Phân tích năng lực cạnh tranh của công ty cổ phần may sông hồng
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (746.04 KB, 114 trang )
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
---------------------
VŨ VĂN GIANG
PHÂN TÍCH NĂNG LỰC CẠNH TRANH
CỦA CÔNG TY CỔ PHẦN MAY SÔNG HỒNG
LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH
CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH
Hà Nội – 2015
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
---------------------
VŨ VĂN GIANG
PHÂN TÍCH NĂNG LỰC CẠNH TRANH
CỦA CÔNG TY CỔ PHẦN MAY SÔNG HỒNG
Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh
Mã số: 60 34 01 02
LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH
CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH
NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. PHẠM QUỲNH ANH
XÁC NHẬN CỦA CÁN BỘ
HƢỚNG DẪN
XÁC NHẬN CỦA CHỦ TỊCH HĐ
CHẤM LUẬN VĂN
Hà Nội – 2015
CAM KẾT
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu,
kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chƣa từng đƣợc ai công bố trong
bất kỳ công trình nào khác.
Hà Nội, ngày … tháng ...năm
……
Ngƣời thực hiện luận văn
Vũ Văn Giang
LỜI CẢM ƠN
Lời đầu tiên, tôi xin trân trọng cảm ơn TS Phạm Quỳnh Anh, ngƣời đã
cho tôi nhiều kiến thức chuyên môn thiết thực, số liệu và phƣơng pháp nghiên
cứu khoa học hiện đại.
Tôi xin chân thành cảm ơn đến toàn thể quý Thầy, Cô trƣờng đại học
Kinh tế, đại học Quốc Gia Hà Nội đã trang bị cho tôi những kiến thức quý báu
trong thời gian tôi theo học tại trƣờng.
Tiếp theo, tôi xin trân trọng cảm ơn lãnh đạo, các phòng ban và cán bộ,
công nhân viên công ty cổ phần may Sông Hồng đã cung cấp thông tin, tài
liệu, tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong quá trình nghiên cứu, hoàn thiện
luận văn.
Cuối cùng, tôi xin chân thành cảm ơn gia đình, ngƣời thân, bạn bè đã
luôn động viên, khích lệ tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu.
Tôi xin chân thành cảm ơn !
MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT...................................................................i
DANH SÁCH BẢNG.......................................................................................ii
DANH SÁCH HÌNH....................................................................................... iii
DANH SÁCH BIỂU ĐỒ.................................................................................iv
PHẦN MỞ ĐẦU : GIỚI THIỆU VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU......................1
CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIẾN VỀ NĂNG LỰC CẠNH
TRANH CỦA DOANH NGHIỆP.....................................................................4
1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu............................................................ 4
1.2. Cơ sở lý luận về cạnh tranh, năng lực cạnh tranh..................................7
1.2.1. Khái niệm cạnh tranh và năng lực cạnh tranh................................... 7
1.2.2. Các tiêu chí đánh giá năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp.........10
1.3. Các yếu tố tác động đến năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp.........13
1.3.1. Các yếu tố bên trong doanh nghiệp.................................................. 13
1.3.2.Các yếu tố bên ngoài doanh nghiệp...................................................16
1.4. Một số kinh nghiệm nâng cao năng lực cạnh tranh của các doanh
nghiệp dệt may............................................................................................18
1.4.1. Kinh nghiệm của công ty cổ phần giầy da và may mặc xuất khẩu
LEGARMEX................................................................................................18
1.4.2. Kinh nghiệm của Tổng công ty cổ phần may Việt Tiến.....................19
1.4.3. Kinh nghiệm của Tổng công ty cổ phần May 10...............................20
1.4.4. Bài học kinh nghiệm rút ra cho công ty cổ phần may Sông Hồng. .. 21
CHƢƠNG 2:PHƢƠNG PHÁP VÀ THIẾT KẾ NGHIÊN CỨU...................23
2.1. Lựa chọn khung khổ lý thuyết và xây dựng mô hình nghiên cứu........23
2.1.1. Mô hình nghiên cứu các tiêu chí, thước đo năng lực cạnh tranh.....23
2.1.2. Khung nghiên cứu về các nhân tố quyết định năng lực cạnh tranh . 23
2.2. Dữ liệu và phƣơng pháp nghiên cứu................................................... 25
2.2.1. Dữ liệu:............................................................................................. 25
2.2.2. Phương pháp nghiên cứu..................................................................25
CHƢƠNG 3: ĐÁNH GIÁ VỀ NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA CÔNG TY
CỔ PHẦN MAY SÔNG HỒNG.....................................................................27
3.1. Khái quát chung tình hình sản xuất kinh doanh của công ty cổ phần
may Sông Hồng...........................................................................................27
3.1.1. Lịch sử hình thành và
phát triển của công ty cổ phần may Sông
Hồng............................................................................................................27
3.1.2. Sơ đồ tổ chức.....................................................................................30
3.1.3. Lĩnh vực sản xuất kinh doanh chủ yếu..............................................34
3.1.4. Kết quả hoạt động kinh doanh trong những năm gần đây................35
3.2. Đánh giá năng lực cạnh tranh của công ty cổ phần may Sông Hồng . 38
3.2.1. Năng suất lao động........................................................................... 38
3.2.2. Năng suất của vốn đầu tư................................................................. 41
3.2.3 Chi phí sản xuất, giá cả..................................................................... 42
3.2.4 Sự khác biệt của sản phẩm.................................................................44
3.2.5 Tăng trưởng thị phần, doanh thu và tỷ suất lợi nhuận......................46
3.3. Các nhân tố ảnh hƣởng tới năng lực cạnh tranh của công ty...............49
3.3.1. Nhân tố nội tại doanh nghiệp............................................................49
3.3.2. Nhân tố môi trường kinh doanh........................................................60
3.4. Phân tích ma trận SWOT công ty cổ phần may Sông Hồng................67
CHƢƠNG 4 : MỘT SỐ GIẢI PHÁP CƠ BẢN NÂNG CAO NĂNG LỰC
CẠNH TRANH CHO CÔNG TY CỔ PHẦN MAY SÔNG HỒNG..............70
4.1. Định hƣớng phát triển ngành dệt may Việt Nam đến năm 2020.........70
4.1.1. Phương hướng và mục tiêu phát triển ngành Dệt may Việt Nam.....70
4.1.2. Định hướng phát triển củacông ty cổ phần may Sông Hồng đến
năm 2020.....................................................................................................72
4.2. Một số giải pháp cơ bản nâng cao năng lực cạnh tranh của công ty cổ
phần may Sông Hồng..................................................................................73
4.2.1. Giải pháp về chiến lược kinh doanh................................................. 73
4.2.2. Giải pháp về vốn, công nghệ.............................................................74
4.2.3 Giải pháp về kỹ năng lao động.......................................................... 75
4.2.4. Giải pháp cơ cấu tổ chức và các nhân tố tiềm lực vô hình...............77
4.2.5. Giải pháp trình độ quản trị doanh nghiệp........................................78
KẾT LUẬN.....................................................................................................80
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
STT
C
1
BCTN
2
CBCNV
3
DN
4
FOB
5
HĐQT
6
KCS
7
LĐ
8
NSLĐ
9
SP
10
TBTL
11
TNDN
12
TSCĐ
13
Vinatex
14
XK
15
VN
i
DANH SÁCH BẢNG
STT
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
ii
DANH SÁCH HÌNH
STT
1
H
2
H
3
H
iii
DANH SÁCH BIỂU ĐỒ
STT
1
2
3
iv
PHẦN MỞ ĐẦU :
GIỚI THIỆU VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
1.
Về tính cấp thiết của đề tài
Một doanh nghiệp muốn có một vị trí vững chắc trên thị trƣờng với thị
phần ngày càng đƣợc mở rộng thì cần có một năng lực đủ mạnh để có thể cạnh
tranh trên thị trƣờng. Năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp là tổng hợp năng
lực nắm giữ và nâng cao thị phần thị trƣờng dựa trên việc cung cấp sản phẩm
của chính của doanh nghiệp với chi phí thấp hơn và chất lƣợng cao hơn.
Năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp là thực lực và lợi thế của doanh
nghiệp so với đối thủ cạnh tranh trong việc đáp ứng hiệu quả các nhu cầu của
khách hàng để thu lợi nhuận ngày càng cao.
Đặc biệt, trong bối cảnh tự do hóa thƣơng mại quốc tế và quá trình hội
nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu rộng của Việt Nam, áp lực cạnh tranh sẽ
tăng mạnh đối với hầu hết các doanh nghiệp trong đó có doanh nghiệp may
mặc. Do đó, năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp là yếu tố đóng vai trò
quyết định sự thành bại không chỉ của doanh nghiệp, mà còn của quốc gia dân
tộc. Có nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp, mới nâng cao đƣợc
năng lực cạnh tranh của nền kinh tế, và thu nhập, mức sống của ngƣời dân.
Công ty cổ phần may Sông Hồng là một công ty đang trên đà phát triển.
Công ty đã gặp không ít khó khăn trƣớc sự cạnh tranh của các đối thủnên
nâng cao năng lực cạnh tranh trong quá trình hội nhập là vô cùng quan trọng.
Xuất phát từ vai trò của năng lực cạnh tranh và mục tiêu phát triển của
công ty cổ phần may Sông Hồng hiện nay:“Phân tích năng lực cạnh tranh
của công ty cổ phần may Sông Hồng”đã đƣợc chọn làm đề tài luận văn.
Câu hỏi nghiên cứu:
Các tiêu chí năng lực cạnh tranh và các nhân tố ảnh hƣởng tới
năng
lực cạnh tranh của các doanh nghiệp?
1
Đánh giá thực trạng năng lực cạnh tranh của công ty cổ phần
may
Các giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh cho công ty cổ
phần
may Sông Hồng?
2.
Mục tiêu nghiên cứu
Phân tích đánh giá năng lực cạnh tranh của công ty cổ phần may Sông
Hồng. Từ đó, đề xuất một số giải pháp cơ bản nâng cao năng lực cạnh tranh
cho công ty cổ phần may Sông Hồng.
3.Nhiệm vụ nghiên cứu:
Nghiên cứu, tổng hợp và hệ thống lý luận về cạnh tranh, năng lực cạnh
tranh, các tiêu chí đánh giá năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp, các nhân tố
quyết định năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp.
Đánh giá mức độ năng lực cạnh tranh, phân tích các lợi thế và hạn chế
của công ty cổ phần may Sông Hồng và chỉ ra các nguyên nhân tƣơng ứng.
Từ đó rút ra điểm mạnh và điểm yếu của công ty cổ phần may Sông Hồng.
Đề xuất các giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh cho công ty cổ
phần may Sông Hồng.
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu:
Phạm vi nghiên cứu:
Nghiên cứu năng lực cạnh tranh của công ty cổ phần may Sông Hồng
giai đoạn 2011 - 2014.
Đối tƣợng nghiên cứu: Năng lực cạnh tranh của công ty cổ phần
may Sông Hồng: thế mạnh, hạn chế, các nhân tố quyết định năng lực cạnh
tranh của công ty và các giải pháp.
5.
-
Một số đóng góp của luận văn
Hệ thống hóa và làm rõ cơ sở lý luận về năng lực cạnh tranh củadoanh
nghiệp dệt may.
2
-
Phân tích đánh giá năng lực cạnh tranh của công ty cổ phần may Sông
Hồng trong thời gian qua (2011 – 2014)
-
Đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh cho công ty
cổ phần may Sông Hồng đến năm 2020 bao gồm các giải pháp mới có tính khả thi
cao, gắn chặt với những điều kiện cụ thể của công ty, phù hợp với xu hƣớng
phát triển của ngành dệt may trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế.
6.
Kết cấu luận văn:
Ngoài phần mởđầu, kết luận và danh mục các tài liệu tham khảo thì
luận văn đƣợc kết cấu thành 4 chƣơng:
Chương 1 : Cơ sở lý luận và thực tiễn về nằng lực cạnh tranh của các
doanh nghiệp.
Chương 2: Phƣơng pháp và thiết kế nghiên cứu
Chương 3 : Đánh giá về năng lực cạnh tranh của công ty cổ phần may
Sông Hồng
Chương 4 : Một số giải pháp cơ bản nâng cao năng lực cạnh tranh cho
công ty cổ phần may Sông Hồng
3
CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIẾN VỀ NĂNG LỰC
CẠNH TRANH CỦA DOANH NGHIỆP
1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu
- Tác giảNguyễn Hữu Thắng, 2008. Nâng cao năng lực cạnh tranh của
các doanh nghiệp Việt Nam trong xu thế hội nhập kinh tế quốc tế. Hà Nội:
NXB Chính trị quốc gia. Cuốn sách phân tích những vấn đề lý luận và thực
trạng năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam hiện nay, đề ra một số
quan điểm và phƣơng hƣớng, các giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao năng lực
cạnh tranh của doanh nghiệp. Những giải pháp mà cuốn sách đƣa ra có 4 nội
dung lớn, đó là: Nâng cao năng lực hoạt động của các doanh nghiệp; Sử dụng
có hiệu quả các nguồn lực của doanh nghiệp; Cải thiện môi trƣờng và điều
kiện kinh doanh đối với doanh nghiệp; Phát triển các định chế hỗ trợ doanh
nghiệp. Trong mỗi giải pháp chính là các giải pháp cụ thể, chi tiết hơn nữa.
Tác giả Nguyễn Thế Nghĩa, 2007. Nâng cao năng lực cạnh
tranh của
các doanh nghiệp trong hội nhập kinh tế quốc tế. Tạp chí Cộng sản điện tử, số
23 (143). Tác giả cho rằng năng lực cạnh tranh là sức mạnh của doanh
nghiệp
đƣợc thể hiện trên thƣơng trƣờng. Sự tồn tại và sức sống của một doanh
nghiệp thể hiện trƣớc hết ở năng lực cạnh tranh. Để từng bƣớc vƣơn lên
giành thế chủ động trong quá trình hội nhập, nâng cao năng lực cạnh tranh
chính là tiêu chí phấn đấu của các doanh nghiệp Việt Nam. Tác giả đã khái
quát tình hình phát triển của các doanh nghiệp Việt Nam, từ đó đƣa ra những
giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp Việt Nam.
Tác giả Nguyễn Anh Tuấn, 2006. Giải pháp nâng cao khả năng
cạnh
tranh hàng may mặc của Việt Nam trên thị trường EU. Luận án Tiến sĩ,
Trƣờng Đại học Kinh tế quốc dân. Luận án đƣa ra những lý luận chung về
khả năng cạnh tranh của hàng may, thị trƣờng EU đối với hàng may mặc xuất
4
khẩu của Việt Nam và nhân tố ảnh hƣởng đến khả năng cạnh tranh của Việt
Nam trên thị trƣờng EU. Kinh nghiệm của một số quốc gia về nâng cao khả
năng cạnh tranh. Tác giả đƣa ra những tiêu chí cơ bản cho việc đánh giá khả
năng cạnh tranh của hàng may mặc trên thị trƣờng EU ở cấp sản phẩm. Từ hệ
thống số liệu, tƣ liệu phong phú, có nguồn gốc rõ ràng, có độ tin cậy cao, luận
án đã phân tích thực trạng xuất khẩu hàng may mặc và khả năng cạnh tranh
hàng may mặc của Việt Nam trên thị trƣờng EU. Tuy nhiên, luận án chỉ phân
tích khả năng cạnh tranh của sản phẩm may mặc chứ chƣa đi vào phân tích
năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp may mặc. Để từ đó đƣa ra đƣợc những
phƣơng hƣớng và giải pháp nhằm nâng cao khả năng cạnh tranh của hàng
may mặc của Việt Nam trên thị trƣờng EU tốt hơn.
-Tác giả Dƣơng Đình Giám, 2001. Phương hướng và các biện pháp
chủ yếu nhằm phát triển ngành công nghiệp dệt may trong quá trình công
nghiệp hóa, hiện địa hóa ở Việt Nam. Luận án tiến sỹ, Trƣờng Đại học Kinh
tế Quốc dân. Tác giả đã khái quát những vấn đề cơ bản về công nghiệp dệt
may và những nhân tố ảnh hƣởng đến sự phát triển công nghiệp dệt may
trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Đánh giá thực trạng phát triển
ngành công nghiệp dệt may Việt Nam. Từ đó, đƣa ra phƣơng hƣớng và các
biện pháp chủ yếu nhằm phát triển ngành công nghiệp dệt may trong quá trình
công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở Việt Nam.
-
Tác giả Vũ Thị Thu Hiền, 2008. Nâng cao năng lực cạnh tranh của
Tổng công ty cổ phần dệt may Hà Nội. Luận văn thạc sỹ, Trƣờng Đại học
Kinh tế Đại học Quốc gia Hà Nội. Tác giả đã hệ thống hóa, làm rõ những vấn
đề lý luận cơ bản về cạnh tranh, năng lực cạnh tranh, những yếu tố tác động
đến năng lực cạnh tranh của một doanh nghiệp. Phân tích thực trạng năng lực
cạnh tranh, những yếu tố tác động đến năng lực cạnh tranh, các đối thủ chính
và sản phẩm cùng loại hiện có trên thị trƣờng của Tổng công ty cổ phần dệt
5
may Hà Nội (Hanosimex). Từ đó đánh giá khả năng cạnh tranh của công ty và
nêu các giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh của Tổng công ty cổ phần dệt
may Hà Nội.
-
Tác giả Trần Thị Mến, 2012. Một số giải pháp nâng cao năng lực
cạnh tranh của công ty cổ phần may Sơn Hà. Luận văn thạc sỹ, Trƣờng Đại
học Kinh tế Đại học Quốc gia Hà Nội. Tác giả đã trình bày cơ sở lý luận về
năng lực cạnh tranh, vận dụng lý luận về năng lực cạnh tranh và chiến lƣợc
cạnh tranh vào thực tiễn. Phân tích thực trạng hoạt động của công ty cổ phần
may Sơn Hà, phân tích và đánh giá năng lực cạnh tranh hiện tại của công ty.
Đề ra một số giải pháp nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh của công ty cổ
phần may Sơn Hà trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế.
-
Tác giả Nguyễn Thị Cẩm Loan, 2012. Giải pháp nâng cao năng lực
cạnh tranh của công ty cổ phần May Phương Đông đến năm 2020. Luận văn
thạc sỹ, Trƣờng Đại học Kinh tế TP Hồ Chí Minh. Luận văn đã xây dựng hệ
thống cơ sở lý luận về cạnh tranh, năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp.
Đánh giá thực trạng năng lực cạnh tranh của công ty cổ phần may Phƣơng
Đông. Từ đó đƣa ra đƣợc nguyên nhân để làm cơ sở đƣa ra các giải pháp
chiến lƣợc nâng cao năng lực cạnh tranh cho công ty cổ phần may Phƣơng
Đông đến năm 2020.
Ngoài ra còn có nhiều các bài viết khác của các tác giả đăng tải trên tạp
chí, báo, trang wed,… trong nƣớc và quốc tế có liên quan đến ngành dệt may
Việt Nam. Tuy nhiên, chƣa có công trình khoa học dƣới dạng luận văn, báo
cáo NCKH về đề tài này đƣợc công bố. Vì vậy tác giả thấy đề tài này mang
tính thời sự và cần thiết, nhất là dƣới góc độ kinh tế chính trị.
Trên đây là những công trình nghiên cứu có phạm vi và đối tƣợng gần
nhất với đề tài nghiên cứu: “Phân tích năng lực cạnh tranh của công ty cổ
phần may Sông Hồng”.
6
1.2. Cơ sở lý luận về cạnh tranh, năng lực cạnh tranh
1.2.1. Khái niệm cạnh tranh và năng lực cạnh tranh
1.2.1.1. Khái niệm về cạnh tranh
“Cạnh tranh” là một phạm trù kinh tế cơ bản, là một khái niệm đƣợc sử
dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau và có nhiều cách quan niệm khác nhau
dƣới các góc độ khác nhau:
(i)
Các nhà kinh tế học thuộc trƣờng phái tƣ sản cổ điển cho rằng:
Cạnh tranh là một quá trình bao gồm các hành vi phản ứng. Quá trình này tạo
ra cho mỗi thành viên trong thị trƣờng một địa điểm hoạt động nhất định và
mang lại cho mỗi thành viên một phần xứng đáng so với khả năng của mình.
(ii)
Khi nghiên cứu về cạnh tranh, K. Marx [9] cho rằng:“Cạnh tranh là sự
ganh đua, sự đấu tranh gay gắt giữa các nhà tư bản nhằm giành giật những điều
kiện thuận lợi trong sản xuất và tiêu thụ hàng hóa để thu lợi nhận siêu ngạch”.
(iii)
Kinh tế học của P. Samuelson [15] định nghĩa: “Cạnh tranh là sự
tranh giành thị trường để tiêu thụ sản phẩm giữa các nhà doanh nghiệp”.
(iv)
Từ điển rút gọn về kinh doanh [1] định nghĩa: “Cạnh
tranh là sự
ganh đua, kình địch giữa các nhà kinh doanh trên thị trường nhằm giành cùng
một loại tài nguyên sản xuất hoặc cùng một loại khách hàng về phía mình”, tức
là nâng cao vị thế của ngƣời này và làm giảm vị thế của ngƣời khác.
(v)
Theo giáo sƣ Michael E. Porter [13], trƣờng Kinh doanh, đại học
Havard Hoa Kì thì cạnh tranh là giành lấy thị phần. Bản chất của cạnh tranh là
tìm kiếm lợi nhuận, là khoản lợi nhuận cao hơn mức lợi nhuận trung bình mà
doanh nghiệp đang có. Kết quả quá trình cạnh tranh là sự bình quân hoán lợi
nhuận trong doanh nghiệp theo hƣớng cải thiện sâu dẫn đến hệ quả giá cả có
thể giảm đi.
Ở góc độ thƣơng mại, cạnh tranh là một trận chiến giữa các
doanh
nghiệp và các ngành kinh doanh nhằm chiếm đƣợc sự chấp nhận và lòng
7
trung thành của khách hàng. Hệ thống doanh nghiệp tự do đảm bảo cho các
ngành có thể tự mình đƣa ra các quyết định về mặt hàng cần sản xuất,
phƣơng thức sản xuất, và tự định giá cho sản phẩm hay dịch vụ.
(vi)
Theo Từđiển Bách khoa Việt nam [8] (tập 1) “Cạnh tranh (trong kinh
doanh) là hoạt động tranh đua giữa những ngƣời sản xuất hàng hoá, giữa các
thƣơng nhân, các nhà kinh doanh trong nền kinh tế thị trƣờng, chi phối quan hệ
cung cầu, nhằm dành các điều kiện sản xuất, tiêu thụ thị trƣờng có lợi nhất”.
Từ những khái niệm và quan điểm khác nhau trên có thể rút ra nhƣ sau:
Cạnh tranh là sự tranh đua giữa những cá nhân, tập thể, đơn vị kinh tế
có chức năng như nhau thông qua các hành động, nỗ lực và các biện pháp để
giành phần thắng trong cuộc đua, để thỏa mãn các mục tiêu của mình. Các
mục tiêu này có thể là thị phần, lợi nhuận, danh tiếng…
Tuy nhiên, không phải tất cả các hành vi cạnh tranh là lành mạnh, và nó
giúp cho các chủ thể tham gia đạt đƣợc tất cả những gì mình mong muốn.
Trong thực tế, để có lợi thế trong kinh doanh các chủ thể tham gia đã sử dụng
những hành vi cạnh tranh không lành mạnh để làm tổn hại đến đối thủ tham
gia cạnh tranh với mình.
Giống nhƣ bất kỳ sự vật hiện tƣợng nào khác, cạnh tranh cũng luôn tồn tại
hai mặt của một vấn đề : mặt tích cực và mặt tiêu cực. Ở khía cạnh tích cực, cạnh
tranh là nhân tố quan trọng góp phần phân bổ các nguồn lực có hạn của xã hội một
cách hiệu quả, trên cơ sởđó giúp nền kinh tế tạo lập một cơ cấu kinh tế hợp lý và
hoạt động có hiệu quả. Bên cạnh đó, cạnh tranh góp phần thúc đẩy sự tiến bộ của
khoa học công nghệ, dẫn đến gia tăng năng suất sản xuất xã hội, sử dụng hiệu quả
các yếu tố sản xuất đầu vào nhằm thỏa mãn tối đa nhu cầu xã hội thông qua các sản
phẩm, dịch vụ chất lƣợng cao, giá thành hạ, mẫu mã đa dạng…
Ở góc độ tiêu cực, nếu cạnh tranh chỉ nhằm mục đích chạy theo lợi
nhuận mà bất chấp tất cả thì song song với lợi nhuận đƣợc tạo ra, có thể xảy
ra nhiều hậu quả nghiêm trọng cho xã hội nhƣ môi trƣờng sinh thái bị hủy
8
hoại, nguy hại cho sức khỏe con ngƣời, đạo đức xã hội bị xuống cấp, nhân
cách con ngƣời bị tha hóa.
1.2.1.2. Khái niệm về năng lực cạnh tranh
Thuật ngữ “Năng lực cạnh tranh” hiện nay đƣợc sử dụng rất nhiều qua
các phƣơng tiện thông tin, qua sách báo, trong các cuộc giao tiếp của các
chuyên gia kinh tế, các chính sách, các nhà doanh nghiệp. Có rất nhiều quan
điểm về năng lực cạnh tranh hiện nay:
(i)
Theo quan điểm Kinh tế học cổ điển: “Năng lực cạnh tranh của một sản
phẩm thể hiện qua lợi thế so sánh về chi phí sản xuất, sự dồi dào và phong phú
của các yếu tố đầu vào và năng suất lao động để tạo ra sản phẩm đó. Các yếu tố
chi phí sản xuất thấp vẫn đƣợc coi là điều kiện cơ bản của lợi thế cạnh tranh”.
(ii)
Theo quan điểm tân cổ điển dựa trên lý thuyết thƣơng mại truyền
thống thì năng lực cạnh tranh đƣợc xem xét qua lợi thế so sánh về chi phí sản
xuất và năng suất. Hiệu quả của các biện pháp nâng cao năng lực cạnh tranh đƣợc đánh giá dựa trên mức chi phí thấp. Chi phí sản xuất thấp không chỉ là điều
kiện cơ bản của lợi thế cạnh tranh mà còn đóng góp tích cực cho nền kinh tế.
(iii)
Quan điểm tổng hợp của Van Duren, Martin và Westgren thì năng
lực cạnh tranh là khả năng tạo ra, duy trì lợi nhuận và thị phần trên các thị trƣờng trong và ngoài nƣớc. Các chỉ số đánh giá là năng suất lao động, tổng
năng suất của các yếu tố sản xuất, công nghệ, chi phí cho nghiên cứu và phát
triển chất lƣợng và tính khác biệt của sản phẩm …
(iv)
Theo tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) “ Năng lực cạnh
tranh” là sức sản xuất ra thu nhập tƣơng đối cao trên cơ sở sử dụng các yếu tố
sản xuất có hiệu quả làm cho các doanh nghiệp, các ngành, các địa phƣơng, các
quốc gia và khu vực phát triển bền vững trong điều kiện cạnh tranh quốc tế.
(v)
Theo chủ tịch hội đồng năng lực cạnh tranh của Mỹ “Năng lực cạnh
tranh là khả năng của một quốc gia, trong điều kiện thị trƣờng tự do và lành
mạnh, tạo ra các sản phẩm và dịch vụ phù hợp với thị trƣờng quốc tế”.
9
(vi) Diễn đàn kinh tế thế giới (WEF)lại quan niệm “Năng lực cạnh
tranh là khả năng của một đất nƣớc trong việc đạt đƣợc tỷ lệ tăng trƣởng thu
nhập bình quân đầu ngƣời cao và bền vững”.
(vii)
Theo Michael E. Porter [14], năng lực cạnh tranh là khả năng sáng
tạo ra sản phẩm có quy trình công nghệ độc đáo để tạo ra giá trị gia tăng cao
phù hợp với nhu cầu khách hàng, chi phí thấp, năng suất cao nhằm tăng nhanh
lợi nhuận.
Nhƣ vậy, có thể kết luận rằng quan niệm về năng lực cạnh tranh hiện
đƣợc hiểu rất rộng theo nhiều nghĩa và chƣa có một khái niệm thực sự rõ ràng.
Từ các quan niệm trên, có thể rút ra kết luận chung “Năng lực cạnh tranh là khả
năng sáng tạo ra các sản phẩm, dịch vụ phù hợp với yêu cầu của thị trƣờng và
tạo ra cơ hội thu nhập cao hơn và bền vững cho các chủ thể cạnh tranh”.
Do vậy, khi nghiên cứu năng lực cạnh tranh ngƣời ta thƣờng xem xét,
phân biệt năng lực cạnh tranh theo 4 cấp độ: năng lực cạnh tranh quốc gia,
năng lực cạnh tranh ngành, năng lực cạnh tranh doanh nghiệp và năng lực
cạnh tranh của sản phẩm.
1.2.2. Các tiêu chí đánh giá năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp.
Michael E. Porter [14] đã phân tích muốn nâng cao năng lực cạnh
tranh, doanh nghiệp cần phải sở hữu lợi thế cạnh tranh bền vững. Có hai
nhóm lợi thế cạnh tranh cơ bản:
+
Lợi thế về chi phí thấp: Thiết kế, sản xuất và đƣa ra thị trƣờng sản
phẩm có mức giá bằng và gần bằng các đối thủ nhƣng có chi phí thấp hơn.
+
Lợi thế về sự khác biệt hóa: Là việc cung cấp cho khách hàng các sản
phẩm độc đáo, có chất lƣợng tốt hơn các đối thủ cạnh tranh và lợi thế này sẽ
mang lại tỷ suất lợi nhuận trên một đơn vị sản phẩm so với đối thủ.
Nhƣ vậy cả hai loại lợi thế cạnh tranh căn bản đều dẫn tới, biểu hiện ở
năng suất – tỷ lệ số lƣợng đầu ra (giá trị gia tăng, lợi nhuận) trên một đơn vị
10
