biện pháp góp phần nâng cao chất lượng giáo dục Kinh nghiệm dạy học tích hợp giáo dục kĩ năng sống cho học sinh qua một số văn bản ngữ văn 7

Tên đề tài: Kinh nghiệm dạy học tích hợp giáo dục kĩ năng sống cho học sinh qua một số văn bản Ngữ văn 7

UBND HUYỆN KRÔNG ANA
PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

Tên đề tài: Kinh nghiệm dạy học tích hợp giáo dục kĩ năng sống
cho học sinh qua một số văn bản Ngữ Văn 7
Lĩnh vực: Ngữ văn
Họ và tên tác giả: Lưu Thị Liên
Đơn vị: trường THCS Nguyễn Trãi

Krông Ana, tháng 03 năm 2018
0


Tên đề tài: Kinh nghiệm dạy học tích hợp giáo dục kĩ năng sống cho học sinh qua một số văn bản Ngữ văn 7

PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài:
Mục tiêu giáo dục mà chúng ta đang thực hiện là trang bị, đào tạo cho các em
học sinh có những kiến thức, kỹ năng, phẩm chất và năng lực tư duy, năng lực
hành động. Cụ thể là giúp các em:
Trở thành một người học tập tự chủ, độc lập, tự tin: Biết hỏi, biết phản
ánh, biết bảo vệ ý kiến và chịu trách nhiệm cho sự nghiệp học hành của mình;
người có ý thức rõ ràng về cái đúng, cái sai; biết mình là ai, sáng suốt trong việc
đánh giá sự việc, có suy nghĩ độc lập và thấu đáo; sở hữu những năng lực trí tuệ
(năng lực tư duy và năng lực hành động) cần thiết để sống, làm việc và thích
ứng trong môi trường xã hội không ngừng đổi thay và nhiều thách thức trong
tương lai.
Trở thành một người biết yêu thương, tràn đầy năng lượng và yêu
cuộc sống: Có một cơ thể khỏe mạnh, trí tuệ lành mạnh, suy nghĩ và hành động

một cách tích cực; người biết cảm nhận và trân trọng những giá trị nhân văn,
nghệ thuật đẹp đẽ của cuộc sống; biết yêu thương, chia sẻ và trở thành con
người sống có cảm xúc,năng lượng tràn đầy, có động lực và niềm say mê, luôn
yêu cuộc sống.
Trở thành một người đóng góp tích cực, một con người, một công dân
tốt và có trách nhiệm: Có thể làm việc theo nhóm, hợp tác và giao tiếp một
cách hiệu quả, chủ động, dám mạo hiểm và nỗ lực hết mình để giành kết quả ưu
việt nhất; có ý thức trách nhiệm công dân cao, người được thông tin đầy đủ về
Việt Nam và thế giới và người góp phần tích cực vào việc làm cho chất lượng
cuộc sống của những người xung quanh mình ngày càng tốt hơn.

1


Tên đề tài: Kinh nghiệm dạy học tích hợp giáo dục kĩ năng sống cho học sinh qua một số văn bản Ngữ văn 7

Trong xã hội hiện nay với sự phát triển nhanh chóng các lĩnh vực kinh tế, xã
hội, đã và đang tạo ra những tác động phức tạp ảnh hưởng đến quá trình hình
thành và phát triển nhân cách của thế hệ trẻ. Nhất là thời gian qua tình trạng đạo
đức của một bộ phận thanh thiếu niên đang xuống cấp gây nhiều bức xúc trong
xã hội.
Thực trạng trên cũng ảnh hưởng không nhỏ đến học sinh của trường THCS
Nguyễn Trãi. Một trong những nguyên nhân khiến nhiều học sinh bị lôi kéo vào
vấn đề này chính là do các em còn yếu về kĩ năng sống.
Trước thực trạng trên, trong những năm qua Bộ giáo dục đã có nhiều nỗ lực
để đổi mới phương pháp dạy học nhằm tích cực hóa hoạt động của học sinh, gắn
giáo dục với thực tiễn cuộc sống. Lồng ghép kĩ năng sống vào các môn học
cũng không ngoài mục tiêu đổi mới trên.
Xuất phát từ những lí do trên, tôi đi sâu tìm hiểu và thực hiện đề tài “ Kinh
nghiệm dạy học tích hợp giáo dục kĩ năng sống cho học sinh qua một số văn

bản Ngữ văn 7” hy vọng sẽ góp phần tích cực vào giáo dục kĩ năng sống trong
thường THCS nói chung.
2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài
-2.1. Mục tiêu đề tài:
+ Nhằm nâng cao chất lượng giáo dục các em học sinh bậc Trung học cơ sở,
đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục toàn diện.
+ Tìm ra một số biện pháp rèn kĩ năng sống cho học sinh trường Trung học cơ
sở Nguyễn Trãi. Cụ thể là học sinh khối lớp 7.
2.2. Nhiệm vụ đề tài:
+ Nghiên cứu về giáo dục kĩ năng sống làm cơ sở góp phần nâng cao chất
lượng dạy học.
+ Hệ thống hóa những vấn đề lí luận có liên quan đến đề tài.
2


Tên đề tài: Kinh nghiệm dạy học tích hợp giáo dục kĩ năng sống cho học sinh qua một số văn bản Ngữ văn 7

+ Tầm quan trọng của việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh Trung học cơ
sở.
3. Đối tượng nghiên cứu:
Nghiên cứu về “ Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh qua bài dạy:
Cổng trường mở ra, Mẹ tôi và Cuộc chia tay của những con búp bê” cho học
sinh trường Trung học cơ sở Nguyễn Trãi, xã Ea Na, huyện Krông Ana, tỉnh Đăk
Lăk
4. Giới hạn phạm vi nghiên cứu:
Học sinh lớp 7A4, 7A5 Tại trường Trung học cơ sở Nguyễn Trãi, xã Ea Na,
huyện Krông Ana, tỉnh Đăk Lăk năm học 2016 - 2017
5. Phương pháp nghiên cứu:
- Phương pháp chung: Phương pháp lí luận khoa học gắn lý luận và thực tiễn
- Phương pháp cụ thể: so sánh, thống kê, phân tích, tổng hợp.

3


Tên đề tài: Kinh nghiệm dạy học tích hợp giáo dục kĩ năng sống cho học sinh qua một số văn bản Ngữ văn 7

PHẦN NỘI DUNG
1. Cơ sở lí luận
1.1. Quan niệm về kĩ năng sống:
Kĩ năng sống là khả năng thích nghi và hành vi tích cực cho phép cá nhân có
đầy đủ khả năng đối phó có hiệu quả với nhu cầu của cuộc sống hàng ngày của
con người. Trong giáo dục, kỹ năng sống là một tồn tại những khả năng được
rèn luyện và đáp ứng các nhu cầu cụ thể của cuộc sống hiện đại hóa (WHO).
Cũng theo WHO, kỹ năng sống được chia thành hai loại: kỹ năng tâm lý xã
hội và kỹ năng cá nhân lĩnh hội và tư duy, với mười yếu tố như: tự nhận thức, tư
duy sáng tạo, giải quyết vấn đề, kỹ năng giao tiếp ứng xử với người khác, ứng
phó với các tình huống căng thẳng và cảm xúc, biết cảm thông, tư duy bình luận
và phê phán, cách giải quyết, giao tiếp hiệu quả và cách thương thuyết.
Rèn kỹ năng sống cho học sinh không ngoài mục đích đáp ứng mục tiêu giáo
dục toàn diện; phù hợp với bốn trụ cột của giáo dục theo quan niệm của
4


Tên đề tài: Kinh nghiệm dạy học tích hợp giáo dục kĩ năng sống cho học sinh qua một số văn bản Ngữ văn 7

UNESCO: học để biết, học để làm, học để tồn tại và học để chung sống. Giúp
học sinh thích ứng được với cuộc sống đầy những biến động khôn lường (những
tác động của tự nhiên và xã hội hiện đại). Thúc đẩy những hoạt động mang tính xã
hội, phát huy các nhân tố tích cực, hạn chế nhân tố tiêu cực, xây dựng môi trường
trường học thân thiện, học sinh tích cực. Góp phần tích cực cho việc đổi mới

phương pháp học tập của học sinh.
Phát triển lòng tự trọng và tôn trọng đối với người khác, chấp nhận đặc tính
riêng của mỗi cá thể (cuộc sống là chấp nhận chuyển thành để sống và để làm
việc: biết nhận và biết cho). Học sinh rèn cách cư xử phù hợp, có hiệu quả. Phân
tích được những ảnh hưởng của gia đình, xã hội, kinh tế và chính trị lên cách cư
xử của con người với con người. Phát triển lòng thông cảm, nhân ái giữa con
người với con người. Rèn luyện cách tự kiềm chế bản thân và năng lực ứng phó
với trạng thái căng thẳng (Stress).
1.2. Tầm quan trọng của công tác giáo dục kĩ năng sống cho học sinh trong
trường Trung học cơ sở.
Trong cuộc sống hàng ngày, chúng ta luôn gặp phải những khó khăn, thách
thức. Lúc đó, ta cần phải đối diện với nó, phải vượt qua nó, nếu chúng ta không
trang bị kĩ năng sống thì khi gặp phải những khó khăn, thách thức đó, chúng ta
khó có thể vượt qua hoặc tìm được cách ứng phó và giải quyết.
Có thể nói kĩ năng sống chính là những nhịp cầu giúp con người biến kiến
thức thành thái độ, hành vi và thói quen tích cực, lành mạnh. Người có kĩ năng
sống phù hợp sẽ luôn vững vàng trước những khó khăn, thách thức; biết cách
ứng xử giải quyết vấn đề một cách tích cực và phù hợp; họ thường thành công
hơn trong cuộc sống, luôn yêu đời và làm chủ cuộc sống của chính mình. Ngược
lại, người thiếu kĩ năng sống dễ bị thất bại trong cuộc sống. Không những thúc
đẩy sự phát triển cá nhân, kĩ năng sống còn góp phần thúc đẩy sự phát triển của
xã hội, giúp ngăn ngừa các vấn đề xã hội và bảo vệ quyền con người. Việc thiếu
kĩ năng sống của cá nhân là một nguyên nhân làm nảy sinh nhiều vấn đề xã hội
5


Tên đề tài: Kinh nghiệm dạy học tích hợp giáo dục kĩ năng sống cho học sinh qua một số văn bản Ngữ văn 7

như: ma túy, mại dâm...Việc giáo dục kĩ năng sống sẽ thúc đẩy những hành vi
mang tính xã hội tích cực, giúp nâng cao chất lượng cuộc sống xã hội và giảm

các vấn đề xã hội. Giáo dục kĩ năng sống còn giải quyết một cách tích cực nhu
cầu và quyền con người, quyền công dân.
Trang bị cho học sinh những kiến thức giá trị, thái độ và những kĩ năng phù
hợp giúp học sinh hình thành những hành vi, thói quen lành mạnh, tích cực, loại
bỏ những hành vi tiêu cực trong cuộc sống hàng ngày để cho các em phát triển
toàn diện về thể chất, trí tuệ, tinh thần và đạo đức.
Giáo dục kĩ năng sống là yêu cầu cấp thiết đối với thế hệ trẻ bởi vì: Các em
chính là những chủ nhân tương lai của đất nước, là những người quyết định sự
phát triển của đất nước trong nhiều năm tới. Nếu không có kĩ năng sống, các em
không thể thực hiện tốt trách nhiệm đối với bản thân, gia đình, cộng đồng và đất
nước. Lứa tuổi học sinh là lứa tuổi đang hình thành những giá trị nhân cách,
giàu ước mơ, ham hiểu biết, thích tìm tòi, khám phá song còn thiếu hiểu biết
sâu sắc về xã hội, còn thiếu kinh nghiệm sống, dễ bị lôi kéo, kích động...Đặc
biệt là trong bối cảnh hiện nay, thế hệ trẻ thường xuyên chịu tác động đan xen
của những yếu tố tích cực và tiêu cực luôn được đặt vào hoàn cảnh phải lựa
chọn những giá trị, phải đương đầu với những khó khăn, thách thức, những áp
lực tiêu cực. Nếu không được giáo dục kĩ năng sống, nếu thiếu kĩ năng sống, các
em dễ bị lôi kéo vào các hành vi tiêu cực, bạo lực vào lối sống ích kỉ, thực dụng
dễ bị phát triển lệch lạc về nhân cách. Một trong các nguyên nhân dẫn đến các
hiện tượng tiêu cực của một bộ phận học sinh phổ thông thời gian qua: Bạo lực
học đường, đua xe máy...chính là do các em thiếu những kĩ năng sống cần thiết
như: kĩ năng xác định giá trị, kĩ năng từ chối, kĩ năng kiên định, kĩ năng giải
quyết mâu thuẫn, kĩ năng thương lượng, kĩ năng giao tiếp,...Vì vậy giáo dục kĩ
năng sống cho thế hệ trẻ là rất cần thiết, giúp các em rèn luyện hành vi có trách
nhiệm với bản thân, gia đình, cộng đồng và Tổ quốc; giúp các em có khả năng
ứng phó tích cực trước các tình huống của cuộc sống, xây dựng mối quan hệ tốt
6


Tên đề tài: Kinh nghiệm dạy học tích hợp giáo dục kĩ năng sống cho học sinh qua một số văn bản Ngữ văn 7

đẹp với gia đình, bạn bè và mọi người, sống tích cực, chủ động, an toàn, hài hòa
và lành mạnh.
Giáo dục kĩ năng sống nhằm thực hiện yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông.
Đảng ta đã xác định con người vừa là mục tiêu, vừa là động lực của sự phát triển
xã hội. Để thực hiện thành công sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất
nước, cần phải có những người lao động mới phát triển toàn diện. Do vậy, cần
đổi mới giáo dục nói chung và đổi mới giáo dục phổ thông nói riêng. Giáo dục
kĩ năng sống cho học sinh với bản chất là hình thành và phát triển cho các em
khả năng làm chủ bản thân, khả năng ứng xử phù hợp với những người khác và
với xã hội, khả năng ứng phó tích cực trước các tình huống của cuộc sống rõ
ràng là phù hợp với mục tiêu giáo dục phổ thông, nhằm thực hiện mục tiêu giáo
dục. Phương pháp giáo dục kĩ năng sống, với các phương pháp và kĩ thuật tích
cực như: hoạt động nhóm, giải quyết vấn đề, nghiên cứu trường hợp điển hình,
đóng vai, trò chơi...cũng là phù hợp với định hướng về đổi mới phương pháp
dạy học ở phổ thông. Tóm lại, việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh trong nhà
trường phổ thông là rất cần thiết đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông.
Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh trong các nhà trường phổ thông là xu thế
chung của nhiều nước trên thế giới. Hiện nay trên thế giới đã quan tâm đến việc
đưa kĩ năng sống vào nhà trường và vào chương trình chính khóa. Hình thức xây
dựng“Trường học thân thiện” nhằm thúc đẩy việc giáo dục kĩ năng sống cho học
sinh trong nhà trường.
1.3. Lợi ích của giáo dục kỹ năng sống
Giáo dục kĩ năng sống cho thanh thiếu niên nói chung và học sinh ở các
trường THCS nói riêng sẽ mang lại cho các em những lợi ích sau đây:
a) Lợi ích về mặt sức khỏe
Giáo dục kĩ năng sống góp phần xây dựng hành vi sức khỏe lành mạnh cho cá
nhân và cộng đồng.
7

Tên đề tài: Kinh nghiệm dạy học tích hợp giáo dục kĩ năng sống cho học sinh qua một số văn bản Ngữ văn 7

Giáo dục kĩ năng sống sẽ giúp các em giải quyết được những nhu cầu để phát
triển.
Giáo dục kĩ năng sống tạo khả năng cho mỗi cá nhân có thể tự bảo vệ sức
khỏe cho mình và cho mọi người trong cộng đồng.
Giáo dục kĩ năng sống góp phần xây dựng môi trường sống lành mạnh, đảm
bảo cho các em phát trển tốt về thể chất và tinh thần.
b) Lợi ích về mặt giáo dục: Giáo dục kĩ năng sống sẽ có những tác động tích cực
đối với:
Quan hệ giữa thầy và trò, bạn và bạn.
Hứng thú trong học tập.
Để hoàn thành công việc của mỗi cá nhân một cách sáng tạo và có hiệu quả.
c)Lợi ích về mặt văn hóa xã hội
Giáo dục kĩ năng sống thúc đẩy những hành vi mang tính xã hội tích cực, góp
phần xây dựng môi trường xã hội lành mạnh. Giáo dục kĩ năng sống có giá trị
đặc biệt đối với thanh thiếu niên lớn lên trong một xã hội đa dạng văn hóa, nền
kinh tế phát triển và thế giới là một mái nhà chung.
d)Lợi ích về kinh tế, chính trị
Giáo dục kĩ năng sống nhằm hình thành những phẩm chất mà các nhà kinh tế
và chính trị trong tương lai cần có.
Giáo dục kĩ năng sống giải quyết một cách tích cực nhu cầu và quyền trẻ em,
giúp các em quyết định được nghĩa vụ của mình đối với bản thân gia đình và xã
hội, góp phần củng cố sự ổn định chính trị của mỗi quốc gia.
1.4. Cơ sở thực tiễn:
Đối với học sinh Trung học cơ sở, đây là lứa tuổi có nhiều thay đổi về mặt
tâm sinh lý, thích tìm tòi học hỏi cái mới, điều lạ. Có em chưa phân biệt được rõ
ràng, rành rọt điều tốt với điều xấu; điều gì nên làm và điều gì không nên làm
8

Tên đề tài: Kinh nghiệm dạy học tích hợp giáo dục kĩ năng sống cho học sinh qua một số văn bản Ngữ văn 7

nên đôi khi còn lẫn lộn, dễ bị lôi kéo. Do đó, giáo viên phải dẫn dắt các em vượt
qua những khó khăn, thử thách để giúp các em nhận thức sâu sắc về những việc
cần thiết phải làm đối với cuộc sống của bản thân và mọi người ở lứa tuổi học
sinh. Giáo dục các em tự phân tích, tổng hợp và giải quyết tình huống nào đó cụ
thể. Luôn tạo điều kiện, động viên các em tham gia, hoạt động tốt công tác đội,
đoàn và những sân chơi bổ ích, lành mạnh ở các địa phương để giúp các em có
thêm kiến thức về vốn sống và giáo dục tình yêu quê hương đất nước. Hoặc tổ
chức các buổi chiếu phim ảnh với nội dung thiết thực về truyền thống văn hóa,
lịch sử cách mạng… thông qua đó nhằm rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh.
Ngoài những giờ lên lớp, ta cần tranh thủ thời gian tìm hiểu học sinh để kịp
thời chia sẻ, giúp đỡ động viên các em vượt qua khó khăn; lắng nghe những tâm
tư, nguyện vọng của các em. Ta phải chân thành chủ động xóa bỏ khoảng cách
giữa học sinh và giáo viên; luôn lựa chọn những ngôn từ thích hợp, bổ ích nhằm
giáo dục các em có thêm kiến thức trong cuộc sống.
Từ những lí do trên có thể khẳng định, việc giáo dục kĩ năng sống cho học
sinh trong các trường Trung học cơ sở, nhất là học sinh lớp 7 là rất cần thiết và
có phần quan trọng đặc biệt.
2. Thực trạng của vấn đề nghiên cứu:
Mục tiêu giáo dục của Việt Nam đã chuyển từ mục tiêu cung cấp kiến thức
là chủ yếu sang hình thành và phát triển nhưng năng lực cần thiết ở người học để
đáp ứng sự phát triển công nghiệp hóa hiện đại hóa đất nước. Thực hiện mục
tiêu giáo dục của thế kỉ XXI: học để biết, học để làm, học để tự khẳng định và
học để cùng chung sống. Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh nhằm trang bị cho
học sinh những kiến thức, giá trị, thái độ và kĩ năng phù hợp, trên cơ sở đó hình
thành cho học sinh những hành vi, thói quen lành mạnh, tích cực; loại bỏ những
hành vi, thói quen tiêu cực trong các mối quan hệ, các tình huống và hoạt động

hàng ngày. tạo cơ hội thuận lợi để học sinh thực hiện tốt quyền, bổn phận của
mình và phát triển hài hòa về thể chất, trí tuệ, tinh thần và đạo đức.
9


Tên đề tài: Kinh nghiệm dạy học tích hợp giáo dục kĩ năng sống cho học sinh qua một số văn bản Ngữ văn 7

Trên thực tế cuộc sống hàng ngày đang diễn ra thì học sinh trường Trung
học cơ sở Nguyễn Trãi nói riêng, kĩ năng sống cần phải được quan tâm nhiều
hơn. Chính vì thế mà bản thân tôi cố gắng rất nhiều để thay đổi PPDH theo
hướng tích cực hơn. Tôi luôn cố gắng giúp các em thấy rằng: Học sinh chỉ có kĩ
năng khi các em tự làm việc đó, chứ không phải nói về việc đó. Kinh nghiệm có
được khi học sinh được hành động trong các tình huống đa dạng giúp các em dễ
dàng sử dụng và sử dụng các kĩ năng phù hợp với điều kiện thực tế.
2.1. Thuận lợi, Khó khăn:
Chưa bao giờ cả xã hội lại có tiếng nói chung bức thiết mong muốn đổi mới
nền giáo dục như hiện nay, cũng chưa bao giờ ngành giáo dục ý thức rõ cần
phải truyền đạt các kĩ năng sống cho học sinh trong thời kì hội nhập như bây
giờ.
Bản thân cũng đã có nhiều năm giảng dạy bộ môn Văn luôn thấy rằng: Thời
gian dạy 01 tiết rất ngắn nên việc lồng ghép cũng chỉ trong một thời gian hạn
hẹp, vậy nên rất khó kết hợp lồng ghép được nếu không khéo léo. Học sinh có
tình trạng học lệch nên các em cũng ít đầu tư vào tiết Văn vốn dĩ rất nhiều vấn
đề cần giải quyết.
Đa số HS yếu việc nắm và vận dụng kiến thức Văn học nên khó có khả năng
rút ra bài học kĩ năng sống cho bản thân, vì vậy phải dẫn dắt vấn đề để các em
hiểu.
Học sinh của trường đa số xuất thân từ nông thôn nên khả năng thích ứng với
xã hội hện đại của các em còn yếu.
Việc làm quen với các môn học về KNS như: giao tiếp, thuyết trình, làm việc

theo nhóm, khả năng lãnh đạo, tổ chức sẽ giúp các em tự tin, chủ động và biết
cách xử lý mọi tình huống trong cuộc sống.
Lứa tuổi học sinh Trung học cơ sở là lứa tuổi chuyển tiếp từ lứa tuổi thiếu
niên sang lứa tuổi dậy thì. Các em có nhiều biến đổi sâu sắc về chất và lượng. Ở
10


Tên đề tài: Kinh nghiệm dạy học tích hợp giáo dục kĩ năng sống cho học sinh qua một số văn bản Ngữ văn 7

lứa tuổi này nếu được quan tâm giáo dục tốt sẽ để lại trong quá trình phát triển
nhân cách một định hướng tốt.
Dạy phân môn Văn có tích hợp kĩ năng sống trong nhà trường vẫn được coi
là một trong những hướng đi quan trọng để chống sự xuống cấp đạo đức của
một bộ phận học sinh hiện nay.
Việc giáo dục kĩ năng sống tại các trường học mới chỉ dừng lại ở các tiết học
ở bộ môn GDCD và các hoạt động nhỏ lẻ trong công tác chủ nhiệm lớp chứ
chưa thành chương trình hoàn thiện.
Sự gia tăng những biểu hiện thiếu kĩ năng sống như không thể hiện được khả
năng của bản thân; khó hòa nhập; có thái độ tiêu cực khi mâu thuẫn với bè bạn,
gia đình, thầy cô giáo; lúng túng khi xử lý những tình huống phát sinh trong
cuộc sống; cách học cách sống không khoa học, hiệu quả; … là những biểu hiện
của hầu hết học sinh Trung học cơ sở trong thời gian gần đây.
2.2.. Thành công, hạn chế:
- Bản thân tôi đã làm quen với thuật ngữ “kỹ năng sống” từ khi phong trào
này được chỉ đạo và phát động sâu rộng trong công tác dạy học, mức độ ứng
dụng trong từng bài dạy và từng đối tượng học sinh có khác nhau; Bản thân tôi
đã ý thức được công tác giáo dục kĩ năng sống cho học sinh là góp phần vào
nhiệm vụ “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” .
- Công tác giáo dục kĩ năng sống đã được sự quan tâm của các cấp lãnh đạo
và sự hưởng ứng nhiệt tình của các đồng nghiệp và đặc biệt là sự hứng thú tham

gia của các em học sinh.
- Hình thức tích hợp tổ chức giáo dục kĩ năng sống cho học sinh được thực
hiện trong từng giờ dạy phân môn Văn ở bậc Trung học cơ sở, nhất là chương
trình lớp 7 với nội dung khá đa dạng và thiết thực
* Mặt còn hạn chế:

11


Tên đề tài: Kinh nghiệm dạy học tích hợp giáo dục kĩ năng sống cho học sinh qua một số văn bản Ngữ văn 7

- Ý nghĩa, tầm quan trọng của kĩ năng sống và giáo dục kĩ năng sống chưa
được đánh giá, nhận xét, góp ý thường xuyên và định kì.
- Còn nhiều lúng túng trong việc tổ chức giáo dục kĩ năng sống qua các hoạt
động thích hợp, chưa tận dụng hoặc có thực hiện song chưa mang ý nghĩa hình
thành và phát triển kĩ năng sống trong giảng dạy các bài học;
- Thiếu các điều kiện tối thiểu để tiến hành giáo duc kĩ năng sống trong nhà
trường, trước hết là tài liệu cho GV và cho HS
- Ðã có các buổi học chuyên đề, đề tài nghiên cứu tổ chức tập huấn cho đội
ngũ GV cốt cán, song nhìn chung mới chỉ ở mức độ làm quen với thuật ngữ,
khái niệm nên chưa tạo được sự đồng bộ trong công tác giáo dục kĩ năng sống
cho học sinh qua bài dạy của các tiết học.
- Vấn đề thời gian cũng là vấn đề quan trọng trong việc lồng ghép kĩ năng
sống vào tiết dạy, một tiết học thường qua rất nhanh, đôi khi hết giờ mà học sinh
chưa thực hiện được một kĩ năng nào, ngoài ra không có một tiết dạy kĩ năng
riêng cho học sinh, điều này cũng khó với việc tích hợp trong bài dạy.
- Bên cạnh những điều trên, học sinh ít đọc sách, không quan tâm nhiều đến
việc học nên ảnh hưởng phần nào đến việc thực hành một số kĩ năng sống vào
thực tiễn.
3. Các biện pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề

3.1. Mục tiêu của giải pháp, biện pháp:
Bản thân kỹ năng sống không có tính hành vi. Các kỹ năng sống cho phép
chúng ta chuyển dịch kiến thức (cái chúng ta biết), thái độ và giá trị (cái chúng
ta nghĩ/ cảm thấy/ tin tưởng) thành hành động (cái cần làm và cái cần làm rõ)
theo xu hướng tích cực và mang tính chất xây dựng.
Ngày nay, nhiều học sinh không có khả năng đáp ứng kịp thời những đòi hỏi
và sự căng thẳng ngày càng tăng của xã hội vì thiếu sự hỗ trợ cần thiết để tăng

12


Tên đề tài: Kinh nghiệm dạy học tích hợp giáo dục kĩ năng sống cho học sinh qua một số văn bản Ngữ văn 7

cường và xây dựng các kỹ năng sống cơ bản, điều đó có thể gây ra những tổn
hại về mặt sức khỏe và đạo đức của mỗi con người.
Vì vậy mục tiêu là tiếp cận kỹ năng sống trong giáo dục sức khỏe tinh thần
cho học sinh bậc Trung học cơ sở, tập trung là học sinh khối lớp 7:
Giúp các em hiểu và tự giải quyết những vấn đề về sức khỏe bản thân, phát
triển những giá trị và những kỹ năng sống có khả năng đưa đến một phong cách
sống lành mạnh, tích cực và có trách nhiệm.
Nâng cao khả năng tự đánh giá bản thân và tính tự trọng, tự tin cho các em
trong quan hệ bạn bè cùng trang lứa và người lớn.
Biết coi trọng phụ nữ và các em gái, ngăn chặn những hành vi bất bình đẳng
giới tính trong cộng đồng.
Nâng cao sự hiểu biết cho các em về những tác động xấu của tệ nạn xã hội với
sự phát trên kinh tế, văn hoá, xã hội, chính trị của đất nước cũng như sự phát
triển giống nòi của mỗi dân tộc.
3.2. Nội dung và cách thực hiện biện pháp, giải pháp:
Trong quá trình giáo dục kĩ năng sống cho học sinh cũng như quá trình dạy
học bộ môn Ngữ Văn và tập trung là phân môn Văn, bản tôi đã sử dụng các

phương pháp dạy học sau đây :
Phương pháp dạy theo nhóm;
Phương pháp nghiên cứu trường hợp điển hình;
Phương pháp giải quyết vấn đề;
Phương pháp đóng vai;
Phương pháp trò chơi
Khi dạy cần sử dụng một số kĩ thuật dạy học tích cực như:
- Kĩ thuật chia nhóm
- Kĩ thuật giao nhiệm vụ
13


Tên đề tài: Kinh nghiệm dạy học tích hợp giáo dục kĩ năng sống cho học sinh qua một số văn bản Ngữ văn 7

- Kĩ thuật đặt câu hỏi
- Kĩ thuật động não
- Kĩ thuật “Trình bày 1 phút”
- Kĩ thuật “Hỏi và trả lời”
Mục đích của giáo dục kĩ năng sống là giúp người học thay đổi hành vi theo
hướng tích cực. Giáo dục kĩ năng sống thúc đẩy người học thay đổi hay định
hướng lại các giá trị, thái độ và hành động của mình. Do đó, cần kiên trì chờ đợi
và tổ chức các hoạt động liên tục để học sinh duy trì hành vi mới và thói quen
mới; tạo động lực cho học sinh điều chỉnh hoặc thay đổi giá trị, thái độ và những
hành vi trước đây, thích nghi hoặc chấp nhận các giá trị, thái độ và hành vi mới.
Qua một số văn bản, trong quá trình soạn giảng và giảng dạy thực tế trên lớp,
tôi đã lồng ghép các kĩ năng như: kĩ năng giao tiếp, kĩ năng tư duy, kĩ năng ra
quyết định, kĩ năng làm việc nhóm ...trong đó lồng ghép hiệu quả nhất là kĩ năng
giao tiếp và làm việc nhóm.
Cụ thể bài dạy:
Văn bản :

CỔNG TRƯỜNG MỞ RA
Theo Lý Lan
A. Mục tiêu cần đạt :
1. Kiến thức:
- Tình cảm sâu nặng của cha mẹ, gia đình với con cái, ý nghĩa lớn lao của
nhà trường đối với cuộc đời mỗi con người,nhất là tuổi thiếu niên, nhi đồng.
- Lời văn biểu hiện tâm trạng người mẹ đối với con trong văn bản.
2. Kĩ năng.
- Đọc –hiểu văn bản biểu cảm được viết như những dòng nhật kí của một
nhười mẹ.
14


Tên đề tài: Kinh nghiệm dạy học tích hợp giáo dục kĩ năng sống cho học sinh qua một số văn bản Ngữ văn 7

- Phân tích một số chi tiết tiêu biểu tả tâm trạng của người mẹ trong đêm
chuẩn bị cho ngày khai trường đầu tiên của con
* Kĩ năng sống:
- Xác định giá trị bản thân: biết ơn những người đã sinh thành và dưỡng dục
mình.
- Suy nghĩ, sáng tạo: phân tích, bình luận về những cảm xúc và tâm trạng của
người mẹ trong ngày khai trường đầu tiên của con.
B. Các phương pháp / Kĩ thuật dạy học
- Phương pháp giảng bình
- Phương pháp gợi mở, vấn đáp,...
C. Chuẩn bị:
- Giáo viên: Phương tiện dạy học: Giáo án,những tài liệu có liên quan
tới ngày khai trường; Phương pháp dạy học: Thảo luận, chia nhóm, động não,
hỏi và trả lời.
- Học sinh: Đọc và soạn bài theo SGK.

D. Các hoạt động học tập và nội dung học tập
1. Ổn định tổ chức: Kiểm tra sĩ số học sinh vắng, lí do .
2. Kiểm tra sự chuẩn bị của học sinh: kiểm tra SGK và vở soạn
3. Bài mới :
HĐ1: GV giới thiệu bài
HĐ2: HD tìm hiểu nội dung bài mới
Hoạt động của Thầy – Trò
H/d đọc, tìm hiểu chung văn bản
?Hãy cho biết xuất xứ của văn bản?

Nội dung kiến thức
I. Tác giả-tác phẩm:
- Đây là bài báo của Lí Lan in

Hd học sinh lọc thông tin và chỉ trình bày trên báo Yêu trẻ số 166 TPHCM
15


Tên đề tài: Kinh nghiệm dạy học tích hợp giáo dục kĩ năng sống cho học sinh qua một số văn bản Ngữ văn 7

khái quát

1.9.2000.

Hs trình bày theo kết quả đã chuẩn bị

II. Đọc – hiểu văn bản:
1. Đọc – tìm hiểu chung:

H/d đọc: giọng nhỏ nhẹ, thiết tha, chậm rãi.

+ Đọc-hiểu từ khó

Gv đọc văn bản-HS đọc-GV nhận xét.
Gv cho HS giải thích một số từ khó: háo
hức,bận tâm, nhạy cảm.
? Cổng trường mở ra thuộc văn bản nào?

- Kiểu loại: văn bản nhật dụng.

? Theo em nội dung của văn bản là gì?

- Thể kí

? Văn bản này, sử dụng PTBĐ nào ?

- Phương thức biểu đạt: tự sự,

? Truyện có những nhân vật nào ? Ai là biểu cảm
nhân vật chính ?
HS trao đổi nhóm nhỏ với nhau, thống nhất
ý kiến và trình bày trước lớp.
? Em có thể chia văn bản này thành mấy
phần? Mỗi phần từ đâu đến đâu ? ý nghĩa của

+ Bố cục: 2 phần
+ Từ đầu...bước vào : Nỗi lòng

từng phần ?

của mẹ
+ Còn lại : Cảm nghĩ của mẹ về
Giáo dục.
H/d phân tích

2. Tìm hiểu văn bản:

- Hs đọc đoạn 1.

a. Tâm trạng của 2 mẹ con vào

- Đoạn văn em vừa đọc diễn tả điều gì ? đêm trước ngày khai trường.
Theo dõi phần đầu văn bản, em thấy người
* Tâm trạng của mẹ :
mẹ nghĩ đến con trong thời điểm nào ?
- Mẹ không ngủ được
? Đêm trước ngày khai trường tâm trạng của
16


Tên đề tài: Kinh nghiệm dạy học tích hợp giáo dục kĩ năng sống cho học sinh qua một số văn bản Ngữ văn 7

người mẹ và đứa con có gì khác nhau ? Điều - Hôm nay mẹ không tập trung
đó được biểu hiện bằng những chi tiết nào được vào việc gì cả.
trong bài?

- Mẹ lên giường trằn trọc.

- Em có nhận xét gì về tâm trạng của 2 mẹ - Mẹ tin đứa con của mẹ lớn rồi.
con ?

=> lo lắng
(Tổ chức cho học sinh làm việc cá nhân, gợi
* Tâm trạng của con :
ý cho hoc sinh; HS phát biểu- Tổ chức nhận
Ngủ dễ dàng, đôi môi hé mở,
xét, kết luận)
cảm nhận được sự quan trọng
của ngày khai trường.
=> vô tư, háo hức, hồi hộp, vui
- Để diễn tả được tâm trạng của 2 mẹ con, tác sướng.
giả đã sử dụng phương thức biểu đạt nào ?
=> Tự sự kết hợp với miêu tả để
? Theo em vì sao người mẹ lại trằn trọc biểu cảm - làm nổi rõ tâm trạng
không ngủ được ?

thao thức, hồi hộp, suy nghĩ triền

- Trong đêm không ngủ, người mẹ đã làm gì miên của người mẹ.
cho con? Qua những việc làm đó em cảm * Những việc làm của mẹ :
nhận được điều gì về người mẹ?
- Đắp mền, buông mùng, ém
chăn cẩn thận, lượm đồ chơi,
nhìn con ngủ, xem lại những thứ
? Trong đêm không ngủ người mẹ đã sống lại đã chuẩn bị cho con. => Yêu
thương con, hết lòng vì con
những kỉ niệm quá khứ nào ?
? Tìm những chi tiết nói về kỉ niệm quá khứ * Kỉ niệm quá khứ :
đó

- Nhớ sự nôn nao, hồi hộp khi

? Chi tiết nào chứng tỏ ngày khai trường năm cùng bà ngoại đi tới trường và
xưa đã để lại ấn tượng sâu đậm trong tâm nỗi chơi vơi hốt hoảng, khi cổng
trường đóng lại

hồn người mẹ ?
17


Tên đề tài: Kinh nghiệm dạy học tích hợp giáo dục kĩ năng sống cho học sinh qua một số văn bản Ngữ văn 7

=> cảm xúc vừa phức tạp, vừa
GV nhấn mạnh: Người mẹ nào mà chẳng vui sướng, vừa lo sợ.
yêu con, quên mình vì con, chỉ mong con => Là người mẹ biết yêu thương
khôn lớn thành đạt. Đó là đức hi sinh, là vẻ người thân, biết ơn trường học,
đẹp giản dị mà lớn lao của tình mẫu tử trong tin tưởng ở tương lai của con.
cách sống của người mẹ Việt Nam. Chúng ta
được học tập đầy đủ nên phải có thái độ đúng
đắn với bố mẹ.
Thảo luận nhóm
( KNS: Kỹ năng nhận thức, kỹ năng giao
tiếp, ra quyết định làm việc đồng đội. )
? Có phải người mẹ đang nói trực tiếp với

b. Cảm nghĩ của mẹ về giáo dục
trong nhà trường:

con không? hay người mẹ đang tâm sự với - Bước qua cánh cổng trường là
một thế giới kì diệu sẽ mở ra.
ai? Cách viết này có tác dụng gì ?

? Ngoài những cảm xúc tâm trạng ấy, trong => Khẳng định vai trò to lớn của
đêm không ngủ người mẹ còn nghĩ đến điều giáo dục và tin tưởng ở sự
nghiệp giáo dục.

gì ?

? Câu văn nào trong bài nói lên tầm quan => Tri thức, tình cảm, tư tưởng,
đạo lí, tình bạn, tình thầy trò
trọng của nhà trường đối với thế hệ trẻ ?
( ‘‘Ai cũng biết rằng mỗi sai lầm trong giáo
dục sẽ ảnh hưởng đến cả 1 thế hệ mai sau và
sai lầm 1 li có thể đưa thế hệ ấy đi chệch cả
hàng dặm sau này.” ). Câu văn này có ý
nghĩa gì ? Vì sao? Không được phép sai lầm
trong giáo dục. Vì giáo dục quyết định tương
lai của đất nước
Thảo luận: đại diện các nhóm trình bày
18


Tên đề tài: Kinh nghiệm dạy học tích hợp giáo dục kĩ năng sống cho học sinh qua một số văn bản Ngữ văn 7

KN lắng nghe tích cực, tự phản hồi
? Trong đoạn kết người mẹ đã nói với con :
‘‘Đi đi con, hãy can đảm lên, thế giới này là
của con, bước qua cánh cổng trường là 1 thế
giới kì diệu sẽ mở ra.’’ Em hiểu thế giới kì
diệu đó là gì? ( Tri thức, tình cảm, tư tưởng,
đạo lí, tình bạn, tình thầy trò ) Câu nói này có
ý nghĩa gì ?

H/d Tổng kết :
Bài văn cho em hiểu thêm gì về người mẹ
và nhà trường ?
III. Tổng kết:
? Văn bản này đã cho em bài học gì? Em có
nhận xét gì về giọng điệu của vb.
Tổ chức cho HS trình bày ý kiến của mình
(KN tự nhận thức, tự phản hồi)

1. Nghệ thuật:
Như những dòng nhật kí tâm
tình, nhỏ nhẹ và sâu lắng. Sử
dụng ngôn ngữ biểu cảm.
2. Ý nghĩa

- Gv gọi học sinh đọc phần ghi nhớ trong
sách giáo khoa

Bài văn giúp ta hiểu thêm tấm
lòng, yêu thương tình cảm sâu

- Gv hướng dẫn học sinh làm phần luyện tập

nặng của người mẹ đối với con
và vai trò to lớn của nhà trường
đối với cuộc sống mỗi con người
 Ghi nhớ ( sgk )
VI. Luyện tập

4. Củng cố:

- Gọi HS: Khái quát lại nội dung bài học.
19


Tên đề tài: Kinh nghiệm dạy học tích hợp giáo dục kĩ năng sống cho học sinh qua một số văn bản Ngữ văn 7

- Văn bản đã học và đoạn văn cô vừa đọc đó khơi gợi cho em
những tình cảm gì ? Đó là những tình cảm vốn có hay mới mẻ trong em? Từ đó
rèn cho em cách sống như thế nào ?
5. Dặn dò: Học thuộc ghi nhớ, nắm ý nghĩa, nghệ thuật
- Làm bài tập 2. Soạn bài “Mẹ tôi”
* Rút kinh nghiệm (nếu có ) :
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
......................................................................................................................
------------------------------------------Văn bản :
MẸ TÔI
Et- môn-đô đơ A-mi-xi
A. Mục tiêu cần đạt:
1. Kiến thức:
- Sơ giản về Et-môn-đô đơ A-mi-xi.
- Cách giáo dục nghiêm khắc tế nhị, có lí và có tình của người cha khi con mắc
lỗi.
- Nghệ thuật biểu cảm trực tiếp qua hình thức một bức thư.
2. Kĩ năng.
- Đọc – hiểu một văn bản viết dưới hình thức một bức thư.
* Kĩ năng sống:
- Tự nhận thức và xác định được giá trị của lòng nhân ái, tình thương và trách
nhiệm cá nhân với hạnh phúc gia đình.

20


Tên đề tài: Kinh nghiệm dạy học tích hợp giáo dục kĩ năng sống cho học sinh qua một số văn bản Ngữ văn 7

- Giao tiếp, phản hồi / lắng nghe tích cực, trình bày suy nghĩ / ý tưởng, cảm nhận
của bản thân về cách ứng xử thể hiện tình cảm của các nhân vật, giá trị nội dung
và nghệ thuật của văn bản.
B. Phương pháp / Kĩ thuật dạy học.
- Phương pháp giảng bình, vấn đáp, gợi mở
- Phương pháp tư duy, thảo luận nhóm,...
C. Chuẩn bị:
Giáo viên:
Phương tiện dạy học:Giáo án, tranh ảnh chân dung tác giả,
bảng phụ
Phương pháp dạy học: thảo luận, động não….
Học sinh : Đọc và soạn bài theo phần đọc hiểu văn bản.
D. Các hoạt động học tập và nội dung học tập
1. Ổn định tổ chức: Kiểm tra sĩ số hs vắng, lý do.
2. Kiểm tra bài cũ:
? Bài học sâu sắc nhất mà em rút ra từ bài Cổng trường mở ra là gì ?
? Vì sao văn bản đó thuộc loại văn bản nhật dụng?
3. Bài mới:
HĐ 1: GV giới thiệu bài
HĐ 2: HD tìm hiểu nội dung bài mới
Hoạt động của thầy - trò

Nội dung kiến thức

H/d đọc- tìm hiểu chung về văn bản

I . Tác giả, tác phẩm:
1. Tác giả:

? Em hãy giới thiệu một vài nét về tác giả ?
21

-Et-môn-đô-đơ

A-mi

–xi


Tên đề tài: Kinh nghiệm dạy học tích hợp giáo dục kĩ năng sống cho học sinh qua một số văn bản Ngữ văn 7

? Tác giả thường viết về đề tài gì ?

(1846-1908). Một nhà văn Ý

? Em hãy nêu xuất xứ của văn bản Mẹ tôi ?

+ Thường viết về đề tài thiếu
nhi và nhà trường về những
tấm lòng nhân hậu.
2. Tác phẩm:
- Là văn bản nhật dụng viết
về người mẹ. In trong tập
truyện : Những tấm lòng cao
cả.

II. Đọc – hiểu văn bản:

-Hướng dẫn đọc : giọng nhẹ nhàng, tha thiết, thể

1. Đọc – tìm giểu chung:

hiện được những tâm tư tình cảm buồn khổ của + Đọc- hiểu từ khó.
người cha trước lỗi lầm của con và sự trân trọng
của ông với vợ mình. Khi đọc lời khuyên: Dứt
khoát, mạnh mẽ thể hiện thái độ nghiêm khắc.
- Gv đọc - Hs đọc - Nhận xét. Gv gọi hs đọc
chú thích.
- Trong 10 từ, từ nào là từ láy, từ nào là từ Hán
Việt?

+ Cấu trúc văn bản:

- Phương thức biểu đạt chính của văn bản này là

Thể loại: Tự sự

gì? vb thuộc thể loại nào?

Phương thức biểu đạt: Biểu

? Ta có thể chia văn bản làm mấy phần ? nội cảm
dung của từng phần ?
Bố cục : 2 phần
+ Phần đầu : Lí do bố viết thư
Thảo luận trình bày:

+ Còn lại : Nội dung bức thư

- Văn bản là 1 bức thư của người bố gửi cho con
22


Tên đề tài: Kinh nghiệm dạy học tích hợp giáo dục kĩ năng sống cho học sinh qua một số văn bản Ngữ văn 7

nhưng tại sao tác giả lại lấy nhan đề “Mẹ tôi” ?
Nhan đề là của tác giả đặt cho đoạn trích .
Tuy người mẹ không xuất hiện trực tiếp trong
câu chuyện, nhưng lại là tiêu điểm mà các
nhân vật và chi tiết đều hướng tới để làm sáng
tỏ.
KN giao tiếp, tự nhận thức, trình bày suy 2. Tìm hiểu văn bản:
nghĩ, cảm nhận của bản thân.

a. Lỗi lầm của En ri cô :

H/d phân tích văn bản

- Vô lễ với mẹ trước mặt cô

? Theo dõi phần đầu văn bản, em thấy En ri cô giáo
đã mắc lỗi gì ?

=> Đây là việc làm sai trái,

? Em có suy nghĩ gì về lỗi lầm của En ri cô?

xúc phạm tới mẹ.
b. Thái độ của bố:

?Tìm những chi tiết nói về thái độ của người bố - Sự hỗn láo của con như một
nhát dao đâm vào tim bố
đối với En ri cô ?
? Để diễn tả được tâm trạng của người bố, tác
giả đã sử dụng phương thức biểu đạt nào?

vậy !.
-... Bố không nén được cơn
tức giận đối với con.
- Con mà xúc phạm đến mẹ
con ư ?
-> Phương thức biểu cảm

? Phương thức biểu cảm được diễn đạt thông được diễn đạt bằng các kiểu
qua những kiểu câu nào? Tác dụng của các biện câu cảm thán, nghi vấn làm
pháp nghệ thuật đó?
cho lời văn trở nên linh hoạt,
sinh động, dễ đi vào lòng
người.
=> Thái độ buồn bã, đau đớn
23


Tên đề tài: Kinh nghiệm dạy học tích hợp giáo dục kĩ năng sống cho học sinh qua một số văn bản Ngữ văn 7

và tức giận.

? Những chi tiết trên đã thể hiện được thái độ gì
của người bố ?

c. Hình ảnh người mẹ:

?Em có đồng tình với người bố không ?

- Mẹ đã phải thức suốt đêm ...

Học sinh tự bộc lộ suy nghĩ, tự phản hồi

, quằn quại vì nỗi lo sợ, khóc
nức nở khi nghĩ rằng có thể
mất con.
- Người mẹ sẵn sàng bỏ một
năm hạnh phúc để tránh cho
con một giờ đau đớn, người
mẹ có thể đi ăn xin để nuôi

?Trong thư người bố đã gợi lại những việc làm, con, có thể hi sinh tính mạng
những tình cảm của mẹ dành cho En ri cô. Em để cứu sống con.
hãy tìm những chi tiết, hình ảnh nói về người  Phương thức tự sự kết hợp
mẹ.

với miêu tả làm nổi bật tình
cảm của người mẹ.

? Khi nói về hình ảnh người mẹ tác giả đã sử .=> Là người mẹ hết lòng yêu
dụng phương thức biểu đạt nào? Phương thức thương con, sẵn sàng quên
mình vì con.

đó có tác dụng gì ?
? Qua lời kể của người cha, em cảm nhận được
điều gì về người mẹ ?
Gv nhấn mạnh: Người mẹ của En ri cô cũng
như bao người mẹ khác trên thế gian này đã
yêu thương, chăm sóc nuôi dạy con cái bằng tất
cả tấm lòng, sức lực, sẵn sàng hi sinh tất cả
hạnh phúc và cuộc sống của mình cho con cái.

Tình mẫu tử của con người thật thiêng liêng, d. Lời khuyên của bố:
24