Nghị luận xã hội về một thói quen xấu trong xã hội: Sự nịnh bợ

Đề bài: Nghị luận xã hội về một thói quen xấu trong xã hội: sự nịnh bợ
Bài làm
Xu nịnh tức khen ngợi quá đáng hay hoang tưởng nảy sinh từ  quyền lợi riêng tư, có thể 
được định nghĩa: “Đó là cử chi đáng khinh bỉ. Đó là quà tặng xấu xa và chỉ là bài học của  
những kẻ hợm hĩnh”. Kẻ nịnh hót thường là những tên ích kỉ nguy hiểm. Nó cố  nhét vào 
trí óc con người những điều hư ảo hòm kiếm chát ân huệ hay đổi lại sự giúp đỡ thật lòng. 
Đó là kẻ xấu xa nhất trong số những kẻ thù. Nó vừa là tội phạm, vừa là nhân chứng: “Kẻ 
này lừa dối người phán xử, kẻ  kia lừa dối chúng ta”. Một triết gia nói rằng: “Trong số 
những con thú hoang dã thì con thú gièm pha là đáng sợ  nhất, còn trong số  những người 
trong nhà thì đáng sợ nhất là kẻ xu nịnh”. Kẻ nịnh hót chỉ tìm kiếm cái lợi ích riêng tư và  
nó sống nhờ vào những kẻ đã lắng nghe nó.
Những kẻ chân chính thường ít bị lừa gạt bởi sự nịnh hót, bởi tâm địa của kẻ tìm kiếm cái  
lợi ích riêng tư và sống nhờ vào những kẻ đã lắng nghe nó. Trong một số bức thư với lời  
lẽ  dịu dàng, Louis Veuillot kể  rằng hàng ngày ông nhận được những lời tán dương của 
biết bao bạn bè thân, sơ. Rồi cũng hàng ngày, đứng trước tấm gương để cạo mặt, ông tự 
hỏi: “Ta sẽ cạo nhẵn bao nhiêu người?”.
Một người có chức vị, không muốn bị kẻ thuộc quyền khống chế, phải đương đầu chống 
lại bọn xu phụ, nịnh hót. Chúng cố  nắm chỗ  yếu của anh ta, làm cho anh ta tin phục, và 
coi những người khác đều là kẻ thù nghịch.
Một hôm, vua Henry V đi ngang qua Amiens nghe thấy một vị quan tòa đang diễn thuyết.  
Ông ta ráng cổ trình bày những tiêu đề  như: “Rất lớn, rất mạnh, rất tốt, rất nhân từ, rất  
cao thượng”. Nhà vua bèn nói: “Hãy thêm là rất mệt!”. Nhà vua làm ông quan tòa sửng sốt. 
Người tự trọng không bao giờ nịnh hót. Sự ca ngợi, còn gọi là “tâng bốc” là lời nói bùi tai, 
cách gợi cảm ngọt ngào cốt để cho người nghe thấy dễ chịu và nhấn mạnh về  sự  thành  
công của anh ta.
Công tước De Mornay nổi tiếng về  nghệ  thuật tỏ  lời khen t ặng. Vào năm 1862, tại  


Clermont Ferrand, ông kết thúc bài diễn văn bằng lòng khen ngợi hoàng hậu “là người đã  
đưa nhiều ân huệ lên ngai vàng, và hàng ngày ban bố xuống thần dân biết bao nhiêu lòng 
nhân ái”.

Lời khen ngợi phải chân thực, thích hợp, xúc động. Nó mở  ra những lời tán dương mà  
người la chưa diễn đạt hết và cũng tìm thấy  ở  đó đầy sự  khoan dung. Nhưng nếu khen 
tặng lộ liễu thì có khi làm tổn thương tới tính khiêm tốn. Nếu nói thái quá thì trở thành kì 
cục, đôi khi còn bị người nghe phản đối. Sự khen tặng phải được cân nhắc cho hợp lí và 
công bằng, nhất là khi hạ thấp giá trị của người này để khen tặng người kia. Chẳng hạn  
có kẻ nói “Anh cũng rộng rãi như A, còn B thì hà tiện”. Phải trân trọng lời khuyên và cần  
lánh xa nó. Người ta lắng nghe và cử chỉ khiêm tốn ngay khi được khen, không nên tỏ vẻ 
vui mừng trên nét mặt và chỉ tỏ vẻ cảm ơn bằng cách nói: tôi chỉ làm hết bổn phận. Có lẽ 
khôn ngoan hơn là đừng nói gì cả…
 Bài số 2
Trong cuộc sống của chúng ta, những lời khen là vô cùng cần thiết để khích lệ, động viên  
hay khen ngợi ai đó. Lời khen giúp họ cảm thấy tự hào về những việc mình đã làm được  
và cố gắng làm tốt hơn nữa. Tuy nhiên, những lời khen mang tính chất nịnh bợ thì không 
tốt chút nào. Tuân Tử đã từng nói: “ Người chê ta mà chê phải là thầy ta, người khen ta mà  
khen phải là bạn ta, những kẻ vuốt ve, nịnh bợ ta chính là kẻ thù của ta vậy.” Trong câu 
nói bao gồm ba đối tượng: “Người chê ta”, “người khen ta”, “kẻ vuốt ve, nịnh bợ ta” và  
vai trò của họ đối với cuộc sống mỗi con người.
“Người chê ta mà chê phải là thầy ta”. Chê, nhưng là chê phải. Đó là những người thấy ta  
sai và dám chỉ ra cái sai của ta, để từ đó ta rút ra được bài học và sửa chữa sai lầm. Bình 
thường, chúng ta thường không thích những người chê mình. Tuy nhiên, người khôn ngoan 
phải là người biết phân biệt đâu là những lời chê có thiện chí. Trong cuộc sống, tất nhiên 
không thiếu những kẻ ganh ghét, luôn chê bai người khác một cách ác ý. Chúng ta nên biết  
phân biệt đâu là những lời chê ác ý để bỏ qua, và đâu là những lời chê mang tính góp ý để 
chúng ta tiến bộ. Một người chỉ khi biết tiếp thu ý kiến của người khác thì mới có thể 


thành công được. Còn nếu cứ khăng khăng làm theo ý mình, sớm muộn gì người đó cũng  
sẽ thất bại mà thôi. Chính vì thế, vai trò của những lời “chê phải”, những người dám nói 
lên những lời chê  ấy là vô cùng quan trọng trong cuộc sống của chúng ta. Những người  
ấy chẳng khác gì thầy ta, giúp ta hiểu ra, học được nhiều điều trong cuộc sống.

Đối tượng thứ hai, là những người khen ta, nhưng tất nhiên, là “khen phải”. Vậy thế nào 
là khen phải? Đó là những lời khen chân thành, không nhằm vụ lợi cho bản thân mà tâng 
bốc đối tượng một cách quá đáng. Mục đích của lời khen  ấy chỉ là xuất phát từ việc bày  
tỏ  sự ngưỡng mộ, hay khích lệ  người được khen. Con người ta luôn có xu hướng muốn  
được khen, vì những lời khen thường “dễ  nghe” hơn những lời chê. Lời khen là quan 
trọng, có tác dụng giúp con người ta thấy tự hào vì những thứ được khen, tuy nhiên, chúng  
ta cần biết được đâu là những lời khen thật, đâu là những lời tâng bốc, xu nịnh. Không 
nên vì được khen quá nhiều mà dẫn đến suy nghĩ mình đã hoàn hảo, từ đó sẽ dẫn đến tự 
kiêu, không cố gắng, tất sẽ có ngày gặp thất bại. Những người có thể hiểu, có thể  khen  
thật ta, đó chính là những người bạn của ta.
Còn đối tượng cuối cùng, cũng liên quan đến những lời khen, nhưng đó lại là “những kẻ 
vuốt ve, nịnh bợ”ta, như Tuân Tử nói, đó cũng chính là “kẻ thù của ta”. Những kẻ  ấy chỉ 
nói những lời khen nhằm vụ lợi cho bản thân, chứ  không xuất phát từ  sự chân thành hay  
sự ngưỡng mộ đối với người được khen. Những lời khen ấy khiến cho người được khen  
cảm thấy mình thật tốt đẹp, thật quan trọng, thật vĩ đại, từ đó sẽ không cố gắng và dần 
dần sẽ bị thua kém so với những người xung quanh. Điều ấy thật nguy hiểm. Và những 
kẻ xu nịnh ta như vậy, giống như kẻ thù của ta vậy. Họ “giết” ta bằng những lời nịnh bợ,  
dối trá. Điều chúng ta cần làm là tránh xa, hạn chế giao lưu với những đối tượng ấy trong 
cuộc sống hàng ngày cũng như trong môi trường học tập, làm việc.
Câu nói của Tuân Tử, từ xưa đến nay, vẫn luôn là bài học sâu sắc và đáng ghi nhớ cho tất  
cả  mọi người trong cuộc sống. Hãy luôn tỉnh táo, để  phân biệt được đâu là bạn, đâu là 
thù, để có thể có được những lời góp ý, lời khen chân thành nhất từ đó có thể hoàn thiện  
bản thân mình.


 Bài số 3
Trung Hoa là một trong những cái nôi của văn hoá nhân loại. Từ  thời cổ đại, người dân 
Trung Quốc có quyền tự hào về  những bậc học giả, về những người thầy lỗi lạc, uyên 
bác, từng đúc kết nên nhiều triết lý nhân sinh trở thành chân lý cho mọi thời đại. Tuân Tử 
là một trong số những bậc vĩ đại ấy. Và câu nói của ông: “Người chê ta mà chê phải là  

thầy ta, người khen ta mà khen phải là bạn ta, những kẻ vuốt ve, nịnh bợ là kẻ thù của ta  
vậy”, cũng đủ cho hậu thế phải suy nghĩ.
Xã hội loài người ngày càng phát triển về kinh tế, về tư tưởng, nhận thức và cũng song  
hành với sự phức tạp trong mọi quan hệ đời sống. “Miệng lưỡi thế gian” là điều không 
thể  tránh khỏi. Mỗi con người sống chung trong đồng loại cần phải biết chấp nhận lời  
chê tiếng khen của mọi người. Nhung để nhận biết sự “thật” – “giả” trong mỗi lời khen  
tiếng chê, để  có  ứng xử  thích hợp, quả  không đơn giản. Câu nói của Tuân Tử  đã giúp 
chúng ta cái “kính chiếu yêu” để nhận biết đâu là “thầy”, đâu là “bạn”, đâu là “thù” trong 
cuộc đời đầy phức tạp đó.
Là một con người, kể  cả  bậc vua chúa, vĩ nhân, trong cuộc sống, thật khó tránh khỏi 
những sai lầm. Những lúc như thế, hẳn chúng ta nhận được những lời nhận xét của mọi  
người. Tất yếu, mỗi người khác nhau, sẽ  có những nhận xét, thái độ  khác nhau về  ta.  
Điều quan trọng là ở chính bản thân ta: biết nhận ra cái đúng, cái sai của mình; quan trọng  
hơn, trong vô số những lời “khen”, “chê” đó, ta nhận ra ai là “thầy ta”, ai là “bạn ta” ai là 
“kẻ thù” của ta vậy! 
Lời dạy của Tuân Tử thật chí lý: “Người chê ta mà chê đúng là thầy ta, người khen ta mà  
khen đúng là bạn ta”. Mỗi người, khi phạm điều sai, tự mình không dễ gì nhận ra. Người  
nhận ra cái sai của ta, lại “chê”­ tức khẳng định cái sai của ta và chỉ cho ta biết – hẳn phải 
là người có tầm tri thức, hiểu biết hơn ta. Người đó xứng đáng là bậc “thầy” của ta về trí 
tuệ. Hơn thế, người thấy và dám chỉ  cho ta nhận ra cái sai của mình, để  mình có hướng 
khắc phục, sửa chữa, hẳn đó phải là người có cái tâm thật cao quý: nhưng muốn cho  
chúng ta nhanh chóng tiến bộ. Chúng ta, về  thái độ, tình cảm không thể  không tôn vinh 


người đó là bậc “thầy” về nhân cách để ta học tập.
Người “khen ta mà khen phải” – nghĩa là người đó không những không đố kỵ, hiềm khích 
trước những cái tốt, cái mạnh của ta, mà còn “khen”, cùng chung vui, chia ngọt sẻ bùi… 
Đó hẳn là người bạn tốt, người bạn tri âm, tri kỷ của ta vậy. Cuộc đời mỗi chúng ta, nếu  
có được nhiều người “thầy”, người “bạn” như thế thì hạnh phúc biết bao nhiêu.
Tuy nhiên, trong cuộc sống, không phải ai khen hay chê ta đều là “thầy”, là “bạn” của ta.  

Tuân Tử đã một lần nữa chỉ cho ta biết cách nhận ra “ bộ mặt thật” của những “kẻ” hiểm  
độc đó. Đó là “kẻ vuốt ve, nịnh bợ ta”, Tuân Tử tỏ thái độ rõ rệt, dứt khoát khi gọi những  
loại người đó “là kẻ  thù của ta vậy”. Nhưng để  nhận ra đâu là bạn “khen ta mà khen 
đúng” với “những kẻ vuốt ve, nịnh bợ” thật không dễ. Trước hết, kẻ vuốt ve, nịnh bợ, họ 
khen ta là xuất phát mục đích mưu cầu lợi ích riêng của chính họ. Bởi vậy, thành tích của 
ta chỉ có một, chúng thổi phồng lên ba, bốn hoặc nhiều hơn thế. Thậm chí, có khi chúng 
còn ngụy biện, “phù phép” những khuyết điểm, sai lầm của ta thành “thành tích”. Những  
kẻ  đó, luôn lấy việc “nịnh bợ” để  tiến thân, khiến cho người được khen ngày càng tự 
đánh mất mình, xa rời lẽ phải…Thật đáng tiếc là những kẻ đó không thời đại nào không 
có. Sử sách đã ghi lại không biết bao nhiêu bậc vua chúa đã bị những kẻ nịnh thần làm cho 
u mê, dẫn đến hãm hại trung thần, triều chính đổ  nát, xã tắc suy vong… Lời dạy của  
Tuân Tử  lại một lần nhắc nhở  mỗi chúng ta cần sáng suốt để  nhận ra đâu là “bạn la”  
khen ta thật lòng, đâu là “kẻ vuốt ve, nịnh bợ” ta. 
Không chỉ đúng với xã hội xưa, mà ngày nay và với tất cả mọi người, ở trên mọi lĩnh vực,  
lời dạy của Tuân Tử như một chiếc “kính chiếu yêu” giúp chúng ta nhận ra người tốt, kẻ 
xấu trong cuộc sống, trong học tập. Khi kinh tế thị trường mở cửa, những kẻ chạy theo  
lợi nhuận, vì danh, vì lợi ngày càng nhiều. Nhân viên nịnh bợ  thủ  trưởng, cấp dưới luôn 
luôn vuốt ve, chiều theo ý cấp trên; các bạn lười học thì xun xoe các bạn học giỏi để cầu  
“phao cứu trợ” trong thi cử, kiểm tra… Hành động của những kẻ  đó có thể  khác nhau,  
nhưng đều chung một bản chất: mưu cầu lợi ích riêng tư. Nhưng bạn cũng đừng vì những 
hiện tượng đó mà đánh mất niềm tin vào cuộc đời. Bởi người tốt, những người xứng 
đáng là “thầy ta”, “bạn ta” luôn luôn ở bên ta.


Câu nói của Tuân Tử  cũng là một lời nhắc nhở  chí tình, chí lý cho chính mỗi chúng ta 
trong quan hệ   ứng xử với mọi người. Chúng ta muốn mọi người chê ta thật lòng – như 
Tuân Tử đã dạy­ ta phải biết coi trọng những người đó như bậc “thầy của ta”. Cũng vậy,  
với bạn bè, đồng đội ta phải sống với cái tâm chân thành, dám chỉ ra những khuyết điểm  
của bạn mà ta nhận thấy, với ý thức cầu mong cho bạn mình ngày càng hoàn thiện. Mỗi  
chúng ta cần biết “chia ngọt sẻ  bùi”” với bạn bè, coi thành tích của bạn làm niềm vui 

chung cùng chia sẻ.