Chế định pháp lý về hợp đồng ủy quyền trong luật việt nam hiện hành

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA LUẬT
BỘ MÔN TƯ PHÁP
…..oOo…..

LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP CỬ NHÂN LUẬT
NIÊN KHÓA (2007-2011)

Đề tài:
CHẾ ĐỊNH PHÁP LÝ VỀ HỢP ĐỒNG ỦY QUYỀN
TRONG LUẬT VIỆT NAM HIỆN HÀNH

Giảng viên hướng dẫn:
Trương Thanh Hùng

Sinh viên thực hiện:
Mai Thị Kiều Nhiên
Mssv: 5075288
Lớp: Thương Mại 3- K33

Cần Thơ
Tháng 4/2011


NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN HƯỚNG DẪN
..........................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................

NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG PHẢN BIỆN
.........................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................


MỤC LỤC
LỜI MỞ ĐẦU...............................................................................................................1
1. Tính cấp thiết của đề tài:.........................................................................................1
2. Mục tiêu nghiên cứu đề tài:....................................................................................2
3. Phạm vi nghiên cứu của đề tài:...............................................................................2
4. Phương pháp nghiên cứu:.......................................................................................2
5. Kết cấu đề tài:.........................................................................................................2
CHƯƠNG 1 KHÁI QUÁT CHUNG VỀ HỢP ĐỒNG ỦY QUYỀN.........................3
1.1. Lược sử hình thành và phát triển của hợp đồng ủy quyền.............................3
1.1.1. Hợp đồng ủy quyền trong luật La Mã.............................................................3
1.1.2. Hợp đồng ủy quyền từ sau Cách mạng tháng Tám năm 1945 đến nay...........4
1.1.2.1. Giai đoạn từ sau Cách mạng tháng Tám năm 1945 đến năm 1991...........4
1.1.2.2. Giai đoạn từ năm 1991 đến năm 1995......................................................4
1.1.2.3. Giai đoạn từ năm 1995 đến năm 2005......................................................5
1.1.2.4. Giai đoạn từ năm 2005 đến nay................................................................5
1.2. Lý luận chung về hợp đồng dân sự và hợp đồng ủy quyền...........................6
1.2.1. Khái niệm chung về hợp đồng dân sự............................................................6
1.2.1.1. Khái niệm hợp đồng dân sự......................................................................6
1.2.1.2. Phân loại hợp đồng dân sự........................................................................7

1.2.1.3. Đặc điểm và vai trò của hợp đồng dân sự.................................................8
1.2.2. Khái niệm về hợp đồng ủy quyền.................................................................10
1.2.2.1. Khái niệm...............................................................................................10
1.2.2.2. Phân biệt giấy ủy quyền và hợp đồng ủy quyền......................................11
1.2.2.3. Đặc điểm và vai trò của hợp đồng ủy quyền...........................................12
1.3. Tham khảo quy định của một số nước trên thế giới.....................................13
1.4. Sự cần thiết phải nghiên cứu hợp đồng ủy quyền ........................................15
CHƯƠNG 2 CHẾ ĐỊNH PHÁP LÝ VỀ HỢP ĐỒNG ỦY QUYỀN......................17
2.1. Chủ thể trong hợp đồng ủy quyền..................................................................17
2.1.1. Cá nhân.........................................................................................................17
2.1.2. Pháp nhân ....................................................................................................17
2.1.3. Hộ gia đình ..................................................................................................18
2.1.4. Tổ hợp tác.....................................................................................................19
2.2. Năng lực giao kết hợp đồng ủy quyền .........................................................19
2.3. Hình thức của hợp đồng ủy quyền.................................................................21
2.4. Nội dung của hợp đồng ủy quyền...................................................................22
2.4.1. Đối tượng của hợp đồng ủy quyền ...............................................................22
2.4.2. Thời hạn ủy quyền........................................................................................23


2.5. Ủy quyền lại ....................................................................................................24
2.6. Các bên trong hợp đồng ủy quyền..................................................................25
2.6.1. Bên được ủy quyền.......................................................................................25
2.6.1.1. Nghĩa vụ của bên được ủy quyền............................................................25
2.6.1.2. Quyền của bên được ủy quyền................................................................28
2.6.2. Bên ủy quyền................................................................................................29
2.6.2.1. Nghĩa vụ của bên ủy quyền.....................................................................29
2.6.2.2. Quyền của bên ủy quyền.........................................................................31
2.7. Các bên trong hợp đồng ủy quyền với người thứ ba.....................................32
2.7.1. Người được ủy quyền với người thứ ba........................................................32

2.7.2. Người ủy quyền với người thứ ba.................................................................32
2.8. Chấm dứt hợp đồng ủy quyền........................................................................33
2.8.1. Đơn phương chấm dứt thực hiện hợp đồng ủy quyền ................................33
2.8.2. Các trường hợp chấm dứt hợp đồng ủy quyền ...........................................34
2.8.2.1. Hợp đồng ủy quyền hết hạn và công việc ủy quyền đã hoàn thành.........35
2.8.2.2. Bên ủy quyền, bên được ủy quyền đơn phương chấm dứt thực hiện hợp
đồng ủy quyền..............................................................................................................35
2.8.3. Hậu quả pháp lý của việc chấm dứt hợp đồng ủy quyền ............................39
CHƯƠNG 3 THỰC TRẠNG VỀ HỢP ĐỒNG ỦY QUYỀN VÀ Ý KIẾN ĐỀ
XUẤT..........................................................................................................................41
3.1. Đánh giá chung quy định pháp luật về hợp đồng ủy quyền.........................42
3.1.1. Ưu điểm của hợp đồng ủy quyền..................................................................42
3.1.2. Một số thực trạng về hợp đồng ủy quyền......................................................42
3.1.2.1. Về công chứng hợp đồng ủy quyền.........................................................42
3.1.2.2. Về việc đơn phương chấm dứt thực hiện hợp đồng ủy quyền ................44
3.1.2.3. Chế định ủy quyền trong Tố tụng hình sự chưa được chú trọng.............44
3.1.2.4. Về hợp đồng ủy quyền trong việc định đoạt nhà đất...............................45
3.2. Ý kiến đề xuất..................................................................................................47
3.2.1. Về công chứng hợp đồng ủy quyền và việc đơn phương chấm dứt hợp đồng
ủy quyền......................................................................................................................47
3.2.2. Về chế định ủy quyền trong tố tụng hình sự ................................................48
3.2.3. Về định đoạt nhà đất bằng hợp đồng ủy quyền: ...........................................49
KẾT LUẬN.................................................................................................................50


Đề tài: Chế định pháp lý về hợp đồng ủy quyền trong luật Việt Nam hiện hành
LỜI MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài:
Trong hệ thống pháp luật Việt Nam, ở mỗi giai đoạn lịch sử đều có quy định khác
nhau về hợp đồng dân sự. Trên cơ sơ kế thừa và phát triển pháp luật về dân sự (Pháp

lệnh hợp đồng dân sự năm 1991, Bộ luật dân sự năm 1995), Bộ luật dân sự năm 2005
tiếp tục bổ sung và hoàn thiện các quy định về pháp luật dân sự nói chung và về hợp
đồng dân sự nói riêng. Không những thế, Bộ luật dân sự năm 2005 còn quy định khá
cụ thể về một số hợp đồng thông dụng. Đây là căn cứ pháp lý để điều chỉnh toàn bộ
chế định về hợp đồng dân sự ở nhiều lĩnh vực trong đời sống xã hội.
Trong đời sống hiện nay, không phải cá nhân nào cũng có thể tự mình tham gia
vào tất cả các hợp đồng mà mình giao kết. Vì vậy, pháp luật cho phép họ ủy quyền lại
cho người khác. Có thể nói hợp đồng ủy quyền được diễn ra thường ngày gắn liền với
nhu cầu công việc và đời sống của mỗi người, mỗi gia đình và toàn xã hội. Sự tự thỏa
thuận và giao kết giữa các chủ thể trong hợp đồng là hình thức phổ biến. Trong xu thế
xã hội ngày một phát triển, yêu cầu giao dịch dân sự, hợp đồng dân sự nói chung và
hợp đồng ủy quyền nói riêng càng nhiều, với tính chất rất phức tạp đòi hỏi người tham
gia giao kết và thực hiện hợp đồng phải có những hiểu biết nhất định về pháp luật để
bảo vệ bản thân, cũng như tránh gây phương hại cho đối tác trong hợp đồng. Đối với
vấn đề giao kết và thực hiện hợp đồng ủy quyền, do tính chất phổ biến, đa dạng và
phức tạp nên Nhà nước và pháp luật luôn tạo điều kiện đảm bảo và tôn trọng quyền tự
do thỏa thuận và giao kết của các chủ thể. Tuy nhiên, có nhiều chủ thể khi tham gia
hợp đồng ủy quyền lợi dụng sự tôn trọng và bảo vệ này của Nhà nước và pháp luật đã
có những hành vi sai trái trong quá trình thực hiện làm xâm hại đến lợi ích của cá
nhân, tổ chức gây thiệt hại cho Nhà nước và ảnh hưởng đến toàn xã hội.
Bên cạnh đó, do trình độ hiểu biết về pháp luật nói chung pháp luật về hợp đồng
ủy quyền nói riêng của người tham gia còn nhiều hạn chế, thiếu sự đồng nhất giữa các
bên nhất là khi các bên trong hợp đồng không thực hiện đúng nghĩa vụ của mình dễ
dẫn đến một trong hai bên có thể đơn phương chấm dứt hợp đồng, phải bồi thường
thiệt hại... Ngoài ra, những quy định của pháp luật về hợp đồng ủy quyền chưa đầy đủ
dẫn đến việc các chủ thể trong hợp đồng có thể lợi dụng các quy định này tạo kẻ hở để
trục lợi gây thiệt hại đến quyền và lợi ích của các bên trong hợp đồng và cả người thứ
ba. Hơn nữa, việc nghiên cứu khoa học về hợp đồng ủy quyền hiện nay cụ thể là chế
định pháp lý về hợp đồng ủy quyền chưa thể hiện phổ biến. Chính vì những lý do đó,
nhằm hiểu rõ, hiểu đúng và cụ thể những quy định của pháp luật về hợp đồng ủy

GVHD: Trương Thanh Hùng

1

SVTH: Mai Thị Kiều Nhiên


Đề tài: Chế định pháp lý về hợp đồng ủy quyền trong luật Việt Nam hiện hành
quyền, người viết chọn đề tài “Chế định pháp lý về hợp đồng ủy quyền trong luật Việt
Nam hiện hành” để nghiên cứu, đồng thời tìm ra những vướng mắc trên thực tế và đưa
ra ý kiến đề xuất đối với những quy định chưa hoàn thiện là một vấn đề rất cần thiết và
có ý nghĩa quan trọng trong đời sống thực tiễn.
2. Mục tiêu nghiên cứu đề tài:
Người viết nghiên cứu đề tài nhằm làm rõ hơn những quy định của pháp luật về
hợp đồng ủy quyền được quy định trong Bộ luật dân sự năm 2005. Trên cơ sơ đó giúp
các chủ thể giao kết và thực hiện hợp đồng có những kiến thức về hợp đồng ủy quyền
nhằm bảo vệ lợi ích chính đáng cho bản thân, giảm bớt hay phần nào khắc phục được
tình trạng hợp đồng được giao kết nhưng không đảm bảo các điều kiện để hợp đồng có
hiệu lực theo quy định của pháp luật hiện hành. Thông qua việc đưa ra những quy định
còn hạn chế, từ đó, người viết nêu lên những ý kiến đề xuất góp phần làm cho Bộ luật
dân sự năm 2005 ngày càng hoàn thiện hơn để bảo vệ lợi ích tốt nhất cho các bên khi
tham gia giao kết và thực hiện hợp đồng ủy quyền.
3. Phạm vi nghiên cứu của đề tài:
Đề tài chỉ giới hạn trong phạm vi nghiên cứu những quy định của pháp luật về
hợp đồng ủy quyền trong Bộ luật dân sự năm 2005 đồng thời so sánh với những quy
định về hợp đồng ủy quyền được quy định trong Bộ luật dân sự năm 1995, để các chủ
thể (bên ủy quyền, bên được ủy quyền và những người có quyền, lợi ích liên quan)
hiểu được cách thức, quyền và nghĩa vụ khi tham gia hợp đồng ủy quyền.
4. Phƣơng pháp nghiên cứu:
Nhằm hoàn thiện bài viết một cách tốt nhất, người viết đã vận dụng một vài

phương pháp nghiên cứu để phục vụ cho công việc nghiên cứu của mình như: phương
pháp phân tích luật viết để tìm hiểu các quy định pháp luật hiện hành về vấn đề nghiên
cứu; phương pháp so sánh đối chiếu để tìm ra những cái mới trong quy định của pháp
luật qua các thời kì; phương pháp liệt kê, thống kê và xử lý thông tin.
5. Kết cấu đề tài:
Ngoài phần mở đầu, phần kết luận, nội dung nghiên cứu đề tài được trình bày
gồm ba chương:
Chương 1: Khái quát chung về hợp đồng ủy quyền
Chương 2: Chế định pháp lý về hợp đồng ủy quyền
Chương 3: Thực trạng về hợp đồng ủy quyền và ý kiền đề xuất.

GVHD: Trương Thanh Hùng

2

SVTH: Mai Thị Kiều Nhiên


Đề tài: Chế định pháp lý về hợp đồng ủy quyền trong luật Việt Nam hiện hành
CHƢƠNG 1
KHÁI QUÁT CHUNG VỀ HỢP ĐỒNG ỦY QUYỀN
Pháp luật dân sự là công cụ pháp lý của Nhà nước và công dân, giúp Nhà nước
quản lý mọi hoạt động của đời sống xã hội, tạo môi trường thuận lợi cho việc phát
triển kinh tế xã hội của đất nước. Và trong xã hội ngày nay, việc xác lập các quan hệ
dân sự giữa các chủ thể về mua bán, tặng cho, chuyển giao quyền và đặc biệt là ủy
quyền cho người khác thay mình thực hiện công việc... đã trở thành một vấn đề mang
tính rộng rãi và phổ biến trong đời sống hàng ngày. Để người đọc hiểu sơ bộ về hợp
đồng ủy quyền, người viết tìm hiểu khái quát chung về hợp đồng ủy quyền. Ở chương
này, người viết tìm hiểu và phân tích cơ sở lý luận về hợp đồng ủy quyền như: lược sử
hình thành và phát triển của hợp đồng ủy quyền trong luật La Mã, trong luật Việt Nam

từ sau Cách mạng tháng Tám năm 1945 đến nay, vai trò, đặc điểm của hợp đồng dân
sự và hợp đồng ủy quyền.
1.1. Lƣợc sử hình thành và phát triển của hợp đồng ủy quyền
1.1.1. Hợp đồng ủy quyền trong luật La Mã
Trong các kiểu Nhà nước chủ nô thì Nhà nước La Mã được đánh giá là Nhà nước
có hệ thống pháp luật tiêu biểu nhất, đặc biệt là chế định về dân sự. Ở La Mã, luật dân
sự (juscivile) là luật áp dụng đối với công dân La Mã, phân biệt với luật chung (jus
gentium) áp dụng cho những ai không có tư cách là công dân La Mã1. Cả luật chung
và luật dân sự đều tập trung giải quyết các vấn đề pháp lý trong quan hệ giữa người và
người. Nhiều chế định của luật La Mã có giá trị như một nguồn tri thức chung của
nhân loại về cấu trúc lập pháp và trình độ lập pháp. Trong đó, những quy định của luật
La Mã về quan hệ sở hữu, về nghĩa vụ trong hợp đồng đã đặt nền móng vững chắc cho
nền luật học La Mã. Có nhiều quan hệ trong xã hội thể hiện qua việc giao kết và thể
hiện bằng hình thức hợp đồng như: hợp đồng mua bán (emptio-venditio), hợp đồng
cho mượn (commodatum), hợp đồng gửi giữ (depositum)...
Trong luật La Mã, một người còn có thể trao cho một người quyền được thực
hiện một số hành vi nhất định nhân danh người ủy quyền, giao kết thông qua hợp đồng
ủy quyền. Hợp đồng ủy quyền là hợp đồng không có đền bù, có nghĩa là người được
ủy quyền không nhận bất cứ một lợi ích nào từ phía người ủy quyền. Người được ủy
quyền thực hiện các công việc mang tính tương trợ, giúp đỡ người ủy quyền. Đó cũng
là đặc trưng cơ bản của hợp đồng ủy quyền trong luật La Mã đồng thời để phân biệt

1

TS. Nguyễn Ngọc Điện (2009), Giáo trình Luật La Mã, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội, tr 8.

GVHD: Trương Thanh Hùng

3

SVTH: Mai Thị Kiều Nhiên


Đề tài: Chế định pháp lý về hợp đồng ủy quyền trong luật Việt Nam hiện hành
với các loại hợp đồng khác. Tuy nhiên, có những trường hợp sau khi thực hiện xong
việc ủy quyền người ủy quyền cảm ơn người được ủy quyền bằng một số vật chất.
Nhưng đó không phải là sự trả công mà là sự trả ơn2.
Nhìn chung, trong luật La Mã, hợp đồng ủy quyền được quy định khá đơn giản.
Thể hiện tình người với người về sự tương trợ, giúp đỡ nhau trong cuộc sống không
thể hiện mục đích kinh tế khi giao kết hợp đồng ủy quyền.
1.1.2. Hợp đồng ủy quyền từ sau Cách mạng tháng Tám năm 1945 đến nay
1.1.2.1. Giai đoạn từ sau Cách mạng tháng Tám năm 1945 đến năm 1991
Ngày 2/9/1945 Bác Hồ đọc bản Tuyên ngôn độc lập khai sinh ra nước Việt Nam
dân chủ cộng hòa đến gần 30 năm sau 30/4/1975 đất nước ta mới hoàn toàn giải
phóng. Giai đoạn này nền kinh tế nước ta theo cơ chế tập trung bao cấp, chính cơ chế
này đã ảnh hưởng đến đời sống kinh tế đồng thời ảnh hưởng đến suy nghĩ của các nhà
làm luật nên các quy định về hợp đồng ban ra không phát huy được hiệu quả trong nền
kinh tế nói trên. Chính vì thế những quy định về hợp đồng uỷ quyền trong giai đoạn
này chưa được ghi nhận rõ.
1.1.2.2. Giai đoạn từ năm 1991 đến năm 1995
Đại hội Đảng lần thứ VI năm 1986 đã định hướng đổi mới nền kinh tế, từ nền
kinh tế tập trung bao cấp sang nền kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ
nghĩa. Do nền kinh tế có bước chuyển mới quan trọng nên trong xã hội cũng có nhiều
quan hệ phát sinh, đòi hỏi pháp luật cần có những quy định mới để kịp thời điều chỉnh
đặc biệt là trong lĩnh vực hợp đồng.
Trước tình hình đó Nhà nước ta đã ban hành Pháp lệnh hợp đồng dân sự năm
1991 để bảo đảm an toàn pháp lý cho các quan hệ dân sự trong điều kiện phát triển nền
kinh tế hàng hóa nhiều thành phần, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, đề cao trách
nhiệm của các bên tham gia hợp đồng góp phần đẩy mạnh sản xuất kinh doanh lưu
thông hàng hóa, đáp ứng nhu cầu về tinh thần và vật chất cho nhân dân. Tuy nhiên,

Pháp lệnh hợp đồng dân sự năm 1991 còn nhiều hạn chế chỉ quy định về hợp đồng dân
sự chung, chưa quy định từng hợp đồng cụ thể và hợp đồng ủy quyền cũng không
được quy định rõ trong pháp lệnh này.
Để giải quyết những hạn chế của Pháp lệnh hợp đồng dân sự năm 1991, ngày
28/10/1995 tại kỳ họp thứ 8 Quốc Hội khóa IX nước Cộng hòa hội chủ nghĩa Việt
Nam đã thông qua Bộ luật dân sự đầu tiên của nước ta là Bộ luật dân sự năm 1995 (có

2

Trường Đại học luật Hà Nội (2003), Giáo trình luật La Mã, Nxb Công an nhân dân, Hà Nội, tr 147.

GVHD: Trương Thanh Hùng

4

SVTH: Mai Thị Kiều Nhiên


Đề tài: Chế định pháp lý về hợp đồng ủy quyền trong luật Việt Nam hiện hành
hiệu lực ngày 01/7/1996). Có thể nói đây là Bộ luật dân sự mang tính pháp điển hoá
cao, tập trung hầu hết các quy định của Nhà nước trong lĩnh vực dân sự, đặc biệt là về
lĩnh vực hợp đồng. Bộ luật dân sự năm 1995 đã quy định từng loại hợp đồng cụ thể
như hợp đồng mua bán, hợp đồng cho thuê, hợp đồng vay... Đặc biệt trong Bộ luật dân
sự năm 1995 dành 10 Điều, từ Điều 585 đến Điều 594 quy định chi tiết về hợp đồng
ủy quyền. Việc quy định cụ thể như vậy nhằm giúp người dân hiểu rõ quy định của
pháp luật về hợp đồng ủy quyền để áp dụng đúng những quy định đó khi xác lập hợp
đồng ủy quyền.
1.1.2.3. Giai đoạn từ năm 1995 đến năm 2005
Sau gần 10 năm áp dụng thực tiễn Bộ luật dân sự năm 1995 đã phát huy vai trò to
lớn trong việc tạo lập một hành lang pháp lý điều chỉnh các quan hệ pháp luật dân sự

góp phần thúc đẩy và phát triển kinh tế xã hội, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của
nhân dân. Tuy nhiên, trong thời kỳ hội nhập quốc tế đòi hỏi những quy định của pháp
luật phải đổi mới cho phù hợp. Cho nên Bộ luật dân sự năm 1995 vẫn còn nhiều hạn
chế về những quy định và một số vấn đề mới phát sinh Bộ luật dân sự năm 1995 chưa
quy định kịp thời.
Chính vì lẽ đó ngày 14/06/2005 tại kỳ họp thứ 7 của Quốc hội khóa XI đã thông
qua Bộ luật dân sự năm 2005 (có hiệu lực ngày 01/01/2006) nhằm đáp ứng những nhu
cầu nói trên.
Cùng với sự ra đời của Bộ luật dân sự năm 2005, hợp đồng ủy quyền cũng theo
đó mà phát triển. Bộ luật này dành riêng 9 Điều, từ Điều 581 đến Điều 589 quy định
về thời hạn ủy quyền, ủy quyền lại, quyền và nghĩa vụ của các bên trong hợp đồng ủy
quyền, các trường hợp chấm dứt hợp đồng ủy quyền... trên cơ sở kế thừa và giữ
nguyên một số điều quy định về hợp đồng ủy quyền trong Bộ luật dân sự 1995.
1.1.2.4. Giai đoạn từ năm 2005 đến nay
Kể từ ngày Bộ luật dân sự năm 2005 có hiệu lực đến nay đã giải quyết những hạn
chế của Bộ luật dân sự năm 1995 đồng thời cũng phát huy hiệu quả vai trò của mình.
Riêng về chế định hợp đồng thì phạm vi áp dụng của Bộ luật dân sự năm 2005 được
mở rộng và áp dụng chung cho các loại hợp đồng không còn phân biệt hợp đồng dân
sự, hợp đồng kinh tế hay hợp đồng thương mại như trong Bộ luật dân sự năm 1995.
Những quy định về các hợp đồng cụ thể được cụ thể hóa cho phù hợp với các quan hệ
trong hợp đồng, trong đó hợp đồng ủy quyền càng đi sâu vào đời sống xã hội, sự ủy
quyền mà pháp luật cho phép được thể hiện ở nhiều lĩnh vực và thực hiện theo đúng
trình tự thủ tục mà pháp luật quy định.
GVHD: Trương Thanh Hùng

5

SVTH: Mai Thị Kiều Nhiên

Đề tài: Chế định pháp lý về hợp đồng ủy quyền trong luật Việt Nam hiện hành
1.2. Lý luận chung về hợp đồng dân sự và hợp đồng ủy quyền
1.2.1. Khái niệm chung về hợp đồng dân sự
1.2.1.1. Khái niệm hợp đồng dân sự
Qua nhiều giai đoạn lịch sử khác nhau các vấn đề về kinh tế, chính trị, văn hóa
cũng thay đổi. Cho nên con người sẽ phải tham gia vào rất nhiều các quan hệ xã hội để
thỏa mãn những nhu cầu thiết yếu, để tồn tại và phát triển. Trong quan hệ trao đổi, các
bên bày tỏ ý chí của mình và cùng thống nhất ý chí để đạt được mục đích nhất định gọi
là hợp đồng. Có nhiều khái niệm khác nhau về hợp đồng.
Theo từ điển Tiếng việt “hợp đồng có nghĩa là sự cam kết giữa hai hay nhiều
người để làm một việc gì đó, là việc xác lập trách nhiệm, quyền lợi”3.
Theo luật La Mã hợp đồng được khái niệm: “hợp đồng là sự thỏa thuận giữa các
bên nhằm xác lập nghĩa vụ”4.
Theo pháp luật Việt Nam, hợp đồng dân sự được khái niệm khá đa dạng vừa xem
xét ở dạng cụ thể, vừa xem xét ở dạng khái quát. Nếu khái niệm ở dạng cụ thể thì
“Hợp đồng dân sự là sự thỏa thuận giữa các bên về việc xác lập, thay đổi hay chấm
dứt các quyền và nghĩa vụ của các bên trong mua bán, thuê, vay, mượn, tặng, cho tài
sản, làm một việc hoặc không làm một việc, dịch vụ hoặc các thỏa thuận khác mà
trong đó một hoặc các bên nhằm đáp ứng nhu cầu sinh hoạt, tiêu dùng”5.
Ngoài ra, Điều 388 Bộ luật dân sự năm 2005 vẫn giữ nguyên khái niệm về hợp
đồng dân sự ở Điều 394 Bộ luật dân sự 1995. “Hợp đồng dân sự là sự thỏa thuận giữa
các bên về việc xác lập, thay đổi hoặc chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự”. Khái niệm
trên đưa ra những đặc điểm cơ bản của hợp đồng dân sự như: bản chất pháp lý của hợp
đồng, mục đích của sự thỏa thuận và chủ thể của hợp đồng... mang tính chất bao quát,
cụ thể hơn.
Theo pháp luật của các quốc gia trên thế giới điển hình là pháp luật Pháp, Điều
1101 Bộ luật dân sự Pháp khái niệm hợp đồng như sau: “Hợp đồng là sự thỏa thuận
giữa các bên, theo đó một hoặc nhiều người cam kết với một hoặc nhiều người khác về
việc chuyển giao một vật, làm hoặc không làm một công việc nào đó”.
Nhìn chung, khái niệm về hợp đồng dân sự trong luật La Mã chưa nêu đầy đủ vai

trò của hợp đồng, chỉ dừng lại ở việc xác lập nghĩa vụ mà thực tế hợp đồng còn làm
thay đổi hoặc chấm dứt cả quyền và nghĩa vụ của các chủ thể giao kết. Cụ thể trong
3
4
5

Từ Điển Tiếng Việt, Nxb Từ điển Bách khoa, Tp.HCM, 2006, tr 45.
TS. Nguyễn Ngọc Điện (2009), Giáo trình luật La Mã, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội, tr 45.
Điều 1, Pháp lệnh hợp đồng dân sự năm 1991.

GVHD: Trương Thanh Hùng

6

SVTH: Mai Thị Kiều Nhiên


Đề tài: Chế định pháp lý về hợp đồng ủy quyền trong luật Việt Nam hiện hành
trường hợp chuyển giao quyền chiếm hữu tài sản thông qua một thủ tục trao đổi nhất
định thì người mua có nghĩa vụ trả tiền và có quyền nhận tài sản; người bán có quyền
nhận tiền, có nghĩa vụ giao tài sản đồng thời chấm dứt quyền chiếm hữu đối với tài sản
đó và xác lập quyền chiếm hữu tài sản cho người mua. Bên cạnh đó, khái niệm về hợp
đồng dân sự trong Pháp lệnh hợp đồng dân sự năm 1991 còn mang tính chất liệt kê mà
sự liệt kê bao giờ cũng rơi vào tình trạng không đầy đủ, dễ bỏ sót. Khái niệm về hợp
đồng dân sự trong Bộ luật dân sự năm 1995 và Bộ luật dân sự năm 2005 có tính khái
quát cao và cụ thể hơn, từ đó giúp người đọc, người nghiên cứu cũng như chủ thể giao
kết hiểu được chính xác bản chất của hợp đồng dân sự.
1.2.1.2. Phân loại hợp đồng dân sự
Hợp đồng dân sự là bằng chứng có giá trị pháp lý để ghi nhận quyền và nghĩa vụ
dân sự giữa các bên. Trong sự đa dạng của hợp đồng dân sự, có thể dựa vào Điều 406

Bộ luật dân sự hiện hành quy định về các loại hợp đồng dân sự chủ yếu kết hợp với
những dấu hiệu đặc trưng phân biệt chúng thành từng nhóm khác nhau như sau:
- Nếu dựa vào hình thức của hợp đồng thì bao gồm hợp đồng được giao kết bằng
lời nói, hợp đồng văn bản, hợp đồng có công chứng chứng nhận, hợp đồng mẫu...
- Nếu dựa vào mối liên hệ về quyền và nghĩa vụ dân sự giữa các bên thì hợp
đồng được phân thành hai loại là hợp đồng song vụ và hợp đồng đơn vụ.
+ “Hợp đồng song vụ là hợp đồng mà mỗi bên đều có nghĩa vụ đối với nhau” 6.
Nghĩa là các bên chủ thể trong hợp đồng song vụ đều có nghĩa vụ. Trong nội dung của
hợp đồng này, quyền dân sự của bên này đối lập tương ứng với nghĩa vụ của bên kia
và ngược lại. Cho nên, nếu hợp đồng song vụ được giao kết theo hình thức văn bản thì
phải lập thành nhiều văn bản để mỗi bên giữ một bản hợp đồng.
+ “Hợp đồng đơn vụ là hợp đồng mà chỉ một bên có nghĩa vụ” 7. Tức là trong
hợp đồng đó một bên chỉ có nghĩa vụ mà không có quyền gì đối với bên kia và bên kia
là người có quyền nhưng không phải thực hiện một nghĩa vụ nào. Nói về hình thức thì
nếu hợp đồng đơn vụ được giao kết bằng hình thức viết thì các bên chỉ cần lập một bản
và giao cho người có quyền dân sự trong hợp đồng giữ văn bản hợp đồng.
- Nếu dựa vào sự phụ thuộc lẫn nhau về hiệu lực giữa các hợp đồng, thì các hợp
đồng đó được phân thành hai loại: hợp đồng chính và hợp đồng phụ.

6
7

Khoản 1, Điều 406, Bộ luật dân sự năm 2005.
Khoản 2, Điều 406, Bộ luật dân sự năm 2005.

GVHD: Trương Thanh Hùng

7

SVTH: Mai Thị Kiều Nhiên

Đề tài: Chế định pháp lý về hợp đồng ủy quyền trong luật Việt Nam hiện hành
+ “Hợp đồng chính là hợp đồng mà hiệu lực không phụ thuộc vào hợp đồng
phụ” . Như vậy, một khi hợp đồng chính đã đáp ứng đầy đủ các điều kiện mà pháp
luật quy định thì khi đó hợp đồng đương nhiên phát sinh hiệu lực và không phụ thuộc
8

vào điều khoản của hợp đồng phụ.
+ Ngược lại, “hợp đồng phụ là hợp đồng mà hiệu lực phụ thuộc vào hợp đồng
chính”9. Nghĩa là hợp đồng phụ chỉ có hiệu lực khi hợp đồng chính có hiệu lực, mặc
dù hợp đồng phụ đã đáp ứng đầy đủ theo quy định của pháp luật về hợp đồng.
- Theo quy định tại khoản 5 Điều 406 Bộ luật dân sự năm 2005 có nêu và định
nghĩa hợp đồng vì lợi ích của người thứ ba như sau: “Hợp đồng vì lợi ích của người
thứ ba là hợp đồng mà các bên giao kết hợp đồng đều phải thực hiện nghĩa vụ và
người thứ ba được hưởng lợi ích từ việc thực hiện nghĩa vụ đó”. Bên cạnh đó tại
khoản 6 Điều 406 Bộ luật dân sự năm 2005 còn quy định một loại hợp đồng nữa là
hợp đồng có điều kiện: “hợp đồng có điều kiện là hợp đồng mà việc thực hiện phụ
thuộc vào việc phát sinh, thay đổi hoặc chấm dứt một sự kiện nhất định”. Tức là khi
giao kết, bên cạnh việc thỏa thuận về nội dung của hợp đồng và các vấn đề khác, các
bên còn phải thỏa thuận một sự kiện để khi sự kiện đó xảy ra thì hợp đồng mới được
thực hiện hoặc phải chấm dứt.
- Ngoài những quy định tại Điều 406 Bộ luật hiện hành nêu ra các loại hợp đồng
dân sự chủ yếu thì dựa vào tính chất có đi có lại về lợi ích của các chủ thể, hợp đồng
dân sự còn được phân ra thành hợp đồng có đền bù và hợp đồng không có đền bù.
+ Hợp đồng có đền bù: là loại hợp đồng mà trong đó mỗi bên chủ thể sau khi đã
thực hiện cho bên kia một lợi ích sẽ nhận được từ bên kia một lợi ích tương ứng.
+ Hợp đồng không đền bù: là những hợp đồng mà trong đó một bên nhận được từ
bên kia một lợi ích nhưng không phải giao lại một lợi ích nào.
- Ngoài ra dựa vào thời điểm phát sinh hiệu lực, hợp đồng dân sự còn được phân

thành hợp đồng ưng thuận và hợp đồng thực tại:
+ Hợp đồng ưng thuận: là những hợp đồng mà theo quy định của pháp luật,
quyền và nghĩa vụ của các bên phát sinh ngay sau khi các bên đã thỏa thuận với nhau
xong về nội dung chủ yếu của hợp đồng.
+ Hợp đồng thực tại: là hợp đồng mà sau khi thỏa thuận, hiệu lực của nó chỉ phát
sinh tại thời điểm khi các bên đã chuyển giao cho nhau đối tượng của hợp đồng.

8
9

Khoản 3, Điều 406, Bộ luật dân sự năm 2005.
Khoản 4, Điều 406, Bộ luật dân sự năm 2005.

GVHD: Trương Thanh Hùng

8

SVTH: Mai Thị Kiều Nhiên


Đề tài: Chế định pháp lý về hợp đồng ủy quyền trong luật Việt Nam hiện hành
1.2.1.3. Đặc điểm và vai trò của hợp đồng dân sự
- Đặc điểm của hợp đồng dân sự:
“Hợp đồng dân sự là sự thoả thuận giữa các bên về việc xác lập, thay đổi hoặc
chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự”10. Qua khái niệm trên đã đưa ra những đặc điểm cơ
bản của hợp đồng: bản chất pháp lý của hợp đồng, mục đích của sự thỏa thuận và chủ
thể của hợp đồng.
+ Bản chất pháp lý của hợp đồng: là sự thỏa thuận của ít nhất hai bên tham gia
giao kết hợp đồng. Cho nên, có thể xem hợp đồng dân sự là giao dịch dân sự nhưng
một giao dịch dân sự có thể không phải là hợp đồng. Ví dụ: di chúc là một giao dịch

dân sự nhưng không phải là hợp đồng, đó là một hành vi pháp lý đơn phương, không
có sự thỏa thuận giữa hai chủ thể. Sự thỏa thuận dẫn đến giao kết hợp đồng, mọi hợp
đồng đều kết thúc từ sự thỏa thuận. Tuy nhiên, không phải bất kỳ sự thỏa thuận nào
cũng là hợp đồng, chỉ những thỏa thuận được xác lập, thực hiện trên cơ sở ưng thuận
đích thực, thống nhất, phù hợp với ý chí của các bên mới là hợp đồng.
+ Chủ thể của hợp đồng: Trong khái niệm về hợp đồng tại Điều 388 Bộ luật dân
sự năm 2005 cũng đã xác định đặc trưng chủ thể của hợp đồng. Hợp đồng bao gồm từ
hai chủ thể trở lên, mỗi bên trong quan hệ hợp đồng dân sự có thể có hai hay nhiều chủ
thể tham gia. Chủ thể của hợp đồng dân sự có thể là một trong số các chủ thể như là:
cá nhân, pháp nhân, hộ gia đình, tổ hợp tác (được quy định ở phần thứ nhất của Bộ
luật dân sự năm 2005).
+ Mục đích của hợp đồng: Bộ luật dân sự hiện hành không quy định rõ mục
đích của hợp đồng dân sự trong khái niệm hợp đồng dân sự mà chỉ quy định mục đích
của sự thỏa thuận nhằm “xác lập, thay đổi, chấm dứt quyền và nghĩa vụ”. Sỡ dĩ, quy
định như vậy là để phù hợp với hợp đồng dân sự trong nền kinh tế thị trường và để
phân biệt với hợp đồng kinh tế. Hợp đồng dân sự không chỉ dừng lại ở việc đáp ứng
nhu cầu sinh hoạt, tiêu dùng mà còn là phương tiện bổ trợ cho sự phát triển của sản
xuất, kinh doanh trong xã hội nhằm điều chỉnh về sự phát triển kinh tế trong nền kinh
tế hiện nay. Điểm khác biệt giữa hợp đồng dân sự và hợp đồng kinh tế là hợp đồng
kinh tế là hợp đồng có chủ thể tham gia đều nhằm mục đích kinh tế.
Ngoài ba đặc điểm nêu trên thì hợp đồng dân sự còn có một đặc điểm không kém
phần quan trọng trong việc xác lập hợp đồng dân sự giữa các chủ thể đó là sự biểu lộ ý
chí. Tức là khi giao kết hợp đồng phải có sự thống nhất ý chí giữa các bên trong việc

10

Điều 581, Bộ luật dân sự năm 2005.

GVHD: Trương Thanh Hùng

9

SVTH: Mai Thị Kiều Nhiên


Đề tài: Chế định pháp lý về hợp đồng ủy quyền trong luật Việt Nam hiện hành
làm phát sinh những quyền và nghĩa vụ nhất định. Muốn có sự thỏa thuận, các chủ thể
phải bày tỏ ý chí của mình dưới một hình thức nhất định, qua đó các bên có thể nhận
biết ý chí của nhau nhằm bàn bạc đi đến sự thống nhất ý chí. Từ đó xác lập quyền và
nghĩa vụ tương ứng để đạt được mục đích mà các bên mong muốn.
- Vai trò của hợp đồng dân sự:
Hợp đồng là công cụ chủ yếu để xác lập quan hệ giữa người và người liên quan
đến tài sản trong một xã hội có tổ chức. Các quan hệ ấy không chỉ hình thành trong
lĩnh vực dân sự mà cả trong lĩnh vực thương mại, lao động thậm chí cả trong lĩnh vực
hành chính. Mỗi loại hợp đồng trong mỗi lĩnh vực có những đặc điểm rất riêng. Tuy
nhiên, là sản phẩm của sự gặp gỡ ý chí, tất cả các hợp đồng đều được hình thành và
vận hành trên cơ sở nguyên tắc tự do kết ước và những nguyên tắc cơ bản khác mà
xoay quanh những nguyên tắc đó trong một hệ thống các nguyên tắc pháp lý được xây
dựng và tạo thành luật và quan hệ kết ước hay còn gọi là luật chung về hợp đồng.
Nhìn chung, trong cuộc sống hàng ngày hợp đồng nói chung có vai trò rất quan
trọng trong việc ổn định trật tự xã hội, vì phần lớn các giao dịch trong xã hội đều được
thể hiện bằng hình thức hợp đồng. Cụ thể khi chúng ta mua hàng hóa nhằm phục vụ
cho nhu cầu sinh hoạt hàng ngày thì những giao dịch đó mang tính chất của hợp đồng
nhưng khi chúng ta muốn mua hàng hóa với số lượng lớn mang tính chất kinh doanh,
thương mại thì cần phải lập thành một hợp đồng với đầy đủ điều kiện theo quy định
của pháp luật và buộc các chủ thể trong hợp đồng thực hiện đúng với quy định đã giao
kết trong hợp đồng.
1.2.2. Khái niệm về hợp đồng ủy quyền
1.2.2.1. Khái niệm
Trên thực tế, không phải bao giờ cá nhân hoặc pháp nhân cũng có thể tự mình

tham gia vào các giao dịch dân sự, hợp đồng dân sự. Việc không trực tiếp tham gia vì
nhiều lý do, hoặc khi đã tham gia giao kết nhưng không trực tiếp thực hiện quyền,
nghĩa vụ của mình. Vì vậy, pháp luật cho phép họ có thể ủy quyền cho người khác,
thay mặt mình giao kết hoặc thực hiện hợp đồng ủy quyền. Sự cho phép đó thể hiện
thông qua hình thức hợp đồng ủy quyền.
Trong luật La Mã hợp đồng ủy quyền được khái niệm: “hợp đồng ủy quyền là sự
thỏa thuận theo đó một người (gọi là người ủy quyền) giao cho một người khác (gọi là
người được ủy quyền) trách nhiệm thực hiện một công việc vì lợi ích của người ủy
quyền. Công việc có thể mang tính chất tổng quát hoặc cụ thể”.

GVHD: Trương Thanh Hùng

10

SVTH: Mai Thị Kiều Nhiên


Đề tài: Chế định pháp lý về hợp đồng ủy quyền trong luật Việt Nam hiện hành
Trong pháp luật Việt Nam, Điều 581 Bộ luật dân sự năm 2005 giữ nguyên khái
niệm về hợp đồng ủy quyền tại Điều 585 Bộ luật dân sự năm 1995 như sau: “hợp đồng
ủy quyền là sự thỏa thuận giữa các bên, theo đó bên được ủy quyền có nghĩa vụ thực
hiện công việc nhân danh bên ủy quyền, còn bên ủy quyền chỉ phải trả thù lao, nếu có
thỏa thuận hoặc pháp luật có quy định”. Qua hai khái niệm trên ta thấy điểm khác biệt
giữa Bộ luật dân sự năm 1995 và Bộ luật dân sự năm 2005 với quy định trong luật La
Mã về hợp đồng ủy quyền là trong luật La Mã cho rằng: “hợp đồng ủy quyền là một
hợp đồng hữu hảo, không có thù lao và được giao kết vì lợi ích của người ủy quyền”.
Đối với Bộ luật dân sự hiện hành thì cụ thể hơn, bên ủy quyền chỉ phải trả thù
lao nếu các bên có thỏa thuận hoặc pháp luật có quy định. Điều đó có nghĩa là hợp
đồng ủy quyền là một hợp đồng không có đền bù. Nói theo luật La Mã thì hợp đồng ủy
quyền hữu hảo, không có thù lao và mang tính chất tương trợ. Tuy nhiên, trong nền

kinh tế thị trường như hiện nay một số quan hệ trong xã hội bao gồm lĩnh vực ủy
quyền sẽ không mang tính chất tương trợ, hữu hảo. Cụ thể là nếu người đại diện theo
ủy quyền là người hoạt động đại diện chuyên nghiệp thì việc thực hiện nghĩa vụ của
người được ủy quyền luôn được trả thù lao. Đại diện cho thương nhân, đại lý mua bán
hàng hóa, đại lý vé máy bay, tàu hỏa là các ví dụ về đại diện chuyên nghiệp 11.
1.2.2.2. Phân biệt giấy ủy quyền và hợp đồng ủy quyền
Theo quy định, cá nhân có thể ủy quyền cho người khác thay mình để thực hiện
một công việc nào đó. Việc ủy quyền về hình thức Bộ luật dân sự hiện hành không quy
định, các bên có thể thỏa thuận bằng văn bản hoặc bằng hình thức khác. Như vậy, cả
giấy ủy quyền và hợp đồng ủy quyền đều là “văn bản”, cho nên một người muốn ủy
quyền cho người khác thông qua giấy ủy quyền hay hợp đồng ủy quyền đều là phù
hợp. Điểm khác biệt là đối với giấy ủy quyền thông thường được cá nhân, pháp nhân
hay hộ gia đình làm ở Ủy ban nhân dân xã (phường) hoặc Ủy ban nhân dân cấp quận,
huyện và giấy ủy quyền theo “tập quán” thường chỉ có chữ ký của bên ủy quyền mà
không có chữ ký của bên được ủy quyền. Giấy ủy quyền sẽ được chính quyền địa
phương (Ủy ban nhân dân xã, huyện) đóng dấu, chứng thực theo kiểu “xác nhận chữ
ký” của người lập giấy ủy quyền.
Trong khi đó, hợp đồng ủy quyền về hình thức chuẩn hơn giấy ủy quyền, thông
thường được lập ở phòng công chứng, với sự có mặt của cả hai bên: bên ủy quyền và
bên được ủy quyền. Theo trình tự thì công chứng viên sẽ kiểm tra giấy tờ tùy thân,
11
TS. Nguyễn Ngọc Điện (2005), Bình luận các hợp đồng thông dụng trong luật dân sự Việt Nam, Nxb
Trẻ Tp.HCM, tr 399.

GVHD: Trương Thanh Hùng

11

SVTH: Mai Thị Kiều Nhiên

Đề tài: Chế định pháp lý về hợp đồng ủy quyền trong luật Việt Nam hiện hành
năng lực hành vi dân sự của các bên. Sau đó, các bên cùng ký vào hợp đồng trước sự
có mặt của công chứng viên.
Như vậy, tính xác thực và giá trị pháp lý của hợp đồng ủy quyền sẽ cao hơn so
với giấy ủy quyền.
1.2.2.3. Đặc điểm và vai trò của hợp đồng ủy quyền
- Đặc điểm của hợp đồng ủy quyền
Hợp đồng ủy quyền là một trong những hợp đồng dân sự thông dụng bên cạnh
những đặc điểm chung của một hợp đồng dân sự, hợp đồng ủy quyền còn có những
đặc điểm khác biệt.
“Hợp đồng ủy quyền là sự thỏa thuận giữa các bên, theo đó bên được ủy quyền
có nghĩa vụ thực hiện công việc nhân danh bên ủy quyền, còn bên ủy quyền chỉ phải
trả thù lao, nếu có thỏa thuận hoặc pháp luật có quy định”12. Qua khái niệm trên cho
thấy đặc điểm nổi bật trong quan hệ ủy quyền là người được ủy quyền sẽ nhân danh
người ủy quyền thực hiện một số hành vi nhất định. Nghĩa là, người được ủy quyền sẽ
thay mặt cho người ủy quyền thực hiện một số giao dịch hoặc công việc. Cụ thể hợp
đồng ủy quyền khác với hợp đồng gia công, hợp đồng dịch vụ là trong quan hệ này
bên làm gia công hoặc dịch vụ nhân danh mình thực hiện công việc vì lợi ích của
chính mình và tự chịu trách nhiệm dân sự trong hợp đồng gia công, hợp đồng dịch vụ
đó13. Hơn nữa, người được ủy quyền khi nhân danh người ủy quyền thực hiện công
việc ủy quyền phải vì lợi ích của người đã ủy quyền chứ không nhắm đến lợi ích riêng
của mình. Và công việc được thực hiện đó phải phù hợp với quy định của pháp luật và
không trái với đạo đức xã hội. Cũng thông qua khái niệm trên, thì “bên ủy quyền chỉ
phải trả thù lao, nếu có thỏa thuận hoặc pháp luật có quy định”. Đối với quy định này
thì tùy theo thỏa thuận trong hợp đồng ủy quyền mà bên ủy quyền sẽ phải trả thù lao
cho bên được ủy quyền. Trong luật La Mã thì “hợp đồng ủy quyền là một hợp đồng
hữu hảo” nhưng trong xã hội hiện nay thì đặc điểm đó không được phổ biến mà đổi lại
là hợp đồng ủy quyền sẽ mang tính chất đền bù - sẽ phải trả thù lao cho người được ủy
quyền khi họ đã hoàn thành công việc ủy quyền.

- Vai trò của hợp đồng ủy quyền

12
13
Nội,

Điều 581, Bộ luật dân sự năm 2005.
Trường Đại học Luật Hà Nội (2004), Giáo trình luật dân sự Việt Nam, Nxb Công an nhân dân, Hà
tr 424.

GVHD: Trương Thanh Hùng

12

SVTH: Mai Thị Kiều Nhiên


Đề tài: Chế định pháp lý về hợp đồng ủy quyền trong luật Việt Nam hiện hành
Hợp đồng ủy quyền là một trong những hợp đồng dân sự thông dụng cho nên bên
cạnh những vai trò của một hợp đồng dân sự, hợp đồng ủy quyền còn có những vai trò
riêng trong lĩnh vực ủy quyền.
Như đã nói ở phần khái niệm hợp đồng ủy quyền, trong thực tế không phải lúc
nào cá nhân hoặc pháp nhân cũng có thể tự mình xác lập hoặc thực hiện tất cả các giao
dịch dân sự hoặc hợp đồng dân sự. Vì vậy, pháp luật cho phép và quy định cá nhân,
pháp nhân đó có thể ủy quyền cho người khác thực hiện thay mình. Sự cho phép của
pháp luật thể hiện ở chỗ đưa ra nhiều quy định về hợp đồng ủy quyền từ phạm vi, hình
thức, nội dung, quyền và nghĩa vụ giữa các bên, thời điểm chấm dứt hợp đồng ủy
quyền... Điều đó càng làm rõ vai trò của hợp đồng ủy quyền, tạo sự ràng buộc về mặt
pháp lý giữa các chủ thể trong hợp đồng làm đúng trách nhiệm của mình trong hợp
đồng, đảm bảo thực hiện đúng phạm vi công việc đã ủy quyền, trả thù lao khi người

được ủy quyền hoàn thành công việc ủy quyền.
Nhìn chung, trong giai đoạn hiện nay việc ủy quyền thể hiện ở nhiều lĩnh vực, ví
dụ: ủy quyền quản lý tài sản, ủy quyền bán đấu giá tài sản, ủy quyền chuyển quyền sử
dụng đất... cho nên vai trò của hợp đồng ủy quyền là rất quan trọng và pháp luật quy
định như vậy là phù hợp.
1.3. Tham khảo quy định của một số nƣớc trên thế giới
+ Hợp đồng ủy quyền trong Bộ luật dân sự Pháp năm 1804
Bộ luật dân sự Pháp là một trong những bộ luật có sức ảnh hưởng rất lớn đến các
hệ thống pháp luật khác trên thế giới. Được ra đời từ rất lâu (năm 1804) nhưng những
quy định của bộ luật dân sự Pháp vẫn được duy trì và áp dụng đến ngày nay. Điều đó
thể hiện trình độ lập pháp của các nước Châu Âu nói chung và nước Pháp nói riêng là
rất cao và tính ổn định của pháp luật. Trong số các quy định đó nổi bật có quy định về
hợp đồng, bởi trong xã hội nào cũng tồn tại các giao dịch dân sự nhất là đối với một
đất nước phát triển như Pháp. Tương tự Bộ luật dân sự Việt Nam, Bộ luật dân sự Pháp
cũng quy định rất rõ về hợp đồng ủy quyền. Trong Bộ luật này dành riêng 4 chương,
27 Điều quy định cụ thể từ khái niệm, tính chất, hình thức, quyền và nghĩa vụ của
người được ủy quyền, quyền và nghĩa vụ của người ủy quyền và các trường hợp chấm
dứt hợp đồng ủy quyền...
Khá giống với pháp luật Việt Nam, pháp luật Pháp khái niệm về hợp đồng ủy
quyền như sau: “hợp đồng ủy quyền là hợp đồng theo đó, một người trao cho người

GVHD: Trương Thanh Hùng

13

SVTH: Mai Thị Kiều Nhiên


Đề tài: Chế định pháp lý về hợp đồng ủy quyền trong luật Việt Nam hiện hành
khác quyền thực hiện một công việc nhân danh và vì lợi ích của người ủy quyền” 14.

Ngoài ra, những quy định về quyền và nghĩa vụ của người ủy quyền và người được ủy
quyền cũng được quy định rất rõ. Người được ủy quyền phải có nghĩa vụ hoàn thành
công việc, chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại do vi phạm nghĩa vụ đó, phải thông
báo (báo cáo) tình hình thực hiện công việc ủy quyền và được hưởng thù lao... Bên
cạnh đó, người ủy quyền cũng có những quyền và nghĩa vụ tương ứng với quyền và
nghĩa vụ của người được ủy quyền.
Tuy nhiên, Bộ luật dân sự Pháp quy định về hình thức của hợp đồng ủy quyền đa
dạng hơn hình thức hợp đồng ủy quyền của pháp luật Việt Nam. “Hợp đồng ủy quyền
có thể được lập thành văn bản công chứng hoặc tư chứng thư, kể cả bằng thư thường.
Có thể ủy quyền bằng lời nhưng chứng cứ bằng lời khai của người làm chứng về việc
ủy quyền chỉ có thể được chấp nhận tại thiên “hợp đồng hay nghĩa vụ hợp đồng nói
chung”. Việc chấp nhận ủy quyền có thể thể hiện dưới hình thức ẩn, thông qua việc
người được ủy quyền thực hiện công việc được ủy quyền”15.
Theo Điều 586 Bộ luật dân sự Việt Nam năm 1995 thì: “hợp đồng ủy quyền phải
được lập thành văn bản, nếu có thỏa thuận hoặc pháp luật có quy định thì hợp đồng
ủy quyền phải có chứng nhận của công chứng Nhà nước hoặc chứng thực của Ủy ban
nhân dân cấp có thẩm quyền”. Bộ luật dân sự hiện hành thì không quy định hình thức
của hợp đồng ủy quyền, cho nên các bên có thể áp dụng nguyên tắc tự do lựa chọn về
hình thức khi tham gia giao kết hợp đồng ủy quyền. Ngoài ra còn một số quy định
khác về hợp đồng ủy quyền giữa hai Bộ luật như về quyền và nghĩa vụ giữa các chủ
thể, các trường hợp chấm dứt hợp đồng ủy quyền... nhưng nhìn chung không có sự
khác biệt lớn.
+ Hợp đồng ủy quyền trong Luật dân sự Đức năm 1900
Luật dân sự Đức năm 1900 được chia thành năm phần. Đầu tiên là phần nói
chung, bao gồm khái niệm về quyền cá nhân và tư cách pháp nhân. Các đối tượng
trong số bốn bộ phận khác là: nghĩa vụ, bao gồm các khái niệm về bán hàng và hợp
đồng; vật, bao gồm cả bất động sản và động sản; trong quan hệ, và liên tiếp. Luật dân
sự Đức đã có sức ảnh hưởng quan trọng về pháp luật riêng của các nước khác, đặc biệt
là Nhật Bản, Thụy Sĩ và Hy Lạp. Trong Luật dân sự Đức có phần tiêu đề 1 quy định về
khả năng của hợp đồng chung như là: không đủ năng lực để hợp đồng, hạn chế năng

lực cho người chưa thành niên hợp đồng, giao kết hợp đồng mà không có sự đồng ý...
14
15

Điều 1984, Bộ luật dân sự Pháp 1804.
Điều 1985, Bộ luật dân sự Pháp 1804.

GVHD: Trương Thanh Hùng

14

SVTH: Mai Thị Kiều Nhiên


Đề tài: Chế định pháp lý về hợp đồng ủy quyền trong luật Việt Nam hiện hành
Những phần còn lại Luật này quy định những vấn đề khác, về hợp đồng ủy quyền thì
Luật dân sự Đức không quy định một cách cụ thể như Bộ luật dân sự Việt Nam hay Bộ
luật dân sự Pháp.
Ở tiêu đề 5 của Luật dân sự Đức 1900 có phần quy định về cơ quan và chính
quyền chỉ đề cập đến sự ủy quyền một cách chung chung như ủy quyền ban hành một
sắc lệnh, quyền của người đại diện được ủy quyền và đối tác quản lý cụ thể như
sau:“Trong phạm vi mà các cơ quan hết hạn của một đại diện có thẩm quyền hoặc một
đối tác quản lý được coi là tiếp tục theo mục 674 và 729, nó không phải là hậu quả
trong lợi của một bên thứ ba, khi giao dịch pháp lý được thực hiện, hoặc nên biết hết
hạn”16. Chính vì không quy định rõ nên trong bộ luật này việc ủy quyền hầu như
nghiên về mặt chính quyền không thể hiện dưới hình thức hợp đồng, và hình thức của
sự ủy quyền này thông qua giấy ủy quyền:
“1. Nếu hiệu trưởng đã gửi một văn bản ủy quyền cho đại lý và đại lý giới thiệu
nó cho một bên thứ ba, điều này tương đương với một thông báo riêng biệt của các ủy
quyền của hiệu trưởng.

2. Quyền lực của các cơ quan vẫn có hiệu lực cho đến khi giấy ủy quyền được
trả lại cho hiệu trưởng hoặc tuyên bố là không hợp lệ”17.
Nhìn chung, Luật dân sự Đức không dành riêng phần hay tiêu đề nào để quy định
rõ về hợp đồng chung cũng như hợp đồng ủy quyền cho nên những nội dung trên chỉ
mang tính tham khảo về ủy quyền ban hành sắc lệnh, ủy quyền bán hàng, quyền của
người đại diện, giấy ủy quyền... ngoài ra còn một số vấn đề khác liên quan như là đơn
phương giao dịch bởi một đại diện được ủy quyền, trường hợp trả lại giấy ủy quyền,
tuyên bố không hợp lệ của một thư ủy quyền...
+ Hợp đồng ủy quyền trong Bộ luật dân sự Hà Lan năm 1838
Hà Lan là một trong những nước có hệ thống pháp luật vững chắc và trình độ lập
pháp cao. Là hệ thống pháp luật Châu Âu nhưng pháp luật Hà Lan có sức ảnh hưởng
rất lớn đến các nước Châu Á bằng một số điểm tiến bộ trong quy định pháp luật của
mình. Bộ luật dân sự Hà Lan quy định rất nhiều vấn đề xoay quanh nghĩa vụ, cơ quan,
chính quyền… Trong đó phần xác lập giao dịch dân sự cũng được đề cập, quy định
nhiều loại hợp đồng cụ thể như hợp đồng an ninh tài chính, hợp đồng du lịch, hợp
đồng lao động… Tuy nhiên, Bộ luật dân sự Hà Lan ở phần Sách 7 và 7A quy định các
loại hợp đồng cụ thể nhưng hợp đồng ủy quyền thì không được ghi nhận trong phần
16
17

Phần 169, Bộ luật dân sự Đức năm 1900.
Phần 172, Bộ luật dân sự năm năm 1900.

GVHD: Trương Thanh Hùng

15

SVTH: Mai Thị Kiều Nhiên

Đề tài: Chế định pháp lý về hợp đồng ủy quyền trong luật Việt Nam hiện hành
này cũng như trong cả Bộ luật dân sự Hà Lan. Đây là điểm hạn chế so với Bộ luật dân
sự Việt Nam năm 2005, Bộ luật dân sự Pháp 1804, Bộ luật dân sự Đức 1900.
1.4. Sự cần thiết phải nghiên cứu hợp đồng ủy quyền
Trong bất kỳ một chế độ xã hội nào, các hoạt động giao dịch dân sự cũng luôn
tồn tại và phát triển trên cơ sở giao kết giữa các chủ thể. Hợp đồng là bằng chứng pháp
lý ràng buộc các bên tham gia vào hợp đồng về quyền và nghĩa vụ.
Ngoài ra cùng với sự phát triển không ngừng của nền kinh tế hiện nay thì các
giao dịch dân sự càng trở nên phong phú, đa dạng và phức tạp. Để đảm bảo cho nội
dung của hợp đồng được thực hiện đúng với quy định của pháp luật và không trái với
đạo đức xã hội, đồng thời các chủ thể luôn thực hiện đúng quyền và nghĩa vụ đã quy
định, hạn chế và loại trừ tùy tiện, thiếu cân bằng và những lừa dối thiếu thành thật
trong giao kết nên Nhà nước ta đã ban hành hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật
cụ thể là: Pháp lệnh hợp đồng dân sự năm 1991, Bộ luật dân sự năm 1995 và Bộ luật
dân sự năm 2005 để điều chỉnh các quan hệ đó.
Trong số các giao dịch dân sự, các hợp đồng được quy định trong các văn bản
luật, nổi bật là hợp đồng ủy quyền. Hợp đồng ủy quyền được ghi nhận trong xã hội
đương đại như là một công cụ đắc lực thúc đẩy các giao dịch trong điều kiện sự phân
công xã hội càng lúc càng chặt chẽ và tinh vi. Hợp đồng ủy quyền trong quan niệm
truyền thống như một kỹ thuật lập pháp đặc biệt. Bởi, trong xã hội ngày nay một cá
nhân có thể tham gia giao kết nhiều giao dịch dân sự nhưng không phải lúc nào cá
nhân đó cũng tự thân thực hiện hợp đồng đó. Cho nên pháp luật cho phép họ được ủy
quyền cho người khác nhân danh họ thực hiện những công việc ủy quyền. Việc quy
định chế độ pháp lý của hợp đồng ủy quyền trong pháp luật Việt Nam hiện hành là
điều rất hợp lý, thể hiện rõ quyền và nghĩa vụ giữa các bên khi tham gia giao kết hợp
đồng ủy quyền. Vì vậy, những quy định của Bộ luật dân sự năm 2005 về hợp đồng dân
sự nói chung và hợp đồng ủy quyền nói riêng là hoàn toàn cần thiết nhằm đảm bảo
tính nhất quán và quy định phù hợp với thực tiễn, giúp các chủ thể trong hợp đồng ủy
quyền hiểu rõ quyền và nghĩa vụ của mình tránh phát sinh tranh chấp giữa các chủ thể,
góp phần tuyên truyền pháp luật sâu rộng trong nhân dân đồng thời hoàn thiện hơn chế

định pháp lý về hợp đồng ủy quyền.
Trên đây là cơ sở lý luận, khái quát chung về những vấn đề liên quan đến hợp
đồng ủy quyền có thể giúp người đọc nắm được cơ sở lý luận về hợp đồng ủy quyền
khi nghiên cứu hoặc tham gia vào hợp đồng ủy quyền.

GVHD: Trương Thanh Hùng

16

SVTH: Mai Thị Kiều Nhiên


Đề tài: Chế định pháp lý về hợp đồng ủy quyền trong luật Việt Nam hiện hành
CHƢƠNG 2
CHẾ ĐỊNH PHÁP LÝ VỀ HỢP ĐỒNG ỦY QUYỀN
Bộ luật dân sự năm 1995 quy định về hợp đồng ủy quyền khá cụ thể. Tuy nhiên,
trong xu thế xã hội ngày một phát triển, yêu cầu về giao dịch dân sự, hợp đồng dân sự
nói chung và hợp đồng ủy quyền nói riêng càng nhiều với tính chất phức tạp, đòi hỏi
người tham gia giao kết phải có những hiểu biết nhất định về pháp luật. Kể từ ngày Bộ
luật dân sự năm 2005 có hiệu lực đã kế thừa và phát huy các quy định về pháp luật
dân sự một cách rộng rãi trong đời sống xã hội. Bộ luật dân sự hiện hành quy định về
hợp đồng ủy quyền từ khái niệm, hình thức, ủy quyền lại, quyền và nghĩa vụ của các
bên trong hợp đồng ủy quyền, các trường hợp chấm dứt hợp đồng ủy quyền... có thể
giúp người tham gia giao kết hiểu và thực hiện đúng quyền và nghĩa vụ của mình.
2.1. Chủ thể trong hợp đồng ủy quyền
Chủ thể trong hợp đồng ủy quyền được hiểu theo nghĩa rộng, bao gồm tất cả các
chủ thể tham gia vào quan hệ pháp luật dân sự.
2.1.1. Cá nhân
Bản chất của việc giao kết hợp đồng ủy quyền hay bất kỳ một hợp đồng nào khác
cũng đều dựa trên sự thống nhất ý chí và sự bày tỏ ý chí của chủ thể tham gia giao kết.

Cho nên chỉ có những người có năng lực hành vi dân sự đầy đủ có ý chí riêng và nhận
thức được hành vi của mình để họ có thể tự mình xác lập, thực hiện các quyền và
nghĩa vụ phát sinh. Ngoài ra, năng lực pháp luật dân sự để giao kết hợp đồng ủy quyền
của cá nhân được pháp luật quy định và công nhận ở tuổi nhất định để đánh giá việc
xác lập và thực hiện giao dịch dân sự đó có hợp pháp hay không. Điều 143 Bộ luật dân
sự năm 2005 cho phép cá nhân có quyền tự giao kết hoặc có thể là người đại diện theo
ủy quyền. Đây là điểm quy định tiến bộ so với Bộ luật dân sự năm 1995 về người đại
diện theo ủy quyền.
“1. Cá nhân, người đại diện theo pháp luật của pháp nhân có thể ủy quyền cho
người khác xác lập, thực hiện giao dịch dân sự.
2. Người từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi có thể là người đại
diện theo ủy quyền, trừ trường hợp pháp luật quy định giao dịch dân sự phải do người
từ đủ mười tám tuổi trở lên xác lập, thực hiện”.
2.1.2. Pháp nhân
Người đại diện của pháp nhân bao gồm người đại diện theo pháp luật và người
đại diện theo ủy quyền nhân danh pháp nhân trong quan hệ pháp luật dân sự. Pháp

GVHD: Trương Thanh Hùng

17

SVTH: Mai Thị Kiều Nhiên


Đề tài: Chế định pháp lý về hợp đồng ủy quyền trong luật Việt Nam hiện hành
nhân muốn xác lập giao dịch hay hợp đồng dân sự sẽ thông qua người đại diện theo ủy
quyền của pháp nhân được quy định tại Điều 91 Bộ luật dân sự năm 2005.
Đại diện của pháp nhân là người nhân danh pháp nhân để tham gia các giao dịch
vì lợi ích của pháp nhân đó. Người đại diện của pháp nhân do pháp luật hoặc điều lệ
của pháp nhân quy định, họ có thể ủy quyền lại cho người khác. Những hoạt động của

người đại diện sẽ làm phát sinh quyền và nghĩa vụ của pháp nhân chứ không phải bản
thân người đại diện. Đại diện của pháp nhân thể hiện dưới hai hình thức: đại diện theo
pháp luật và đại diện theo ủy quyền. Ở đây ta xét trường hợp đại diện theo ủy quyền để
hiểu rõ việc ủy quyền của pháp nhân như thế nào. Nói đến ủy quyền ta nghĩ đến vì
nhiều lý do khác nhau nên người đại diện theo pháp luật của pháp nhân không thể trực
tiếp xác lập và thực hiện toàn bộ các giao dịch nhân danh pháp nhân. Vì vậy, người đại
diện theo pháp luật của pháp nhân có thể ủy quyền cho một hoặc nhiều người thực
hiện công việc của pháp nhân. Hình thức đại diện theo ủy quyền được xác lập theo sự
thỏa thuận của người đại diện theo pháp luật của pháp nhân và người ủy quyền. Khác
với Bộ luật dân sự năm 1995, Bộ luật dân sự năm 2005 không bắt buộc việc ủy quyền
giữa người đại diện theo pháp luật và người ủy quyền phải lập thành văn bản, trừ
trường hợp pháp luật có quy định bắt buộc. Vì người đại diện theo pháp luật vẫn phải
chịu trách nhiệm về mọi công việc, hoạt động của pháp nhân mặc dù đã ủy quyền cho
người khác. Tuy nhiên, người đại diện theo ủy quyền chỉ được thực hiện những hành
vi trong phạm vi được ủy quyền, nếu vượt quá phạm vi ủy quyền thì chính cá nhân đó
phải chịu trách nhiệm chứ không làm phát sinh quyền và nghĩa vụ của pháp nhân.
2.1.3. Hộ gia đình
Chủ hộ là người đại diện cho hộ gia đình được xác lập các giao dịch dân sự vì lợi
ích chung của hộ gia đình về các lĩnh vực trong đời sống. Chủ hộ có thể ủy quyền cho
các thành viên khác trong gia đình đã thành niên đại diện hộ gia đình xác lập các giao
dịch dân sự theo Điều 106, Điều 107 Bộ luật dân sự năm 2005. Nghĩa là, ngoài chủ hộ
thì các thành viên trong gia đình được ủy quyền thì có quyền tham gia giao kết hợp
đồng ủy quyền hay một giao dịch dân sự nào đó. Tuy nhiên, sự ủy quyền đó chỉ mang
tính chất tạm thời trong một thời gian. Sự ủy quyền này thường được thể hiện bằng
văn bản cho nên trong quan hệ với người thứ ba thì việc đại diện cho hộ gia đình được
xem là hợp pháp. Hộ gia đình thường thể hiện sự ủy quyền giữa cha, mẹ với con cái;
giữa anh chị em, vợ chồng với nhau... thực hiện những công việc vì lợi ích chung cho
hộ gia đình.

GVHD: Trương Thanh Hùng

18

SVTH: Mai Thị Kiều Nhiên


Đề tài: Chế định pháp lý về hợp đồng ủy quyền trong luật Việt Nam hiện hành
2.1.4. Tổ hợp tác
Người đại diện của tổ hợp tác là tổ trưởng do các thành viên cử ra xác lập, thực
hiện các giao dịch dân sự liên quan đến hoạt động của tổ hợp tác. Tổ trưởng của tổ hợp
tác có quyền ủy quyền lại cho các thành viên khác xác lập hoặc thực hiện giao dịch
hay hợp đồng dân sự. Việc ủy quyền của tổ trưởng tổ hợp tác cũng phải tuân theo
những quy định của pháp luật về ủy quyền nên tùy theo công việc cần ủy quyền mà
các bên giao kết. Trình tự khi lập hợp đồng ủy quyền cũng tuân theo quy định của Bộ
luật dân sự hiện hành.
2.2. Năng lực giao kết hợp đồng ủy quyền
Trước hết cần xem xét Điều luật có liên quan. Điều 143 Bộ luật dân sự năm 2005
quy định về người đại diện theo ủy quyền:
“1. Cá nhân, người đại diện theo pháp luật của pháp nhân có thể ủy quyền cho
người khác xác lập, thực hiện giao dịch dân sự.
2. Người từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi có thể là người đại
diện theo ủy quyền, trừ trường hợp pháp luật quy định giao dịch dân sự phải do người
từ đủ mười tám tuổi trở lên xác lập, thực hiện.”
Có thể nói pháp luật dân sự không hạn chế chủ thể có quyền ủy quyền cho người
khác có năng lực hành vi dân sự đầy đủ để nhân danh mình và vì lợi ích của mình xác
lập và thực hiện nghĩa vụ, trừ những giao dịch mà người đó có thể tự xác lập và thực
hiện được. Địa vị pháp lý của người ủy quyền không chỉ dừng lại ở cá nhân, pháp nhân
mà tổ hợp tác (Điều 113 Bộ luật dân sự năm 2005), hộ gia đình (Điều 107 Bộ luật dân
sự năm 2005) cũng được tham gia ủy quyền.
Nói về năng lực giao kết hợp đồng ủy quyền của người ủy quyền thì người ủy

quyền không những phải có năng lực giao kết hợp đồng mà còn phải có cả năng lực
thực hiện công việc giao cho người được ủy quyền. Bởi vì, pháp luật cho phép cá
nhân, pháp nhân, hộ gia đình, tổ hợp tác (gọi chung là chủ thể của hợp đồng ủy quyền)
có quyền ủy quyền cho người được ủy quyền nhân danh mình thực hiện những công
việc do người ủy quyền xác lập, giao kết nhưng vì những lý do gì đó họ không thực
hiện được. Ví dụ, bên ủy quyền ủy quyền cho bên được ủy quyền bán tài sản thì bên
ủy quyền đó phải có quyền định đoạt tài sản nếu không hợp đồng đó sẽ bị vô hiệu hoặc
bị hủy bỏ.
Người được ủy quyền, về phần mình, chỉ cần có năng lực giao kết hợp đồng ủy
quyền, không nhất thiết phải có năng lực thực hiện công việc được giao theo hợp

GVHD: Trương Thanh Hùng

19

SVTH: Mai Thị Kiều Nhiên


Đề tài: Chế định pháp lý về hợp đồng ủy quyền trong luật Việt Nam hiện hành
đồng. Vì người được ủy quyền thực hiện công việc nhân danh người ủy quyền chứ
không nhân danh mình, họ chỉ thay thế người ủy quyền để thực hiện công việc.
Trước đây Bộ luật dân sự năm 1995 quy định một cách hạn chế người đại diện
phải là người có năng lực hành vi dân sự đầy đủ. “Người chưa thành niên, người mất
năng lực hành vi dân sự, hoặc bị hạn chế năng lực hành vi dân sự không được làm
người đại diện theo ủy quyền” (khoản 2 Điều 152 Bộ luật dân sự năm 1995). Tuy
nhiên, nhiều Bộ luật của nước ta có quy định mở rộng cho cá nhân tham gia vào các
lĩnh vực như về lao động, Bộ luật lao động năm 2005 (sửa đổi bổ sung n1m 2010) quy
định người từ đủ mười lăm tuổi có quyền tham gia lao động; Bộ luật dân sự cũng cho
phép người từ đủ mười lăm tuổi có tài sản riêng và tự chịu trách nhiệm bằng tài sản
của mình và được thực hiện các giao dịch dân sự… Cho nên, Bộ luật dân sự năm 2005

đã không hạn chế người từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi có thể là
người đại diện theo ủy quyền, và vì lợi ích của mình khi xác lập và thực hiện các giao
dịch dân sự. Chính vì thế, khoản 2 Điều 143 Bộ luật dân sự năm 2005 cũng là một
điểm mới trong quy định của Bộ luật dân sự 2005 so với Bộ luật dân sự năm 1995.
* Lưu ý: Giao kết đối với người không có năng lực hành vi dân sự
Điều 122, khoản 1, Điểm a Bộ luật dân sự năm 2005 quy định một trong những
điều kiện có hiệu lực của giao dịch dân sự là: “người tham gia giao dịch dân sự có
năng lực hành vi dân sự”. Nghĩa là, các giao dịch dân sự phải do người có năng lực
hành vi xác lập thì mới có giá trị. Đúng là người không có năng lực hành vi không thể
bằng hành vi của mình xác lập hay thực hiện quyền và nghĩa vụ dân sự. Tuy nhiên,
người không có năng lực hành vi mà có khả năng có quyền và nghĩa vụ dân sự (nghĩa
là có năng lực pháp luật) thì vẫn có thể tự mình xác lập hoặc thực hiện thông qua
người giám hộ, người đại diện. Vì vậy, người không có năng lực pháp luật mới không
có quyền tham gia giao kết hợp đồng ủy quyền.
Trường hợp một người được xác định là hoàn toàn không có năng lực hành vi mà
vẫn được ủy quyền để thực hiện công việc. Nghĩa là, bên ủy quyền biết bên được ủy
quyền không có năng lực hành vi mà vẫn giao kết hợp đồng với họ thì hợp đồng ủy
quyền trên có thể bị tuyên bố vô hiệu theo yêu cầu của những người có quyền và nghĩa
vụ liên quan. Tuy nhiên, bên ủy quyền thông qua người đại diện, người giám hộ của
bên ủy quyền ký kết hợp đồng ủy quyền thì hợp đồng này có thể được chấp nhận.
* Hậu quả pháp lý: có thể xét hai trường hợp:
+ Nếu bên ủy quyền không biết bên được ủy quyền không có năng lực hành vi
dân sự (không có khả năng tự mình thực hiện quyền và nghĩa vụ đã xác lập), khi hợp
GVHD: Trương Thanh Hùng

20

SVTH: Mai Thị Kiều Nhiên