Một số biện pháp giúp trẻ lớp mẫu giáo 3 4 tuổi trường mầm non nâng cao khả năng cảm thụ văn học

BÁO CÁO KẾT QUẢ
NGHIÊN CỨU, ỨNG DỤNG SÁNG KIẾN
1.Lời giới thiệu:
Bác Hồ kính yêu của chúng ta khi còn sống Bác rất quan tâm đ ến m ọi
người, nhất là các cháu thiếu niên nhi đồng. Bác chú tr ọng t ừ b ữa ăn, gi ấc
ngủ và sự tiến bộ của các cháu.
Bác hồ nói:

“Trẻ thơ như búp trên cành
Biết ăn, biết ngủ, biết học hành ngoan”

Đúng như vậy, trẻ ở tuổi mầm non thật đáng yêu, tâm hồn trẻ thơ ngây, hồn
nhiên như tờ giấy trắng. Mọi hoạt động học tập và vui chơi đem lại cho trẻ
những điều kỳ lạ, thần tiên.
Trong quá trình trăm sóc giáo dục trẻ ở trường mầm non đều đem l ại cho
trẻ những điều kỳ lạ, tác phẩm văn học là món ăn tinh thần không thể
thiếu đối với trẻ thơ nhất là lứa tuổi mẫu giáo. Nó đem lại cho trẻ nh ững
hiểu biết đầu tiên về cuộc sống xung quanh. Văn học nuôi d ưỡng và phát
triển ở trẻ trí tưởng tượng, sáng tạo nghệ thuật. Vì v ậy vi ệc đem tác
phẩm văn học đến cho trẻ là một việc rất quan trọng và cần thiết. Đối với
trẻ mẫu giáo, quá trình được tiếp xúc với tác phẩm văn học phải t ừ dễ
đến khó, từ dơn giản đến phức tạp, để từ đó trẻ bộc lộ khả năng cảm th ụ
văn học của mình. Khả năng cảm thụ đó là sự phát triển tr ực ti ếp của trẻ
về các lĩnh vực: Nhận thức - ngôn ngữ - tình cảm xã hội. Tuy nhiên khi đ ưa
tác phẩm đến cho trẻ đòi hỏi người giáo viên phải có nh ững suy nghĩ sáng
tạo và lựa chọn những tác phẩm hay phù hợp với lứa tuổi, có ý nghĩa giáo
dục trẻ để từ đó đưa ra những phương pháp, biện pháp thích h ợp nh ằm
giúp trẻ phát triển tốt khả năng cảm thụ tác phẩm văn học.
Chúng ta đã thực hiện chuyên đề cho trẻ làm quen TPVH - LQCV r ất
nhiều năm qua, giáo viên đã thực sự có nhiều đầu tư vào việc nâng cao các
phương pháp, hình thức cho trẻ LQTPVH đã chú trọng nhiều đến việc đọc,

kể diễn cảm và dạy trẻ kể lại chuyện, kể sáng tạo dưới nhiều hình th ức
đa dạng và phong phú. Bên cạnh đó vẫn còn một số giáo viên khả năng còn
cảm nhận các tác phẩm văn thơ chuyện còn hạn chế giọng đọc và cách
phối hợp ánh mắt, cử chỉ, điệu bộ, minh họa chưa bộc lộ cảm xúc hấp
dẫn cuốn hút trẻ, phương pháp lồng ghép tích hợp ch ưa linh hoạt sáng t ạo
kết quả trên trẻ chưa cao, trẻ chưa thực sự say mê, hào hứng, sử dụng đồ
dùng dạy học chưa có khoa học, dẫn đến giờ học trẻ ít tập trung chú ý
hiệu quả trên tiết học chưa cao. Giáo viên chưa chủ động linh hoạt trong
việc tổ chức các hoạt động đóng kịch cho trẻ - nếu có thì ch ủ y ếu là trong
tiết học. Còn trong các giờ chơi, các buổi sinh hoạt thì hầu nh ư ch ưa có.


Từ lúc ra trường đến nay, tôi được phân công đứng lớp lớn, nh ỡ và bé. Tôi
thấy đa số trẻ từ nhà trẻ chuyển lên đều đã được làm quen với một số tác
phẩm văn học ở khối bé nhỡ. Song không vì thế mà đa số trẻ đ ều c ảm
nhận được cái hay cái đẹp trong mỗi tác phẩm văn h ọc. Do đó trong quá
trình giảng dạy cũng như việc truyền thụ những kiến thức kỹ năng cho trẻ
làm quen với tác phẩm văn học tôi thấy: Kh ả năng c ảm thụ văn h ọc c ủa
trường tôi nói chung và khối 3 - 4 tuổi nói riêng, vẫn còn nhi ều h ạn ch ế,
kết quả trên tiết học chỉ đạt 45 - 50%. Với kết quả trên, bản thân tôi th ấy
mình cần có những biện pháp cụ thể nhằm giúp trẻ phát triển tốt kh ả
năng cảm thụ văn học theo hướng đổi mới.
2. Tên sáng kiến: “Một số biện pháp giúp trẻ lớp mẫu giáo 3 - 4 tuổi
trường mầm non nâng cao khả năng cảm thụ văn học”
3. Tác giả sáng kiến:
- Họ và tên: Đào Thị Hiền
- Địa chỉ tác giả sáng kiến: Trường mầm non Đồng Tĩnh- huy ện Tam
Dương- tỉnh Vĩnh Phúc.
- Số điện thoại: 0987643596
- E- mail:

4. Chủ đầu tư tạo ra sáng kiến
- Đào Thị Hiền
5. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến:
- Lĩnh vực phát triển ngôn ngữ cho trẻ trong trường mầm non
6. Ngày sáng kiến được áp dụng lần đầu hoặc áp dụng th ử :
Từ tháng 08/2015 đến tháng 02/2016
7. Mô tả bản chất của sáng kiến:
7.1. Về nội dung của sáng kiến
7.1.1. Cơ sở lý luận
Văn học là môn rất quan trọng đối với trẻ mầm non, là phương tiện phát
triển ngôn ngữ cho trẻ có đủ vốn từ để nói năng lưu loát, diễn đạt gãy gọn
biết sữ dụng từ đúng lúc, đúng chỗ, không nh ững thế mà việc d ạy tr ẻ làm
quen với những từ ngữ nghệ thuật như từ tượng hình, từ t ượng thanh giúp
trẻ phát triển trí tưởng tượng, óc quan sát, khả năng tư duy đ ộc l ập trong
suy nghĩ.


Thông qua nội dung các tác phẩm giáo dục trẻ biết yêu quý người
hiền lành, biết ơn và kính yêu ông bà, bố mẹ, anh chị, bạn bè, biết nh ường
nhịn em nhỏ.
Xuất phát từ những vai trò cụ thể đó cho nên hoạt đ ộng d ạy trẻ làm
quen với văn học là môn học không thể thiếu trong tr ương trình chăm sóc
giáo dục trẻ. Vì vậy việc nâng cao chất lượng dạy trẻ làm quen v ới tác
phẩm văn học là vấn đề quan trọng trong đỗi mới hình th ức tổ ch ức giáo
dục mầm non.
Làm quen với tác phẩm văn học chỉ ra mức độ, giới hạn, yêu cầu của
việc cho trẻ tiếp xúc với tác phẩm văn học qua nghệ thuật đ ọc và k ể
chuyện của cô giáo. Hoạt động này nhằm dẫn dắt, h ướng d ẫn tr ẻ cảm
nhận những giá trị nội dung, nghệ thuật phong phú trong tác ph ẩm, kh ơi
gợi ở trẻ sự rung động, hứng thú dối với văn học, có ấn t ượng v ề nh ững

hình tượng nghệ thuật, cái hay cái đẹp của tác ph ẩm và th ể hi ện s ự c ảm
nhận đó qua các hoạt động mang tính chất văn học ngh ệ thu ật nh ư đ ọc
thơ. Kể chuyện, chơi trò chơi đóng kịch; Cao hơn là tiến t ới sáng tạo ra
những vần thơ, câu chuyện theo tưởng tượng của mình, góp phần hình
thành và phát triển toàn diện nhân cách trẻ.
Trong mỗi tác phẩm văn học, thế giới mới của cuộc sống thực tại bao
gồm thiên nhiên, xã hội, con người được diễn tả, biểu đ ạt, truy ền đ ạt
trong những hình thức đa dạng độc đáo. Văn học nói về thế gi ới loài v ật,
cỏ cây, hoa lá, mọi hiện tượng thiên nhiên, vũ trụ mà trẻ nhìn th ấy đ ược,
cũng nói về những gì gần gũi trong môi trường sống của trẻ nh ư làng quê,
cánh đồng, dòng sông, phiên chợ, lớp học, khu phố,…Qua tác ph ẩm văn
học, trẻ bắt đầu nhận ra trong xã hội những mối quan hệ, nh ững tình cảm
gia đình, tình bạn tình cô cháu,…Trẻ cũng dần nh ận ra có một xã h ội ràng
buộc con người với nhau trong lịch sử đấu tranh cách mạng, trong tình
làng nghĩa xóm. Văn học có thể cần đề cập đến nh ững l ực l ượng siêu
nhiên như thần linh, ông bụt, cô tiên, phù thủy, quỷ s ứ và cả nh ững phép
màu còn tồn đọng trong tâm thức dân tộc. Đây cũng là đ ối tượng miêu t ả
của văn học làm nên sự phong phú, hấp dẫn của đời sống tinh th ần.
Nhờ được nghe, tiếp xúc với một số lượng văn học, có những hiểu
biết sơ đẳng về văn học, đó là khả năng mô tả cuộc s ống xung quanh
phong phú, hấp dẫn bằng những dạng thức khác nhau. Bước đ ầu trẻ sẽ
nhận biết được sự khác nhau về nội dung và hình th ức gi ữa các th ể lo ại
thơ, chuyện. Không những giúp trẻ cảm nhận được cái đ ặc s ắc của cách
diễn đạt hình tượng, nhà sư phạm còn cần giúp trẻ phân bi ệt đ ược hình
tượng nghệ thuật với hiện thực, hình thành một số khái niệm văn h ọc
như: Thơ, chuyện, nhân vật, hình ảnh…, giúp trẻ trao đ ổi nh ững đi ều đã


được nghe và bộc lộ những suy nghĩ của mình về tác phẩm, nhằm phát
triển đời sống tinh thần của trẻ.

Tác phẩm văn học là một chỉnh thể nghệ thuật, cần giúp trẻ nhận biết các
mối quan hệ biểu hiện giữa hoàn cảnh, trạng thái, tình huống và nhân v ật;
giữa lời kể, lời thuật, lời bạch trữ tình và ngôn ngữ nhân vật; Giữa không
khí, âm sắc, giọng điệu chung của tác phẩm văn h ọc và hành động văn h ọc.
Chưa yêu cầu trẻ phải nhớ hết mối quan hệ phức tạp và chưa đòi hỏi trẻ
phân biệt quan hệ chính phụ trong truyện mà chỉ nhằm giúp trẻ nh ận ra
tính liên tục của cốt truyện trong các mối liên quan đến nhân vật trung
tâm của tác phẩm.
Với truyện kể, ta hãy giúp trẻ nhận ra, nhớ được sắc thái cơ bản
trong giọng kể, lời thuật, phân biệt ngữ điệu lời nói các loại nhân vật, giúp
trẻ nhận ra ngôn ngữ đời thường (khẫu ngữ) và ngôn ngữ th ơ giàu nh ạc
tính. Qua tác phẩn văn học, trẻ quen dần tính chất nhi ều ý nghĩa và tinh
luyện của ngôn ngữ văn hoá, dần dần tiến tới hiểu đ ược nghĩa th ực đ ến
nghĩa bóng, từ nghĩa văn cảnh đến ý tưởng nhà văn muốn truy ền đạt.
Khi cho trẻ làm quen với tác phẩn văn học góp ph ần m ở rộng nh ận
thức, phát triển trí tuệ, giáo dục đạo đức, giáo dục thẩm mĩ, phát tri ển
ngôn ngữ, phát triển ở trẻ hứng thú “đọc sách” kỹ năng đ ọc và k ể tác
phẩm.
Với tầm quan trọng như vậy, làm thế nào để chúng ta tổ ch ức tốt
hoạt động cho trẻ làm quen với văn học!
Qua đó chúng ta! Những người giáo viên sẽ là người tr ực tiếp đưa
văn học đi nhẹ nhàng vào cuộc sống của trẻ. Làm trẻ cảm nhận được hết
giá trị của văn học.
Trẻ phải xem hoạt động văn học là nhu cầu cần thiết nh ư hoạt động
vui chơi đối với trẻ. Nên trong quá trình giảng dạy tôi đã nghiên c ứu, ch ắt
lọc, thử và sửa sai một số biện pháp sau, giúp trẻ tham gia tốt hoạt động
làm quen văn học.
7.1.2. Thực trạng
Trong thực tế từ trước đến nay, các giờ học môn văn hoc vẫn còn nhi ều
hạn chế chưa đáp ứng được sự cảm thu các tác phẩm văn học của trẻ.

Giáo viên dạy môn học này chuẩn bị đồ dùng còn sơ sài, đồ dùng s ử d ụng
chưa có tính khoa học hoặc một số tác phẩm rất khó chuẩn bị đồ dùng
như: Sự tích ngày và đêm, Vì sao có mưa…..
Ngay từ đầu năm học. Tôi quan tâm tìm hiểu đến đặc điểm tâm sinh lý c ủa
trẻ cũng như khả năng chú ý, tiếp thu bài của trẻ trong hoạt đ ộng làm
quen với tác phẩm văn học do tôi và giáo viên đứng cùng l ớp t ổ ch ức. Qua


quá trình giảng dạy tôi khảo sát khả năng cảm th ụ văn học của trẻ thông
qua việc kể cho trẻ nghe một câu truyện, hoặc đọc cho trẻ nghe m ột bài
thơ ngắn. Sau đó cho từng trẻ nói lại nội dung câu chuy ện, bài th ơ. Kết
quả đạt như sau:
+ 40% trẻ nhớ và nói được nội dung câu truyện , bài th ơ.
+ 60% trẻ chỉ nhớ một phần nội dung câu truyện, bài th ơ.
Từ đó tôi cần chú ý nhiều hơn đến những trẻ mà kh ả năng c ảm th ụ văn
học còn chậm như: cháu Duy Khánh, Khánh Nhi, Xuân Đ ức, Ph ương Th ảo,
Trường giang, Hoàng Ngân….Qua đó tôi thường xuyên cho trẻ tiếp xúc v ới
tác phẩm văn học ở mọi lúc mọi nơi. Việc làm này cũng góp phần giúp tr ẻ
đến gần với văn học hơn và có thể nâng cao khả năng c ảm th ụ văn h ọc
của trẻ.
Trường Mầm non Đồng Tĩnh nằm trên địa bàn của xã Đồng Tĩnh - huy ện
Tam Dương thuộc khu vực miền núi. Cơ sở vật chất cũng nh ư ch ất l ượng
của đội ngũ CBGV còn rất nhiều khó khăn, chưa đáp ứng được nhu cầu c ủa
người học.
Năm học 2015-2016, trường có tổng số CBGV-NV trong tr ường là: 26 đ/c.
Tổng số nhóm, lớp: 14 lớp
Trong đó tổng số trẻ là: 431 trẻ.
Số phòng học: 11 phòng (trong đó có 6 phòng học tạm, học nh ờ).
Thuận lợi:
- Khuôn viên nhà trường rộng rãi, có cây xanh bóng mát nên t ạo đi ều ki ện

cho trẻ tri giác biểu tượng về các sự vật xung quanh mình.
- Đội ngũ giáo viên trong trường luôn đoàn kết, th ống nhất.
- Lớp học luôn được sự quan tâm của Ban giám hiệu nhà trường đ ầu t ư c ơ
sở vật chất như mua sắm đồ dùng cho trẻ.
- Trường tạo điều kiện thuận lợi cho giáo viên đi học nâng cao trình đ ộ
chuyên môn. Vào các dịp hè, chúng tôi được đi học bồi d ưỡng chuyên môn
của phòng giáo dục và đào tạo. Dự các buổi chuyên đề của phòng, c ủa
trường, dự giờ đồng nghiệp tạo điều kiện cho tôi được học tập, củng cố
kiến thức nghiệp vụ.
- Bản thân tôi có lòng yêu nghề mến trẻ luôn nhiệt tình với công việc, đ ặc
biệt luôn có sự đam mê đối với bộ môn Làm quen văn học. Tôi luôn không
ngừng tìm tòi học hỏi để sáng tạo các tiết dạy h ấp dẫn, đ ạt k ết qu ả cao.
Có kế hoạch chương trình ngay từ đầu năm học.


- Soạn bài chi tiết, sắp xếp hợp lý các nội dung cần truy ền đạt, phân b ố
thời gian cho từng phần phù hợp, nghiên cứu bài và d ạy đúng ph ương
pháp bộ môn, có chuẩn bị đủ và sử dụng đồ dùng cho cô và trẻ trong ho ạt
động.
- Luôn được sự quan tâm giúp đỡ của phụ huynh về việc sưu t ầm tranh
ảnh, tìm kiếm phế liệu để làm đồ dùng đồ chơi phục vụ cho việc dạy h ọc.
Khó khăn:
- Là lớp có số lượng khá đông (do 2 lớp học chung phòng), m ột s ố tr ẻ còn
rất nhút nhát, ít nói. Do đó mỗi khi có gi ờ dạy làm quen văn h ọc tôi g ặp tr ở
ngại rất lớn từ việc sắp xếp chổ ngồi, cũng như việc h ướng dẫn làm sao
100% trẻ được quan sát, lắng nghe và tiếp nhận kiến th ức từ cô rõ ràng
chính xác.
- Có nhiều cháu mới đi học nên còn nhút nhát ngôn ngữ ch ưa đ ược rõ ràng.
- Nhiều trẻ còn nói ngọng nên ảnh hưởng đến việc phát âm
- Tuy trẻ trong lớp có cùng một độ tuổi nhưng khả năng nh ận th ức, nề

nếp, các kỹ năng hoạt động của trẻ hoàn toàn khác nhau. Có nh ững trẻ
mới đến lớp, hiếu động, khả năng tập trung kém... khả năng nh ận th ức
của trẻ còn bị hạn chế.
- Việc bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ của nhà trường cho giáo viên
bằng nhiều hình thức, nhiều phương pháp khác nhau nhưng đôi khi còn
nóng vội nên hiệu quả chưa cao…
- Môi trường lớp học chưa kích thíchđược khả năng cảm nh ận tác ph ẩm
nghệ thuật cho trẻ.
Để khảo sát và đánh giá được khả năng cảm thụ văn h ọc của trẻ, tôi đưa
ra bảng đánh giá sau:
Bảng A. Khả năng cảm thụ văn học cho trẻ lớp mẫu giáo 3 - 4 tuổi B
trường mầm non Đồng Tĩnh
Môn

Khảo sát đầu năm
Hứng thú: 50%

Thơ

Hiểu nội dung: 41%
Thuộc tác phẩm: 60%
Đọc diễn cảm: 31%


Hứng thú: 69%

Truyệ
Hiểu nội dung: 47%
n
Kể diễn cảm: 16%

*. Nguyên nhân của thực trạng:
Qua khảo sát, đánh giá kết quả tôi tìm ra một số nguyên nhân dẫn t ới t ỷ l ệ
đạt được của trẻ còn thấp đó là:
+ Do trẻ mới đi học còn nhút nhát.
+ Trẻ chưa được ôn luyện kĩ năng phát âm nhiều.
+ Hình thức tổ chức chưa linh hoạt, kích thích h ứng thú cho tr ẻ ho ạt đ ộng.
+ Đồ dùng trực quan còn ít, chưa đẹp, chưa hấp d ẫn.
+ Còn một số trẻ nói chưa đủ câu, rõ ràng, mạch lạc, trẻ nhút nhát chưa tự
tin mạnh dạn, còn nói ngọng nhiều.
Qua một số tiết học chất lượng trên trẻ chưa cao, đa số trẻ còn th ụ động
khi tiếp thu kiến thức, trẻ chưa bộc lộ rõ tính ham hiểu biết, ch ưa t ự tin
mạnh dạn trong các hoạt động, chưa phát huy được tính tích c ực ở trẻ vì
vậy chất lượng của môn học chưa cao.
Từ nhận định trên tôi đã suy nghĩ và tìm ra các phương pháp, biện pháp đ ể
vận dụng vào các đề tài của môn học nhằm truyền thụ kiến thức cho trẻ
một cách đầy đủ, khoa học, giúp trẻ có khả năng cảm thụ tốt h ơn khi học
môn học này.
7.2. Các biện pháp thực hiện
*Biện pháp 1: Giáo dục văn học ở mọi lúc mọi nơi.
Thực tế giáo dục văn học ở mẫu giáo cho ta thấy rằng năng l ực c ảm th ụ
văn học của trẻ không thể tự nó mà phát triển được, mà phải qua m ột quá
trình: Học - chơi và mọi lúc mọi nơi.
Mọi lúc mọi nơi cũng cần cho trẻ làm quen với văn học. Vào buổi sáng gi ờ
đón trẻ tôi cho trẻ được chơi theo ý thích trong đó góc sách truyện tôi luôn
khuyến khích trẻ tham gia. Trẻ sẽ được “đọc”, xem các câu chuy ện mà tr ẻ
thích, được chơi với các con rối trẻ yêu, được nghe các câu chuy ện bài th ơ
mà trẻ cảm thấy hứng thú…Khi trẻ được tiếp xúc nhiều lần trẻ sẽ dàn
dần cảm nhận được nhũng cái hay cái đẹp trong các tác phẩm đó và sẽ
càng ngày càng thích thú hơn với các hoạt động văn học. . Hoạt động ngoài
trời cũng cần cho trẻ làm quen với văn học: Trẻ được cùng cô và các b ạn

đọc thơ, đọc đồng dao ( Cô giáo lưu ý h ướng trẻ đ ọc th ật di ễn c ảm theo
nội dung và nhịp điệu của tác phẩm), trẻ được ngồi dưới tán cây nghe cô


kể các câu chuyện cổ tích, những câu chuyện gắn với cuộc sống hàng ngày
của các con…
Qua hoạt động dạo chơi này cô giáo còn có th ể cung cấp cho tr ẻ nhi ều t ừ
ngữ về cảnh vật cây cối xung quanh

*Biện pháp 2: Dạy trẻ cảm thụ văn học trên tiết học.
- Muốn trẻ cảm thụ tốt các tác phẩm văn học trước hết cô giáo cần nắm
bắt được khả năng của trẻ như khả năng chú ý, tiếp thu bài của trẻ
trong hoạt động làm quen với tác phẩm văn học giáo viên đ ứng cùng l ớp
tổ chức. Qua quá trình giảng day tôi khảo sát khả năng c ảm th ụ văn h ọc
của trẻ thông qua việc kể cho trẻ nghe một câu truy ện, ho ặc đ ọc cho tr ẻ
nghe một bài thơ ngắn. Sau đó cho từng trẻ nói lại n ội dung câu chuy ện,
bài thơ. Kết quả đạt như sau:
+ 45% trẻ nhớ và nói được nội dung câu truyện , bài th ơ.
+ 55% trẻ chỉ nhớ một phần nội dung câu truyện, bài th ơ.
Hay tôi có thể hỏi trẻ những câu hỏi thật gần với trẻ như:
+Truyện: - Con thích nhân vật nào? Vì sao?
- Hình ảnh câu truyện nào con thích nhất?


+ Thơ:

- Con thích nhất câu thơ nào? Vì sao

- Con thấy câu thơ nào hay? hay câu từ nào mà con
thấy ấn tượng( thích ) nhất? Vì sao?

Qua câu trả lời của trẻ tôi có thể nắm bắt được sự cảm nh ận của trẻ v ới
các tác phẩm văn học như thế nào
- Và tôi đã phát hiện ra khả năng cảm thụ văn học còn chậm của
nhiều trẻ trong lớp
tôi như: cháu Khánh Nhi, Xuân Đức, Thanh Tĩnh, Hoàng Bách, Duy Khánh,
Ngọc
Anh, Hoàng Ngân…Từ đó tôi sẽ có các biện pháp phù h ợp h ơn trong gi ờ
dạy của
mình
Sau đó phải biết lựa chọn các tác phẩm có nhiều giá tr ị ngh ệ thu ật
cho trẻ cảm nhận. Tôi thấy trên thực tế hiện nay giáo viên mầm non đang
được khuyến khích sáng tác ra các câu chuy ện bài th ơ đ ể d ạy tr ẻ, đi ều này
cũng tốt tôi không hề phản đối tuy nhiên không pha ỉ ai cũng có th ể sáng
tác tốt.Chính vì vây phải lựa chọn thật kĩ trước khi dạy trẻ.Nếu là một tác
phẩm để trẻ cảm nhận ta nên chọn các tác phẩm đã được chuyên môn
đánh giá cao. Ta có nhiều cách lựa chọn. Chẳng hạn với tác phẩm có nhi ều
giá trị cảm thụ cao về ngôn từ ta hướng trẻ về những từ hay ý đẹp trong
tác phẩm
Ví dụ: Trong bài thơ “ Đàn gà con” trẻ được tìm hiểu về nh ững chú gà qua
các câu thơ với vần, điệu thơ hay và rõ ràng.


Ví dụ: câu chuyện “Tích chu” với nội dung hay làm cho trẻ c ả nh ận đ ược
tình yêu thương hiếu thảo của cháu dành cho bà.

Để tiết học đạt kết quả cao thì trước hết người giáo viên ph ải xác đ ịnh rõ
mục đích - yêu cầu của tác phẩm và phải thuộc tác phẩm. Từ đó đ ưa ra n ội


dung giáo dục phù hợp với cốt truyện, phù h ợp v ới l ứa tu ổi c ủa tr ẻ. Bên

cạnh đó giáo viên phải chú ý đến giọng kể c ủa mình, k ể di ễn c ảm, đúng
ngữ điệu của từng nhân vật trong truyện, thể hiện nét mặt c ử ch ỉ, t ư th ế
phù hợp với diễn biến của câu truyện thì mới thu hút s ự chú ý của trẻ.
Giọng đọc, giọng kể của cô nhịp nhàng, đúng nhịp điệu sẽ giúp trẻ hiểu
sâu sắc hơn về nội dung bài thơ, câu truyện và khả năng c ảm th ụ văn h ọc
của trẻ cũng được nâng cao.
- Muốn cho trẻ làm quen với một tác phẩm văn học ( dù là m ột câu chuy ện
hay một bài thơ) thì người giáo viên phải luôn dành th ời gian đ ể đ ọc tác
phẩm nhiều lần. Vì vậy khi tôi dạy về văn học, tôi tin r ằng mình cũng đã
phần nào góp phần nâng cao khả năng cảm thụ tác phẩm văn học c ủa trẻ.
* Điều mà tôi đặc biệt chú ý trong các tiết học là phải đ ưa ra nhiều
hình thức cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học.
- Để hoạt động cho trẻ làm quen với tác phẩm văn h ọc, dù là th ơ hay
truyện, muốn đạt kết quả cao thì việc đầu tiên giáo viên ph ải chu ẩn b ị t ốt
đồ dùng dạy học, đồ dùng đẹp hấp dẫn sẽ thu hút sự chú ý c ủa trẻ.
- Như trước kia các tiết dạy thường dùng tranh minh h ọa đ ể d ạy th ơ và
truyện để chuẩn bị cho tiết dạy được tốt hơn tôi đã làm máy quay đ ể d ạy
cho trẻ, khi trẻ được học bằng máy quay tôi thấy trẻ rất thích thú và chú ý
học vì vậy tôi thấy việc chuẩn bị đồ dung cho các tiết h ọc là r ất c ần thiết
cho việc tiếp thu kiến thức của trẻ.


*. Hình ảnh: Dạy trẻ đọc thơ bằng máy quay
Song với hình thức đổi mới hiện nay, th ời đại CNTT nên việc ứng d ụng
CNTT vào bài giảng mang lại kết quả rất cao. Biện pháp này luôn gây s ự
chú ý, tò mò cho trẻ . Vì vậy giáo viên nên đưa CNTT vào gi ảng d ạy đ ể
mang lại kết quả cao.
- Đơn giản là các hình ảnh đưa lên máy sử dụng các hiệu ứng, màu sắc phù
hợp cũng đã gây sự chú ý của trẻ.
- Những giáo viên có khả năng sử dụng máy tính thành th ạo h ơn họ có th ể

chuyển các bức tranh có sẵn của bài thơ, câu chuy ện thành đo ạn phim
hoạt hình, hay ta có thể đưa đoạn phim quay sẵn phù h ợp v ới n ội dung
như thế rất thu hút và gây hưng thú hơn cho trẻ.
- Tôi luôn đưa CNTT vào trong các môn học và đặc biệt là môn làm quen
văn học khi đưa những hình ảnh về câu chuyện và bài th ơ tạo thành
powerpoint trình chiếu cho trẻ học, tôi thấy trẻ hứng thú, tập trung và tiết
học đạt kết quả cao hơn nhiều so với dùng tranh minh họa, vì vậy tôi luôn
tích cực đưa ứng dụng CNTT vào các tiết dạy.


*. Hình ảnh: Kể chuyện trên máy chiếu
* Sử dụng nghệ thuật múa rối:
- Việc sử dụng rối trong tiết học gây được sự chú ý, tò mò của tr ẻ tạo đi ều
kiện cho trẻ tiếp cận với nghệ thuật múa rối, một môn nghệ thuật truy ền
thống của dân tộc.
- Với câu truyện “Chú thỏ thông minh” tôi sử dụng mô hình sân khấu là
một khu đầm lầy nhỏ, có hoa, cỏ, cây…nhân vật trong truy ện đ ược cách
điệu hoá, thỏ mặc quần áo, di bằng 2 chân…Khi tôi dạy, tôi dùng cánh tay
lồng vào con rối, điều khiển con rối bằng ba ngón tay: ngón cái, tr ỏ, gi ữa
sao cho những cử chỉ phù hợp với lời thoại trong truyện… Nh ờ việc s ử
dụng nghệ thuật rối trong tiết học mà số trẻ có khả năng
cảm thụ tác phẩm văn học đạt cao, đa số trẻ nhớ được nội
dung câu truyện, lời thoại của các nhân vật trong truyện
và qua đó trẻ biết nhận xét đánh giá tính cách của nhân vật
trong truyện như ai là người xấu? Ai là người tốt.


rối như:

- Nghệ thuật múa rối ngoài rối tay tôi đã nói trên còn có các loại

Rối phễu


Rối tay
- Sử dụng đa dạng các loại hình múa rối ở các tác ph ẩm văn h ọc sẽ
càng làm tăng khả năng cảm thụ văn học của trẻ lên cao, đ ồng th ời giúp
trẻ khăc sâu các tác phẩm văn học hơn.
* Trò chơi đóng kịch:
- Là hoạt động giúp trẻ phát triển trí nhớ và giáo dục trẻ tinh th ần tập
thể. Qua hoạt động đóng kịch trẻ truyền đạt lại nội dung câu truy ện, làm
sống lại tâm trạng, hành động ngôn ngữ hội thoại của các nhân v ật trong


truyện, đồng thời trẻ biết thể hiện tình cảm và đánh giá các nhân v ật
trong truyện. Khi đóng kịch trẻ dễ dàng n ắm đ ược n ội dung, ý nghĩa c ủa
tác phẩm, nắm được tính liên tục của câu truy ện, điều này góp ph ần đ ẩy
mạnh sự phát triển tư duy, cảm thụ tác phẩm một cách sâu sắc ở tr ẻ. Đ ể
đạt được điều đó thì trước khi cho trẻ đóng kịch giáo viên ph ải cho tr ẻ ôn
lại nội dung câu truyện và đàm thoại với trẻ về n ội dung. Giúp tr ẻ hi ểu
sâu hơn về nội dung truyện và lời thoại của các nhân vật trong truy ện. Đ ể
từ đó trẻ biết thể hiện những sắc thái khác nhau về ng ữ đi ệu, tính cách
tâm trạng của các nhân vật trong truyện. Nhằm giúp trẻ phân bi ết đ ược
giọng điệu lời nói của các nhân vật. Qua đó trẻ kh ắc hoạ đ ược tính cách
nhân vật. Để trẻ nhớ được ngôn ngữ, lời thoại của các nhân vật trong
truyện để đóng kịch thì trước hết cho trẻ nhắc lại l ời thoại c ủa nhân v ật
sau đó cho trẻ đóng vai theo tổ hoặc nhóm.
Ví dụ: Trong truyện “Tích chu” cho 1trẻ làm bà, 1 trẻ làm Tích chu,
lúc này cô giáo là người dẫn truyện và trẻ tự diễn theo n ội dung câu
truyện. Khi trẻ diễn xong lên cho trẻ tự nhận xét về vai diễn của mình,

của bạn, từ đó trẻ xác định được thái độ của trẻ đối với nhân vật trong
truyện là thích hay không thích.

*. Hình ảnh: Trẻ đóng kịch truyện “Tích chu”
Trò chơi đóng kịch thực sự giúp trẻ cảm nhận tác phẩm văn học một cách
sâu sắc và để đạt được điều đó thì việc trang trí sân khấu và hoá trang cho
trẻ rất quan trong, với câu truyện “3 chú Lợn” tôi làm sân kh ấu có màn
che, rồi trang trí cảnh phù hợp với câu truyện.


Bên cạnh việc làm mô hình sân khấu thì việc hoá trang cho tr ẻ đóng k ịch
cũng rất cần thiết. Với nhân vật “3 chú Lợn” tôi cho trẻ m ặc mặt n ạ hình
con lợn, bao tay và giầy hình chân con lợn và áo quần màu s ắc khác nhau
phù hợp với tính cách của từng nhân vật.
Việc hoá trang và bố trí sân khấu phù hợp, trang phục đẹp sẽ giúp trẻ tự tin
khi nhập vai tạo cho trẻ hứng thú hơn với từng vở diễn.

*Biện pháp 3: Giúp trẻ cảm thụ văn học thông qua giờ ho ạt đ ộng góc.
Trong hoạt động chung trẻ có thể chưa cảm nhận hết đ ược các giá tr ị v ề
mặt ngôn ngữ,tình cảm của các tác phẩm thì đến giờ hoạt động góc cô
giáo cho trẻ tham gia vào góc chơi “ Bé yêu văn h ọc”. T ại góc ch ơi này cô
cho trẻ được xem, đọc hay lắng nghe các câu chuyện bài th ơ trẻ v ừa đ ược
học để trẻ có thể ghi nhớ sâu hơn, để trẻ một lần n ữa l ại ti ếp t ục đ ược
cảm nhận những cai hay cái dẹp trong tác phẩm
Đây là môi trường phong phú giúp trẻ làm quen với việc “đ ọc sách” t ừ tu ổi
mầm non. Bước đầu hình thành cho trẻ có một số kỹ năng “đ ọc vi ết”
chuẩn bị điều kiện để trẻ vào học phổ thông.
Những bộ tranh nhà trẻ, truyện tranh chữ to, thơ chữ to, tạp chí, hoạ báo
đều có hình ảnh minh hoạ. Về truyện thì có truy ện c ổ tích k ể theo tranh,
truyện dân gian Việt Nam, truyện kể sáng tạo. Những bài th ơ, ca dao, đ ồng

dao cùng các nguồn tài liệu được chọn lựa phù h ợp v ới kh ả năng nh ận
thức của trẻ và các nội dung sách có liên quan đặc thù văn hoá đ ịa ph ương.


Sách là một phần trong đồ dùng đồ chơi cho trẻ: sách giúp trẻ làm quen
môi trường chung quanh, làm quen với tạo hình, với toán, v ới ch ữ vi ết…
Trẻ có thể tự làm sách truyện từ tranh ảnh do trẻ tự vẽ hoặc s ưu t ầm .
Trẻ kể chuyện theo tranh về các loại thực phẩm, món ăn cách ch ế bi ến.
Bộ tranh lô tô giúp trẻ kể chuyện những vật nuôi trong gia đình, con v ật
sống trong rừng… trên cùng một bức tranh, nhiều trẻ kể theo nhiều cách
khác nhau. vừa chơi vừa đọc thơ, ca dao, đồng dao.
học:

*Biện pháp 4. Tạo môi trường cho trẻ làm quen với tác phẩm văn

- Để giúp trẻ nâng cao khả năng cảm thụ văn học thì việc tạo c ơ hội cho
trẻ làm quen với tác phẩm văn học phải th ường xuyên. Ngay từ đầu năm
học BGH nhà trường đã trang bị cho lớp nhiều quyển truyện, tạp chí.
Ngoài ra tôi còn sưu các sách văn học, các hoạ báo, tập chí, l ịch cũ, nguyên
liệu cho trẻ tự làm sách để xây dựng một “Góc thư viện” mang nội dung
văn học, tại “Góc thư viện” trẻ được xem các tranh truyện, tạp chí, hoạ
báo. Để trẻ xem và “đọc”.

*.Hình ảnh: Trẻ xem tranh truyện ở góc thư viện
Sau đó cô kể truyện cho trẻ nghe về nội dung nh ững câu truy ện nh ư “dê
con biết nhận lỗi; gà cánh tiên” hướng dẫn trẻ cách tri giác các tranh
truyện đó dần dần trẻ có thể tự đọc. Tất nhiên có thể lúc đầu trẻ đ ọc theo


trí nhớ, trẻ nhớ về nội dung câu truyện cô đã k ể rồi t ự k ể kh ớp v ới n ội

dung câu truyện mà trẻ tri giác.
- Trong góc chơi với các tác phẩm văn học đó, tôi có chú ý s ưu t ầm nhi ều
nguyên vật liệu khác nhau cho trẻ làm rối cho chính trẻ biểu diễn.
- Các tác phẩm văn học dân gian như ca dao, tục ngữ, vè...cũng luôn đ ược
các trẻ trong lớp biểu diễn tại góc chơi này. Trong quá trình trẻ bi ểu di ễn,
thể hiện đó tự trẻ đã cảm nhận được nhịp điệu, câu từ trong các tác ph ẩm
đó.
7.3. Về khả năng áp dụng của sáng kiến:
- Đề tài nàyđược áp dụng ở lớp 3 - 4 tuổi B, Trường m ầm non Đ ồng Tĩnh
và cũng có thể áp dụng cho những nơi có điều kiện th ực tế giống với lớp
và trường tôi.
8. Những thông tin cần được bảo mật:Không có
9. Các điều kiện cần thiết để áp dụng sáng kiến:
- Trang thiết bị, đồ dùng đồ chơi
- Giáo viên
- Học sinh lớp 3 - 4 tuổi B, Trường mầm non Đồng Tĩnh
10. Đánh giá lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được do áp
dụng sáng kiến:
Sau khi tôi sử dụng một số biện pháp trên áp dụng vào việc nâng cao kh ả
năng cảm thụ âm nhạc cho trẻ lớp Mẫu giáo 3 - 4 tuổi B Trường mầm non
Đồng Tĩnh. Cuối năm học 2015 - 2016 (tháng 2) tôi tiến hành kh ảo sát và
đánh giá khả năng cảm thụ văn học của 32 trẻ.
Bảng B. Khả năng cảm thụ văn học cho trẻ lớ mẫu giáo 3 - 4 tu ổi B
trường mầm non Đồng Tĩnh
Môn

Khảo sát cuối năm
Hứng thú: 94%

Thơ

Hiểu nội dung: 82%
Thuộc tác phẩm: 72%
Đọc diễn cảm: 63%

Truyện Hứng thú: 94%
Hiểu nội dung: 78%


Kể diễn cảm: 38%

*.Đánh giá chung:
- Sau khi áp dụng một số biện pháp cho trẻ cảm th ụ văn h ọc trong năm
học đã cho thấy:
+ Trẻ thông minh sáng tạo hơn khi học các tiết văn học.
+ Trẻ thích được đóng kịch.
+ Trẻ thích đọc thơ kể truyện.
+ Trẻ ghi nhớ thuộc thơ truyện lâu hơn.
+ Trẻ có khả năng tự sáng tạo và thể hiện tính cách nhập vai m ột
cách linh hoạt.
+ Biết kể truyện sáng tạo, kể theo trí tưởng tượng m ột cách phong
phú và đa dạng.
Từ bảng A và bảng B đánh giá % khả năng cảm thụ văn h ọc cho tr ẻ
lớp mẫu giáo 3 – 4 tuổi trường mầm non Đồng Tĩnh
Môn

Thơ

Khảo sát đầu năm

Khảo sát cuối năm

Hứng thú: 50%

Hứng thú: 94%

Hiểu nội dung: 41%

Hiểu nội dung: 82%

Thuộc tác phẩm: 60%

Thuộc tác phẩm: 72%

Đọc diễn cảm: 31%

Đọc diễn cảm: 63%

Hứng thú: 69%

Hứng thú: 94%

Truyệ
Hiểu nội dung: 47%
n
Kể diễn cảm: 16%

Hiểu nội dung: 78%
Kể diễn cảm: 38%

10.1. Đối với giáo viên:
- Giúp nắm chắc nội dung chương trình, phương pháp bộ môn.
- Tạo môi trường tạo hình phong phú. Sử dụng đồ dùng trực quan m ột
cách có hiệu quả. Biết khai thác những nội dung, thông tin cần thi ết đ ể
ứng dụng công nghệ thông tin vào trong giảng dạy.
- Nâng cao khả năng sử dụng linh hoạt, đa dạng hoá các hoạt đ ộng cho tr ẻ
đỡ nhàm chán và làm tăng sự tích cực hoạt động của trẻ.


Tóm lại: Khi vận dụng một số biện pháp nâng cao khả năng cảm thụ văn
học cho trẻ cho trẻ lớp mẫu giáo 3 - 4 tuổi, tôi nhận thấy các cháu rất
hứng thú, hăng say tích cực hoạt động và đã thu đ ược kết qu ả t ốt đ ẹp.
Điều đó chứng minh rằng thực nghiệm của tôi thành công, áp d ụng các
biện pháp tôi đề ra là rất phù hợp.
10.2. Đối với trẻ
- Sau khi tiến hành khảo sát và thử nghiệm tại nhóm lớp mình ph ụ trách,
tôi nhận thấy rằng các cháu về khả năng cảm thụ văn h ọc tốt. Các cháu
rất rất hứng thú, tập trung, hăng say tích cực hoạt động .
- Trẻ được suy nghĩ, sáng tạo và thực hiện những suy nghĩ đó. Được luy ện
tập nhuần nhuyễn dưới sự hướng dẫn của cô.
- Trẻ thông minh, nhanh nhẹm hơn. Một số cháu còn nhút nhát, không ch ịu
thực hiện giờ đã tiến bộ rõ rệt.
11. Danh sách những tổ chức/cá nhân đã tham gia áp dụng sáng kiến lần
đầu.
Số
TT

Tên tổ
chức/cá nhân
Lớp mẫu giáo

1

3 - 4 tuổi B Trường MN
Đồng Tĩnh

Đào Thị Hiền
2

Địa chỉ

Phạm vi/Lĩnh vực
áp dụng sáng kiến

Thôn Đông
Trung,

Thực tế hoạt động và một số biện
pháp giúp trẻ mẫu giáo lớp mẫu giáo
3 - 4 tuổi B Trường mầm non Đồng
xã Đồng Tĩnh,
Tĩnh, huyện Tam Dương, tỉnh Vĩnh
huyện Tam
Phúc khả năng cảm thụ văn học.
Dương, tỉnh
Vĩnh Phúc.
Xã Đồng Tĩnh,
huyện Tam
Dương, tỉnh
Vĩnh Phúc.

Đồng Tĩnh, ngày 25 tháng 02 năm
2016
Thủ trưởng đơn vị

Thực tế hoạt động và một số biện
pháp giúp trẻ mẫu giáo lớp mẫu giáo
3 - 4 tuổi B Trường mầm non Đồng
Tĩnh, huyện Tam Dương, tỉnh Vĩnh
Phúc khả năng cảm thụ văn học.

Đồng Tĩnh, ngày 20 tháng 02 năm 2016
Tác giả sáng kiến
Đào Thị Hiền