Đề cương chi tiết học phần: Bào chế và kiểm nghiệm thuốc thú y

TRƢỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM
KHOA CHĂN NUÔI THÚ Y
BỘ MÔN DƯỢC LÝ & VỆ SINH AN TOÀN THỰC PHẨM

NGUYỄN QUANG TÍNH
PHẠM THỊ TRANG
NGUYỄN THỊ THÙY DƢƠNG
DƢƠNG THỊ HỒNG DUYÊN

ĐỀ CƢƠNG CHI TIẾT HỌC PHẦN
Học phần: BÀO CHẾ VÀ KIỂM NGHIỆM THUỐC THÚ Y

Số tín chỉ: 02
Mã số: PIM321

Thái Nguyên, 03/2017


TRƢỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM
KHOA CHĂN NUÔI THÚ Y
BỘ MÔN DƯỢC LÝ & VỆ SINH AN TOÀN THỰC PHẨM
ĐỀ CƢƠNG CHI TIẾT HỌC PHẦN

1. Tên học phần: BÀO CHẾ VÀ KIỂM NGHIỆM THUỐC THÚ Y
- Mã số học phần: PIM321
- Số tín chỉ: 02
- Tính chất của học phần: Tự chọn
- Học phần thay thế, tương đương: Không
- Ngành (chuyên ngành) đào tạo: Thú y
2. Phân bổ thời gian học tập:
- Số tiết học lý thuyết trên lớp:

- Số tiết thí nghiệm, thực hành:
- Số tiết sinh viên tự học:

28 tiết
02 tiết
60 tiết

3. Đánh giá học phần
- Điểm chuyên cần:
trọng số 0,2
- Điểm kiểm tra giữa kỳ:
trọng số 0,3
- Điểm thi kết thúc học phần: trọng số 0,5
4. Điều kiện học
- Học phần học trước: Hoá hữu cơ, hoá phân tích, Dược lý học thú y, Dược liệu.
- Học phần song hành:
5. Mục tiêu đạt đƣợc sau khi kết thúc học phần:
5.1. Kiến thức
Trang bị cho sinh viên những kiến thức cơ bản về bào chế và sinh dược học
dạng thuốc; một số phương pháp về bào chế các dạng thuốc, vấn đề về kiểm nghiệm
thuốc thú y và một số phương pháp kiểm nghiệm thuốc thú y thường sử dụng.
5.2. Kỹ năng
Sinh viên có thể pha chế thành thạo các dung dịch tiêm truyền, biết vận hành và
sử dụng nồi hấp.
6. Nội dung kiến thức và phƣơng thức giảng dạy:
6.1. Giảng dạy lý thuyết
TT

1.
1.1.

Nội dung kiến thức
Chƣơng 1: Một số vấn đề cơ bản về bào
chế và sinh dƣợc học dạng thuốc
Đại cương về bào chế
Khái niệm về bào chế

Số
tiết

Phƣơng pháp
giảng dạy

4
1

Thuyết trình


1.2.

Sơ lược lịch sử phát triển

1.3.

Một số khái niệm thường dùng trong bào
chế
Đại cương về sinh dược học
Một số khái niệm

2.
2.1.

Cách đánh giá sinh khả dụng - Ý nghĩa
trong bào chế và hướng dẫn sử dụng thuốc
2.3.
Các yếu tố thuộc về dược chất ảnh hưởng
đến sinh khả dụng
3.
Tương kỵ trong bào chế thuốc
3.1.
Khái niệm
3.2.
Một số biện pháp để khắc phục tương kỵ
trong bào chế thuốc
3.3.
Một số tương tác, tương kỵ thường gặp
trong bào chế
3.3.1. Tương kỵ vật lý
3.3.2. Tương kỵ hoá học
3.3.3. Một số tương kỵ và tương tác giữa các chất
bảo quản với dược chất và tá dược
2.2.

1.

Chƣơng 2: Một số vấn đề cơ bản về kiểm
nghiệm thuốc thú y
Chất lượng thuốc và đảm bảo chất lượng

3.
3.1.
3.2.
3.3.

Thuốc và yêu cầu chất lượng
Kiểm tra chất lượng thuốc
Kiểm tra chất lượng thuốc thú y
Một số qui định về kiểm định chất lượng
thuốc thú y
Hệ thống quản lý, kiểm tra chất lượng thuốc
thú y
Kiểm nghiệm thuốc theo tiêu chuẩn
Lấy mẫu kiểm nghiệm
Tiến hành kiểm nghiệm
Viết phiếu trả lời kết quả

1.

Chƣơng 3: Kỹ thuật bào chế dung dịch
thuốc và phƣơng pháp kiểm nghiệm
Đại cương về dung dịch thuốc

1.1.
1.2.
2.
2.1.
2.2.

Thuyết trình – Phát

vấn

1

Thuyết trình – Phát
vấn
Thuyết trình – Phát
vấn
Thảo luận

1
Thuyết trình
Phát vấn – thảo luận
nhóm

1

Thảo luận
GV hướng dẫn, giao
bài tập để SV tự học và
tìm hiểu thêm về vấn
đề

4
1

Thuyết trình – Nêu vấn
đề - thảo luận

1

1
1

Thuyết trình – hướng
dẫn các bước lấy mẫu
Nêu ví dụ - sinh viên
thực hành giải quyết
vấn đề

4
1

Sinh viên trình bày –


1.1.
1.2.
1.3.
1.4.
1.5.
2.
2.1
2.2.
2.3.
3.
3.1.
3.2.
3.3.
3.4.

3.5.
4.
4.1.
4.2.
4.3.
4.4.

1.
1.1.
1.2.
1.3.
1.4.
2.
2.1.
2.2.
2.3.
2.4.
3.

Định nghĩa, đặc điểm và phân loại dung
dịch thuốc
Ưu, nhược điểm của dung dịch
Thành phần của dung dịch thuốc
Phân loại chất tan và dung môi theo độ phân
cực, khả năng hoà tan của dung môi
Độ hoà tan của chất tan và nồng độ dung
dịch
Các loại dung môi
Dung môi nước
Các dung môi phân cực thân nước

Các dung môi không phân cực thân dầu
Kỹ thuật chung điều chế dung dịch thuốc
Cân, đong dược chất và dung môi
Hoà tan và các yếu tố ảnh hưởng
Lọc dung dịch
Hoàn chỉnh đóng gói và kiểm nghiệm thành
phẩm
Pha chế dung dịch thuốc theo đơn
Kiểm nghiệm thuốc uống dạng lỏng
Định nghĩa
Yêu cầu kỹ thuật và phương pháp thử
Các dạng thuốc uống lỏng
Dung dịch thuốc dùng ngoài dạng lỏng.
Chƣơng 4: Kỹ thuật bào chế thuốc tiêm
và phƣơng pháp kiểm nghiệm
Đại cương về thuốc tiêm
Định nghĩa
Các đường đưa thuốc
Phân loại thuốc tiêm
Những ưu điểm và hạn chế của dạng thuốc
tiêm
Thành phần thuốc tiêm
Dược chất
Dung môi hay chất dẫn
Các thành phần khác trong công thức thuốc
tiêm
Bao bì đóng thuốc tiêm
Kỹ thuật pha chế thuốc tiêm

Giảng viên phân tích

Tự học

Tự học
1

Thuyết trình – trực
quan – thảo luận

1

1

Thuyết trình – trực
quan – thảo luận

4
1

Sinh viên trình bày –
Giảng viên phát vấn

Tự học

1

Thuyết trình – Trực


3.1.

3.2.
3.3.

Nhà xưởng
Thiết bị dụng cụ
Qui trình pha chế

4.

Yêu cầu chất lượng đối với thuốc tiêm và
thuốc tiêm truyền
Chỉ tiêu cảm quan
Định tính, định lượng
Thể tích và khối lượng
pH
Độ vô khuẩn
Chất gây sốt
Chƣơng 5: Kỹ thuật bào chế thuốc mỡ và
phƣơng pháp kiểm nghiệm
Đại cương về thuốc mỡ
Định nghĩa
Phân loại
Hệ trị liệu qua da
Yêu cầu đối với thuốc mỡ
Thành phần của thuốc mỡ
Dược chất
Tá dược
Kỹ thuật điều chế, sản xuất thuốc mỡ
Điều chế bằng phương pháp hoà tan
Điều chế bằng phương pháp trộn đều đơn

giản
Điều chế bằng phương pháp nhũ hoá
Kiểm tra chất lượng thuốc mỡ
Kiểm tra tính chất của thuốc mỡ

4.1.
4.2.
4.3.
4.4.
4.5.
4.6.

1.
1.1.
1.2.
1.3.
1.4.
2.
2.1.
2.2.
3.
3.1.
3.2.
3.3.
4.
4.1.
4.2.

1
1

Độ đồng nhất

4.4.

Định tính

4.5.

Định lượng

4.6.

Xác định thời gian giải phóng của hoạt chất
Chƣơng 6: Kỹ thuật bào chế thuốc viên
và phƣơng pháp kiểm nghiệm
Kỹ thuật bào chế viên nén và phương pháp
kiểm nghiệm

Thuyết trình – trực
quan - thảo luận
Thuyết trình – trực
quan - thảo luận

4
1

Thuyết trình – Phát
vấn – Thảo luận nhóm

1

Thuyết trình – Thảo
luận

1
1

Độ đồng đều khối lượng

4.3.

1.

quan

8
4

Thuyết trình – Phát
vấn


1.1.
Đại cương
1.1.1. Khái niệm và quá trình phát triển của việc
sản xuất viên nén
1.1.2. Ưu, nhược điểm của viên nén
1.1.3.
Các loại viên nén

1.2.
Kỹ thuật bào chế viên nén
1.2.1. Lựa chọn tá dược xây dựng công thức dập
1.2.2.
1.2.3.
1.3.
1.3.1.
1.3.2.
1.4.
2.

Thuyết trình

1

Phát vấn

viên
Lựa chọn phương pháp tạo hạt - dập viên
Bao viên
Tiêu chuẩn chất lượng viên nén
Tiêu chuẩn dược điển
Tiêu chuẩn nhà sản xuất
Kiểm nghiệm thuốc viên nén
Kỹ thuật bào chế thuốc nang và phương
pháp kiểm nghiệm
Đại cương
Khái niệm
Phân loại
Mục đích của việc đóng thuốc vào nang

Ưu, nhược điểm của nang thuốc
Các loại viên nang
Kỹ thuật bào chế thuốc viên nang
Nang tinh bột
Nang mềm gelatin

1

Thuyết trình – Trực
quan - thảo luận

1

Phát vấn

1

Thuyết trình

Trực quan
4

2.1.
2.1.1.
2.1.2.
2.1.3.
2.1.4.
2.1.5.
2.2.
2.2.1.

2.2.2.
2.2.3. Nang cứng gelatin
2.3
Kiểm nghiệm thuốc viên nang

1

Sinh viên trình bày –
Giảng viên hướng dẫn
phân tích

1

Thuyết trình – Trực
quan

1

Thuyết trình – Trực
quan - Thảo luận

1

Tổng số tiết:

28

6.2. Các bài thực hành
Tên bài

Nội dung thực hành

Số
tiết

Bài 1: Phương pháp
pha chế và kiểm tra
chỉ tiêu cảm quan
một số loại thuốc
tiêm truyền

Pha chế và kiểm tra chỉ tiêu
cảm quan một số loại thuốc
tiêm truyền như nước muối
sinh

lý,

Ringerlactat...

glucose

5%,

2

Phƣơng pháp tiến
hành
Trình diễn + hướng
dẫn SV thực hiện,

kiểm tra và nhận xét
kết quả


7. Tài liệu học tập :
1. Phạm Thị Trang (2016), “Bài giảng bào chế và kiểm nghiệm thuốc thú y”,
Trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên.
8. Tài liệu tham khảo:
1. Trần Tử An, Trần Tích, Nguyễn Văn Tuyền, Chu Thị Lộc, Nguyễn Thị Kiều
Anh (2005), Kiểm nghiệm dược phẩm, Nhà xuất bản Y học.
2. Hoàng Minh Châu, Lê Quan Nghiệm, Lê Hậu, Nguyễn Nhật Thành (2014),
Công nghệ bào chế dược phẩm, Nhà xuất bản giáo dục.
3. Võ Xuân Minh, Phạm Ngọc Bùng (2013), Kỹ thuật bào chế và sinh dược học
các dạng thuốc tập 1, Nhà xuất bản Y học Hà Nội.
4. Võ Xuân Minh, Nguyễn Văn Long (2014), Kỹ thuật bào chế và sinh dược học
các dạng thuốc tập 2, Nhà xuất bản Y học Hà Nội.
5. Từ Minh Koóng, Nguyễn Đình Luyện (2015), Kỹ thuật sản xuất dược phẩm
tập 1, Nhà xuất bản Y học Hà Nội.
9. Cán bộ giảng dạy:
STT

Họ và tên giảng viên

Thuộc đơn vị quản lý

Học vị, học hàm

1

Nguyễn Quang Tính

Phòng CT HSSV

2

Phạm Thị Trang

Khoa Chăn nuôi Thú y

ThS

3

Nguyễn Thị Thùy Dương

Khoa Chăn nuôi Thú y

DS

4

Dương Thị Hồng Duyên

Khoa Chăn nuôi Thú y

ThS

P. Trƣởng khoa

TS. Nguyễn Thị Thúy Mỵ

PGS. TS

Thái Nguyên, ngày 02 tháng 3 năm 2017
Trƣởng Bộ môn duyệt
Giảng viên soạn

TS. Nguyễn Thị Ngân

ThS. Phạm Thị Trang