Mô hình phát triển khu kinh tế việt nam, những bài học kinh nghiệm từ trung quốc

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH


ĐẶNG XUÂN GIANG

MÔ HÌNH PHÁT TRIỂN KHU KINH
TẾ VIỆT NAM, NHỮNG BÀI HỌC
KINH NGHIỆM TỪ TRUNG QUỐC
LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ
CHƯƠNG TRÌNH GIẢNG DẠY KINH TẾ FULBRIGHT
CHUYÊN NGÀNH: CHÍNH SÁCH CÔNG
MÃ SỐ: 60.31.14

NGƯỜI HƯỚNG DẪN: TS VŨ THÀNH TỰ ANH

TP.HỒ CHÍ MINH – NĂM 2012
F

F

D

P

D

P


i

to

w

to

w
w

w

w

w

.
d

.

o

d
cu-tra

o

cu-tra

LỜI CAM ĐOAN

Tôi cam oan lu n v n này hoàn toàn do tôi th c hi n. Các n trích d n
và s li u s d ng trong lu n v n này u c d n ngu n và có chính xác cao
nh t trong ph m vi hi u bi t a tôi. Lu n v n này không nh t thi t ph n
ánh quan m c a Tr ng i h c Kinh t thành ph H Chí Minh hay Ch ng
trình Gi ng d y Kinh t Fulbright.
TP. Hồ Chí Minh, ngày 25 tháng 4 năm 2012
Tác gi lu n v
n

Đặng Xuân
Giang

w
w

ii


ã có quá trình hình thành và phát tri n lâu dài trên th gi i và góp ph n
T
Ó
M

quan tr ng trong vi c thúc y s phát tri n kinh t c a các qu c gia thông

T
Ắ
T

Theo báo cáo c a Ngân hàng th gi i v KKT n m 2011, d a trên chi n l c

L
U
Ậ
N
V
Ă
N
C
á
c
K

qua các ho t ng thu hút FDI, t o vi c làm và thúc y xu t kh u. Tuy
nhiên, cho n nay s thành công c a các KKT trên th gi i là không ng u.
c nh tranh thì các KKT c chia thành hai nhóm mô hình KKT, ó là mô
hình KKT truy n th ng v i chi n l c c nh tranh ch y u d a trên các chính
sách u ãi v tài khóa và chi phí lao ng th p. Mô hình này ã có nh ng
thành công nh t nh trong giai n u, tuy nhiên ã b c l nh ng h n ch trong
vi c duy trì s phát tri n n nh. Mô hình th hai là mô hình a m c tiêu, mô
hình này không ch d a vào nh ng i th c nh tranh n thu n là các chính
sách u ãi, chi phí lao ng th p mà còn có h th ng c s h t ng c ng ng b và
hi n i; chính sách qu n lý mang tính t phá; ch t
ng cao c a ngu n nhân l c. Mô hình này ã t c nhi u s thành công, c bi
t là nó ã kh c ph c c nh ng h n ch c a mô hình truy n th ng ó là vi c duy
trì s phát tri n n nh.

h

u

Qua nh ng nghiên c u các c khu kinh t ( KKT) Trung Qu c – là i
di n tiêu bi u cho s thành công nh t c a mô hình a m c tiêu – tác gi ã rút

k

ra c nh ng y u t quy t nh s thành công i v i ch ng trình phát tri n KKT

i

Trung Qu c ó là: th i m hình thành; v trí a lý; th ch và chính sách áp d

n

ng i v i các KKT; chi n l c u t vào c

h

h t ng c ng và chi n l c phát tri n ngu n nhân l c.

t

Ch ng trình phát tri n KKT Vi t Nam ra i vào n m 2003. Là m t n
c i sau khi áp ng ch ng trình này, chúng ta có nhi u l i th trong vi c h c

(

h i nh ng kinh nghi m c a các n c i tr c, tuy nhiên cho n nay ch ng trình

K

này v n ch a mang l i nh ng thành công nh mong i.

K
T
)

Qua phân tích, ánh giá th c tr ng phát tri n c a các KKT Vi t Nam
trong m i liên h so sánh v i các KKT Trung Qu c và các KKT c a các n


c
k
h
á
c
t
r
ê
n
t
h
g
i
i
,
t
á
c

g
i
t
h
y


F

D

P


P

F

D

iii

to

to

w

w

w

w

w

w

.
d

.

o

d
cu-tra

o

cu-tra

ng: m c dù mô hình các KKT Vi t Nam khá gi ng v i mô hình các
KKT Trung Qu c, tuy nhiên chi n l c c nh tranh c a các KKT Vi t
Nam l i gi ng v i các KKT truy n th ng v n ã b c l nhi u h n ch trong
b i c nh m i c a n n kinh t th gi i. Ngoài ra, ch ng trình KKT Vi t
Nam c ng còn l rõ nh ng mâu thu n, b t c p trong quy trình l a ch n
và ra quy t nh thành l p các KKT, c ch chính sách, chi n l c u t xây d
ng c s h t ng c ng và c bi t là chúng ta ã t ra quá nhi u m c tiêu
hoành tráng trong u ki n ngu n l c h n ch , do ó làm phân tán ngu n l

c, bi n các KKT tr thành nh ng mô hình t m th ng th hi n kh n ng c
nh tranh th p trong vi c thu hút FDI, t o vi c làm, thúc y xu t kh u.
nh ng v nt n t i trên, tác gi ã a ra m t s gi i pháp v m t chính sách
bao
m: nh h ng phát tri n, nhóm chính sách v h th ng pháp lu t và c
ch qu n lý, nhóm chính sách v u t phát tri n c s h t ng, và nhóm
chính sách phát tri n ngu n nhân l c. Ngoài ra tác gi c ng xu t m t s
gi i pháp i v i KKT Chân Mây – L ng Cô d a trên nh ng l i th so
sánh c a vùng này.

w
w


ƠN.................................................................................................................................................................
xii

CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU.....................................................................................................................
1
1.1. B i c nh nghiên c u........................................................................................................................
1
1.2. M c tiêu nghiên c u........................................................................................................................
2
1.3. Câu h i nghiên c u...........................................................................................................................
3
1.4. i t ng và ph m vi nghiên c u.................................................................................................
3
MỤC LỤC
1.5. C s lý thuy t và các nghiên c u tr c....................................................................................
LỜI

3
CAM
ĐOAN..............................................................................................................................................................
1.5.1. C s lý thuy t..........................................................................................................................
i
3
TÓM
1.5.2. Các nghiên c u tr c..............................................................................................................
TẮT
3
LUẬN
1.6. Ph ng pháp nghiên c u................................................................................................................
VĂN.................................................................................................................................................................
4
ii
MỤC
CHƯƠNG 2: TỔNG QUAN VỀ KHU KINH TẾ TRÊN THẾ GIỚI, CÁC
LỤC................................................................................................................................................................
YẾU TỐ
iv
THÀNH CÔNG VÀ NHỮNG THÁCH THỨC TRONG BỐI CẢNH
DANH
MỚI..........................................................................................................................................................
MỤC
5
TỪ
VIẾT
2.1. T ng quan v s phát tri n Khu kinh t trên th gi i..............................................................
TẮT................................................................................................................................................................
5

ix
2.1.1. C s hình thành các KKT....................................................................................................
DANH
5
MỤC
2.1.2. Phân lo i các KKT...................................................................................................................
BẢNG
6
BIỂU...............................................................................................................................................................
x
2.1.3. Tóm l c nh ng thành công và th t b i c a các KKT trên th gi i............................
6
DANH
MỤC
2.2. KKT Trung Qu c, nh ng kinh nghi m thành công...............................................................
CÁC
8
HÌNH.............................................................................................................................................................
2.2.1. Chi n l c phát tri n và c ch chính sách
c áp d ng t i KKT.......................
xi
10
LỜI
a) C ch và phân c p qu n lý....................................................................................................
CẢM
10


b
)

Chính sách
10

u ãi...................................................................................................................

w

v

w

c) Bên c nh ó, các
n
i mô

KKT Trung Qu c

th c ho t....ng theo các h
2.2.2. Chi n l
11

c

2.2.3. Môi tr ng
12
2.2.4. Nh ng k t qu
13

ã r t linh ho t trong vi c chuy

ng
chính..........10

u t và c s h t ng....................................................................................
u t và ch t l
t

ng ngu n nhân l c..........................................................

c c a các

KKT..........................................................................

a) Thu hút FDI..............................................................................................................................
13
b) Ho t
14

ng xu t kh u................................................................................................................

c) Ngu n thu ngân sách...............................................................................................................
15
2.2.5. Nh ng y u t thành công c a
16

KKT Trung Qu c........................................................

CHƯƠNG 3: PHÂN TÍCH, ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN
CÁC KHU
KINH TẾ VIỆT NAM TRONG MỐI LIÊN HỆ SO SÁNH VỚI ĐẶC

KHU KINH
TẾ TRUNG QUỐC...........................................................................................................................
19


3.1.
T ng
quan
v
các
KKT
Vi t
Nam
19
3.2.
Phân
tích,
ánh
giá
mô
hình,
chi n
l
c
phát
tri n
và c
ch ,
hành
lang

pháp
lý t i
K
K
T
V

i t Nam...............................................................................................................................................
20
3.2.1. Quy trình thành l p và m c tiêu phát tri n........................................................................
20
3.2.2. C ch , chính sách áp d ng t i KKT..................................................................................
22
a) Chính sách u ãi....................................................................................................................
22
b) C ch QLNN
23

i v i KKT.................................................................................................

c) Th t c hành chính.................................................................................................................
24
d) H th ng pháp lu t..................................................................................................................
25
3.3. KKT Chân Mây - L ng Cô trong m i liên h so sánh v i
Quy n
27
3.3.1. V trí
27

KKT Thâm

a lý, di n tích.............................................................................................................

3.3.2. Mô hình và chi n l
28

c phát tri n........................................................................................

3.3.3. Các chính sách u ãi...........................................................................................................
29
3.3.4. Th c tr ng phát tri n c
31

s h t ng c ng.........................................................................

a) V n ngân sách c p...................................................................................................................
31

w

vi

w

b) Ngu n v n huy
32

ng t các nhà

u t...............................................................................


3
.
3
.
5
.
N
h
n
g
k
t
q
u
t
c
3
3

C
35

c u ngành ngh trong KKT............................................................................................

c) Ho t
37

ng xu t kh u và ngu n thu ngo i t.........................................................................

d) T o vi c làm và thu nh p cho ng
38

i lao

ng.................................................................

3.4. K t lu n.............................................................................................................................................
39
CHƯƠNG 4: KHUYẾN NGHỊ CHÍNH SÁCH.............................................................................
41
4.1.
41

nh h

ng phát tri n chung

i v i các KKT Vi t Nam....................................................

4.2. Nhóm chính sách v h th ng lu t pháp và c
41

ch qu n lý..................................................

4.2.1. C ch qu n lý........................................................................................................................
41

a
)
T
h
u
h
ú
t
u
t
n
c
n
g
o
ài
(
F
D
I)
3
3

TÀI LI U THAM KH O..........................................................................................................................
48

b
)

PH L C.......................................................................................................................................................

50

4.2.2. Chính sách u ãi..................................................................................................................
42
4.2.3. Xây d ng hành lang pháp lý...............................................................................................
42
4.3. Nhóm chính sách phát tri n c s h t ng................................................................................
44
4.3.1. Các b c th c hi n................................................................................................................
44
4.3.2. Ngu n l c
44

u t.....................................................................................................................

4.4. Nhóm gi i pháp v phát tri n ngu n nhân l c.........................................................................
45
4.5.
45

i v i KKT Chân Mây - L ng Cô............................................................................................

F

F

D

D

P

P

w .

w
w

d

o
to


vi
i

cu-tra

DANH MỤC
CÁC TỪ
VIẾT TẮT

BQL
Ban qu n lý
ĐKKT
c khu kinh t
KCN
Khu công nghi p

KCX
Khu ch
xu t
KKT
Khu kinh t
NA (Non available)
Không có d
li u
NDT
Nhân dân t
QLNN
Qu n lý Nhà n
c

VSIP
Khu công nghi p Vi t
Nam Singapore

w
w

w .

d

o


to

cu-tra

w
w

viii


DANH MỤC BẢ
ng 2.1 Các KKT Trung Qu c .........................................................................................
ng 2.2. u t n c ngoài t i các KKT Trung Qu c giain 1980 – 1993.....................
ng 2.3

Thành qu xu t kh u c a 5 KKT Trung Qu

ng 2.4

Thu ngân sáchKKT Trung Qu c ..............

ng 3.1

Th i gian c p Gi y ch ng nh n u t t i BQ

ng 3.2

V n u t CSHT t ngân sách c p trên a bà

ng 3.3 V n u t CSHT t khu v c t nhân t i KKT Chân Mây - L ng Cô, n m 2011 ....
ng 3.4

Tình hình thu hút v n FDI tr c và sau kh

ng 3.5

Tình hình thu hút v n FDI tr c và sau khi

1979 - 1984 ...........................................................................................................................
ng 3.6

C c u ngành ngh t i KKT Chân Mây - L

ng 3.7

So sánh s l ng lao ng t i m t s Khu .....

F

F

D

D

P

P

ix

to

to

w

w

w

w

w

w

.
d

.

o

d
cu-tra

o

DANH MỤC CÁC HÌNH
Hình 2.1 B n

v trí các
17

c khu kinh t

Trung Qu c

cu-tra


Hình 3.1 V trí c a Khu kinh t
Nam Á và Th

Chân Mây - L ng Cô trong khu v c
gi i

ông

28
Hình 3.2. So sánh c c u ngành ngh
37

các khu

F

F

D

D

P

P

x

to

to

w

w

w

w

w

w

.
d

.

o

d
cu-tra

o

cu-tra

LỜI CẢM ƠN
Trân tr ng c m n Quý Th y Cô và toàn th
trình Gi ng d y Kinh

CBCNV t i Ch

ng

Fulbright ã t o cho tôi m t môi tr ng h c t p h t s c chuyên nghi p
và nghiêm túc. c bi t tôi mu n g i l i c m n sâu s c nh t n Ti n s V
Thành T Anh ã r t t n tình h ng
n giúp tôi hoàn thi n lu n v n này. Và qua ây c ng xin c g i l i c m
n n các b n, các anh ch h c viên ã giúp , chia s nh ng ki n th c, kinh
nghi m v i tôi trong th i gian c t p t i Ch ng trình này.

T
á
c
g
i
l
u

n


v
n

n
g
X
u
â
n
G
i
a
n
g

w
w



CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU
1.1. Bối cảnh nghiên cứu
Các lo i hình KKT ã có m t quá trình hình thành, phát tri n t lâu i
các n c trên th gi i và ngày càng th hi n c vai trò nh t nh trong vi c thu
hút v n u t n c ngoài, o vi c làm, t ng c ng xu t kh u. m t s n c, mô hình
KKT còn nh là m t công c th nghi m chính sách trong quá trình chuy n
i n n kinh t .

Theo báo cáo c a Ngân hàng th gi i n m 2011 v KKT, thì hi n nay
có r t nhi u lo i mô hình KKT khác nhau c áp d ng trên th gi i và k t qu
t c c a các KKT c ng r t khác nhau. Có nh ng n c thì ã r t thành công
khi áp d ng mô hình này (nh Trung Qu c, Hàn Qu c, Dubai…), nh ng c
ng có nhi u n c ã g p th t b i ho c ch t c nh ng thành công trong giai n u
sau ó b c l nh ng h n ch khi ph i i u v i nh ng thách th c trong b i c nh m
i (nh Bangladesh, Honduras, Mauritus và m t s n c Châu phi…).
Ch ng trình phát tri n KKT Vi t Nam ra i vào n m 2003, tr i qua g
n 10 n m i vào ho t ng, hi n nay c n c ã có t t c 18 KKT c ra quy t nh
thành l p v i t ng di n tích 730.553 ha, chi m 2,2 % t ng di n tích c n c.
M c dù có nhi u có nhi u l i th v v trí a lý, c áp d ng các chính sách u ãi
cao nh t, và nh ng u ki n thu n l i v c s h ng c ng, tuy nhiên các KKT Vi
t Nam hi n nay v n ch a t c nh ng thành công nh mong i. T i H i ngh t
ng k t 20 n m công tác phát tri n KCN, KCX, KKT Vi t Nam, các


q

NN c ng ã nhìn nh n m t s b t c p, h n ch i v i KKT nói riêng và các lo i

u

hình “khu” nói chung c a Vi t Nam hi n nay ó là:

a
n

(1) Ch t l ng thu hút u t và hàm l ng công ngh , tính phù h p v
ngành ngh trong c c u u t ch a cao.
(2)

Q

Công tác n bù, gi i phóng m t b ng, xây d ng k t c u h t ng

còn g p nhi u khó kh n, v ng m c.

L

w
w

(3) C ch , chính sách
ti p t c hoàn

i v i KKT v n còn nhi u

mv

ng m c c n

1

thi n .
Là m t n c i sau trong vi c phát tri n mô hình KKT, Vi t Nam có
nhi u l i th t vi c h c h i kinh nghi m thành công và th t b i c a các n c i
tr c. Vì v y, r t c n có nh ng nghiên c u v các KKT trên th gi i so sánh
và rút ra bài h c kinh nghi m cho Vi t Nam.
Trong s các n c ang áp d ng mô hình phát tri n KKT thì Trung
Qu c là n c có r t nhi u nét t ng ng v i Vi t Nam c v kinh t l n chính tr .

Mô hình phát tri n và m c tiêu t ra i v i KKT c ng t ng i gi ng mô hình
KKT Vi t Nam, ó là mô hình KKT t ng p, c hình thành trong b i c nh c
hai n c này u th c hi n các chính sách c i cách kinh t , vì v y ngoài các
m c tiêu c b n mà các KKT trên th gi i u h ng n thì các KKT c a Vi t
Nam và Trung Qu c còn là “phòng thí nghi m” cho vi c áp d ng các
chính sách m i. Bên c nh ó, Trung Qu c là m t trong s các n c t thành
công nh t trong vi c phát tri n các KKT, vì v y ây là mô hình lý t ng


c
h
o
V
i

nh ng òi h i khách quan ó, thông quatài nghiên c u này, tác gi mong
mu n
c góp m t ph n nh c a mình vào vi c phân tích, tìm hi u nh ng
nguyên nhân d n n s n ch c a KKT Vi t Nam trong m i liên h so sánh v
i mô hình c a n c khác t ó rút ra nh ng bài h c chính sách h ng n s thành
công i v i ch ng trình KKT Vi t Nam.

t

1.2. Mục tiêu nghiên cứu
Vì nh ng gi i h n nh t nh nên tài ch t p trung vào nghiên c u d a

N
a
m

n
g
h
i
ê
n
c
u
h
c
h
i
.

trên m t s khía nh nh mô hình, chi n l c phát tri n, c ch chính sách và
phát tri n h t ng c s c a các KKT trên th gi i (trong ó t p trung ch y u
vào mô hình KKT c a Trung Qu c) t ó rút ra bài h c kinh nghi m áp d
ng vào tình hu ng c th Vi t Nam.


1T

Minh, 2012

w
w

1.3. Câu hỏi nghiên cứu
1. Nh ng kinh nghi m thành công và th t b i c a KKT trên th gi i?
(Trong ó tác gi s i sâu vào nghiên c u nh ng y u t d n n thành công

c a KKT Trung Qu c).
2. Th c tr ng phát tri n c a KKT Vi t Nam, tình hu ng c th t i KKT Chân
Mây – L ng Cô?
3. Nh ng gi i pháp chính sách t ra i v i KKT Vi t Nam là gì?
1.4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu: T p trung ch y u vào các KKT t ng h p
nh KKT Trung Qu c và KKT ven bi n Vi t Nam.
Phạm vi nghiên cứu: KKT Vi t Nam (trong ó tác gi t p trung
vào tình hu ng c th KKT Chân Mây – L ng Cô) trong m i liên h so
sánh v i KKT Trung Qu c (tình hu ng c th là KKT Thâm Quy n).
Lý do tác gi l y mô hình các KKT Trung Qu c so sánh v i các
KKT Vi t Nam b i vì hai mô hình này có r t nhi u m t ng ng: lo i hình
ho t ng, b i c nh ra i và các c tiêu h ng n. Ngoài ra, các KKT Trung Qu
c là m t trong nh ng ví d tiêu bi u cho
thành công c a ch ng trình phát tri n KKT trên th gi i vì v y nó r t ángh c h i.
1.5. Cơ sở lý thuyết và các nghiên cứu trước
1.5.1. Cơ sở lý thuyết


t v t h p và kinh t h c m i cho c nh tranh c a Micheal E.Porter; và lý
L

thuy t c nh tranh xu ng áy.

ý

1.5.2. Các nghiên cứu trước
Nghiên c u c a Shahu Hamees P.M, n m 1996; và Gao

t

Guanjiang & Long Guo Qiang KKT Trung Qu c, n m 1996.

h

ng k t nh ng kinh nghi m và tri n v ng c a Khu kinh t t do

u

Trung Qu c sau h n 20 n m c a Guangwen Meng, n m 2009.

y

F

F

D

D

P

P

4

to

w

to

w
w

w

w

w

.
d

.

o

d
cu-tra

o

Khu kinh t m Chu Lai và s phát tri n nông thôn: Phòng thí
nghiệm cho sự đổi mới thể chế và chính sách của một nền kinh
tế kế hoạch hóa tập trung c a Ti n s V Thành T Anh và các c ng
s , n m 2006.
Nghiên c u tác ng c a chính sách u ãi, bài h c t nghiên c u
tình hu ng: Xé rào trong ưu đãi đầu tư của các tỉnh trong bối

cảnh phân cấp ở Việt Nam: “sáng kiến” hay “lợi bất cập hại” c
a Ti n s V Thành T Anh và các c ng s , n m 2007.
Báo cáo nghiên c u c a Ngân hàng th gi i v KKT n m 2011.
1.6. Phương pháp nghiên cứu
Tác gi s s d ng ph ng pháp nghiên c u tình hu ng k t h p v i ph
ng pháp phân tích và so sánh nghiên c u.

cu-tra


w
w

CHƯƠNG 2: TỔNG QUAN VỀ KHU KINH TẾ TRÊN THẾ
GIỚI, CÁC YẾU TỐ
THÀNH CÔNG VÀ NHỮNG THÁCH THỨC TRONG BỐI
CẢNH MỚI
2.1. Tổng quan về sự phát triển Khu kinh tế trên thế giới
Các KKT trên th gi i t n t i d i nhi u hình th c khác nhau, v i nhi
u tên g i khác nhau nh : khu th ng m i t do, khu ch xu t, khu công nghi
p t do, c khu kinh t (Trung Qu c), khu kinh t ven bi n (Vi t Nam)… M c
dù v y, “…về cơ bản thì các KKT đều có chung đặc điểm là một phần
lãnh thổ có những quy chế đặc biệt, khác biệt hẳn với các quy định
cho cùng đối tượng đối với những phần còn lại của nền kinh tế, bao
gồm mức độ tự do hóa trong quy định về chế độ thuế quan đối với
hàng hóa xuất - nhập khẩu, chế độ kiểm soát hải quan, chế độ quản lý
hoạt động kinh doanh ở trong nội khu…, theo hướng tạo ra một sức
2

hấp dẫn hơn hẳn các vùng khác nhằm thu hút nguồn lực phát triển” .

2.1.1. Cơ sở hình thành các KKT3
1. Thu hút v n u t tr c ti p n c ngoài (FDI): d a trên l i th c s h t ng
ng b hi n i, c ch qu n lý u ãi và thông thoáng, quy t các ngành ngh có
liên quan v i nhau… làm gi m chi phí ho t ng cho các doanh nghi p
(theo lý thuy t t h p Micheal Porter, xem ph l c 2) và ây là c s thu hút
các nhà u t n c ngoài.


2.
p
h

c v nh “van áp l c” nh m gi m b t tình tr ng th t nghi p v i quy mô l
n.
3.

H tr cho chi n l c m c a và c i cách m r ng n n kinh t : KKT là

công c cho phép các qu c gia thúc y và a d ng ho t ng xu t kh u. Các
KKT v a giúp khuy n khích xu t kh u v a cho phép duy trì các hàng rào
ngo i th ng.

2 Bùi T t Th ng, 2011
3

Ph n này tác gi d a trên nghiên c u c aWorld Bank, n m 2011 v KKT.

w
w

4.

Là phòng thí nghi m cho vi c áp d ng các chính sách và c ch

m i: các chính sách FDI, t ai, lao ng, giá và h th ng lu t pháp s c áp d
ng và ki m tra trong các KKT tr c lúc a vào áp d ng cho toàn b n n kinh
t.
2.1.2. Phân loại các KKT
c dù mô hình KKT trên th gi i r t a d ng, song d a trên quy
mô và m c tiêu ho t ng có th phân lo i các KKT thành 3 nhóm nh
4

sau :
Nhóm 1: Nhóm các KKT có tính th ng m i


N

u i nh t, bao g m các khu th ng m i t do nh : kho ch a hàng mi n thu ,

h

kho quá c ng, khu m u d ch t do…

ó
m
n

Nhóm 2: Nhóm các KKT có tính ch t công nghi p, bao g m: các
khu công nghi p, khu ch xu t và khu công ngh cao.

Nhóm 3: Nhóm các KTT mang tính t ng h p

à
y

i n i dung ho t ng mang tính t ng h p t công nghi p, d ch v , du
l ch, tài chính, ngân hàng, nghiên c u khoa h c, k thu t c tri n khai trên
quy mô l n trong m t ph m vi lãnh th r ng. Các KKT lo i này ngoài m c

c
ó

tiêu thu hút FDI, thúc y xu t kh u, t o vi c làm thì nó còn là “phòng thí
nghi m” cho nh ng chính sách m i các n c “chuy n i” nh Trung Qu c
hay Vi t Nam.

l
c

2.1.3. Tóm lược những thành công và thất bại của các KKT trên thế
giới

h
Hi n nay trên th gi i có kho ng 3.500 KKT phân b 130 qu c gia.
s

Các KKT c chi m kho ng 200 t USD giá tr xu t kh u toàn c u và t o ra
kho ng 40 tri u vi c làm. Mô hình này ã r t thành công nhi u n c. Ch ng

l

h n nh Dominica, các KKT ã t o ra h n

â

4

w
w

World Bank, 2011


1

ng trong vi c a t n c này thoát kh i m t n c nông nghi p. Nh ng câu

0

chuy n thành công t ng t c ng c nhìn th y các n c khác nh Maurtius,

0

Hàn Qu c, ài Loan, Trung Qu c .

5

.
0

Qua báo cáo nghiên c u c a Ngân hàng th gi i v KKT n m 2011, s

0

thành công c a các KKT là không ng u. Có nh ng mô hình thành công r

0

c r và v n duy trì phát tri n n nh cho n nay, c ng có nh ng mô hình th t b
i ho c ch t c thành công trong b c u và sau ó b c l c nhi u h n ch . C n c

v

vào chi n l c xây d ng l i th c nh tranh và thành qu t c, báo cáo ã chia

i

các KKT trên th gi i thành 2 mô hình nh sau:
Mô hình truyền thống: ch y u d a trên l i th c nh tranh là chi phí

c

lao ng th p và các chính sách u ãi u t , ví d nh các n c Bangladesh,
l

Honduras… Mô hình này ng ã thu c nh ng thành công nh t nh vào nh

à

ng n m 80 c a th k XX trong vi c thu hút FDI, t o vi c làm, thúc y xu t

m

kh u, tuy nhiên nó ã g p ph i h n ch :

v

- Không th duy trì s phát tri n n nh trong m t th i gian dài khi mà

à

chi phí lao ng ng lên và các các u ãi th ng m i không còn là m t l i th
c nh tranh n a do s ra i a WTO và s phát tri n m nh m c a các hi p nh

g

th ng m i khác.

ó
p

-

n ch trong vi c thu hút các ngành công ngh cao, có giá tr gia

t ng l n và a d ng hóa các ho t ng xu t kh u.
p
h
n

Ví d v tr ng h p c a Bangladesh: các KKT c a n
vào nh ng n m

c này ra

1980 và c ng ã t c m t s thành công nh t nh. Trong giai n 1994 – 1999,
bình quân v n FDI ch y vào các KKT c a n c này t 52 tri u USD/n m. n

q

n m 2009, v n FDI tích l y t i các KKT n c này lên n 1,5 t USD, chi m

u

22% giá tr v n FDI c a c

a

c. ho t ng xu t kh u, các KKT n c này c ng t c s t ng tr ng nhanh và

n

n nh v i t l t ng tr ng bình quân là 23% trong giai n 1993 – 2008, chi

t
r

m 18% giá tr

i