn sách eiáo khoa, củá các phươníi
pháp, để chỉ cho giáo viên thấy cách sử dụng có hiệu quả nhất. Trước đâv kế
hoạch thanh tra của Pháp được ciữ bí mật. chỉ có Thanh tra viên và cấp trên được
biết.
Nuày nay ỏ' Pháp, Thanh tra viên giáo dục thỏnu báo trước kế hoạch thanh tra
cho giáo viên và cơ sở eiáo dục biết. Mỗi lần thanh tra. Thanh tra viên dự 1 giờ
giảnii, đồns thời với việc quan sát các hoạt động của thầy và trò, giáo án lén lóp,
sổ theo dõi siò' học, các bài kiểm tra mà ciáo viên đã chấm điểm; sau giờ dạy
Thanh tra viên sập gỡ siáo viên và đưa ra các cóp
V
mane tinh thần giúp đỡ. Hiện
nav ớ Pháp ne ười ta cho rằne chất lượnu eiáo dục khỏne chỉ phụ thuộc vào châì
lượnii dội neũ cán bộ giáo viên mà còn phụ thuộc vào tập thể sư phạm, vào mỏi
irirờnụ của xã hội. Vì vậv Bộ giáo dục Pháp đã yêu cẩu các nhà irườnũ xây dựní:
ke hoạch Ihựe hiện và yêu cẩu các Tổng thanh Ira kiêm tra việc thực hiện các kế
................ .............................................................;_____________ __ ___________________________
N^tiỵci: Trung S(>v - Luận ván Tliac
.VV
Khoa học Giáo dục
i
1-1
"
■'Itp. ■
’ ■■■•
ì / ỉ
;
-;\ụ
./
V •
\] -lO /J q £
I
Ị7
Ị,it !. ị/ỉiiiỊ' tỊUxti, i\ haut ilIniy, I tMHti ưa Kjidti
hoạch đo. 'l ư năm 1989 Phap ỉiiao nhiệm vu cho các Tỏng ihanh ira giáo dục tiến
h ã n h th a n h ira llieo c h u y ê n (Je. banu c á c h c h ọ n m a u . phối h ợ p VỚI lh a n h ira c á c
vùn ụ. miền. linh, ốc lien hành thanh ira: sau thanh ira lien hành tổng két báo cát)
Bõ trương, tir đó rút ra các vấn đề ch un í: cho lirnu vùnu. ùrnn nhỏm đối tương
hoặc irong cá nước: Kêí quả thanh ira dược cỏn í: bõ’ rộnụ rãi trôn phương tiện
ihõnu lin dại chúnụ.
1.1.2. \ 'iệi Nam.
Lịch sứ hình thành và phái triển hoạt dộne thanh tra cho ihấv, mỗi thời đại.
eiai đoạn lịch sử các quvền hạn về thanh tra được xã hội và Nhà nước cho phép
khác nhau. Thế kỷ 11 thời nhà Lý có các quan Gián nghị đại phu, thườnu tháp
tùnc các cuộc kinh lv của Vua về các vùne thôn dã để xem xét việc quan, việc
dán. Thê' kỷ thứ 13 thời nhà Trần có "Neự sứ đài" - mộl cơ quan có nhiệm vụ.
quyền hạn khá quan trọng như quyền can gián Vua. quyền đàn hạc các Quan
irons triều, quyền xéi xử tại chỗ các quan lại lộne hành: Năm 1429 Lê Thái Tổ đã
nêu rõ nhiệm vụ của Ngự sử đài: "Hễ thấy Trẫm có chính sự hù khắc, làm hại
dán. Ịhưởng phạl không đúng phép và quan lại Ìớìì ììhỏ khống giữ phép công ỉhì
kính dáng giấy lờ lén dàn hạc. nếu ai lư vi, nể nang, buông thả. dung lúng hoặc
chì chăm nhầm nhữỉig việc nhỏ Ìihặì hay ìà bắì bang, nói càn thì đều phải lội".
Tronc các Bộ luật của các Triều đại phong kiến Việt Nam sau nàv như: Bộ luật
Hónỵ Đức thế kv 15: Thế kỷ 18 thời Hậu Lê có “Bộ khán tụne điều lệ”: Thế kỷ
19 có Bộ luât Gia Long... T ro n s các Bộ luật trên đều có ghi các quyền và trách
nhiệm thanh tra và siải quvếi các khiếu kiện của dân chúns.
Về thanh tra giáo dục. dưới thời Pháp thuộc đã hình thành hệ thốnũ Thanh
tra máo dục lừ truns ương đến các tỉnh, huyện, các quan thanh tra siáo dục thời
Pháp ihuộc đã để lại nhữne dấu ấn đối với tâì cà nhữne nu ười dã được dạy học
thời kv irưứe 9/1945. Sự đánh uiá của các "quan thanh Ira íĩiáo dục" thườrm bâì
chợt, chú quan, theo phươnii ch ám "vạch mặl, lom bal”: v ề quvền hạn của cấc
quan thanh tra íiiáo dục thòi Pháp ihuộc râì lớn.
\ ïin c i; i Ilitiạ X <1: - ỉ.ttụr. VŨIÍ I ititi -VVk iio u học CìuiiI dta
18
ỈÙCH Ị)h<2Ị) (ỊUdt: lý hoạt dộng ỉ hanh ỉru G iao (inc u tinh Thanh Hou
Ví dụ: "Quan thanh Ira giáo dục" vào bất chợi dự 1 giờ bấl kv của 1 giáo
viên không thòng báo cho Hiệu trướng và giáo viên đó biốl, khôn ụ cần dự hối gi ừ,
sau thanh ira liêì dạy dó, nếu xél thấv không đủ khả Iiãnu tiếp lục giảng dạy ihì
thanh tra viên có quyền quyết định thuyên chuvển giáo viên - làm nhiệm vụ khác,
ha bậc lươne.
Cách mạne tháne Tám năm 1945 thành cône, nüày 23 tháne 9 năm 1945
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký Sắc lệnh ihành lập Ban thanh ira học chính, nhiệm
vụ là để ỉhanh ira
việc dạy
và học chữ quốc ngữ, lấy nhiệm vụ
"xoú
mù chữ",
"diệl giặc dốí'\ làm trọng tám của nền giáo dục quốc dân.
Ngày 23 tháng 11 năm 1945 Chủ tịch Hồ Chí Minh ký Sắc lệnh sô' 64/SL
thành lập Ban thanh tra đặc biệt, giao cho những quvền hạn quan trọng như: nhận
cúc đơìì khiếu nại của dán: diều ira, hỏi chứiig, xem xét các lài liệu giấy tờ của
UBND hoặc các cơ quan của Chính phủ cần xem xét các lài liệu giấy íờ của
UBND hoặc các c,ơ quan của Chính phủ cần ỉhiểỉ cho công việc giám sái; Đình
chức, bổi giam bất cứ nhản viên nào Irong ƯBND hay của Chính phủ đõ phạm
lỗi. lịch biên, niêm phoiìẹ. truy tố, đặc biệí Ịà có quyền giải quyết rồi bảo cáo
sau. Chính có được nhữnc quyền hạn đặc biệt đó mà trong thời eian ngắn. Ban
thanh tra đặc biệt đã hoàn thành trọns trách của mình, góp phần an dân và củng
cố chính quyền công nông còn non trẻ.
Ngày 18 tháng 12 năm 1949 Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh số 138/SL,
về việc thành lặp Ban thanh ira Chính phủ; sắc lệnh số 261/SL, ngày 28 tháns; 3
năm 1956 thành lập Ban thanh tra Trung uơng của Chính phủ với nhiệm vụ: thanh
ira công íúc của các Bộ, các cơ quan dân chính và chuyên môn các cấp. các
doanh nghiệp; thanh (ra việc thực hiện k ế ìioạch Nhà nước, việc sử dụng, bảo
quản lài sản Nhà nước, chống phá lìOỢ, ỉham ô, lãng phí. Nghị định số 165/CP,
ngàv 31 tháng 8 năm 1970 của Hội dồng Chính phủ qui định nhiệm vụ, quvền
hạn. lổ chức bộ máy của Ưv ban thanh tra của Chính phủ; Nghị định số 01 /CP.
nyày 3 tháng 1 năm 1977 của Hội đổnc Chính phú han hành Điều lệ về tổ chức
hoạt động của ưỷ ban thanh tra của Chính phú: Nghị quyết số 26/HĐBT. ngày 15
A y / m '/ i
11HHiỊ Sơii - Luận vùn ỉ Itạc SX Klioü học Giáo dục
19
Ill fit /ihti/j //um1 1 \ how dòilỊỊ Ĩ hank irtiC m o dục à linli Ĩ hanli Hon
iháng 2 nãm 1984 của Hội đónc Bộ trưởng và Chỉ thị số 38/BBT. nuày 20 tháng 2
nàin 1984 cùa Ban hí thư 'Irunụ uơnu Đan£ về lănu cưứnu cõnsi lác lhanh ira:
Pháp lệnh thanh tra nuàv 1 ihánu 4 nàm 1990 cùa Hội đồng Nhà nước; Luặl khiêu
nại. lô cáo năm 1998.
Vé lhanh ira ụiáo dục: Bộ Giáo dục và Đào lạo ban hành Quvếi định sô'
1019/QĐ. neày 18 tháng 9 năm 1989; về tổ chức và hoạt độnsi của Hệ thống
Tlianh tra uiáo dục. irons; đó qui định Hệ ihốnc thanh tra ciáo dục gổm: Thanh ira
Bộ. Thanh tra Sở, Thanh tra plions giáo dục., nhiệm vụ chủ yếu của thanh ira giáo
dục là: thanh tra chuyên môn, thanh tra quản lý. thanh tra khiếu tố. Việc Bộ Giáo
dục ban hành quyết định 1019/QĐ là một mốc quan trọn2 đánh dáu sự chuyển
biến về nhận thức và hoạt động của thanh tra giáo dục.
Pháp lệnh ihanh tra được Nhà nước ban hành năm 1990, trong đó qui định
Thanh tra Bộ Giáo dục và Đào tạo, Thanh tra Sở Giáo dục và Đào tạo thuộc Hệ
thốne Thanh tra Nhà nước. Ngày 28 tháns 9 năm 1992. Hội đồns Bộ trưởnc ban
hành Nghị định số 358/HĐBT, về tổ chức và hoại độne của Hệ thống Thanh tra
Giáo dục. qui định Hệ thốns thanh tra eiáo đục gồm: Thanh tra Bộ Giáo dục.
Thanh tra Sở. công tác thanh tra ở Phòns siáo dục do Trưởng phòng trực tiếp phụ
trách. Nạhị định 358/HĐBT đã ghi: " Thanh ira giáo dục ílỉực hiện quyền ỉhanh
ira Nhà nước về giáo dục và đảo tạo trong phạm vi cả nước nhầm táng cường
hiệu ìực quản lý, bảo đảm và nâng cao ch á lượng giáo dục và đào tạo".
Căn cứ vào Pháp lệnh thanh tra 1990, Nghị định 358/HĐBT, ngày l ì tháng
3 năm 1993, Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành quyết định 478/QĐ-BGD&ĐT,
qui định về hệ thống, lổ chức bộ máy và hoạt động của Hệ thốnc thanh tra giáo
dục từ Bộ Giáo dục và Đào tạo đến Phòng siáo dục. Tiếp theo, Bộ Giác dục và
Đào tao đã ban hành các Tnòne tư hướne dẫn hoạt đòng thanh tra 1 cơn vi trườne
học. thanh tra 1 giáo viên, thanh tra các kỳ thi theo qui chế của Bộ, thực sự đáy là
chuyển biến rõ rệt về hoạt độns thanh tra giáo dục Irên phạm vi cả nước, trong cả
Hệ Ihốnu ihanh tra íiiáo dục và đào tạo. đã góp phần quan trọnc vào việc nâng cao
hiệu quà quán lý Nhà nước về giáo dục và dào tạo.
/ nmg Son - Luận văn Thạc sỹ Khoa học Giáo dục
20
h im pha Ị) (Ịịiiir, l\ hom íJ o ỉỉ \ị I hanh ư a G ia o fine à ỉ: nil Thanh ỉ ỉ (Xi
1.2.
Lịch sử níịhiớn Cỉht hoại dôììỊi Ihan li tra và quản ìý hoai dộiiỊỉ íha IIh ira
ỉịião dục irẽỉì dịu hùn mội 11 nh.
Do VCU cầu của thực liễn ẹiáo dục. đặc biệi tronc ui ai đoạn đối mới kinh lõ
hiện nay. uiáo dục dang liép lục đổi mới vé mục lieu, nội dunu. phươniỉ pháp,
hoàn thiện hộ ihốnu giáo dục quốc dán lừ mám non đen dai học. với các loại hình
và phươne ihức đào tạo khác nhau. Tron í: xu th ế phái triển đ ó nhiều vấn đề cấp
thi ỐI đặt ra cho cône tác quản lí ciáo dục nói chung, cỏnc tác thanh tra nói riênụ.
Hệ ihốnụ ván bản pháp quy chưa dược ban hành kip thời, nhiều chỏ chons’ chéo,
cônu lác thanh ira, kiểm tra chưa được đề cao. Từ đó đặt ra hàng loại vấn để cần
phải nshiên cứu giải quyết. Đặc biệt là các nghiên cứu nhằm triển khai vận dụnũ
các chủ trương các vãn bản pháp quỵ có tính vĩ mô đến các cơ sở, các nsành. các
địa phươnc. Theo hướn£ này, từ năm 1997 một loạt các n sh iên cứu về công tác
thanh tra và vặn dụnc các văn bản pháp quv vào côn a tác thanh tra ở các lình vực
íiiáo dục khác nhau. Nhờ đó chúne ta đã ra được nhiều văn bản hưưns dẫn công
lác thanh ira các cấp học: Nghị định số 101/2002/NĐ-CP neàv 04-08-2002 của
chính phú về tổ chức và hoại độne của thanh tra eiáo dục. Các thổne tư của Bộ
Giáo duc và Đào tao hướns dẫn cỏn
chính phủ và của Bộ cần có sự nghiên cứu chỉ đạo cho phù hợp với đặc điểm giáo
dục của lone địa phương. Trên thực tế việc n çhiên cứu này còn ít, vì vậy đã gây
không ít khó khăn trong việc quản lí và chỉ đạo cônơ tác thanh tra ngành giáo dục
trons phạm vi một tỉnh, trong đó có Thanh Hoá. Để góp phần tháo gỡ khó khăn
nàv. chún£ tôi tiến hành nghiên cứu đề tài nêu trên.
2. Hoạt động thanh tra và Thanh tra giáo dục (TTGD):
2.1. Hoạt động thanh tra
2.1.1. Khái niệm:
*Thanh tra (TT)
Thanh tra có Iiehĩa ỉà nhìn vào bên trong, chỉ sự xem xél ỏ' bén nuoài vào
hoại độni: cùa một đối iượni: nhâì định: là sự kiểm soái đối với đối iượniì thanh
ira. trên cơ sỏ' thám quyền được dao nhàm đạt được mục đích nhất định.
Xi'iivci: ỉ ntiiỊi Sơn - Luận vùn Thạc
.VV
Khoa học Giáo dục
21
Un;
IIỊiluiỊitịuuìì ì\ homdonIf Thanh Ira G iao (lục rilinh Thanh li0(1
* Thanh tra Nhà nước (TTNN):
Nhà nước có trách nhiệm lự kiểm ira việc thực hiện các quyốl định của mình và
Ihanh tra việc thực hiện chính sách, pháp luậl, nhiệm vụ. kế hoạch Nhà nước của
các cơ quan Nhà nước, đơn vị vũ tranu nhãn dán. tổ chức hừu quan và cá nhãn có
trách nhiệm, nhàm phái huv nhãn tô' lích cực, phòng ngừa, xử lý các sai phạm,
íióp phẩn thúc đẩv hoàn ihành nhiệm vụ. hoàn thiện cơ chế quản lý, lăng cườnu
pháp chế xã hội chủ nehĩa. bảo vệ lợi ích của Nhà nước, các quvền và lợi ích hợp
pháp của cơ quan, tổ chức, công dán.
Hoạt độno ihanh tra Nhà nước là hoạt động xem xét, kiểm ira của cơ quan Nhà
nước cấp trẽn hoặc theo sự UY quvền của cơ quan Nhà nước cấp irên đối với cơ
quan Nhà nước, tổ chức, cá nhân cấp dưới (mang tính trực thuộc) và là bộ phận
của hoạt độnẹ hành pháp.
Hiệu quả của hoạt động thanh tra nhà nước được xác định bởi khả năng của Hệ
thốne Thanh tra Nhà nước lác độníi. điều chỉnh các quan hệ xã hội với nhừne chi
phí
vật
chất ít nhất mà mans lại trạng thái hành vi và trạne, thái V Ihức đáp ứnụ
được mục tiêu về hoạt độne thanh tra mà Nhà nước đã xác định trước.
* Kiểm tra:
Trên thực tế, trong các trườne phổ thông thườns tồn tại các hoạt độrm:
Thanh tra. kiểm tra thi đua. kiểm tra nội bộ. Các khái niệm nàv có điểm giống và
khác nhau. Kiểm tra là xem xét tình hình thực tế để đánh giá nhận xét, chỉ hoạt
động của chủ thể tác động vào đối tượng kiểm tra; là chức năng chung của quản
lv Nhà nưóc, là hoại động mang tính phản hồi đối với chu trình quản lý, nhằm
phán tích, đánh siá. theo dõi nhữne mục tiêu, nhiệm vụ quản lý đề ra.
Một biến thể của hoat độngo kiểm tra nội bộ trỏng
giáo dục là
o lĩnh vực cr
ihanh tra nhán dân. Thanh ira nhán dân là tổ chức do quần chúng bàu ra ở các cấp
cơ scS. chú yếu nhàm íiiám sát. nằm bất lãm tư nguyện vọna của ciáo viên, cán bộ
cõnu nhân viên, phụ huynh, hoc sinh trong irưừiiii; đổnu thời kiếm ta việc thực
hiện các chủ trươnu. chính sách, pháp luật của Nhà nước về cóng lác d áo dục ở
cơ sO'.
A V 'iiV iv ; 7
run,í* Sơn - Luận vãn Tlụic
SV
Khoa lioc Giáo duc
22
/iý.
;
Ị ỉ t / H ị , if it'. r
í\ htxu (tong ! hanh tra o too d u r a ímh
7hanh iio tj
Như vạy. qiữa thanh tra và kiêm tra có điểm ci ống nhau là cùng mục đích
nhàm
xem
XÓI. kicm soái hoạt động
cua
các lổ chức, cá nhàn lien quan tứi các
lình vực ụiáo dục và dào lạo nhàm phái hy những nhân lổ lích cực. phái hiện và
nuãn chận nhữiìi: nhừnu lieu cực phát sinh. Yé chức nãnu. cà lhanh ira và kiêm ira
đều lạo láp kênh thỏníi Ún phản hổi ironn hoạt dộnu quản lí íĩiáo dục. T uy nhiên,
eiừa lhanh Ira \’à kiểm ira cỏ sự khác nhau về lư cách pháp nhân, vé tổ chức và
cách Ihức xử lí các tình huốnc.
Mậc đù có sự khác nhau nhái định, nhưn‘2 giữa thanh tra và kiểm tra có
quan hệ hữu cơ với nhau. Kiểm ira cuns cấp thông tin cho cons} lác thanh tra.
thanh tra làm lãns, hiệu lực của kiểm tra.
2.1.2. Chức năng của thanh tra:
Thanh tra là một chức năng thiết yếu của cơ quan quản lý nhà nước, là
phươne thức bảo đảm pháp chế. lăn» cường kỷ luật irong quản lý nhà nước,
thực hiện quyén dân chú xã hội chủ nẹhìa.
Tronc phạm vi chức nãne của mình, các cơ quan quản lý Nhà nước có
trách nhiệm tự kiểm tra việc thực hiện các quyết định của mình và thanh tra
việc thực hiện chính sách, pháp luật, nhiệm vụ. kế hoạch Nhà nước của các
CO'
quan Nhà nước, đơn vị vũ tranç nhân dân. tổ chức hữu quan và cá nhân có trách
nhiệm, nhàm phát huv nhán tố tích cực, phòne ngừa, xử lv các vi phạm, góp
phần thúc đẩy hoàn thành nhiệm vụ, hoàn thiện cơ chế quản ỉý, tănp cường
pháp chế xã hội chủ nghía, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, các quyền và lợi ích
hợp pháp của cơ quan, tổ chức và công dán.
2.1.3. Nhiệm vụ của hoại động thanh tra
Nhiệm vụ 1: Thanh tra việc thực hiện chính sách, pháp luật, nhiệm vụ. kế
hoạch nhà nước của các cơ quan, tổ chức, cá nhân, trừ hoại độne điều ưa. truy tố,
xét xử. kiểm sál của các cơ quan: Điều tra. Kiểm sát, Toà án và việc giải quyết
iranh chấp hợp đồnc kinh tế. xử 1Ý vi phạm pháp luậl hợp đồnu kinh tế của
quan Trọng tài kinh lé.
CO'
il fri p h n p qutir. /v hoai dông Tbanh ira G iá o duc à linh Thaitli Hot:
Nhiệm vụ 2: Xem xél, kiến nghị cấp có thẩm quyền eiải quyết hoặc uiải
quyếl các khiếu nại. ló cáo Ihco qui định của Luậl khiếu nại, lố cáo.
Nhiệm vụ 3: Trong phạm vi chức năn<4 cùa mình, chỉ đạo về tổ chức và hoạt
Jộnu thanh tra đối vói cơ quan, lổ chức hữu quan:
Nhiệm vụ 4: Tuyên truyền, hướne dản việc thực hiện pháp luật về ihanh tra:
Nhiệm vụ 5: Kiến nghị với cơ quan nhà nước có Ihẩm quyền nhữnỵ vấn đề
cần sửa đổi, bổ suns hoặc ban hành các qui định phù hợp với yêu cầu của quản lv
nhà nước.
2.1.4. Quxến hạn cùa các lổ chức Thanh ira Nhà nước:
Trons quá trình hoạt độne thanh ưa các tổ chức Thanh tra Nhà nước có
các quyền sav đây:
* Quyền yêu cầu, trưng cầu:
- Yêu cầu cơ quan, đơn vị, các tổ chức thanh tra có liên quan cung cấp
thông tin cần thiết phục vụ cho việc thanh tra.
- Yêu cầu cơ quan, đơn vị hữu quan cử người tham gia hoạt động thanh tra.
- Yêu cầu đối tượng thanh tra cung cấp tài liệu, báo cáo bằng văn bản, trả
lời chất vấn của tổ chức Thanh tra Nhà nước, Thanh tra viên nhà nước.
- Tnms: cầu giám định.
* Quyền quvếỉ đinh vé thanh tra:
Xuất phát từ yêu cầu thanh tra, trong quá ưình thanh tra các tổ chức Thanh
ưa nhà nước, Trưởng đoàn thanh tra. Thanh tra viên của Nhà nước được ra các
quyết định sau đâv:
- Quyết định niêm phong; tài liệu.
- Quvết định kiếm ké lài sản.
- Quvết định yêu cầu cơ quan có thẩm quyền tạm giữ tiền, đồ vật, giấy phép.
- Quyết định đình chỉ
N
ìịiiv c ii
v iệc
làm gây tác hại.
T ntnti Sơn —Luận ván Thạc s ĩ Khoa /lọc Giáo dục
2 4
/m f ỊMtuỊt tỊititi. is ilO',: à(ii:y ỉ ỉuinh irn GttìO (iu
-
litiii I thin Ịịnn
Quvẽt tlịnh lam đin h chi việc thi h àn h k v luật, t h u y ê n c h u y ế n c o n n tác (3ỎI
với rmưòi đanu là dõí tượni: lhanh Ira hoặc đanu cộní: túc với ihanh tra.
- Quvct dinh cánh cáo. lam dinh chí cónu lác Nhân viên nhà nước cu
V
can
trự việc ihanh ira. khỏnu ill ực hiện đáv đủ các VCU cáu. kiến nghị, quvôl định ve
thanh ira.
- Q uyêì dinh ké biên lài sản.
- Các quyéi dinh xứ lv kliác theo qui định cùa pháp luặi.
Nhìn chung khi sử dụns; quyền đưa ra các quvếl định trong quá trình thanh
tra có lính cưỡng chế cao và có hiệu quả thiết thực. Tuy nhiên, khi thực hiện các
quyền này dỗ tác động tới tám lý, thậm chí ảnh hưởng đến hoạt động bình thườnc
của đối luợne thanh tra. do đó trước khi áp dụne các tổ chức Thanh tra Nhà nước
cần cán nhắc kỹ lưỡng, bảo đảm đúns qui định của pháp luật.
* Quyền kết luận, kiến nghị về !hanh tra:
Kết luận và kiến nehị là quyền hạn có tính đặc thù được pháp luật qui định
cho các lổ chức Thanh ira Nhà nước, các Đoàn thanh tra hoặc Thanh tra vién
tronỵ quá trình liến hành thanh tra. Thône qua các quvén. Đoàn thanh ira. Thanh
tra viên Nhà nước đưa ra các kết luận, kiến nehị về những vấn đề được thanh tra.
tạo co' sở để các cơ quan Nhà nước có thẩm quvền ban hành các quyết định quản
lý2.L5. Cơ cấu bộ máy, hệ thống ĨTN N :
Hệ thống Thanh tra Nhà nước bao gồm:
Thanh tra Nhà nước. Thanh tra Bộ, Thanh tra tỉnh, Thanh tra Sở, Thanh tra huyện:
Hệ thốne TTNN và các mối quan hệ được mô tả khái quái như sau:
Niiiiyi’ti I rung Sơn - Luận vãn Thực sỹ Khoư học Giáo dục
25
