Hoàn thiện tổ chức và hoạt động của hệ thống quỹ tín dụng nhân dân việt nam

i

L I CAM ðOAN
Tôi xin cam ñoan ñây là công trình nghiên
c u c a riêng tôi. Các d li u nêu trong lu n án
là trung th c và có ngu#n g$c rõ ràng.

Tác gi lu n án

Doãn H u Tu


ii

M CL C
Trang
TRANG PH BÌA
L I CAM ðOAN.................................................................................................................. i
M C L C ............................................................................................................................ ii
DANH M C CÁC CH

VI T T!T ................................................................................iii

DANH M C CÁC B"NG, SƠ ð&, BI'U ð&................................................................ iv
M) ð*U............................................................................................................................... 1
Chương 1: T+NG QUAN V- T+ CH.C VÀ HO0T ð1NG C2A H3 TH4NG
QU5 TÍN D NG NHÂN DÂN..................................................................... 11
1.1' Khái quát v* Qu, tín d.ng nhân dân........................................................................ 11
1.2' Khái quát v* h th$ng Qu, tín d.ng nhân dân ......................................................... 23
1.3' Các nhân t1 2nh hư4ng t5i t1 ch c và ho6t ñ7ng c a h th$ng Qu, tín d.ng
nhân dân 4 m7t qu$c gia ......................................................................................... 46

1.4' Kinh nghi m m7t s$ nư5c v* t1 ch c và ho6t ñ7ng c a h th$ng Qu, tín d.ng
nhân dân .................................................................................................................. 48
Chương 2: TH8C TR0NG V- T+ CH.C VÀ HO0T ð1NG C2A H3 TH4NG
QU5 TÍN D NG NHÂN DÂN VI3T NAM ................................................ 63
2.1' Quá trình hình thành và phát tri=n............................................................................ 63
2.2' Th c tr6ng t1 ch c và ho6t ñ7ng c a h th$ng Qu, tín d.ng nhân dân Vi t Nam .. 75
2.3' ðánh giá th c tr6ng t1 ch c và ho6t ñ7ng c a h th$ng Qu, tín d.ng nhân dân
Vi t Nam................................................................................................................ 109
Chương 3: GI"I PHÁP HOÀN THI3N T+ CH.C VÀ HO0T ð1NG C2A H3
TH4NG QU5 TÍN D NG NHÂN DÂN VI3T NAM ............................. 140
3.1' Cơ h7i và thách th c ñ$i v5i h th$ng Qu, tín d.ng nhân dân Vi t Nam ............. 140
3.2' ðFnh hư5ng phát tri=n h th$ng Qu, tín d.ng nhân dân Vi t Nam ....................... 143
3.3' M.c tiêu và yêu cHu c a vi c hoàn thi n t1 ch c và ho6t ñ7ng c a h th$ng
Qu, tín d.ng nhân dân vi t nam ............................................................................ 147
3.4' Gi2i pháp hoàn thi n t1 ch c và ho6t ñ7ng c a h th$ng Qu, tín d.ng nhân dân
Vi t Nam ................................................................................................................ 150
3.5' M7t s$ kiKn nghF..................................................................................................... 194
K T LU:N....................................................................................................................... 199
DANH M C CÁC CÔNG TRÌNH ðà CÔNG B4 C2A TÁC GI" .......................... 202
TÀI LI3U THAM KH"O............................................................................................... 203


iii

DANH M C CÁC CH

VI T T!T

BKS

Ban Ki=m soát

BKT

Ban Ki=m tra

CAD

ðô' la Canaña

CQTT

Cơ quan ThưPng tr c

ðHTV

ð6i h7i thành viên

HðQT

H7i ñ#ng qu2n trF

HðGS

H7i ñ#ng giám sát

HH

Hi p h7i

HTX

HSp tác xã

HTX TD

HSp tác xã tín d.ng

NH

Ngân hàng

NHNN

Ngân hàng Nhà nư5c

NHTM

Ngân hàng thương m6i

QTD

Qu, Tín d.ng

QTDND

Qu, Tín d.ng Nhân dân

QTDNDCS

Qu, Tín d.ng Nhân dân cơ s4

QTDNDKV

Qu, Tín d.ng Nhân dân khu v c

QTDNDTW

Qu, Tín d.ng Nhân dân Trung ương

QAT

Qu, An toàn

ROA:

LSi nhu n sau thuK/T1ng tài s2n (Return on Assets)

ROE

LSi nhu n sau thuK/V$n ch s4 h u (Return on Equity)

TCTD

T1 ch c tín d.ng

TGð

T1ng giám ñ$c

TTK

T1ng thư ký

VPGS & ATTC

Văn phòng Giám sát và An toàn tài chính

VND

ð#ng Vi t Nam

WOCCU

H7i ñ#ng Liên minh Tín d.ng ThK gi5i.


iv

DANH M C CÁC B"NG, SƠ ð&, BI'U ð&
DANH M C B"NG, SƠ ð&

B ng 1.1' S khác nhau cơ b2n gi a QTDND so v5i NHTM c1 phHn.............19
Sơ ñ 1. 1' Mô hình liên kKt c a m7t h th$ng QTDND tiêu bi=u ...................29
Sơ ñ 1. 2 ' Cơ cfu t1 ch c c a m7t QTDND CS tiêu bi=u..............................34
Sơ ñ 1. 3 ' Cơ cfu b7 máy c a Cơ quan ñi*u ph$i h th$ng ...........................44
Sơ ñ 1. 4 ' Mô hình h th$ng QTD Desjardins (Gi2n lưSc) ............................50
Sơ ñ 2. 1 Mô hình h th$ng QTDND giai ño6n thí ñi=m ...............................69
Sơ ñ 2. 2 Mô hình h th$ng QTDND khi kKt thúc c ng c$, chfn chjnh .......71
Sơ ñ 2. 3 ' Mô hình h th$ng QTDND hi n nay .............................................76

Sơ ñ 2. 4

Cơ cfu t1 ch c c a m7t QTDND CS hSp nhft ch c năng qu2n
trF v5i ñi*u hành.............................................................................85

Sơ ñ 2. 5 ' Cơ cfu t1 ch c c a m7t QTDND CS tách b6ch ch c năng qu2n
trF v5i ñi*u hành.............................................................................86
Sơ ñ 2. 6 ' Cơ cfu t1 ch c c a QTDND TW...................................................95
Sơ ñ 2. 7 ' Cơ cfu t1 ch c c a Hi p h7i QTDND Vi t Nam ........................107
Sơ ñ 3. 1 ' ð* xuft mô hình h th$ng QTDND Vi t Nam ............................153
Sơ ñ 3.2 ð* xuft cơ cfu t1 ch c c a QTDND CS .......................................171


v
DANH M C BI'U ð&
Bi u ñ 2.1 ' Dikn biKn v$n huy ñ7ng bình quân/QTDND CS.........................87
Bi u ñ 2.2 Dikn biKn tình hình dư nS cho vay bình quân/QTDND CS..........88
Bi u ñ 2.3 Dikn biKn s$ ti*n bình quân/món vay t6i các QTDND CS ..........89
Bi u ñ 2.4 Dikn biKn tl l nS quá h6n c a các QTDND CS ..........................89
Bi u ñ 2.5 Dikn biKn tăng trư4ng v$n huy ñ7ng ti*n gmi c a QTDND TW ...... 97
Bi u ñ 2.6 Dikn biKn tình hình doanh s$ cho vay c a QTDND TW..............99
Bi u ñ 2. 7 Tình hình ñi*u hòa v$n kh2 d.ng thông qua QTDND TW ......100
Bi u ñ 2. 8 ' Dikn biKn s$ lưSng thành viên bình quân/QTDND CS ............111
Bi u ñ 2.9 ' Dikn biKn t1ng ngu#n v$n bình quân/QTDND CS....................116
Bi u ñ 2.10 ' Dikn biKn tình hình v$n ñi*u l bình quân/QTDND CS..........117
Bi u ñ 2.11 Tình hình tăng trư4ng t1ng ngu#n v$n c a QTDND TW ........118
Bi u ñ 2.12 ' Dikn biKn tình hình v$n t có bình quân/QTDND CS ............123
Bi u ñ 2.13 Dikn biKn tình hình các chj tiêu lSi nhu n c a các QTDND CS ..125
Bi u ñ 2.14 ' Dikn biKn tình hình các chj tiêu lSi nhu n c a QTDND TW .129

1

M) ð*U
1> TÍNH C?P THI T C2A ð- TÀI LU:N ÁN

Ngày 27/7/1993, Th

tư5ng Chính ph

ban hành QuyKt ñFnh s$

390/Qð'TTg v* vi c tri=n khai thí ñi=m thành l p QTDND. Sau hơn 16 năm
ho6t ñ7ng, h th$ng Qu, Tín d.ng nhân dân (sau ñây viKt tnt là QTDND) ñã
góp phHn gi2i quyKt nhu cHu b c thiKt v* v$n cho s2n xuft kinh doanh, dFch v.
và ñPi s$ng c a ngưPi dân; góp phHn tích c c vào chuy=n dFch cơ cfu kinh tK,
th c hi n m.c tiêu xoá ñói, gi2m nghèo và h6n chK n6n cho vay nqng lãi. Xây
d ng và phát tri=n h th$ng QTDND ñưSc xem là m7t trong nh ng gi2i pháp
hàng ñHu trong phát tri=n kinh tK nông nghi p' nông thôn Vi t Nam.
Mqc dHu ñã ñ6t ñưSc nh ng kKt qu2 rft kh2 quan nhưng h th$ng
QTDND cũng ñang gqp ph2i nh ng khó khăn, thách th c trên con ñưPng
phát tri=n b*n v ng; ñqc bi t là trong ñi*u ki n các QTDND v5i quy mô bé
nht nhưng l6i ph2i c6nh tranh ngày càng gay gnt v5i các lo6i hình TCTD
khác. H th$ng QTDND chj có th= vưSt qua ñưSc nh ng khó khăn, thách
th c khi khnc ph.c ñưSc nh ng mqt yKu kém và phát huy ñưSc các ñqc tính
ưu vi t c a lo6i hình TCTD hSp tác, nhft là v* kh2 năng liên kKt v* t1 ch c
và ho6t ñ7ng gi a các ñơn vF cfu thành h th$ng QTDND. Tuy nhiên, ñây l6i
chính là m7t trong nh ng ñi=m yKu nhft hi n nay do t1 ch c và ho6t ñ7ng
c a h th$ng QTDND chưa ñưSc hoàn thi n.
Nhum góp phHn gi2i quyKt vfn ñ* b c xúc ñó, ñ* tài “Hoàn thi n t

ch c và ho t ñ ng c a h th!ng QTDND Vi t Nam” ñã ñưSc l a chxn ñ=
nghiên c u.
Là ngưPi ñưSc tr c tiKp tham gia vào quá trình xây d ng h th$ng
QTDND ty nh ng ngày ñHu tiên ñKn nay, tác gi2 ñã có ñi*u ki n tiKp c n v5i
cơ s4 lý lu n cũng như kinh nghi m v* hoàn thi n t1 ch c và ho6t ñ7ng c a


2
h th$ng QTDND 4 m7t s$ nư5c trên thK gi5i, ñqc bi t là h th$ng QTD
Desjardins 4 Québec, Canaña và h th$ng NH HTX ð c. Thông qua vi c th c
hi n ñ* tài nghiên c u này, tác gi2 mong mu$n ñ* xuft nh ng gi2i pháp thiKt
th c, phù hSp v5i ñi*u ki n th c tikn và có tính kh2 thi cao nhum góp phHn hoàn
thi n t1 ch c và ho6t ñ7ng c a h th$ng QTDND Vi t Nam trong thPi gian t5i.
2> TÌNH HÌNH NGHIÊN C.U ð- TÀI

2.1> ) các nưFc trên thJ giFi
Sau gHn 200 năm k= ty khi ý tư4ng ñHu tiên v* QTDND ra ñPi, trên
thK gi5i ñã có rft nhi*u công trình nghiên c u v* lo6i hình TCTD này. Lý
lu n v* QTDND ñưSc hình thành và phát tri=n như là m7t môn khoa hxc, ñã
ñưSc ñưa vào gi2ng d6y chính th c t6i nhi*u trưPng ñ6i hxc 4 nhi*u nư5c
trên thK gi5i, nhft là 4 các nư5c có h th$ng QTDND phát tri=n như
Canada, ð c, Pháp, Ireland,….
Trên thK gi5i, Robert Owen' nhà kinh tK hxc ngưPi Anh, ñưSc xem là
m7t trong nh ng “cha ñ~” c a ý tư4ng HTX v5i nh ng n7i dung ñưSc trình
bày trong cu$n “A New View of Society, Essays on the Formation of
Character” (T6m dFch là: “M7t cái nhìn m5i v* xã h7i, lu n v* s hình thành
ñqc tính”). Nh ng ý tư4ng v* HTX và c7ng ñ#ng t phát tri=n b*n v ng c a
ông ñưSc chào ñón n#ng nhi t 4 Anh, Ai'rơ' len và M,. Mqc dù vi c ng
d.ng các lý thuyKt c a Robert Owen vào th c tikn t6i các các nư5c này ñã
không thành công như mong ñSi nhưng nó ñã tr4 thành n*n t2ng phát tri=n

các t1 ch c HTX t6i các nư5c phát tri=n sau này.
Theo Heffernan & Gorman, thành công c a lo6i hình QTDND d a
trên n*n t2ng c a 4 yKu t$: tính t ch , s bình ñ$ng, tính tương h& và s t
nguy*n. Vào nh ng năm 1980, QTDND ñưSc xem là phương ti n ñ= ph.c
hưng kinh tK ñFa phương, phát tri=n c7ng ñ#ng và là phương ti n ñ= ngưPi
nghèo t tương trS l•n nhau.


3
Cho ñKn nay, có hai phương pháp tiKp c n ch yKu thưPng ñưSc v n
d.ng trong nghiên c u v* QTDND dư5i góc ñ7 kinh tK. Phương th c tiKp c n
th nhft t+p trung vào nghiên c0u c1u trúc pháp lý c a QTDND v;i tư cách
là nhcách th0c cung c1p, phân bH dEch vD tài chính c a nó. Phương pháp tiKp c n
th hai t+p trung nghiên c0u mKi quan h* gicác thành viên c a nó.
V5i phương pháp tiKp c n th nhft, trư5c ñây ñã có m7t s$ nhà lý lu n
tiêu bi=u nghiên c u v* cfu trúc truy*n th$ng c a QTDND như Taylor
(1971), Flannary (1974), Cargill & Meyer (1981), Smith (1984). Các công
trình nghiên c u c a hx ñã nhfn m6nh ñKn s xung ñ7t quy*n lSi n2y sinh
gi a các thành viên trong vi c xác ñFnh chính sách ho6t ñ7ng c a QTDND:
trong khi nh ng thành viên gmi ti*n ñòi hti m c lãi suft tiKt ki m cao nhft có
th= thì các thành viên vay v$n l6i mu$n ñưSc hư4ng m c lãi suft tín d.ng
càng thfp càng t$t. Rõ ràng là hai m.c tiêu này xung ñ7t v5i nhau và có nguy
cơ tác ñ7ng ñKn kh2 năng b*n v ng c a QTDND. Vfn ñ* ñqt ra là QTDND
v n d.ng chính sách nào ñ= dung hoà m$i xung ñ7t ñó?
V* sau, m7t s$ nhà nghiên c u như Besley, Coate & Loury (1993) ñã
phân tích m$i quan h gi a tín d.ng và tiKt ki m trong các QTDND 4 các
nư5c ñang phát tri=n; Banerjee & Guinnane (1994), Emmons & Mueller
(1998) ñã t p trung làm rõ ñ7ng cơ c a các thành viên trong Ngân hàng HTX

4 ð c ; còn Davids (1998) l6i chú trxng nghiên c u v* kh2 năng b*n v ng
c a các QTDND. Mqc dù các khuôn m•u k, thu t nghi p v. ñã thay ñ1i trong
nh ng năm gHn ñây, song các n7i dung cơ b2n ñưSc nghiên c u sau này v•n
xoay quanh vfn ñ* qu2n trF và cơ cfu riêng bi t c a tyng QTDND.
Dư5i phương pháp tiKp c n th hai, QTDND ñưSc xem là có cfu trúc
qu2n lý tương ñ$i yKu hơn so v5i các TCTD thương m6i do nh ng nhưSc


4
ñi=m c a hình th c qu2n lý dân ch , c. th= là không m7t cá nhân hay m7t
nhóm ngưPi nào có th= can thi p m6nh mƒ vào vi c thiKt l p kl lu t ñ$i v5i
công tác qu2n lý khi các chính sách hoqc vi c thi hành c a QTDND không ñi
theo ñúng ñFnh hư5ng (Rasmusen, 1988). ði*u ñó ñưSc lý gi2i b4i nguyên tnc
qu2n lý “m„i thành viên, m7t phiKu bHu”, khi mà s$ lưSng thành viên c a m7t
QTDND thưPng rft l5n. Vfn ñ* ñqt ra là làm thK nào ñ= QTDND có th= t#n
t6i b*n v ng khi mà chúng ph2i ñ$i mqt v5i nh ng r i ro ti*m …n trong công
tác qu2n lý?
Cũng như hHu hKt các vfn ñ* khoa hxc xã h7i khác, lý lu n v* t1 ch c
và ho6t ñ7ng h th$ng QTDND cũng không ngyng phát tri=n. Ví d., v* cơ
cfu t1 ch c, hHu hKt các h th$ng QTDND ñ*u tr2i qua m7t quá trình chuy=n
ñ1i ty mô hình 3 cfp sang mô hình 2 cfp. Vi c tái cơ cfu h th$ng này ñ*u
xuft phát ty yêu cHu c a th c tikn và d a trên nh ng cơ s4 lý lu n v*
QTDND.
2.2> ) Vi t Nam
Ngay ty năm 1927, trong cu$n ðưPng Kách m nh, Ch tFch H# Chí
Minh (lúc ñó lfy tên là Nguykn Ái Qu$c) ñã ñ* c p ñKn ý tư4ng xây d ng
HTX 4 nư5c ta. ðKn năm 1947, trong b c thư gmi gi5i ñi*n ch nông gia Vi t
Nam, NgưPi viKt: “HSp tác xã là gì? Nói tóm l6i, HSp tác xã là hSp v$n, hSp
s c v5i nhau. V$n nhi*u, s c m6nh, thì khó nhxc ít mà lSi ích nhi*u” [11] .
NgưPi cũng ñã chj rõ s cHn thiKt c a c a HTX: “Nông dân ta giàu thì nư5c ta

giàu. Nông dân mu$n giàu, nông nghi p mu$n thFnh, thì cHn ph2i có HSp tác
xã” [11]. Như v y, có th= nói Ch tFch H# Chí Minh là ngưPi ñHu tiên ñ* c p
ñKn vfn ñ* HTX 4 nư5c ta.
Tuy nhiên, lý lu n v* lĩnh v c QTDND còn khá m5i m~ và ít ñưSc ph1
biKn 4 Vi t Nam. Lý thuyKt v* QTDND hHu như chưa ñưSc ñ* c p trong
chương trình gi2ng d6y 4 các trưPng ñ6i hxc. Mqc dù v y, trong thPi gian qua


5
cũng ñã có m7t s$ công trình khoa hxc nghiên c u công b$ dư5i d6ng ñ* tài
cfp B7, ngành, lu n án tiKn s, và lu n văn th6c s,. Nh ng công trình này ñã
nghiên c u v* h th$ng QTDND dư5i nh ng góc ñ7 và ph6m vi khác nhau.
M7t s$ gi2i pháp cũng như ñ* xuft c a các công trình này ñã ñưSc v n d.ng
thành công trong th c tK. Có th= k= ra m7t s$ công trình nghiên c u tiêu bi=u
có liên quan ñKn ñ* tài lu n án như:
' Trong lu n án tiKn sĩ kinh tK, v5i ñ* tài “Nh ng gi2i pháp ñ2m b2o an
toàn cho ho6t ñ7ng c a h th$ng QTDND Vi t Nam” (b2o v năm 2003), tác
gi2 TrHn Quang Khánh ñã t p trung nghiên c u vfn ñ* b2o ñ2m an toàn cho
ho6t ñ7ng c a h th$ng QTDND, phân tích th c tr6ng b2o ñ2m an toàn cho
ho6t ñ7ng c a h th$ng QTDND Vi t Nam, trong ñó ch yKu là ñ$i v5i các
QTDND CS trong giai ño6n ty năm 1995'2002; ty ñó ñ* xuft các gi2i pháp
gi2i quyKt nh ng vfn ñ* t#n t6i nhum nâng cao kh2 năng b2o ñ2m an toàn cho
ho6t ñ7ng c a h th$ng QTDND trong nh ng năm tiKp theo;
' Lu n án tiKn sĩ kinh tK c a tác gi2 Nguykn ðình Lưu v5i ñ* tài “Hoàn
thi n và phát tri=n h th$ng QTDND Vi t Nam” (b2o v năm 2008) t p trung
h th$ng hóa nh ng vfn ñ* lý lu n cơ b2n v* hoàn thi n và phát tri=n h th$ng
QTDND, phân tích làm rõ th c tr6ng c a quá trình hoàn thi n và phát tri=n h
th$ng QTDND Vi t Nam; trên cơ s4 ñó ñ* xuft các gi2i pháp, kiKn nghF nhum
hoàn thi n và phát tri=n h th$ng QTDND Vi t Nam trong thPi gian t5i;
' Lu n văn cao hxc c a tác gi2 Bùi Chính Hưng v5i ñ* tài “Gi2i pháp

xây d ng QTDND 4 Vi t Nam” (b2o v năm 2003) ñã t p trung h th$ng hóa
nh ng vfn ñ* lý lu n cơ b2n v* QTDND, phân tích, ñánh giá th c tr6ng c a
các QTDND trong giai ño6n c ng c$, chfn chjnh và ñ* xuft các gi2i pháp
nhum tiKp t.c xây d ng và phát tri=n QTDND Vi t Nam;
' Ngoài ra, trong thPi gian qua cũng ñã có nhi*u bài ñăng trên các t6p
chí chuyên ngành ñ* c p ñKn các khía c6nh khác nhau c a h th$ng QTDND


6
như: “ði*u hòa v$n trong h th$ng QTDND” (Ph6m Quang Vinh, TNp chí
Ngân hàng' Tháng 4/2001); “M7t s$ vfn ñ* v* mô hình t1 ch c c a QTDND”
(TrHn Quang Khánh, TNp chí Ngân hàng s$ 10/2003; “CHn có m7t lu t riêng
cho QTDND”, (Bùi Ngxc Thanh, TNp chí Ngân hàng, s$ chuyên ñ*' 2003);
“T1 ch c và ho6t ñ7ng c a h th$ng QTDND v5i Lu t Các t1 ch c tín d.ng”
(Văn T6o, TNp chí Ngân hàng, s$ chuyên ñ*'2003); “Lu t Các t1 ch c tín
d.ng ñ$i v5i ho6t ñ7ng c a h th$ng QTDND” (Ph6m H u Phương, TNp chí
Ngân hàng, s$ chuyên ñ*'2003); “H th$ng QTDND qua hơn 2 năm c ng c$,
chfn chjnh theo Chj thF 57 c a B7 Chính trF” (Nguykn ðình Lưu, TNp chí
Ngân hàng, s$ 1 + 2/2003); “Bàn v* cfu trúc và ch c năng, nhi m v. c a
Liên minh QTDND Vi t Nam” (Lê Phi Phu, T6p chí ThF trưPng Tài chính
Ti*n t , s$ 7/1998); “Lý thuyKt và th c tikn v n hành h th$ng QTDND 4
Vi t Nam” (Nguykn Nghĩa, T6p chí ThF trưPng Tài chính Ti*n t , s$ 8/1998”;
“CHn s5m hoàn chjnh mô hình QTDND cơ s4” (H2i Thành, TNp chí ThE
trưAng Tài chính Ti n t*, s$ 7/1999);…
Tuy nhiên, theo tác gi2 thì các công trình này ch yKu m5i dyng l6i 4
vi c ñánh giá t1ng kKt th c tikn ch chưa ñi sâu vào nghiên c u m7t cách có
h th$ng các cơ s4 lý lu n v* QTDND. Mqt khác, m„i công trình nghiên c u
nói trên m5i chj t p trung làm rõ m7t hoqc m7t s$ khía c6nh nào ñó c a h
th$ng QTDND. Hơn n a, hHu hKt các công trình nghiên c u ñã ñưSc th c
hi n ñã lâu (ngo6i try lu n án c a tác gi2 Nguykn ðình Lưu ñưSc b2o v

thành công năm 2008), ñKn nay b$i c2nh kinh tK' xã h7i và tình hình c a h
th$ng QTDND Vi t Nam ñã thay ñ1i rft nhi*u, nhft là k= ty khi nư5c ta gia
nh p T1 ch c Thương m6i ThK gi5i (WTO) và trong b$i c2nh cu7c kh ng
ho2ng tài chính nư5c M, có nguy cơ ngày càng lan r7ng, tác ñ7ng không ít
ñKn khu v c tài chính' ngân hàng c a Vi t Nam.


7
V5i tinh thHn tiKp thu, kK thya có chxn lxc các kKt qu2 nghiên c u c a
các công trình nghiên c u trư5c ñây, trong lu n án này, tác gi2 ñqc bi t quan
tâm ñKn vi c nghiên c u, ñ* xuft các nhóm gi2i pháp ñ#ng b7 nhum hoàn
thi n t1 ch c và ho6t ñ7ng c a h th$ng QTDND phù hSp v5i yêu cHu c a
tình hình m5i. ðqc bi t, tác gi2 ñã ñưa ra nh ng gi2i pháp có tính ñ7t phá
như: ñFnh hư5ng hoàn thi n t1 ch c h th$ng QTDND dư5i d6ng m7t t p
ñoàn TCTD hSp tác và nâng cao hi u qu2 ho6t ñ7ng c a h th$ng QTDND
thông qua các cơ chK liên kKt trong n7i b7. ðây là nh ng vfn ñ* lHn ñHu tiên
ñưSc nghiên c u t6i Vi t Nam nên không bF trùng lqp v5i các công trình khoa
hxc ñã công b$.
Hơn n a, thông qua vi c nghiên c u nh ng tài li u nguyên b2n bung
tiKng Anh, tiKng Pháp, tác gi2 ñã có nh ng phát hi n m5i mà nh ng công
trình khoa hxc ñã công b$ 4 Vi t Nam chưa thfy ñ* c p, ví d. như: m$i quan
h th c s gi a QTDND TW v5i các QTDND CS và v5i Cơ quan ñi*u ph$i;
nh ng ñqc trưng cơ b2n c a h th$ng QTDND; vfn ñ* b2o hi=m nhân thx ti*n
vay ñ$i v5i thành viên c a các QTDND CS; vF trí, vai trò c a b7 máy giám
sát n7i b7 trong các QTDND;…
3> M C ðÍCH NGHIÊN C.U C2A LU:N ÁN

' Nghiên c u, trình bày m7t cách khoa hxc các cơ s4 lý lu n v* t1 ch c
và ho6t ñ7ng c a h th$ng QTDND; ñ#ng thPi phân tích, ñúc rút nh ng bài
hxc kinh nghi m ty th c tikn xây d ng, phát tri=n h th$ng QTD Desjardins,

Québec' Canaña và h th$ng NH HTX ð c;
' Phân tích, ñánh giá th c tr6ng v* t1 ch c và ho6t ñ7ng c a h th$ng
QTDND 4 Vi t Nam trong thPi gian qua ñ= thfy rõ nh ng yKu kém và các
nguyên nhân; qua ñó nêu b t tHm quan trxng c a vi c hoàn thi n t1 ch c và
ho6t ñ7ng c a h th$ng QTDND;


8
' Sm d.ng các cơ s4 lý lu n ñ= phân tích, ñ$i chiKu và v n d.ng sáng
t6o kinh nghi m nư5c ngoài vào hoàn thi n t1 ch c và ho6t ñ7ng c a h th$ng
QTDND phù hSp v5i ñi*u ki n th c tikn 4 Vi t Nam. Ty ñó, ñ* xuft các
nhóm gi2i pháp thiKt th c, có tính kh2 thi và tính ng d.ng cao nhum hoàn
thi n t1 ch c và ho6t ñ7ng c a h th$ng QTDND trong thPi gian t5i.
4> ð4I TƯPNG VÀ PH0M VI NGHIÊN C.U

ð!i tư(ng nghiên c u: T1 ch c và ho6t ñ7ng c a h th$ng QTDND.
Ph m vi nghiên c u: T1 ch c và ho6t ñ7ng c a h th$ng QTDND Vi t
Nam k= ty khi thành l p ñKn nay, ñqc bi t là giai ño6n 2000' 2008.
5> PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C.U

D a trên n*n t2ng phương pháp lu n c a ch nghĩa duy v t lFch sm và
ch nghĩa duy v t bi n ch ng, các phương pháp ñưSc sm d.ng trong quá
trình th c hi n lu n án g#m: phương pháp h th$ng hóa, so sánh, phân tích;
phương pháp quy n6p' dikn gi2i; phương pháp tham vfn chuyên gia; phương
pháp kh2o sát th c tikn và phương pháp quan sát. Bên c6nh ñó, lu n án cũng
ñ$i chiKu, so sánh v5i kKt qu2 nghiên c u c a các công trình có khoa hxc liên
quan ñ= làm sâu snc hơn các cơ s4 khoa hxc và tính th c tikn c a ñ* tài.
6> NH NG ðÓNG GÓP MTI C2A LU:N ÁN

' V lý lu+n: Lu n án ñã làm rõ nh ng vfn ñ* lý lu n v* t1 ch c và ho6t

ñ7ng c a h th$ng QTDND, trong ñó, t p trung làm rõ nguyên tnc t1 ch c và
ho6t ñ7ng, b2n chft và tính ñqc thù c a h th$ng QTDND. ðqc bi t, tác gi2 ñã
phân tích, ñúc kKt ñưSc kinh nghi m qu$c tK v* hoàn thi n t1 ch c và ho6t
ñ7ng c a h th$ng QTDND. Bên c6nh ñó, tác gi2 ñã ñánh giá m7t cách t1ng
th= nh ng n7i dung ñưSc trình bày trong lu n án d a trên n*n t2ng tư duy
logíc, phù hSp v5i m.c tiêu, ñ$i tưSng và ph6m vi nghiên c u ñã xác ñFnh, là
cơ s4 lý thuyKt hoàn chjnh ñ= tiKp c n nh ng vfn ñ* tiKp theo.


9
V mQt th c tiRn: Trên cơ s4 khái quát v* t1 ch c và ho6t ñ7ng c a
h th$ng QTDND Vi t Nam, tác gi2 mu$n nhfn m6nh ti*m năng phát tri=n
cũng như vai trò c a h th$ng QTDND trong công cu7c xóa ñói, gi2m
nghèo và phát tri=n nông nghi p' nông thôn 4 nư5c ta. Bên c6nh ñó, d a
trên h th$ng tư li u phong phú, tác gi2 ñã mô t2, phân tích, ñánh giá th c
tr6ng t1 ch c và ho6t ñ7ng c a h th$ng QTDND Vi t Nam trong giai ño6n
1993' 2008, ñqc bi t là ty 2000' 2008. Qua ñó, tác gi2 kh‹ng ñFnh mqc dù
t1 ch c và ho6t ñ7ng c a h th$ng QTDND ñã ñưSc c2i thi n nhưng so v5i
yêu cHu ñqt ra thì còn rft h6n chK. M7t s$ nguyên nhân' c2 khách quan l•n
ch quan' ñưSc tác gi2 phân tích và ch ng minh. ðqc bi t, nguyên nhân
sâu xa ty quan ni m v* t1 ch c và ho6t ñ7ng c a QTDND là m7t phát hi n
có ý nghĩa quan trxng.
V5i ñFnh hư5ng, m.c tiêu phát tri=n h th$ng QTDNDVi t Nam trong
thPi gian t5i, tác gi2 kh‹ng ñFnh vi c hoàn thi n t1 ch c và ho6t ñ7ng c a h
th$ng QTDND Vi t Nam tr4 nên cfp bách hơn bao giP hKt. ð= góp phHn gi2i
quyKt vfn ñ* này, tác gi2 ñã ñ* xuft các nhóm gi2i pháp trên cơ s4 lý lu n và
th c tikn nên có tính ng d.ng cao. ðqc bi t, m7t s$ gi2i pháp có tính ñ7t phá
cao như xây d ng h th$ng QTDND Vi t Nam dư5i hình th c m7t t p ñoàn
TCTD hSp tác và ña d6ng hóa ho6t ñ7ng c a h th$ng QTDND. ð= th c thi
các gi2i pháp ñưSc ñ* xuft, tác gi2 cũng ñã ñưa ra nh ng kiKn nghF ñ$i v5i

ð2ng, Nhà nư5c, các B7, Ngành (ñqc bi t là NHNN) và cfp y, chính quy*n
các cfp; trong ñó nhfn m6nh v* vi c nâng cao quy*n t ch , t chFu trách
nhi m cho h th$ng QTDND.
V5i nh ng ñóng góp nói trên, tác gi2 mong mu$n rung kKt qu2 nghiên
c u c a lu n án có th= làm tài li u tham kh2o h u ích cho cán b7 qu2n lý,
ñi*u hành trong h th$ng QTDND cũng như các nhà ho6ch ñFnh chính sách và
các cơ quan qu2n lý nhà nư5c v* h th$ng QTDND Vi t Nam.


10
7> K T C?U C2A LU:N ÁN

Ngoài phHn m4 ñHu, kKt lu n và danh m.c tài li u tham kh2o, n7i dung
lu n án ñưSc trình bày trong 3 chương:
Chương 1. THng quan v tH ch0c và hoNt ñ?ng c a h* thKng QuS Tín
dDng Nhân dân.
Chương 2. Th c trNng tH ch0c và hoNt ñ?ng c a h* thKng QuS Tín
dDng Nhân dân Vi*t Nam.
Chương 3. Gi i pháp hoàn thi*n tH ch0c và hoNt ñ?ng c a h* thKng
QuS Tín dDng Nhân dân Vi*t Nam.


11

Chương 1
T+NG QUAN V- T+ CH.C VÀ HO0T ð1NG
C2A H3 TH4NG QU5 TÍN D NG NHÂN DÂN
1.1> KHÁI QUÁT V- QU5 TÍN D NG NHÂN DÂN

1.1.1> Khái ni m QuV Tín dYng Nhân dân

QTDND là tên gxi c a lo6i hình HTX tín d.ng ki=u m5i 4 Vi t Nam
ñưSc thành l p theo QuyKt ñFnh s$ 390/Qð'TTg ngày 27/7/1993 c a Th
tư5ng Chính ph v* vi c tri=n khai thí ñi=m thành l p QTDND. Mô hình
QTDND ñưSc thiKt kK trên cơ s4 hxc t p kinh nghi m c a h th$ng Qu, Nhân
dân Desjardins, Québec (Canaña).
Trong th c tK, các nư5c trên thK gi5i sm d.ng rft nhi*u tên gxi khác
nhau ñ= nói v* lo6i hình TCTD này, ví d. : QuS nhân dân Desjardins
(Québec' Canaña) ; Ngân hàng HTX (CHLB ð c); Liên minh tín dDng (MS);
QuS Ti\t ki*m và cho vay nông thôn (Côte d’Ivoire) ; QuS Ti\t ki*m và tín
dDng nhân dân (Burkina Faso); Ngân hàng Nhân dân (Rwanda); QuS ti\t
ki*m và tín dDng làng (Mali); QTD tương h& nông nghi*p (Bénin),… Mqc dù
tên gxi có th= khác nhau tuỳ theo tyng nư5c nhưng lo6i hình TCTD này có
nh ng nét ñqc trưng chung rft n1i b t.
Trong khuôn kh1 lu n án này, ñ= thu n ti n cho vi c trình bày và phù
hSp v5i tình hình Vi t Nam, sau ñây tác gi2 xin sm d.ng th$ng nhft c.m ty
“QTDND” hoqc “QTD” ñ= nói v* lo6i hình QTDND 4 Vi t Nam cũng như v*
các TCTD hSp tác khác tùy theo ng c2nh.
Trên thK gi5i, có rft nhi*u ñFnh nghĩa khác nhau v* QTDND; ví d.:
' Theo Hi p h7i Liên minh tín d.ng qu$c gia Hoa Kỳ (National Credit
Union Administration):


12
Qu, Tín d.ng là m7t ñFnh chK tài chính phi lSi nhu n, ñưSc làm ch và
ki=m soát b4i các thành viên' ñ#ng thPi là nh ng ngưPi sm d.ng các dFch v.
c a Qu, Tín d.ng. Qu, Tín d.ng ph.c v. cho các nhóm ngưPi có cùng nh ng
ñqc tính chung, như có cùng nơi làm vi c, cùng nơi cư trú, cùng hxc m7t
trưPng hoqc cùng ñi lk 4 m7t nhà thP. Qu, Tín d.ng cũng là nơi an toàn,
thu n ti n ñ= các thành viên gmi ti*n tiKt ki m, vay v$n và th c hi n các dFch
v. tài chính khác v5i giá c2 hSp lý [45].

' Theo H7i ñ#ng Liên minh Tín d.ng ThK gi5i (“World Council of
Credit Union”, viKt tnt là WOCCU):
Qu, Tín d.ng là m7t lo6i hình trung gian tài chính mang tính tư nhân
và hSp tác. Vi c gia nh p vào Qu, Tín d.ng ñưSc r7ng m4 và t nguy n. Qu,
Tín d.ng thu7c quy*n s4 h u c a các thành viên' nh ng ngưPi qu2n lý Qu,
Tín d.ng m7t cách dân ch . Qu, Tín d.ng ho6t ñ7ng nhum m.c ñích ñáp ng
nhu cHu v* tài chính c a mxi thành viên thông qua vi c khuyKn khích tiKt
ki m, cho vay thành viên và thông qua các th= th c ho6t ñ7ng khác do chính
các thành viên quyKt ñFnh. ð= ñ2m b2o tho2 mãn nhu cHu c a các thành viên
m7t cách t$t nhft và lâu dài nhft, Qu, Tín d.ng quan tâm ñKn s 1n ñFnh v*
tài chính. Chính vì lý do này mà Qu, Tín d.ng ph2i ñ6t ñưSc m.c ñích qu2n
lý có hi u qu2 m7t cách thưPng xuyên[53].
ð= làm sáng tt ñFnh nghĩa này, tác gi2 xin ñi sâu vào phân tích m7t s$
n7i dung cơ b2n như sau :
Th0 nh1t, “QTD là m?t loNi hình trung gian tài chính”: QTD ñóng
vai trò trung gian gi a nh ng ngưPi có ngu#n v$n t6m thPi nhàn r„i (do
không có nhu cHu hoqc có nhu cHu nhưng chưa biKt ñHu tư vào d án s2n xuft,
kinh doanh nào) v5i nh ng ngưPi cHn v$n ñ= ñHu tư hoqc ph.c v. nhu cHu
tiêu dùng. Vai trò này ñưSc th c hi n thông qua vi c QTD huy ñ7ng ti*n tiKt
ki m c a khách hàng (có th= là thành viên hoqc không ph2i là thành viên c a
QTD) ñ= cfp tín d.ng cho thành viên;


13
Th0 hai, tính ch1t “tư nhân”: Th= hi n 4 ch„ QTD do các thành viên
là th= nhân và pháp nhân t nguy n thành l p ch không ph2i do Nhà nư5c
thành l p;
Th0 ba, “gia nh+p r?ng m@ và t nguy*n”: Mxi cá nhân, t1 ch c h7i
ñ ñi*u ki n theo quy ñFnh c a pháp lu t, tán thành ñi*u l và các qui ñFnh
liên quan ñ*u có th= gia nh p QTD mà không ph2i chFu bft kỳ s phân bi t

hay s ép bu7c nào;
Th0 tư, cho vay : QTD là kKt qu2 c a s n„ l c chung, nKu ñ= ti*n tiKt
ki m ñóng băng, không sinh lPi thì chnc chnn sƒ làm n2n lòng nh ng ngưPi
gmi ti*n. Vì v y, QTD ph2i bù ñnp cho hx dư5i hình th c tr2 lãi và ti*n
thư4ng. Do ñó, vi c t6o thu n lSi tiKp c n tín d.ng ñưSc ñqt lên hàng ñHu.
Mqt khác, "Qu, Tín d.ng ñưSc ñánh giá là m7t công c. ch$ng cho vay nqng
lãi rft hi u qu2" [55].
• Vi t Nam, theo quy ñFnh t6i NghF ñFnh s$ 48/2001/Nð'CP ngày
13/8/2001 v* t1 ch c và ho6t ñ7ng c a QTDND, khái ni m v* QTDND ñưSc
dikn ñ6t như sau:
Qu, Tín d.ng nhân dân là lo6i hình TCTD hSp tác ho6t ñ7ng theo
nguyên tnc t nguy n, t ch , t chFu trách nhi m v* kKt qu2 ho6t ñ7ng, th c
hi n m.c tiêu ch yKu là tương trS gi a các thành viên nhum phát huy s c
m6nh t p th= và c a tyng thành viên giúp nhau th c hi n có hi u qu2 các ho6t
ñ7ng s2n xuft, kinh doanh dFch v. và c2i thi n ñPi s$ng [5].
Trên cơ s4 nghiên c u các khái ni m nói trên, tác gi2 xin ñưa ra m7t
khái ni m mang tính t1ng quát cao v* QTDND như sau:
QTDND là m7t lo6i hình t1 ch c tín d.ng ñưSc thành l p, qu2n lý và
ki=m soát b4i các thành viên g#m nh ng ngưPi có cùng nh ng ñqc ñi=m v*
nơi cư trú, ngh* nghi p hoqc các ñqc ñi=m chung khác. QTDND tuân th m.c
ñích, tôn chj và các nguyên tnc v* t1 ch c, ho6t ñ7ng c a lo6i hình HTX.


14
1.1.2> MYc tiêu, nguyên t\c và ñ`c trưng cơ bcn cda QTDND
1.1.2.1, M.c tiêu ho t ñ ng
Thông thưPng, mxi doanh nghi p (try doanh nghi p công ích) thưPng
lfy lSi nhu n làm m.c tiêu ho6t ñ7ng. Tuy nhiên, mqc dù cũng là m7t lo6i
hình doanh nghi p nhưng QTDND l6i ho6t ñ7ng không vì m.c tiêu lSi nhu n.
ði*u ñó ñưSc lý gi2i b4i căn nguyên c a s

hình thành QTDND, ñó là:

QTDND ra ñPi vì m.c tiêu tương trS gi a các thành viên và góp phHn phát
tri=n c7ng ñ#ng. Mqc dù v y, QTDND v•n ph2i ñ2m b2o ho6t ñ7ng có lãi ñ=
tr2 c1 t c cho thành viên và quan trxng hơn n a là ñ= b2o t#n, phát tri=n
ngu#n v$n ho6t ñ7ng.
Trong khi các lo6i hình TCTD khác, nhft là các NHTM c1 phHn ho6t
ñ7ng ch yKu nhum m.c tiêu tìm kiKm lSi nhu n cao nhft có th= cho các c1
ñông thì các QTDND l6i ho6t ñ7ng ch yKu nhum h„ trS các thành viên nâng
cao hi u qu2 ho6t ñ7ng s2n xuft, kinh doanh và c2i thi n ñi*u ki n s$ng. ði*u
ñó cũng có nghĩa là các QTDND tìm cách nâng cao lSi nhu n không nhum
m.c ñích chia c1 t c cao hơn cho các thành viên, mà nhum m.c ñích ph.c v.
thành viên t$t hơn, cung cfp cho thành viên nh ng dFch v. ti n ích hơn và v5i
giá c2 hSp lý hơn. Tft nhiên, các QTDND cũng cHn chú trxng ñKn hi u qu2
ho6t ñ7ng kinh doanh ñ= nâng cao kh2 năng thu hút v$n góp và s tham gia
c a thành viên ngày càng nhi*u hơn. Có như v y thì QTDND m5i có th= m4
r7ng ñưSc quy mô ho6t ñ7ng và nâng cao kh2 năng c6nh tranh v5i các TCTD
khác ho6t ñ7ng trên cùng ñFa bàn.
S4 dĩ có th= nói m.c tiêu tương trS thành viên và phát tri=n c7ng ñ#ng
là hKt s c quan trxng ñ$i v5i s s$ng còn c a QTDND là vì nKu xa rPi m.c
tiêu ñó, QTDND sƒ theo ñu1i m.c tiêu tìm kiKm lSi nhu n ñơn thuHn, d•n ñKn
m7t trong nh ng tình tr6ng sau:


15
M?t là, ñ= ñ6t ñưSc m.c tiêu lSi nhu n cao nhft, QTDND sƒ m6o
hi=m hơn trong các kho2n ñHu tư, bt qua các nguyên tnc qu2n lý dân ch ,
bình ñ‹ng và các quy ñFnh b2o ñ2m an toàn trong ho6t ñ7ng d•n ñKn nh ng
r i ro có th= khiKn QTDND ñ1 v•, phá s2n.

Hai là, khi ch6y theo lSi nhu n, QTDND bu7c ph2i dHn dHn xa rPi ñ$i
tưSng ph.c v. truy*n th$ng là các thành viên QTDND b4i vì ñây là nh ng
ñ$i tưSng khách hàng nht l~, chi phí cho vay l5n, hi u qu2 thfp;
Ba là, khi xa rPi m.c tiêu tương trS thành viên và phát tri=n c7ng
ñ#ng, QTDND sƒ không còn phát huy ñưSc nh ng ưu thK c a lo6i hình TCTD
hSp tác nên khó có th= c6nh tranh ñưSc v5i các lo6i hình TCTD khác ñ= có
th= t#n t6i.
Vì v y, có th= nói m.c tiêu “tương trS thành viên và phát tri=n c7ng
ñ#ng” chính là kim chj nam, là m.c ñích t thân và là ñ7ng l c thúc ñ…y s
phát tri=n c a các QTDND. • bft kỳ nư5c nào, thành viên (ch s4 h u ñ#ng
thPi là khách hàng) luôn ñưSc xác ñFnh vya là n*n t2ng, vya là tâm ñi=m c a
QTDND. Ngay ty giai ño6n hình thành ban ñHu, các nhà sáng l p QTDND ñã
ñ* cao lu n ñi=m v* QTDND: “Không vì lSi nhu n, không làm ty thi n mà là
ph.c v." v5i hàm ý sâu xa rung QTDND không mang l6i “con cá” mà là “cái
cHn câu” cho các thành viên.
1.1.2.2, Nguyên t0c t ch c và ho t ñ ng
Tùy theo tình hình th c tK, m„i m7t nư5c có cách dikn ñ6t khác nhau v*
nguyên tnc t1 ch c và ho6t ñ7ng c a QTDND. Tuy nhiên, n7i hàm c a các
nguyên tnc này nói chung là khá th$ng nhft, c. th= như sau:
♦ M?t là, t nguy*n gia nh+p và ra QTDND: Mxi công dân, các h7 gia
ñình, t1 ch c và các ñ$i tưSng khác có ñ ñi*u ki n theo quy ñFnh ñ*u có th=
tr4 thành thành viên c a QTDND. Gia nh p QTDND nghĩa là ph2i có m7t s$
quy*n và nghĩa v. nhft ñFnh ñ$i v5i QTDND. Thành viên có quy*n ra


16
QTDND theo quy ñFnh t6i ñi*u l QTDND. ðây là m7t nguyên tnc rft quan
trxng th= hi n tính ưu vi t c a QTDND.
♦ Hai là, qu n lý dân ch và bình ñ$ng: Mxi thành viên ñ*u ñưSc tham
gia vào vi c qu2n lý QTDND. ði*u ñó ñưSc th= hi n qua các quy*n cơ b2n c a

thành viên: ñưSc d ðHTV, d các h7i nghF thành viên ñ= bàn b6c và bi=u
quyKt các vfn ñ* quan trxng c a QTDND; ñưSc ng cm, bHu cm vào b7 máy
qu2n trF, ki=m soát và ñi*u hành c a QTDND; ñưSc cung cfp các thông tin cHn
thiKt liên quan ñKn ho6t ñ7ng c a QTDND; các thành viên có quy*n ngang
nhau trong bi=u quyKt, không phân bi t s$ v$n góp vào QTDND. ðây là ñi=m
khác bi t cơ b2n c a QTDND so v5i các lo6i hình TCTD c1 phHn khác.
♦ Ba là, t chEu trách nhi*m và cùng có l`i: QTDND t chFu trách
nhi m v* kKt qu2 ho6t ñ7ng c a mình; t quyKt ñFnh v* phân ph$i thu nh p,
ñ2m b2o QTDND và thành viên cùng có lSi.
♦ BKn là, chia lãi ñ m b o k\t h`p l`i ích c a thành viên và s phát
tri n c a QTDND: Theo nguyên tnc truy*n th$ng, lSi nhu n hay kho2n dư
thya trong QTDND không ñưSc chia theo v$n góp, vì như v y có th= làm xói
mòn tinh thHn hSp tác, ñ* cao tư tư4ng lSi nhu n, nhưng nKu không chia thì
không th= thu hút ñưSc ñông ñ2o thành viên tham gia QTDND. Tuy nhiên,
nKu chia toàn b7 lSi nhu n theo v$n góp thì rft dk quay tr4 v* mô hình doanh
nghi p thương m6i, theo ñó lSi nhu n cơ b2n chia theo v$n góp và như v y thì
QTDND không còn có lSi thK trong vi c khuyKn khích tinh thHn hSp tác
tương trS c7ng ñ#ng. Vì v y, qua quá trình phát tri=n lâu dài c a QTDND,
nguyên tnc này m5i ñưSc v n d.ng nhum ñ2m b2o s hài hòa gi a lSi ích c a
thành viên v5i s phát tri=n c a QTDND.
Nói chung, lSi nhu n c a QTDND có th= ñưSc sm d.ng vào nhi*u m.c
ñích khác nhau như: tr2 lãi v$n góp; tr2 thư4ng theo m c ñ7 sm d.ng s2n


17
ph…m, dFch v.; trích l p qu, phát tri=n, qu, d phòng r i ro,.. Ngoài ra,
QTDND còn có th= sm d.ng lSi nhu n còn l6i ñ= ñáp ng nhu cHu giáo d.c,
t p hufn, cung cfp thông tin cho thành viên; ñáp ng nhu cHu sinh ho6t văn
hóa ' xã h7i chung c a c7ng ñ#ng; ñóng góp vào các ho6t ñ7ng ty thi n và
tham gia vào các lo6i qu, phát tri=n c7ng ñ#ng dân cư ñFa phương.

♦ Năm là, h`p tác và phát tri n c?ng ñ ng: Thành viên QTDND ph2i
phát huy tinh thHn t p th=, nâng cao ý th c hSp tác trong n7i b7 tyng QTDND
và trong c7ng ñ#ng xã h7i; phát tri=n m$i quan h hSp tác gi a các QTDND
v5i nhau 4 trong nư5c và nư5c ngoài theo quy ñFnh c a pháp lu t.
Ngoài ra, nhi*u nhà nghiên c u xem vi c “QTDND cung c1p dEch vD
cho thành viên ñi ñôi v;i vi*c thành viên ph i sB dDng s n phcm, dEch vD c a
QTDND” như là m7t nguyên tnc ho6t ñ7ng c a QTDND vì ñây là vfn ñ* rft
quan trxng góp phHn ñ2m b2o cho QTDND phát tri=n b*n v ng.
1.1.2.3, ð1c trưng cơ b n
Nh ng nét ñqc trưng khác bi t ch yKu c a QTDND so v5i các NHTM
bi=u hi n qua các n7i dung c. th= sau:
♦ Th0 nh1t, v hình th0c s@ hv5i NHTM là 4 hình th c s4 h u; QTDND thu7c hình th c s4 h u t p th=
d•n ñKn s khác bi t v* cách th c qu2n lý và hình th c ra quyKt ñFnh. Mxi
thành viên vya là khách hàng, vya là ch s4 h u c a QTDND. Nói cách khác,
QTDND là lo6i hình t1 ch c “c a thành viên, do thành viên và vì thành viên”.
ði*u này th= hi n 4 ch„ các thành viên có quy*n quyKt ñFnh các vfn ñ* v*
ñFnh hư5ng, cách th c ho6t ñ7ng, nhân s , các ñ$i tưSng th. hư4ng và giá c2
dFch v., vi c phân chia lSi nhu n,... NgưSc l6i, các thành viên ph2i có trách
nhi m ñ2m b2o cho QTDND ho6t ñ7ng t$t và ñưSc qu2n lý lành m6nh. Tuy
nhiên, cũng cHn lưu ý rung các thành viên giao phó m7t phHn trách nhi m c a


18
mình cho các cơ quan (HðQT, HðGS...) và nh ng cơ quan này l6i giao m7t
phHn trách nhi m c a mình cho ngưPi ñi*u hành.
Trong su$t quá trình tham gia QTDND, thành viên ñưSc quy*n s4 h u
tư nhân ñ$i v5i phHn v$n góp c a mình. Tuy nhiên, nh ng tài s2n hình
thành ty ho6t ñ7ng c a QTDND là tài s2n chung không chia trong mxi
trưPng hSp. Hay nói cách khác, nh ng tài s2n này thu7c s4 h u t p th=. Khi

QTDND bF gi2i th=, nh ng tài s2n này ph2i ñưSc chuy=n giao cho c7ng
ñ#ng ñFa phương. ði*u ñó có nghĩa là khi ra khti QTDND, thành viên chj
ñưSc rút phHn v$n ñã góp ch không ñưSc hư4ng phHn tài s2n thu7c s4 h u
t p th=.
M7t ñi=m khác bi t n a th= hi n 4 ch„ QTDND là doanh nghi p nhưng
l6i mang tính hi p h7i. V5i tư cách là doanh nghi p, QTDND ph2i hư5ng t5i
m.c tiêu làm ra lSi nhu n ñ= ñ2m b2o an toàn, tăng trư4ng và phát tri=n b*n
v ng. V5i tư cách là hi p h7i, QTDND ph2i hư5ng t5i m.c tiêu phát tri=n
thành viên thông qua vi c phát huy tinh thHn ñoàn kKt và giáo d.c c7ng ñ#ng.
♦ Th0 hai, n n t ng HTX: Trư5c hKt, hình th c ho6t ñ7ng c a QTDND
mang tính HTX, nghĩa là nó liên kKt các thành viên (khách hàng' ch s4 h u);
t1 ch c và ho6t ñ7ng c a QTDND tuân th nguyên tnc HTX, ñó là nguyên tnc
t nguy n, t trS giúp thông qua hSp tác tương trS l•n nhau; nguyên tnc t
qu2n lý m7t cách dân ch , bình ñ‹ng; nguyên tnc t ch , t chFu trách nhi m.
♦ Th0 ba,s0 m*nh và mDc ñích: S m nh và m.c ñích c a QTDND là
t6o ñi*u ki n thu n lSi cho mxi ngưPi dân mu$n gia nh p QTDND ñưSc
hư4ng các dFch v. tài chính t6i ch„ v5i nh ng ñi*u ki n t$t nhft; thông qua
QTDND ñ= hSp tác, tương trS l•n nhau có hi u qu2 trên nguyên tnc qu2n lý
dân ch , bình ñ‹ng, t ch , t chFu trách nhi m v* kKt qu2 ho6t ñ7ng c a


19
mình, ñ2m b2o ñ bù ñnp chi phí ho6t ñ7ng và có tích lu, ñ= cùng phát tri=n
an toàn và b*n v ng.
B ng 1.1> Se khác nhau cơ bcn gi a QTDND so vFi NHTM ch phjn
QTDND

NHTMCP

Là m7t lo6i hình HTX dFch v. tài

Là m7t doanh nghi p c1 phHn,

chính, thu7c s4 h u c a thành viên;

thu7c s4 h u c a các c1 ñông.

Nhum m.c tiêu tương trS c7ng ñ#ng,

Nhum m.c tiêu sinh lSi cho các

nâng cao phúc lSi kinh tK' xã h7i và

c1 ñông.

phát tri=n kinh tK ñFa phương.
ðưSc qu2n lý, ñi*u hành và ki=m soát

ðưSc qu2n lý, ñi*u hành và ki=m

m7t cách dân ch b4i nh ng ngưPi ñ6i

soát m7t cách t p trung b4i m7t

di n cho toàn th= thành viên.

nhóm c1 ñông l5n.

Cung cfp các s2n ph…m, dFch v. t$t

Cung cfp các s2n ph…m, dFch v.

nhft v5i chi phí hSp lý nhft cho các

mang tính c6nh tranh cho mxi ñ$i

thành viên và m7t s$ ñ$i tưSng

tưSng khách hàng và nhum mang

khách hàng m.c tiêu (ví d.: ngưPi

l6i lSi nhu n cao nhft cho các c1

nghèo).

ñông.

KhuyKn khích mxi thành viên tham

Chj khuyKn khích các c1 ñông

gia ðHTV và

tham d ñ6i h7i c1 ñông.

ng cm ñ= tr4 thành

lãnh ñ6o c a QTDND.
M„i thành viên = M7t phiKu bHu

M7t c1 phHn = M7t phiKu bHu

LSi nhu n ròng cu$i cu$i năm ñưSc dùng

LSi nhu n ròng cu$i năm ch yKu

ñ= tr2 lãi trên v$n góp c a thành viên, tr2

ñưSc dùng ñ= tr2 c1 t c cho các

thư4ng cho thành viên theo m c ñ7 sm

c1 ñông và các lo6i qu, theo quy

d.ng s2n ph…m, dFch v. t6i QTDND và

ñFnh.

trích l p các lo6i qu, không chia.


20
1.1.2.4, Vai trò và ch c năng c a QTDND
a, Vai trò
Trên th c tK, QTDND ñ#ng thPi ñóng hai vai trò cơ b2n, ñó là:
♦ Th0 nh1t, vai trò kinh t\: QTDND th c hi n vai trò kinh tK v5i tư
cách là m7t doanh nghi p. Là m7t lo6i hình t1 ch c trung gian tài chính,
QTDND góp phHn khơi thông ngu#n v$n t6i ch„, ñqc bi t là 4 khu v c nông
thôn' nơi mà s hi n di n c a các NHTM là rft h6n chK. NhP ñó, mxi ngưPi

dân ñ*u có cơ h7i tiKp c n v5i các dFch v. ngân hàng ñ= phát tri=n s2n xuft,
kinh doanh và ñáp ng các nhu cHu tiêu dùng trong cu7c s$ng. Th c tikn cho
thfy QTDND ñóng vai trò hKt s c quan trxng trong phát tri=n kinh tK trên cơ
s4 phát huy tính t ch , t cưPng và phát huy n7i l c c a tyng ñFa phương.
♦ Th0 hai, vai trò xã h?i: Song song v5i vai trò kinh tK, QTDND còn có
vai trò xã h7i hKt s c tích c c. Khi th c hi n vai trò xã h7i, QTDND ñưSc
nhìn nh n như là m7t lo6i hình hi p h7i, nghĩa là nó ñ6i di n cho lSi ích c a
các thành viên' nh ng ngưPi tham gia QTDND v5i tư cách là ngưPi thành
l p, qu2n lý ñi*u hành hay ñơn gi2n là th. hư4ng các dFch v. c a QTDND.
Bên c6nh ñó, thông qua vi c cho vay phát tri=n s2n xuft, kinh doanh, QTDND
gián tiKp góp phHn t6o công ăn vi c làm, góp phHn xóa ñói' gi2m nghèo và
h6n chK n6n cho vay nqng lãi; ñ#ng thPi góp phHn tăng cưPng m$i liên kKt,
giáo d.c ý th c phát tri=n c7ng ñ#ng.
Nói chung, c2 hai vai trò cơ b2n c a QTDND có m$i quan h m t thiKt
v5i nhau, b1 sung l•n nhau và là ñ7ng l c thúc ñ…y s phát tri=n c a QTDND.
b, Ch c năng
♦ M?t là, tKi ña hóa hi*u qu sB dDng vKn trong c?ng ñ ng và thúc ñcy
thE trưAng tín dDng @ nông thôn phát tri n: Thông thưPng, ngu#n v$n nhàn
r„i trong dân cư không ñưSc sm d.ng m7t cách hSp lý. ðqc bi t là 4 nông
thôn, ngưPi dân thưPng không có thói quen gmi ti*n tiKt ki m t6i các NHTM