Phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học khu vực duyên hải nam trung bộ theo tiếp cận năng lực
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.24 MB, 304 trang )
i
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH
NGUYỄN VĂN QUANG
PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ HIỆU TRƯỞNG TRƯỜNG
TIỂU HỌC KHU VỰC DUYÊN HẢI NAM TRUNG
BỘ THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC
LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
NGHỆ AN -2020
ii
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH
NGUYỄN VĂN QUANG
PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ HIỆU TRƯỞNG TRƯỜNG
TIỂU HỌC KHU VỰC DUYÊN HẢI NAM TRUNG
BỘ THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC
Chuyên ngành: Quản lýgiáo dục
Mãsố: 9140114
LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Phạm Minh Hùng
NGHỆ AN -2020
i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi thật sự xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng bản thân
chúng tôi. Tất cả các số liệu vàkết quả nghiê cứu được nêu trong luận án chưa
từng được công bố trong bất kìmỗi công trình của tác giả nào khác ở trong nước
và nước ngoài.
Tác giả luận án
Nguyễn Văn Quang
ii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
TT
Các chữ viết tắt
1
CB
2
CBQL
3
4
CNH, HĐN
CNTT
5
CSVC
6
DTTS
7
GD&ĐT
8
GDTH
9
GV
10
GD
11
HS
12
KN
13
KT-XH
14
KH
15
NL
16
NXB
17
QL
18
QLGD
19
SGK
20
TBDH
21
UBND
22
XHCN
23
VH
iii
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN................................................................................................................................... i
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ...................................................................................... ii
MỤC LỤC................................................................................................................................................ iii
DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ.................................................................................. vii
DANH MỤC CÁC BẢNG.......................................................................................................... viii
MỞ ĐẦU..................................................................................................................................................... 1
1. Lýdo chọn đề tài................................................................................................................................. 1
2. Mục đích nghiên cứu........................................................................................................................ 3
3. Khách thể và đối tượng nghiê cứu............................................................................................ 3
4. Giả thuyết khoa học.......................................................................................................................... 3
5. Nhiệm vụ vàphạm vi nghiê cứu.................................................................................................. 3
6. Cách tiếp cận và phương pháp nghiên cứu........................................................................... 4
7. Luận điểm cần bảo vệ...................................................................................................................... 7
8. Những đóng góp mới của luận án.............................................................................................. 7
9. Cấu trúc luận án.................................................................................................................................. 8
Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ HIỆU
TRƯỞNG TRƯỜNG TIỂU HỌC THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC....................9
1.1. TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU VẤN ĐỀ......................................................................... 9
1.1.1. Những nghiê cứu về phát triển đội ngũ hiệu trưởng.......................................... 9
1.1.2. Những nghiê cứu về phát triển đội ngũ hiệu trưởng theo tiếp cận năng
lực.................................................................................................................................................................. 24
1.1.3. Đánh giá chung................................................................................................................... 30
1.2. CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN........................................................................................... 31
1.2.1. Hiệu trưởng, hiệu trưởng trường tiểu học............................................................. 31
1.2.2. Đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học....................................................................... 32
1.2.3. Phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học.................................................. 33
1.2.4. Phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học theo tiếp cận năng lực 35
iv
1.3. HIỆU TRƯỞNG TRƯỜNG TIỂU HỌC TRONG BỐI CẢNH ĐỔI MỚI
GIÁO DỤC PHỔ THÔNG.............................................................................................................. 40
1.3.1. Vị trí, vai tròcủa hiệu trưởng trường tiểu học trong bối cảnh đổi mới
giáo dục phổ thông............................................................................................................................... 40
1.3.2. Chức năng, nhiệm vụ của hiệu trưởng trong bối cảnh đổi mới giáo dục
phổ thông................................................................................................................................................... 42
1.3.3. Những cơ hội vànhững thách thức của hiệu trưởng trường tiểu học
trong bối cảnh đổi mới giáo dục phổ thông............................................................................ 43
1.3.4. Khung năng lực của hiệu trưởng trường tiểu học trong bối cảnh đổi mới
giáo dục phổ thông............................................................................................................................... 45
1.4. VẤN ĐỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ HIỆU TRƯỞNG TRƯỜNG TIỂU HỌC
THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC.................................................................................................... 51
1.4.1. Sự cần thiết phải phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học theo tiếp
cận năng lực............................................................................................................................................. 51
1.4.2. Định hướng phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học theo tiếp cận
năng lực...................................................................................................................................................... 56
1.4.3. Nội dung phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học theo tiếp cận
năng lực...................................................................................................................................................... 57
1.4.4. Chủ thể phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học theo tiếp cận
năng lực...................................................................................................................................................... 65
1.4.5. Ảnh hưởng của cá yếu tố đến phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường
tiểu học theo tiếp cận năng lực...................................................................................................... 66
Kết luận chương 1................................................................................................................................ 70
Chương 2. THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ HIỆU TRƯỞNG
TRƯỜNG TIỂU HỌC KHU VỰC DUYÊN HẢI NAM TRUNG BỘ THEO
TIẾP CẬN NĂNG LỰC................................................................................................................. 71
2.1. KHÁI QUÁT VỀ ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN, TÌNH HÌNH KINH TẾ - XÃ
HỘI VÀ GIÁO DỤC TIỂU HỌC CỦA CÁC TỈNH KHU VỰC DUYÊN HẢI
NAM TRUNG BỘ............................................................................................................................... 71
2.1.1. Vị trí địa lývàđiều kiện tự nhiê................................................................................... 71
v
2.1.2. Dân cư và kinh tế - xãhội............................................................................................... 71
2.1.3. Tình hình giáo dục tiểu học của cá tỉnh thuộc khu vực Duyên hải Nam
Trung Bộ.................................................................................................................................................... 72
2.2. TỔ CHỨC KHẢO SÁT THỰC TRẠNG....................................................................... 77
2.2.1. Mục đích khảo sát.............................................................................................................. 77
2.2.2. Nội dung khảo sát.............................................................................................................. 77
2.2.3. Đối tượng và địa bàn khảo sát..................................................................................... 78
2.2.4. Phương pháp khảo sát...................................................................................................... 80
2.2.5. Cách thức xử lýsố liệu và thang đánh giá............................................................. 81
2.2.6. Thời gian khảo sát.............................................................................................................. 82
2.3. THỰC TRẠNG ĐỘI NGŨ HIỆU TRƯỞNG TRƯỜNG TIỂU HỌC KHU
VỰC DUYÊN HẢI NAM TRUNG BỘ................................................................................... 83
2.3.1. Thực trạng về số lượng, cơ cấu đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học khu
vực Duyên hải Nam Trung Bộ....................................................................................................... 83
2.3.2. Thực trạng trình độ đào tạo của đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học khu
vực Duyên hải Nam Trung Bộ....................................................................................................... 86
2.3.3. Thực trạng kết quả đánh giá chất lượng đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu
học................................................................................................................................................................. 88
2.3.4. Thực trạng về phẩm chất nghề nghiệp của đội ngũ hiệu trưởng trường
tiểu học khu vực Duyên hải Nam Trung Bộ........................................................................... 89
2.3.5. Thực trạng về năng lực của hiệu trưởng trường tiểu học.............................. 91
2.4. THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ HIỆU TRƯỞNG TRƯỜNG
TIỂU HỌC KHU VỰC DUYÊN HẢI NAM TRUNG BỘ THEO TIẾP CẬN
NĂNG LỰC............................................................................................................................................ 99
2.4.1. Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lývàlực lượng liên quan về sự
cần thiết phải phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học theo tiếp cận năng
lực.................................................................................................................................................................. 99
2.4.2. Thực trạng công tác quy hoạch phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường
tiểu học theo tiếp cận năng lực.................................................................................................... 101
vi
2.4.3. Thực trạng công tác tuyển chọn, bổ nhiệm, miễn nhiệm, luân chuyển, sử
dụng đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học............................................................................. 104
2.4.4. Thực trạng đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học . 108
2.4.5. Thực trạng đánh giá đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học theo tiếp cận
năng lực................................................................................................................................................... 112
2.4.6. Thực trạng hoạt động xây dựng cá chính sách khuyến khích vàtạo môi
trường thuận lợi cho phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học.....................115
2.5. THỰC TRẠNG ẢNH HƯỞNG CỦA CÁC YẾU TỐ ĐẾN PHÁT TRIỂN
ĐỘI NGŨ HIỆU TRƯỞNG TRƯỜNG TIỂU HỌC KHU VỰC DUYÊN HẢI
NAM TRUNG BỘ THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC...................................................... 118
2.5.1. Nội dung khảo sát........................................................................................................... 118
2.5.2. Mức độ ảnh hưởng của cá yếu tố đến công tác phát triển đội ngũ hiệu
trưởng trường tiểu học khu vực Duyên hải Nam Trung Bộ......................................... 118
2.6. ĐÁNH GIÁ CHUNG VỀ THỰC TRẠNG................................................................. 124
2.6.1. Mặt mạnh............................................................................................................................. 124
2.6.2. Mặt hạn chế........................................................................................................................ 125
2.6.3. Nguyên nhâ của thực trạng......................................................................................... 127
Kết luận chương 2.............................................................................................................................. 129
Chương 3. MỘT SỐ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ HIỆU
TRƯỞNG TRƯỜNG TIỂU HỌC KHU VỰC DUYÊN HẢI NAM TRUNG
BỘ THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC.................................................................................... 130
3.1. CÁC NGUYÊN TẮC ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP......................................................... 130
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu......................................................................... 130
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn........................................................................ 130
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống......................................................................... 130
3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả......................................................................... 130
3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi............................................................................. 130
vii
3.2. GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ HIỆU TRƯỞNG TRƯỜNG TIỂU
HỌC KHU VỰC DUYÊN HẢI NAM TRUNG BỘ THEO TIẾP CẬN NĂNG
LỰC........................................................................................................................................................... 131
3.2.1. Tổ chức tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lývàgiáo
viên về sự cần thiết phải phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học theo tiếp
cận năng lực.......................................................................................................................................... 131
3.2.2. Xây dựng quy hoạch đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học phùhợp với
quy môphát triển giáo dục của địa phương và năng lực của cán bộ quản lý.....135
3.2.3. Đổi mới công tác tuyển chọn, bổ nhiệm, luân chuyển, miễn nhiệm, sử
dụng đội ngũ hiệu trưởng dựa trên yêu cầu và năng lực của hiệu trưởng trường
tiểu học.................................................................................................................................................... 142
3.2.4. Tổ chức bồi dưỡng đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học theo khung
năng lực................................................................................................................................................... 150
3.2.5. Đánh giá hiệu trưởng trường tiểu học theo khung năng lực.....................159
3.2.6. Tạo môi trường, điều kiện thuận lợi để đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu
học phát triển năng lực quản trị nhà trường......................................................................... 163
3.3. MỐI QUAN HỆ GIỮA CÁC GIẢI PHÁP................................................................. 169
3.4. KHẢO SÁT SỰ CẦN THIẾT VÀ TÍNH KHẢ THI CỦA CÁC GIẢI PHÁP
ĐỀ XUẤT.............................................................................................................................................. 171
3.4.1. Mục đích khảo sát........................................................................................................... 171
3.4.2. Nội dung khảo sát và phương pháp khảo sát.................................................... 171
3.4.3. Đối tượng khảo sát.......................................................................................................... 171
3.4.4. Kết quả khảo sát sự cần thiết vàtính khả thi của cá giải pháp đã đề xuất 171
3.5. THỬ NGHIỆM.......................................................................................................................... 176
3.5.1. Tổ chức thử nghiệm....................................................................................................... 176
3.5.2. Phân tích kết quả thử nghiệm.................................................................................... 182
Kết luận chương 3.............................................................................................................................. 189
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ........................................................................................ 190
1. Kết luận......................................................................................................................................... 190
viii
2. Khuyến nghị............................................................................................................................... 191
CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ.................................................................. 195
TÀI LIỆU THAM KHẢO.............................................................................................................. 196
PHỤ LỤC............................................................................................................................................... 208
ix
DANH MỤC CÁC BẢNG
Trang
Bảng 2.1. Số liệu về kinh phí đầu tư mua sắm thiết bị, sửa chữa phòng học
73
Bảng 2.2. Bảng thống kêvề phòng học, thiết bị - ĐDDH
74
Bảng 2.3. Số lượng đối tượng khảo sát
79
Bảng 2.4. Số lượng trường tiểu học khảo sát
80
Bảng 2.5. Thực trạng số lượng, cơ cấu đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học
83
khu vực Duyên hải Nam Trung Bộ
Bảng 2.6. Trình độ đào tạo của đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học trường
86
tiểu học khu vực Duyên hải Nam Trung Bộ
Bảng 2.7. Kết quả xếp loại đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học khu vực
88
Duyên hải Nam Trung Bộ
Bảng 2.8. Kết quả đánh giá về phẩm chất nghề nghiệp của đội ngũ hiệu
89
trưởng trường tiểu học khu vực Duyên hải Nam Trung Bộ
Bảng 2.9. Kết quả đánh giá về năng lực quản trị nhà trường của đội ngũ hiệu
91
trưởng trường tiểu học khu vực Duyên hải Nam Trung Bộ
Bảng 2.10. Kết quả đánh giá về năng lực xây dựng môi trường giáo dục của
93
đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học khu vực Duyên hải Nam Trung Bộ theo
tiếp cận năng lực
Bảng 2.11. Kết quả đánh giá về năng lực phát triển mối quan hệ giữa nhà
95
trường, gia đình và XH của đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học
Bảng 2.12. Kết quả đánh giá về năng lực sử dụng ngoại ngữ vàcông nghệ
96
thông tin của đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học khu vực Duyên hải Nam
Trung Bộ theo tiếp cận năng lực
Bảng 2.13. Kết quả đánh giá nhận thức của CBQL vàlực lượng liên quan về
phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học theo tiếp cận năng lực
99
Bảng 2.14. Thực trạng công tác quy hoạch phát triển đội ngũ hiệu trưởng
trường tiểu học khu vực Duyên hải Nam Trung Bộ theo tiếp cận năng lực
101
Bảng 2.15. Thực trạng công tác tuyển chọn, bổ nhiệm, miễn nhiệm, luân
chuyển đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học khu vực Duyên hải Nam Trung
104
x
Bộ theo tiếp cận năng lực
Bảng 2.16. Thực trạng đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu
học khu vực Duyên hải Nam Trung Bộ theo tiếp cận NL
Bảng 2.17. Thực trạng đánh giá đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học khu vực
Duyên hải Nam Trung Bộ theo tiếp cận năng lực
Bảng 2.18. Thực trạng cá chính sách khuyến khích, tạo môi thuận lợi cho
phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường TH khu vực Duyên hải Nam Trung Bộ
theo tiếp cận năng lực
Bảng 2.19. Kết quả khảo sát mức độ ảnh hưởng của cá yếu tố đến phát triển
đội trường tiểu học khu vực Duyên hải Nam Trung Bộ theo tiếp cận NL
Bảng 3.1. Kết quả đánh giásự cần thiết của cá giải phá phát triển đội ngũ
hiệu trưởng trường tiểu học khu vực Duyên hải Nam Trung Bộ theo tiếp cận
năng lực
Bảng 3.2. Kết quả đánh giátính khả thi của cá giải phá phát triển đội ngũ
hiệu trưởng trường tiểu học khu vực Duyên hải Nam Trung Bộ theo tiếp cận
năng lực
Bảng 3.3. So sánh giữa mức độ cần thiết vàmức độ khả thi của cá giải phá
Bảng 3.4. Phân phối chương trình thử nghiệm bồi dưỡng hiệu trưởng trường
tiểu học
Bảng 3.5. Kết quả khảo sát trình độ ban đầu về kiến thức của cá nhóm thử
nghiệm và đối chứng
Bảng 3.6. khảo sát trình độ ban đầu về kỹ năng quản lýcủa cá nhóm thử
nghiệm và đối chứng
Bảng 3.7. Kết quả tần suất kiểm tra sau thử nghiệm về kiến thức
Bảng 3.8. Phân bố tần suất fi vàtần suất tích lũy fi của nhóm đối chứng và
thử nghiệm
Bảng 3.9. Kết quả về trình độ kỹ năng quản lýcủa hiệu trưởng trường TH
xi
DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 2.1. So sánh ĐTB chung mức độ đánh giá theo khung năng lực của đội
ngũ hiệu trưởng trường tiểu học khu vực Duyên Hải Nam Trung bộ theo tiếp
cận năng lực
Biểu đồ 2.2. Đánh giá mức độ thực hiện vàmức độ phùhợp của hoạt động quy
hoạch phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học khu vực Duyên Hải Nam
Trung Bộ theo tiếp cận năng lực
Biểu đồ 2.3. Đánh giá mức độ thực hiện vàmức độ phùhợp hoạt động tuyển
chọn, bổ nhiệm, luân chuyển, miễn nhiệm đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học
khu vực Duyên hải Nam Trung Bộ theo tiếp cận năng lực
Biểu đồ 2.4. Đánh giá mức độ thực hiện vàmức độ phùhợp cá hoạt động tổ
chức bồi dưỡng đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học khu vực Duyên hải Nam
Trung Bộ theo tiếp cận năng lực
Biểu đồ 2.5. Đánh giá mức độ mức độ thực hiện vàmức độ phùhợp của hoạt
động đánh giá đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học khu vực Duyên hải Nam
Trung Bộ theo tiếp cận năng lực
Biểu đồ 2.6. Mức độ thực hiện vàmức độ phùhợp của hoạt động xây dựng
chính sách vàtạo môi trường thuận lợi cho phát triển đội ngũ hiệu trưởng
trường TH khu vực Duyên hải Nam Trung Bộ theo tiếp cận năng lực
Biểu đồ 2.7. So sánh ĐTB chung mức độ ảnh hưởng của cá yếu tố đến phát
triển đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học trường tiểu học khu vực Duyên hải
Nam Trung Bộ theo tiếp cận năng lực
Biểu đồ 3.1. So sánh mức độ cần thiết vàmức độ khả thi của cá giải phá
Biểu đồ 3.2. Sự phân bố tần xuất fi
Biểu đồ 3.3. Sự phân bố tần suất tích lũy fi
1
MỞ ĐẦU
1. Lýdo chọn đề tài
1.1. Toàn cầu hóa vàhội nhập quốc tế về GD đã trở thành xu thế tất yếu và
có tác động mạnh mẽ đến giáo dục nước ta. Cách mạng khoa học công nghệ,
CNTT vàtruyền thông, cùng với kinh tế tri thức ngày càng phát triển mạnh mẽ đã
tác động trực tiếp đến sự phát triển của cá nền GD các nước trong đó có GD Việt
Nam. Vìvậy, Đảng và Nhà nước ta đặc biệt quan tâm đến sự nghiệp phát triển
GD, coi GD làquốc sách hàng đầu, đi đôi với phát triển KT - XH làviệc xây dựng
cá nghị quyết, chiến lược, chỉ thị, đề án về đổi mới vàphát triển GD.
Trong đội ngũ nhà giáo vẫn còn một bộ phận nhỏ nhàgiáo vàcán bộ quản
lýgiáo dục cóbiểu hiện thiếu trách nhiệm vàtâm huyết với nghề, còn vi phạm đạo
đức vàlối sống, ảnh hưởng không tốt đến uy tín của nhàgiáo trong xãhội. Năng
lực của một bộ phận nhàgiáo vàcán bộ quản lýgiáo dục còn nhiều hạn chế [21].
Từ những yếu kém, bất cập về giáo dục nói chung, đội ngũ CBQL giáo
dục nói riêng, tại Nghị quyết Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng đã
định hướng phát triển GD và đào tạo giai đoạn 2011-2020: Đổi mới căn bản, toàn
diện nền GD Việt Nam theo tiếp cận NL, hiện đại hóa, xãhội hóa, dân chủ hóa
vàhội nhập quốc tế, trong đó, đổi mới cơ chế QLGD, phát triển đội ngũ giáo viên
vàCBQL giáo dục làkhâu then chốt [25].
1.2. Phát triển đội ngũ hiệu trường trường TH làphát triển nguồn nhâ lực
đặc thùcủa GD nói chung, các nhà trường TH nói riêng. Đặc biệt trong bối cảnh
hiện nay, khi GDPT đang có sự đổi mới căn bản vàtoàn diện theo hướng hình
thành phẩm chất, năng lực công dân thìầm quan trọng phẩm chất, năng lực của
người hiệu trưởng càng phải được nhấn mạnh; yêu cầu phát triển đội ngũ hiệu
trưởng càng phải được đề cao. Đây là điều CBQL GD cá cấp màtrực tiếp là hiệu
trưởng trường TH cần phải nhận thức một cách đầy đủ.
2
Ở
trường TH, đội ngũ hiệu trưởng làlực lượng trực tiếp chỉ đạo, triển khai
những yêu cầu về mục tiêu, nội dung, phương pháp đổi mới giáo dục phổ thông,
làcầu nối giúp cá nhàquản lýcấp trên chỉ đạo hoạt động quản lývàcá hoạt
động khác trong nhà trường, đồng thời chịu trách nhiệm về chất lượng giảng dạy
của GV vàchất lượng học tập của HS tại trường TH. Hiệu trưởng có vai trò “kép”,
là nhà lãnh đạo, cũng lànhàquản lý. Tuy nhiên, những vấn đề lýluận về hiệu
trưởng trường TH, từ vị trí, vai trò; chức năng, nhiệm vụ của hiệu trưởng trường
TH đến yêu cầu về phẩm chất, năng lực của hiệu trưởng chưa được nghiê cứu
một cách đầy đủ vàcóhệ thống.
1.3. Hiện nay, đội ngũ hiệu trưởng trường TH khu vực Duyên hải Nam
Trung Bộ phần lớn có trình độ chuyên môn đạt chuẩn, cóbản lĩnh chính trị vững
vàng, cóphẩm chất đạo đức tốt, tổ chức thực hiện nghiêm túc cá chủ trương,
đường lối của Đảng, chính sách của Nhà nước, tham mưu tích cực và tương đối
hiệu quả cho cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương về phát triển giáo dục và đào
tạo. Tuy nhiên, đội ngũ còn có nhiều: Bất cập về số lượng, trình độ và cơ cấu;
thiếu tâm huyết với nghề, chưa đáp ứng tốt yêu cầu nhiệm vụ giáo dục trong thời
kỳ đổi mới; đa số chưa được đào tạo bài bản, cóhệ thống về công tác quản lý,
trình độ và năng lực điều hành quản lýcòn hạn chế, tính chuyên nghiệp thấp, làm
việc chủ yếu dựa vào kinh nghiệm cá nhân, tư duy thiếu khoa học nê chất lượng,
hiệu quả công tác chưa cao; chưa theo kịp với thực tiễn vànhu cầu phát triển quản
lýsự nghiệp đổi mới GD vàhội nhập quốc tế; chưa có những giải pháp đột phá
trong tham mưu, đề xuất những định hướng mang tính chiến lược, hiệu quả để xử
lýtốt mối quan hệ giữa số lượng, chất lượng và cơ cấu đội ngũ; tư duy quản
lýchậm đổi mới; sự đổi mới trong lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành còn bất cập, lúng
túng...Điều đó, đòi hỏi chúng ta phải tập trung phát triển đội ngũ hiệu trưởng
trường TH để đáp ứng yêu cầu đổi mới GD.
Từ những lý do trên, chúng tôi chọn đề tài: “Phát triển đội ngũ hiệu
trưởng trường tiểu học khu vực Duyên hải Nam Trung Bộ theo tiếp cận năng
lực” để nghiê cứu.
3
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiê cứu lýluận vàthực tiễn, luận án đề xuất cá giải phá phát
triển đội ngũ hiệu trưởng trường TH theo tiếp cận NL; góp phần nâng cao chất
lượng GD khu vực Duyên hải Nam Trung Bộ, đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản,
toàn diện GDPT trong bối cảnh hiện nay.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Hoạt động phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường TH theo tiếp cận NL.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Giải phá phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường TH khu vực Duyên Hải
Nam Trung bộ theo tiếp cận NL.
4. Giả thuyết khoa học
Cóthể nâng cao hiệu quả phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường TH khu
vực Duyên hải Nam Trung Bộ, nếu đề xuất vàthực hiện được cá giải phá dựa trên
lýluận phát triển nguồn nhâ lực về các lĩnh vực như quy hoạch phát triển đội ngũ,
bổ nhiệm, đào tạo, bồi dưỡng; xây dựng tiêu chíphẩm chất, năng lực, môhình nhâ
cách người hiệu trưởng trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện GD&ĐT.
5. Nhiệm vụ vàphạm vi nghiên cứu
5.1. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1.1. Nghiên cứu cơ sở lýluận của phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường
TH theo tiếp cận năng lực.
5.1.2. Phân tích, đánh giá thực trạng phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường
TH khu vực Duyên hải Nam Trung Bộ theo tiếp cận năng lực.
5.1.3. Đề xuất cá giải phá phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường TH khu
vực Duyên hải Nam Trung Bộ theo tiếp cận NL; Đánh giá hiệu quả cá giải phá
đề xuất thông qua khảo sát sự cần thiết, tính khả thi vàtổ chức thử nghiệm.
5.2. Phạm vi nghiên cứu
4
-
Nghiên cứu hoạt động phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường TH khu vực
Duyên hải Nam Trung Bộ theo tiếp cận NL.
-
Khảo sát đánh giá thực trạng và thăm dò sự cần thiết, tính khả thi của cá
giải phá phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường TH theo tiếp cận NL khu vực
Duyên hải Nam Trung Bộ: Đà Nẵng, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định, Phú
Yên, Khánh Hòa, Ninh Thuận, Bình Thuận. Thử nghiệm một giải pháp đề xuất ở
tỉnh Ninh Thuận, Bình Thuận.
6. Cách tiếp cận và phương pháp nghiên cứu
6.1. Cách tiếp cận
6.1.1. Tiếp cận hệ thống
Trong hệ thống giáo dục quốc dân, TH làcấp học nền tảng. Do đó, phát
triển đội ngũ hiệu trưởng trường TH được đặt trong mối quan hệ chặt chẽ giữa
phát triển đội ngũ CBQL giáo dục vàcá cấp quản lý GDTH cũng như trong toàn
bộ hệ thống giáo dục quốc dân. Phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường TH là một
vấn đề lớn cóliên quan vàchịu sự ảnh hưởng của yếu tố khách quan cũng như chủ
quan được nghiê cứu với phương pháp tiếp cận hệ thống trong mối quan hệ giữa
phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường TH với cá yếu tố phát triển KT-XH; tiến bộ
KH-CN; xu thế thời đại về phát triển GD&ĐT; hợp tác quốc tế vàhội nhập với
phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường TH.
6.1.2. Tiếp cận theo chuẩn
Nghiên cứu vấn đề tiếp cận theo chuẩn, từ đó thấy được phẩm chất và năng
lực của đội ngũ hiệu trưởng trường TH đạt được ở mức độ nào so với chuẩn hiệu
trưởng; trên cơ sở đó cógiải phá cho việc nâng cao phẩm chất, NL của đội ngũ
hiệu trưởng trường TH.
6.1.3. Tiếp cận phát triển nguồn nhân lực
Mục tiêu cuối cùng của phát triển nguồn nhâ lực không dừng ở chỗ để có
nguồn nhâ lực đủ về số lượng, cân đối về cơ cấu màquan trọng hơn là phải bảo
đảm chất lượng cao, sử dụng nguồn nhâ lực đó như thế nào để đem lại hiệu quả
cho sự phát triển bền vững của tổ chức, quốc gia. Đồng thời, cần xem xét đánh
5
giátừ khâu lập kế hoạch, quy hoạch phát triển đội ngũ; tuyển chọn, bổ nhiệm, sử
dụng đến đào tạo, bồi dưỡng; đánh giá, thực hiện chính sách đãi ngộ, tạo động
lực, môi trường làm việc thuận lợi cho đội ngũ này trong mối quan hệ biện
chứng với nhau, trong thời kỳ đổi mới GD hiện nay.
6.1.4. Tiếp cận năng lực
Tiếp cận năng lực làmột xu thế mới của giáo dục hiện đại, tập trung vào
việc hình thành ở người học những năng lực theo chuẩn đầu ra. Trong phát triển
đội ngũ hiệu trưởng trường TH theo tiếp cận năng lực đòi hỏi phải hình thành ở
đội ngũ này những năng lực cần thiết, đáp ứng tốt yêu cầu của công tác quản trị
trường TH.
6.2. Phương pháp nghiên cứu
6.2.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
6.2.1.1. Phương pháp phân tích và tổng hợp tài liệu
Nghiên cứu, phân tích, so sánh, tổng hợp, khái quát hóa cá tài liệu tham
khảo, các văn bản quy phạm phá luật, các văn bản chỉ đạo của cấp trên, công
trình nghiê cứu.…trong và ngoài nước liên quan đến đổi mới GDTH vàcông tác
phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường TH. Tổng hợp cá tài liệu lýthuyết vàcá văn
bản qui phạm phá luật hiện hành về đổi mới GDTH làm cơ sở lýluận cho việc đề
ra giải phá phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường TH.
6.2.1.2. Phương pháp khái quát hóa các nhận định độc lập
Dựa trên cá vấn đề nghiê cứu, cá nhận định, quan điểm độc lập từ cá nguồn
tài liệu khác nhau về phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường TH khái quát hóa
thành những ýkiến, nhận định riêng biệt của tác giả.
6.2.1.3. Phương pháp mô hình hóa
Đây là một trong những phương pháp được sử dụng để xây dựng môhình về
đối tượng nghiê cứu, từ đó tìm được bản chất của phát triển đội ngũ hiệu trưởng
trường TH.
6.2.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
6.2.2.1. Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi
6
-
Xây dựng cá phiếu hỏi phùhợp với nội dung luận án, thống kê, phân tích
cá dữ liệu để cónhững nhận xét, đánh giá chính xác về thực trạng đội ngũ
hiệu trưởng, thực trạng phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường TH khu vực Duyên
hải Nam Trung Bộ theo tiếp cận NL trong những năm vừa qua.
- Khảo sát, tìm hiểu mức độ cần thiết, khả thi của cá giải pháp đề xuất.
6.2.2.2. Phương pháp tổng kết kinh nghiệm giáo dục
Nghiên cứu kinh nghiệm giáo dục của các nước trên thế giới, tổng kết kinh
nghiệm phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường TH của các cơ sở GD vàcá cấp
quản lýGDTH ở thành phố Đà Nẵng vàcá tỉnh Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình
Định, PhúYên, Khánh Hòa, Ninh Thuận, Bình Thuận. Từ đó, rút ra bài học kinh
nghiệm về phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường TH.
6.2.2.3. Phương pháp quan sát
Quan sát cá hoạt động điều hành, lãnh đạo, quản lý, kiểm tra, đánh giá (cá
cuộc họp do nhà trường tổ chức, họp hiệu trưởng; phát biểu tại cá hội nghị, tập
huấn; quản lýtài chính; công tác tự kiểm tra cơ sở GD để đánh giá trình độ và
năng lực quản lýcủa đội ngũ hiệu trưởng trường TH.
6.2.2.4. Phương pháp phỏng vấn
Trao đổi, tọa đàm với một số nhà tư vấn, cá nhàQLGD hiểu rõvề đổi mới
GDTH vàphát triển đội ngũ hiệu trưởng trường TH.
6.2.2.5. Phương pháp điều tra bằng cách lấy ýkiến
Khảo nghiệm về tính cấp thiết vàtính khả thi của cá giải pháp qua trưng
cầu ýkiến của đội ngũ lãnh đạo, CBQL sở GD&ĐT và phòng GD&ĐT; Hiệu
trưởng vàphóhiệu trưởng trường TH; Giáo viên TH khu vực Duyên hải Nam
Trung bộ.
6.2.2.6. Phương pháp thử nghiệm
Thử nghiệm giải phá “Tổ chức bồi dưỡng đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu
học theo khung năng lực” trên địa bàn tỉnh Ninh Thuận, Bình Thuận để chứng
minh cho sự cần thiết vàtính khả thi của cá giải pháp được đề xuất.
7
6.2.3. Phương pháp thống kê toán học
Sử dụng cá công thức thống kêtoán học để xử lýsố liệu khảo sát về mặt
định lượng, từ đó phân tích, so sánh vàrút ra kết quả nghiê cứu của luận án.
7. Luận điểm cần bảo vệ
7.1. Phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường TH lànhằm làm cho đội ngũ này
đủ về số lượng, đồng bộ về cơ cấu vànâng cao chất lượng. Vìvậy, để phát triển
đội ngũ hiệu trưởng trường TH cóhiệu quả cần thực hiện theo tiếp cận năng lực,
đó là cách tiếp cận màtừ xây dựng kế hoạch phát triển đến bồi dưỡng, đánh giá
đội ngũ hiệu trưởng trường TH phải dựa trên năng lực/khung năng lực của chính
đội ngũ này.
7.2. Đội ngũ hiệu trưởng trường TH hiện nay về cơ bản đã thực hiện đầy
đủ chức năng, nhiệm vụ của mình nhưng trước yêu cầu đổi mới GDPT còn có
những hạn chế nhất định mànguyê nhâ chủ yếu là do đội ngũ này chưa được phát
triển theo tiếp cận năng lực.
7.3. Để phát triển hiệu quả đội ngũ hiệu trưởng trường TH khu vực Duyên
hải Nam Trung Bộ trong giai đoạn hiện nay, cần cónhững giải phá chủ yếu, một
mặt dựa trên lýluận về phát triển đội ngũ trường TH theo tiếp cận năng lực; mặt
khác dựa trên thực tiễn phát triển đội ngũ hiệu trưởng TH khu vực Duyên hải
Nam Trung Bộ. Các giải phá này phải phản ánh được những nội dung cơ bản của
phát triển nguồn nhâ lực theo tiếp cận năng lực; đồng thời tính đến những điều
kiện ảnh hưởng đến sự phát triển của đội ngũ hiệu trưởng trường TH khu vực
Duyên hải Nam Trung Bộ.
8. Những đóng góp mới của luận án
8.1. Bổ sung, hoàn thiện những vấn đề lýluận của đề tài, trên cơ sở làm rõ
tổng quan nghiê cứu vấn đề, cá khái niệm cơ bản; vị trí, vai trò, phẩm chất và
năng lực của hiệu trưởng trường TH; cũng như phát triển đội ngũ này theo một
hướng tiếp cận mới. Luận án xây dựng được khung năng lực của hiệu trưởng
trường TH trong bối cảnh đổi mới giáo dục theo vị tríviệc làm và lao động nghề
nghiệp.
8
8.2. Việc khảo sát toàn diện, đầy đủ thực trạng phát triển đội ngũ hiệu
trưởng trường TH khu vực Duyên hải Nam Trung Bộ đã đem lại những đánh giá
khách quan, khoa học (mạnh mặt, mặt hạn chế, nguyê nhân) về đội ngũ này làm
cơ sở thực tiễn cho việc đề xuất cá giải phá của đề tài.
8.3. Các giải pháp đề xuất của đề tài không chỉ cókhả năng vận dụng vào
phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường TH theo tiếp cận năng lực khu vực Duyên
hải Nam Trung Bộ màcòn cóthể vận dụng vào phát triển đội ngũ hiệu trưởng
trường TH theo tiếp cận năng lực trên các địa bàn có đặc điểm tương đồng. Luận
án đã xây dựng được Chương trình bồi dưỡng hiệu trưởng trường TH theo tiếp
cận năng lực có cơ sở khoa học, cótính khả thi.
9. Cấu trúc của luận án
Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Khuyến nghị, Tài liệu tham khảo vàPhụ
lục, luận án gồm có 03 chương:
Chương 1: Cơ sở lýluận của phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học
theo tiếp cận năng lực
Chương 2: Thực trạng phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học khu
vực Duyên hải Nam Trung Bộ theo tiếp cận năng lực
Chương 3: Một số giải phá phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học
khu vực Duyên hải Nam Trung Bộ theo tiếp cận năng lực
9
Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ HIỆU TRƯỞNG
TRƯỜNG TIỂU HỌC THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC
1.1. TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU VẤN ĐỀ
1.1.1. Những nghiên cứu về phát triển đội ngũ hiệu trưởng
1.1.1.1. Những nghiên cứu ở nước ngoài
Kinh nghiệm phát triển GD&ĐT của một số nước tiên tiến trên thế giới đã
chỉ rõhiệu trưởng cóvai tròquan trọng đối với sự tồn tại, phát triển nhà trường,
nâng cao chất lượng GD vàsự thành công của mỗi nhà trường. Các nghiê cứu về
phát triển đội ngũ hiệu trưởng được tiếp cận ở các góc độ khác nhau vàtập trung
ở cá nội dung chủ yếu: Vị trí, vai tròcủa hiệu trưởng; tiêu chuẩn hiệu trưởng;
tuyển chọn vàbổ nhiệm hiệu trưởng; đào tạo, bồi dưỡng hiệu trưởng; đánh giá
hiệu trưởng; cơ chế, chính sách đãi ngộ đối với hiệu trưởng.
- Vị trí, vai tròcủa hiệu trưởng
Tác giả Marke Anderson đã khẳng định: Hiệu trưởng tốt đảm bảo cho sự
thành công của nhà trường. Hiệu trưởng hoạt động cóhiệu quả đảm bảo cho nhà
trường hiệu quả. Hiệu trưởng cóvị tríảnh hưởng quyết định đến chất lượng, hiệu
quả của nhà trường [114].
Tác giả Henry Mintzbeg đã chỉ ra vai tròcủa nhàQL trong sự kết hợp giữa
quyền hạn vànhiệm vụ. Hiệu trưởng vừa là người đại diện của tổ chức; người lao
động; người liên lạc; người tiếp nhận thông tin; người phổ biến thông tin; người
phát ngôn; nhàdoanh nghiệp; người khắc phục khó khăn; người phân phối nguồn
lực; người đàm phán [62].
Các công trình nghiê cứu khoa học nổi tiếng về kinh tế, chính trị vàQL
xãhội của Mác-Lênin đã để lại cho nhâ loại tư tưởng QL vàvai tròcủa người đứng
đầu trong một nhóm người, một tổ chức, xãhội. Các Mác đã xem vai trò của
nhàquản lý như một nhạc trưởng trong dàn nhạc: Một người độc tấu vĩ cầm tự
mình điều khiển lấy mình, còn dàn nhạc thìcần phải cónhạc trưởng [22].
10
Tác giả Henri Fayol (1841-1925) cho rằng hiệu quả quản lý được bảo đảm
nếu người QL có đủ phẩm chất và năng lực, kết hợp nhuần nhuyễn cá chức năng,
quy tắc vànguyê tắc quản lý[29].
ỞNhật Bản, CBQL không chỉ cóvị trí, vai tròtrong phạm vi nhà trường
mà còn được XH coi trọng, hiệu trưởng là người chịu trách nhiệm, có quyền
quyết định và làm thay đổi mọi mặt, hoạt động của nhà trường. Ở Trung Quốc,
đối với những trường học không cócán bộ tư vấn hoặc nhàtâm lýhọc đường, hiệu
trưởng thực hiện gần như toàn bộ cá chức năng, nhiệm vụ của một cán bộ tư vấn
cho HS trong nhà trường. Còn ở Mỹ, Anh, HàLan, những nước cóhệ thống giáo
dục phát triển, hiệu trưởng là đội ngũ lãnh đạo, đội ngũ truyền tri thức, chương
trình đào tạo, cá giátrị chung vàgiátrị bằng cấp cũng như các chính sách vàbộ máy
quản lýcủa quốc gia đó.... đồng thời hiệu trưởng vẫn đóng vai
tròquan trọng nhất cho sự thành công của một nhà trường. Hay nói cách khác hiệu
trưởng trường PT đóng vai trò sống còn với chất lượng giáo dục của nhà trường.
Hiệu trưởng có NL quản lý tốt đảm bảo cho sự thành công của nhà trường, hoạt
động cóhiệu quả đảm bảo cho nhà trường hiệu quả. Hiệu trưởng có một vị tríảnh
hưởng lớn đến chất lượng giáo dục toàn diện của nhà trường. Chính vìvai tròcủa
hiệu trưởng cótầm quan trọng như vậy nê tất cả các nước nói chung vànhất là các
nước đang phát triển rất quan tâm đến việc làm sao cho đảm bảo phát triển NL
quản lý, nâng cao chất lượng nghề nghiệp hiệu trưởng, để đạt hiệu quả cho sự
thành công của nhà trường [102], [109], [117], [128], [129].
- Tiêu chuẩn hiệu trưởng
Phát triển cá chuẩn cho hiệu trưởng, nhà QLGD, nhà lãnh đạo trường học,
đặt ra những yêu cầu, tiêu chímàhiệu trưởng cần đạt được để cóthể thực hiện tốt
nhiệm vụ hiệu trưởng, đảm bảo cho nhà trường thành công [116], [138]. Ngoài ra,
còn cónhững nghiê cứu chung về QLGD, QL trường học trong đó có nói đến hiệu
trưởng. Nghiên cứu chuẩn hiệu trưởng với mục đích nâng cao chất lượng
nhàQLGD hay hiệu trưởng để đáp ứng nhiệm vụ quản lý nhà trường trong giai
đoạn hiện nay [34], [114], [118]. Chuẩn hiệu trưởng theo ban Wisconsin
11
(Mỹ) đưa ra những yêu cầu màmột nhàQLGD khi nhận bằng phải đạt 07 chuẩn
sau: 1) NhàQL cósự hiểu biết về thể hiện năng lực trong cá chuẩn giáo viên; 2)
Nhàquản lý, lãnh đạo bằng cách tạo điều kiện cho sự phát triển, kết hợp vàthực
hiện một tầm nhìn được chia sẻ bởi tập thể nhà trường; 3) NhàQL bằng cách ủng
hộ, nuôi dưỡng và duy trì văn hóa trường học và chương trình giảng dạy cólợi
cho việc học của HS vàphát triển nghề nghiệp cho đội ngũ; 4) Nhà QL đảm bảo
quản lýtổ chức, hoạt động, tài chính vànguồn lực, tạo môi trường học tập an toàn,
hiệu quả; 5) Nhà QL gương mẫu, hợp tác với gia đình và các thành viên cộng
đồng, đáp ứng những mối quan tâm vànhu cầu khác của cộng đồng, huy động cá
nguồn lực từ cộng đồng; 6) Nhà QL hành động với sự trung thực, ngay thẳng,
công bằng theo lối ứng xử có đạo đức; 7) NhàQL hiểu, đáp ứng, tương tác với
nhàchính trị lớn, các nhà văn hóa, kinh tế, luật phá vàbối cảnh văn hóa cóảnh
hưởng đến GD của nhà trường [34], [138].
Năm 1987, UNESCO và ILO với tác phẩm “Vị thế nhàgiáo cho thế kỷ
XXI”, Ủy ban quốc gia về cá tiêu chuẩn chuyên môn nhà giáo đã ban hành một
yêu cầu mang tính nguyê tắc định hướng nghề nghiệp đầu tiên: Thầy giáo phải
biết vàcóthể làm những gì? Thầy giáo cần cónhững năng lực cốt lõi vàđược hòa
trộn làkiến thức, kỹ năng, phẩm chất, thái độ vàniềm tin [70], [80].
Theo công trình nghiê cứu của Tirozzi G.N, Lynn Olson xác định những kỹ
năng cho hiệu trưởng trong bối cảnh mới: Tự chịu trách nhiệm, linh hoạt, có
chuyên môn sư phạm, phải chuyển từ tập trung quản lý hành chính sang lãnh đạo
vàthể hiện tầm nhì [43], [112], [136]. Tác giả Fiore D.J trong cuốn “Giới thiệu
những tiêu chuẩn QLGD, lýthuyết vàthực hành”, nhà QLGD là một nhàlãnh đạo
giáo dục, người phát huy được sự thành công của tất cả cá học sinh thông qua
việc: Bảo vệ, GD và duy trì văn hóa trường học; kết hợp với gia đình và các thành
viên thuộc cá tổ chức để huy động được cá nguồn giúp đỡ. Tiêu chuẩn của người
hiệu trưởng tại Canada, Anh, Bang Victoria (Úc) tập trung vào 5 lĩnh vực: Điều
hành tác nghiệp, quản línhâ lực, chuyên môn, phát triển giátrị và hình ảnh nhà
trường, xây dựng văn hóa nhà trường [43], [139].
12
Nghiên cứu về chuẩn hiệu trưởng từ mô hình QL trường học ưu việt của
Singapore (SEM), việc tạo tiền đề phát triển nhà trường, định hướng phát triển
vàlấy HS làm trung tâm của toàn bộ quá trình GD, QL nhà trường. Môhình này
đề cập đến nhà lãnh đạo tài năng với các tiêu chí: Người lãnh đạo phải biết nêu
gương sáng, có kỹ năng lãnh đạo, nhận thức rõmục đích, biết tôn trọng, khuyến
khích nhâ viên. Một người lãnh đạo lĩnh hội được sứ mệnh của trường học với cá
mục tiêu cụ thể, năng lực lãnh đạo tốt, sự thông cảm cũng như tôn trọng đồng
nghiệp sẽ làtấm gương cho những người khác noi theo. Với vai tròlàthủ trưởng,
hiệu trưởng cần vạch ra một tầm nhìn đối với cá thành tích, kết quả đạt được
trong tương lai và tạo ra một môi trường học tập tối ưu cho HS và giáo viên. Hiệu
trưởng phải duy trì thường xuyên mục đích tăng cường NL cho giáo viên để đối
mặt với thách thức hiện tại, tương lai và phấn đấu vìsự phát triển giáo dục để
hoàn thiện nền giáo dục toàn diện cho HS vàgiáo viên. Với môhình này, lãnh đạo
nhà trường được xếp vào tiêu chísố một [11], [12], [43].
Như vậy, qua tham khảo cách tiếp cận chuẩn hiệu trưởng của một số nước
Mỹ, Canada, Anh, Úc, Singapore, Trung Quốc đều xác định rõtheo công việc
mànhiệm vụ cụ thể của hiệu trưởng phải thực hiện; xác định những yêu cầu và
phẩm chất theo chuẩn; tổ chức kiểm tra, đánh giá cũng tuân thủ nghiêm ngặt theo
cá tiêu chuẩn [4], [43].
- Tuyển chọn vàbổ nhiệm hiệu trưởng
Các nghiê cứu về chất lượng hiệu trưởng trường PT ở nhiều góc độ khác
nhau nhưng chủ yếu nhất vẫn lànhững nghiê cứu về những chủ đề như: Làm thế
nào để tuyển chọn được hiệu trưởng cóchất lượng tốt để bổ nhiệm cho cá trường,
đảm bảo cho các trường học thành công [34], [113].
Theo cá tác giả Stuart C. Smith and Philip K.Piele đưa ra yêu cầu khi bổ
nhiệm cần cóphỏng vấn; khuyên chúng ta hãy xác định vàxây dựng chân dung
lãnh đạo trước khi tiến hành công tác bổ nhiệm, giúp chúng ta phát hiện ra những
lãnh đạo tiềm năng bằng cách quyết định xem họ cónhiều (không nhất thiết là tất
cả) những phẩm chất này [132]. Chuyên gia các nước XHCN trước đây
