Tổ Chức Và Hoạt Động Của Hội Đồng Bồi Thường, Hỗ Trợ Và Tái Định Cư

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (508.58 KB, 80 trang )

Tổ chức và hoạt động của Hội đồng bồi thường, hỗ trợ và tái định cư

Luận văn

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA LUẬT
--

LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP
Khóa 33 (2007 – 2011)
Đề tài:
TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG
CỦA HỘI ĐỒNG BỒI THƯỜNG, HỖ TRỢ
VÀ TÁI ĐỊNH CƯ
Giảng viên hướng dẫn:
Ts. Phan Trung Hiền
BM. Luật Hành Chính

Sinh viên thực hiện:
Nguyễn Thanh Cao
Lớp: Tư pháp 3 K 33
Mã số sinh viên: 5075246

CẦN THƠ, 11/2010

GVHD: Ts. Phan Trung Hiền

1

SVTH: Nguyễn Thanh Cao

Tổ chức và hoạt động của Hội đồng bồi thường, hỗ trợ và tái định cư

Luận văn

NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN HƯỚNG DẤN



 

.......................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................

GVHD: Ts. Phan Trung Hiền

2

SVTH: Nguyễn Thanh Cao

Tổ chức và hoạt động của Hội đồng bồi thường, hỗ trợ và tái định cư

Luận văn

NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN PHẢN BIỆN



 

...................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................

3

SVTH: Nguyễn Thanh Cao

Tổ chức và hoạt động của Hội đồng bồi thường, hỗ trợ và tái định cư

Luận văn

MỤC LỤC
  
STT.............................................................................................................Trang
Lời nói đầu........................................................................................................1
1. Tính cấp thiết của đề tài..............................................................................1
2. Tình hình nghiên cứu...................................................................................1
3. Mục đích, đối tượng nghiên cứu.................................................................2
4. Phạm vi nghiên cứu và phương pháp nghiên cứu.....................................2
5. Kết quả nghiên cứu......................................................................................2
6. Nội dung nghiên cứu....................................................................................3
Chương 1. KHÁI QUÁT CHUNG VỀ HOẠT ĐỘNG THU HỒI ĐẤT,
BỒI THƯỜNG, HỖ TRỢ VÀ TÁI ĐỊNH CƯ.......................................................4
1.1 Khái niệm chung........................................................................................4
1.1.1 Thu hồi đất...............................................................................................4
1.1.2 Bồi thường...............................................................................................5
1.1.3 Bồi hoàn...................................................................................................6
1.1.4 Hỗ trợ và tái định cư................................................................................6
1.2 Lịch sử phát triển của hoạt động thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và tái
định cư…....................................................................................................................
1.2.1 Giai đoạn trước khi có Luật Đất đai năm 1993.........................................

1.2.2 Giai đoạn từ khi có Luật Đất đai năm 1993 đến trước khi có Luật Đất đai
năm 2003.....................................................................................................................
1.2.3 Giai đoạn từ khi có Luật Đất đai năm 2003 đến nay................................
1.3 Hoạt động thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư.........................
1.3.1 Thẩm quyền thu hồi đất.............................................................................
1.3.2 Mục đích, ý nghĩa của việc thu hồi đất......................................................
1.3.3 Nguyên tắc thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư........................
1.3.4 Đối tượng bị thu hồi và đối tượng bị ảnh hưởng......................................
1.3.5 Trình tự, thủ tục thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư...............
1.3.6 Sự cần thiết để thành lập Hội đồng bồi thường, hỗ trợ và tái định cư.....
Chương 2. NHỮNG QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT VỀ TỔ CHỨC VÀ
HOẠT ĐỘNG CỦA HỘI ĐỒNG BỒI THƯỜNG, HỖ TRỢ VÀ TÁI ĐỊNH CƯ
2.1 Cơ cấu tổ chức của Hội đồng bồi thường, hỗ trợ và tái định cư...............
2.1.1 Thẩm quyền thành lập...............................................................................
2.1.2 Cơ cấu tổ chức...........................................................................................
2.1.3 Trách nhiệm của từng thành viên Hội đồng bồi thường, hỗ trợ và tái
định cư.........................................................................................................................
2.2 Vai trò...........................................................................................................
2.3 Chức năng và nhiệm vụ...............................................................................
2.4 Hoạt động.....................................................................................................
2.4.1 Lập phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư.....................................
2.4.2 Lấy ý kiến về phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư......................
2.4.3 Hoàn chỉnh phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư.......................
2.4.4 Thực hiện phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư..........................
2.4.5 Cưỡng chế thu hồi đất...............................................................................
2.5 Sự phối hợp với các cơ quan có liên quan..................................................
2.5.1 Ủy ban nhân dân các cấp...........................................................................
2.5.2 Các sở ban ngành có liên quan.................................................................
GVHD: Ts. Phan Trung Hiền

4

SVTH: Nguyễn Thanh Cao

Tổ chức và hoạt động của Hội đồng bồi thường, hỗ trợ và tái định cư

Luận văn

2.5.3 Tổ chức phát triển quỹ đất.........................................................................
2.5 Cơ chế thanh tra, kiểm tra và giám sát hoạt động của Hội đồng bồi
thường, hỗ trợ và tái định cư.....................................................................................
Chương 3. THỰC TIỄN ÁP DỤNG PHÁP LUẬT CỦA HỘI ĐỒNG BỒI
THƯỜNG, HỖ TRỢ VÀ TÁI ĐỊNH CƯ VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN..........
3.1 Thực tiễn áp dụng pháp luật trong hoạt động thu hồi đất, bồi thường,
hỗ trợ và tái định cư...................................................................................................
3.2 Đánh giá hoạt động của Hội đồng bồi thường, hỗ trợ và tái định cư.......
3.2.1 Thuận lợi....................................................................................................
3.2.2 Khó khăn....................................................................................................
3.2.3 Hướng giải quyết........................................................................................
3.3 Một số kiến nghị và giải pháp hoàn thiện..................................................
3.3.1 Nâng cao địa vị pháp lý..............................................................................
3.3.2 Đơn vị độc lập và có cơ cấu tổ chức chặt chẽ............................................
Kết luận..............................................................................................................
Danh mục tài liệu tham khảo............................................................................
Phụ lục................................................................................................................

GVHD: Ts. Phan Trung Hiền

5

SVTH: Nguyễn Thanh Cao

Tổ chức và hoạt động của Hội đồng bồi thường, hỗ trợ và tái định cư

Luận văn

LỜI NÓI ĐẦU
  
1. Tính cấp thiết của đề tài
Vấn đề thu hồi đất, giải phóng mặt bằng để thực hiện các dự án quy hoạch xây
dựng cũng như việc bồi thường, đền bù thiệt hại và hỗ trợ và tái định cư đang được sự
quan tâm sâu sắc của toàn xã hội. Hiện nay, có rất nhiều dự án, công trình xây dựng
đang gặp khó khăn trong vấn đề bồi thường, thiệt hại cũng như hỗ trợ và tái định cư
khi thu hồi đất nên không thể tiến hành việc xây dựng theo tiến độ đã được cơ quan
Nhà nước có thẩm quyền phê duyệt, dẫn tới nhiều dự án, công trình xây dựng rơi vào
tình trạng có dự án nhưng không thể tiến hành việc xây dựng được do không thỏa
thuận được v
ới người bị thu hồi đất về việc bồi thường, đền bù thiệt hại và hỗ trợ tái định cư.
Do vậy, việc thành lập một hội đồng để thực hiện việc đánh giá thiệt hại cũng
như bồi thường, hỗ trợ và tái định cư cho người bị thu hồi đất là thiết thực và đồng
thời cũng đảm bảo quyền lợi của người dân được tốt hơn. Chính sách thu hồi đất, bồi
thường thiệt hại, hỗ trợ và tái định cư, hiện nay đang từng bước hoàn thiện để có thể
phục vụ tốt hơn cho quá trình công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước.
Bên cạnh đó, việc thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư cũng còn nhiều
bất cập mà Đảng và Nhà nước chưa thể điều chỉnh kịp thời những phát sinh mà các
văn bản luật, dưới luật chưa quy định hoặc quy định còn chung chung khiến cho quá
trình thực hiện gặp nhiều khó khăn.
Từ những thực trạng nêu trên, để tìm hiểu về quá trình hoạt động cũng như chức

năng và nhiệm vụ của tổ chức làm nhiệm vụ bồi thường, hỗ trợ tái định cư mà người
viết đã chọn đề tài: “Tổ chức và hoạt động của hội đồng bồi thường, hỗ trợ tái
định cư” làm đề tài nghiên cứu cho mình.
2. Tình hình nghiên cứu
Hiện nay, có rất nhiều đề tài cũng như các công trình nghiên cứu về vấn đề thu
hồi đất, giải phóng mặt bằng để thực hiện các dự án quy hoạch xây dựng, cũng có
những đề tài nghiên cứu về bồi thường thiệt hại khi Nhà nước thu hồi đất để thực hiện
dự án xây dựng. Cũng có đề tài nghiên cứu về quá trình hoạt động của tổ chức phát
triển quỹ đất, về ban bồi thường, hỗ trợ và tái định cư. Nhưng người viết chưa tìm thấy
đề tài, công trình nghiên cứu chuyên sâu về “Tổ chức và hoạt động của Hội đồng bồi
thường, hỗ trợ và tái định cư”.
Đồng thời, quá trình thu hồi đất hiện nay đang diễn ra trên cả nước để phục vụ
cho quá trình công nghiệp hóa – hiện đại hóa đất nước. Vì thế, việc thực hiện thu hồi
đất hiện nay đều được giao cho Tổ chức làm nhiệm vụ bồi thường, hỗ trợ và tái định
cư thực hiện mà không quy định cụ thể là tổ chức nào sẽ thực hiện việc thu hồi đất để
GVHD: Ts. Phan Trung Hiền

6

SVTH: Nguyễn Thanh Cao

Tổ chức và hoạt động của Hội đồng bồi thường, hỗ trợ và tái định cư

Luận văn

bàn giao cho cơ quan có thẩm quyền quản lý. Nhưng việc thu hồi đất hiện nay, chủ
yếu đều do Tổ chức phát triển quỹ đất thực hiện việc thu hồi đất của chủ thể có quyền
sử dụng đất.
3. Mục đích, đối tượng nghiên cứu

Người viết nghiên cứu đề tài “Tổ chức và hoạt động của Hội đồng bồi thường,
hỗ trợ và tái định cư” với mục đích tìm hiểu những quy định của pháp luật về cơ cấu
tổ chức cũng như quá trình hoạt động của Hội đồng bồi thường, hỗ trợ và tái định cư.
Qua đó, người viết cũng tập trung nghiên cứu quá trình hoạt động của Hội đồng bồi
thường, hỗ trợ và tái định cư trong việc áp dụng các quy định của pháp luật.
Mặt khác, việc nghiên cứu về cơ cấu tổ chức cũng như quá trình hoạt động của
Hội đồng bồi thường, hỗ trợ và tái định cư cũng giúp cho người viết hiểu rõ về quá
trình thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư đang được thực hiện trên cả nước.
4. Phạm vi nghiên cứu và phương pháp nghiên cứu
Về phạm vi nghiên cứu: Trong quá trình thực hiện đề tài, người viết chủ yếu
nghiên cứu những quy định hiện hành về tổ chức và hoạt động của Hội đồng bồi
thường, hỗ trợ và tái định cư. Bên cạnh đó, người viết cũng tìm hiểu những quy định
trước đó về hoạt động thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư để có cách nhìn
khách quan, khái quát về việc thực hiện thu hồi đất của cơ quan có thẩm quyền.
Về phương pháp nghiên cứu: Người viết chủ yếu sử dụng phương pháp phân tích
và phương pháp suy luận quy nạp hoặc diễn dịch để thực hiện đề tài. Bên cạnh đó,
người viết cũng áp dụng các phương pháp sưu tầm, đồng thời phương pháp đối chiếu,
so sánh cũng được áp dụng. Để so sánh, đối chiếu các quy định trước đó với luật thực
định để có thể rút ra những kết luận khách quan dựa trên chủ nghĩa duy vật biện
chứng.
5. Kết quả nghiên cứu
Qua quá trình nghiên cứu và tìm hiểu về tổ chức và hoạt động của Hội đồng bồi
thường, hỗ trợ và tái định cư, người viết đánh giá được những kết quả đạt được của
Hội đồng bồi thường, hỗ trợ và tái định cư. Để từ đó, người viết rút ra được những hạn
chế của pháp luật trong việc quy định quá trình hoạt động của Hội đồng bồi thường, hỗ
trợ và tái định cư.
Thấy được những điều đạt được cũng như những hạn chế nhất định trong việc áp
dụng pháp luật vào hoạt động của Hội đồng bồi thường, hỗ trợ và tái định cư. Từ đó,
người viết có những kiến nghị, đề xuất để giúp cho quá trình hoạt động của Hội đồng
bồi thường, hỗ trợ và tái định cư được thực hiện ngày càng tốt hơn. Bên cạnh đó cũng

góp phần vào việc hoàn thiện chính sách pháp luật về thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và
tái định cư.

GVHD: Ts. Phan Trung Hiền

7

SVTH: Nguyễn Thanh Cao

Tổ chức và hoạt động của Hội đồng bồi thường, hỗ trợ và tái định cư

Luận văn

6. Nội dung nghiên cứu
Đề tài nghiên cứu được người viết thực hiện theo ba phần bao gồm: phần mở
đầu, phần nội dụng và phần kết luận.
Riêng phần nội dung được trình bày theo bố cục như sau:
Chương 1 Khái quát chung về hoạt động thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và
tái định cư
Chương 2 Những quy định của pháp luật về Tổ chức và hoạt động của Hội
đồng bồi thường, hỗ trợ và tái định cư.
Chương 3 Thực tiễn áp dụng pháp luật của Hội đồng bồi thường, hỗ trợ và
tái định cư và giải pháp hoàn thiện.
Trong quá trình thực hiện đề tài, người viết được sự hướng dẫn, chỉ bảo tận tình
của thầy Ts. Phan Trung Hiền, cùng với khối lượng kiến thức rất hạn hẹp mà người
viết học được và nghiên cứu để hoàn thành luận văn. Do thời gian hạn hẹp nên quá
trình nghiên cứu đề tài cũng gặp nhiều khó khăn trong việc tìm tài liệu nhưng nhờ sự
chỉ bảo, giúp đỡ tận tình của thầy Ts. Phan Trung Hiền mà người viết có thể hoàn
thành tốt luận văn.

Người viết xin chân thành cảm ơn thầy Ts. Phan Trung Hiền đã tận tình hướng
dẫn, giúp đỡ người viết trong suốt quá trình thực hiện đề tài luận văn. Bên cạnh sự nỗ
lực, cố gắng của bản thân người viết cùng với thời gian hạn hẹp cũng như kiến thức
còn hạn chế nên đề tài cũng còn nhiều thiếu sót, hạn chế, không tránh khỏi những
thiếu sót,…Người viết rất mong nhận được sự ủng hộ cũng như ý kiến đóng góp của
độc giả để đề tài thêm hoàn thiện hơn và được áp dụng trong đời sống thực tiễn hơn
nữa.

GVHD: Ts. Phan Trung Hiền

8

SVTH: Nguyễn Thanh Cao

Tổ chức và hoạt động của Hội đồng bồi thường, hỗ trợ và tái định cư

Luận văn

CHƯƠNG 1
KHÁI QUÁT CHUNG VỀ HOẠT ĐỘNG THU HỒI ĐẤT, BỒI THƯỜNG,
HỖ TRỢ VÀ TÁI ĐỊNH CƯ
  
Trong chương này, người viết tập trung nghiên cứu những khái niệm cơ bản nhất
như: thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư. Bên cạnh việc nghiên cứu những
khái niệm cơ bản đó, người viết trình bày về hoạt động thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ
và tái định cư qua từng giai đoạn lịch sử phát triển của Luật Đất đai, cũng như đi vào
tìm hiểu hoạt động cụ thể của quá trình thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư
được thực hiện theo trình tự thủ tục nào và việc áp dụng được thực hiện ra sao trong
thực tế.

1.1 Khái niệm chung
1.1.1 Thu hồi đất
Theo Đại từ điển Tiếng Việt thì thu hồi là lấy lại cái đã đưa ra, đã cấp phát ra
hoặc bị người khác lấy.1 Theo đó thì việc thu hồi là hành vi của chủ thể có quyền sở
hữu đối với cái đã đưa ra, đã cấp phát hoặc bị người khác lấy. Điều này có nghĩa là
chủ thể có quyền sở hữu trước đây vì lý do nào đó mà đã đưa, cấp phát vật thuộc sở
hữu của mình cho một chủ thể nào đó. Nay có nhu cầu sử dụng lại những vật trước đây
mà mình đã đưa ra, cấp phát hoặc bị người khác lấy thì có quyền thu hồi lại những cái
đã đưa ra, cấp phát hoặc bị người khác lấy.
Ở nước ta đất đai thuộc sở hữu toàn dân, mà Nhà nước là đại diện chủ sở hữu,
người dân chỉ có quyền sử dụng. Do đó, chủ thể thực hiện quyền thu hồi đất luôn luôn
là Nhà nước. Người bị thu hồi đất là những chủ thể đang có quyền sử dụng đất bao
gồm cá nhân, tổ chức và hộ gia đình.
Vậy thu hồi đất là việc Nhà nước ra quyết định hành chính để thu lại quyền sử
dụng đất hoặc thu lại đất đã giao cho tổ chức, Ủy ban nhân dân xã, phường, thị trấn
quản lý theo quy định của Luật này.2 Đồng thời chuyển đổi quyền sử dụng đất từ chủ
thể đang sử dụng sang một chủ thể khác. Như vậy, việc thu hồi đất được thực hiện
bằng một quyết định hành chính của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền. Cụ thể là quyết
định hành chính về việc thu hồi đất của Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc
Trung ương hoặc của Ủy ban nhân dân huyện, quận, thị xã thành phố thuộc tỉnh.
Ngoài hai chủ thể nêu trên thì không có cơ quan hay tổ chức nào có thẩm quyền thu
hồi đất.
Nói cách khác thì thu hồi đất là một biện pháp chấm dứt quan hệ pháp luật đất
đai giữa một bên là Nhà nước với tư cách là đại diện chủ sở hữu với một bên là người
1
2

Nguyễn Như Ý (Chủ biên) Đại từ điển Tiếng Việt, NXB Văn hóa – Thông tin năm 1999, trang 1593
Khoản 5, Điều 4, Luật Đất đai năm 2003, sửa đổi, bổ sung năm 2009.

GVHD: Ts. Phan Trung Hiền

9

SVTH: Nguyễn Thanh Cao

Tổ chức và hoạt động của Hội đồng bồi thường, hỗ trợ và tái định cư

Luận văn

sử dụng đất có đất bị thu hồi. Trong trường hợp thật cần thiết (mục đích quốc phòng,
an ninh; lợi ích quốc gia; lợi ích công cộng và mục đích phát triển kinh tế), Nhà nước
thu hồi đất đang sử dụng của người sử dụng đất để sử dụng. Song song đó, việc thu hồi
đất phải đi kèm với việc đền bù, thông qua các quy định về bồi thường, hỗ trợ và tái
định cư.3
Đất đai thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước đại diện chủ sở hữu.4 Mà chủ sở hữu
thì có đầy đủ các quyền sở hữu như: quyền chiếm hữu, quyền sử dụng và quyền định
đoạt.5 Do đó, để thực hiện được quyền sở hữu của mình thì phải là chủ sở hữu của tài
sản. Mà đất đai là loại tài sản đặc biệt, lại thuộc sở hữu toàn dân. Nhà nước là chủ thể
đại diện cho chủ sở hữu để quản lý và sử dụng có hiệu quả đồng thời Nhà nước thống
nhất quản lý toàn bộ đất đai theo quy hoạch và pháp luật, đảm bảo đúng mục đích và
có hiệu quả.6
Vì thế, không phải cơ quan Nhà nước nào cũng có thẩm quyền thu hồi đất mà chỉ
có Ủy ban nhân dân tỉnh thành phố trực thuộc Trung ương hoặc Ủy ban nhân dân
huyện, quận, thị xã thành phố thuộc tỉnh mới có thẩm quyền thu hồi đất, ngoài ra hai
cơ quan này không được ủy quyền cho cơ quan khác tiến hành việc thu hồi đất.
1.1.2 Bồi thường
Theo Đại từ điển Tiếng Việt thì bồi thường là đền bù những tổn hại đã gây ra.7
Như vậy, bồi thường là hành động của chủ thể gây ra những tổn hại cho người khác

nhằm khắc phục những thiệt hại xảy ra hoặc đền bù phần nào thiệt hại mà mình đã gây
ra. Việc bồi thường được đặt ra khi có thiệt hại xảy ra trên thực tế, thiệt hại có thể là
thiệt hại vật chất hay thiệt hại về tinh thần.
Để được bồi thường thì phải có thiệt hại xảy ra, và phải có hành vi trái pháp luật
của chủ thể thực hiện đã xâm phạm đến quyền, lợi ích hợp pháp của mình thì khi đó
chủ thể bị thiệt hại có quyền yêu cầu bồi thuờng thiệt hại theo quy định của pháp luật.
Về mặt pháp lý thì bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất là việc Nhà nước trả lại
giá trị quyền sử dụng đất đối với diện tích đất bị thu hồi cho người bị thu hồi đất.8
Nghĩa là khi bị thu hồi đất thì người sử dụng đất được Nhà nước bồi thường bằng giá
trị của quyền sử dụng đất đối với một diện tích đất xác định.
Vậy bồi thường thiệt hại trong thu hồi đất có nghĩa là khi bị thu hồi đất thì người
sử dụng đất không còn đất để sản xuất, mất thu nhập, đời sống gặp nhiều khó khăn,
nếu như không được bồi thường kịp thời và tương xứng với những gì mà người sử
dụng đất đang gặp phải thì đời sống của họ sẽ càng khó khăn hơn.
3 Ts. Phan Trung Hiền, Giáo trình Luật hành chính, đô thị, nông thôn 2009, trang 57.
4 Khoản 1, Điều 5, Luật Đất đai năm 2003, sửa đổi, bổ sung năm 2009.
5 Điều 164, Bộ luật Dân sự năm 2005
6 Điều 18, Hiến pháp nước Cộng Hòa Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam năm 1992, sửa đổi, bổ sung năm 2001.
7 Nguyễn Như Ý (Chủ biên), Đại từ điển Tiếng Việt, NXB Văn hóa – Thông tin năm 1999, trang 191
8 Khoản 6, Điều 4, Luật Đất đai năm 2003, sửa đổi, bổ sung năm 2009.

GVHD: Ts. Phan Trung Hiền

10

SVTH: Nguyễn Thanh Cao

Tổ chức và hoạt động của Hội đồng bồi thường, hỗ trợ và tái định cư

Luận văn

Hơn nếu như họ thực hiện đúng những quyền và nghĩa vụ của công dân được
pháp luật thừa nhận và bảo vệ thì các cơ quan Nhà nước cần phải tạo điều kiện cho họ
có cuộc sống tốt hơn hoặc bằng với nơi ở cũ, có như thế thì mới tương xứng với thiệt
hại mà họ đang gặp phải, khi thực hiện theo quyết định thu hồi đất của cơ quan có
thẩm quyền.
1.1.3 Bồi hoàn
Theo Đại từ điển Tiếng Việt thì bồi hoàn là đền bù lại.9 Đó là theo nghĩa thông
thường trong xã hội. Nghĩa là khi lấy đi hay mượn một vật gì đó mà khi hoàn trả lại
không đúng như hiện trạng ban đầu lúc mượn hay lấy đi thì phải đển bù lại.
Về mặt pháp lý thì bồi hoàn là sự hoàn trả lại những gì đã “mượn đi”, “lấy đi”,
không đòi hỏi mức độ chính xác tuyệt đối giữa “tài sản lấy đi” và “tài sản hoàn
trả”10. Khác với bồi thường - đòi hỏi phải bồi thường tương xứng với thiệt hại xảy ra.
Còn bồi hoàn tuy có đòi hỏi phải bồi thường, đền bù lại nhưng không đòi hỏi phải
tương xứng với thiệt hại xảy ra, chỉ là đền bù lại những thiệt hại do chủ thể có lỗi gây
ra mà thôi.
1.1.4 Hỗ trợ và tái định cư
Hỗ trợ là giúp đỡ nhau, giúp thêm vào. 11 Nghĩa là khi gặp khó khăn thì cần sự
giúp đỡ về vật chất cũng như tinh thần của mọi người trong cuộc sống. Đó là sự hỗ trợ
trong cuộc sống hàng ngày người dân.
Theo quy định của pháp luật hiện hành thì hỗ trợ là một chính sách của Nhà
nước được áp dụng để giúp đỡ cho người dân bị thu hồi đất để có thể ổn định đời sống,
sản xuất. Hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất là việc Nhà nước giúp đỡ người bị thu hồi
đất thông qua đào tạo nghề mới, bố trí việc làm mới, cấp kinh phí để di dời đến địa
điểm khác12, thông qua chính sách hỗ trợ, Nhà nước mong muốn giúp đỡ, hỗ trợ cho
những người có đất bị thu hồi sớm có nơi ở ổn định để sống và sản xuất.
 Các khoản hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất13 bao gồm:
Hỗ trợ di chuyển, hỗ trợ tái định cư đối với trường hợp thu hồi đất ở;
Hỗ trợ ổn định đời sống và sản xuất, hỗ trợ đào tạo chuyển đổi nghề và tạo

việc làm đối với trường hợp thu hồi đất nông nghiệp;
Hỗ trợ khi thu hồi đất nông nghiệp trong khu dân cư; đất vườn, ao không
được công nhận là đất ở;
Hỗ trợ khác.

9
10
11
12

Nguyễn Như Ý (Chủ biên), Đại từ điển Tiếng Việt, NXB Văn hóa – Thông tin năm 1999, trang 191
TS. Phan Trung Hiền, Giáo trình Luật hành chính, đô thị, nông thôn 2009, trang 54
Website: [truy cập 11/09/2010]
Khoản 7, Điều 4, Luất Đất đai năm 2003, sửa đổi, bổ sung năm 2009.
13 Điều 17, Nghị định 69/2009/NĐ-CP ngày 13 tháng 8 năm 2009 Quy định bổ sung về quy hoạch sử dụng đất,
giá đất, thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư

GVHD: Ts. Phan Trung Hiền

11

SVTH: Nguyễn Thanh Cao

Tổ chức và hoạt động của Hội đồng bồi thường, hỗ trợ và tái định cư

Luận văn

1.2. Lịch sử phát triển của hoạt động thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và tái định
cư

1.2.1 Giai đoạn trước khi có Luật đất đai năm 1993
Sau Cách mạng tháng 8 năm 1945 thành công, chính quyền về tay nhân dân, sau
đó, chính quyền nhân dân đã thực hiện nhiều biện pháp, chính sách để có thể xây dựng
một Nhà nước do dân, của dân và vì dân. Để thực hiện được điều đó, năm 1953, Quốc
hội nước Việt Nam dân chủ cộng hòa đã thông qua Luật cải cách ruộng đất, tịch thu
ruộng đất của địa chủ, phong kiến, cường hào…, chia cho nông dân và để thực hiện
khẩu hiệu người cày có ruộng đã được đề ra trước14 đó.
Vì thế, sau khi Luật cải cách ruộng đất được thông qua, cơ quan có thẩm quyền
đã tiến hành việc thu hồi đất của những người thuộc đối tượng bị thu hồi như: cường
hào, địa chủ phong kiến,…Tuy nhiên, việc thu hồi đất này cũng tùy thuộc vào thái độ
chính trị của những người bị thu hồi đất. Điều này có nghĩa là không phải ai là địa chủ
phong kiến hay cường hào đều phải tiến hành thu hồi đất của họ. Nhưng đối với những
cường hào, địa chủ phong kiến… có thái độ chính trị trung lập, và có ý muốn giúp cho
chính quyền nhân dân ngày càng lớn mạnh thêm lên thì những trường hợp này, cơ
quan nhà nước lúc đó không thu hồi đất của họ mà có những chính sách phù hợp với
họ.
Tuy nhiên, Luật cải cách ruộng đất năm 1953 sau khi được ban hành việc áp
dụng vào thực tế còn nhiều hạn chế. Thấy được điều đó, tại kỳ họp thứ 2, Quốc hội
nước Cộng Hòa Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam khóa VIII đã thông qua Luật Đất đai
ngày 29 tháng 12 năm 1987. Theo đó thì Nhà nước chỉ thu hồi đất do nhu cầu của Nhà
nước hoặc nhu cầu của xã hội và một số nguyên nhân khác mà Nhà nước phải thu hồi
đất15. Nhưng việc thu hồi đất được thực hiện một phần hay toàn bộ do nhu cầu sử dụng
mà Nhà nước quyết định thu hồi cho phù hợp.
Nhìn chung, giai đoạn này việc thu hồi đất của người sử dụng đất được thực hiện
khi Nhà nước có nhu cầu sử dụng đất của người dân. Và chưa quy định về mục đích
thu hồi đất mà chỉ quy định về nhu cầu sử dụng đất của Nhà nước.
1.2.2 Giai đoạn sau khi có Luật đất đai năm 1993 đến trước khi có Luật đất đai
năm 2003
Sau khi Luật Đất đại năm 1987 được Quốc hội thông qua và áp dụng vào cuộc
sống. Tuy nhiên, do nhu cầu phát triển của xã hội cũng như nhận thức của người dân

ngày càng được nâng cao, Luật Đất đai năm 1987 không thể điều chỉnh kịp thời những
phát sinh trong việc áp dụng vào cuộc sống.

14 Xem thêm Cương lĩnh chính trị năm 1930 của Đảng Cộng Sản Việt Nam.
15 Điều 14, Luật Đất đai năm 1987

GVHD: Ts. Phan Trung Hiền

12

SVTH: Nguyễn Thanh Cao

Tổ chức và hoạt động của Hội đồng bồi thường, hỗ trợ và tái định cư

Luận văn

Để đáp ứng nhu cầu phát triển của xã hội cũng như phát triển đất nước, Luật Đất
đai năm 1993 đã được Quốc hội thông qua ngày 14 tháng 7 năm 1993. Luật Đất đai
năm 1993 bắt đầu ghi nhận quyền của người sử dụng đất. Điều mà trước đấy chưa
được ghi nhận. Luật Đất đai chỉ “quy định về chế độ quản lý và sử dụng đất đai”, chưa
ghi nhận quyền và nghĩa vụ của người sử dụng đất. Và Luật Đất đai năm 1993 được
ban hành để “bổ khuyết” cho điều đó. Bên cạnh đó, Luật Đất đai năm 1993 cũng quy
định về thu hồi đất nhưng chưa quy định về mục đích của việc thu hồi đất.
Tuy nhiên, Luật Đất đai năm 1993 có những quy định cụ thể hơn về việc thu hồi
đất. Nhưng việc thu hồi đất vẫn còn quy định khá chung chung, dẫn đến việc thu hồi
đất còn gặp nhiều khó khăn, từ đó nhiều công trình, dự án không thể hoàn thành đúng
tiến độ. Mà quyền lợi của người sử dụng đất cũng không được đảm bảo theo đúng quy
định của pháp luật.
Sau hai lần sửa đổi, bổ sung vào các năm 1998 16 và năm 200117 Luật Đất đai năm

1993 cũng đi vào đời sống của người dân. Trên cơ sở Hiến pháp năm 1992 và Luật
Đất đai năm 1993, Chính phủ cũng ban hành nhiều văn bản hướng dẫn thi hành Luật
Đất đai, và có những quy định về bồi thường thiệt hại khi Nhà nước thu hồi đất vì mục
đích công cộng, quốc phòng, an ninh, lợi ích quốc gia. Cụ thể là Nghị định 90/CP năm
1994 được thay thế bởi Nghị định 22/CP năm 1998, cả hai văn bản đều quy định về
bồi thường thiệt hại khi Nhà nước thu hồi đất để sử dụng vào mục đích quốc phòng, an
ninh, lợi ích quốc gia.
Đến giai đoạn này, vấn đề bồi thường thiệt hại được đặt ra và được quy định cụ
thể, không còn chung chung như giai đoạn trước. Đến đây, khi mà quyền sử dụng đất
được pháp luật ghi nhận, đất đai trở nên có giá và được phép lưu thông trên thị trường
như một sản phẩm hàng hóa khác. Do đó, khi bị thu hồi quyền sử dụng đất của người
sử dụng thì Nhà nước phải bồi thường về đất, về tài sản cho người có đất bị thu hồi
nếu như họ đủ điều kiện để được bồi thường.
Trong giai đoạn này, việc thu hồi đất chỉ phục vụ vào mục đích công cộng, quốc
phòng, an ninh, lợi ích quốc gia mà chưa đề cập đến việc thu hồi đất để sử dụng vào
mục đích phát triển kinh tế. Tuy nhiên đây cũng là thời kỳ mà việc đền bù, bồi thường
thiệt hại thu hút sự quan tâm của nhiều cấp, nhiều ngành và của toàn xã hội. Thì việc
định giá đất và tài sản gắn liền với đất để bồi thường thiệt hại cho các chủ thể có quyền
sử dụng đất bị thu hồi không theo sát với giá thực tế của thị trường khiến cho việc thu
hồi đất càng trở nên khó khăn, gây nên tình trạng khiếu nại, khiếu kiện liên quan đến
việc thu hồi đất ngày càng tăng cao.
16 Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đất đai vào ngày 02/12/1998 (Hiệu lực thi hành ngày
01/01/1999)
17 Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đất đai vào ngày 29/06/2001 (Hiệu lực thi hành ngày
01/01/2001)

GVHD: Ts. Phan Trung Hiền

13

SVTH: Nguyễn Thanh Cao

Tổ chức và hoạt động của Hội đồng bồi thường, hỗ trợ và tái định cư

Luận văn

1.2.3 Giai đoạn từ khi có Luật đất đai năm 2003 đến nay
Sau mười năm thi hành Luật Đất đai năm 1993, tuy đã được sửa đổi, bổ sung
nhiều lần, đồng thời cũng đạt được những thành tựu đáng kể nhưng bên cạnh đó cũng
có những hạn chế nhất định. Thấy được điều đó, nên ngày 26/11/2003, Luật Đất đai
năm 2003 đã được Quốc hội nước Cộng Hòa Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam thông qua.
Với sự ra đời của Luật Đất đai năm 2003, việc thu hồi đất của người sử dụng đất được
quy định cụ thể hơn, và với sự quy định này thì đất đai trở nên “có giá”. Do đó, khi thu
hồi đất cần phải có sự bồi thường hay hỗ trợ tương xứng với quyền sử dụng đất mà
người dân được Nhà nước giao quyền sử dụng nay đã bị thu hồi để sử dụng.
Về mục đích của việc thu hồi đất nay được quy định thêm Nhà nước thu hồi đất
vì mục đích phát triển kinh tế, điều mà trước đó Luật cải cách ruộng đất năm 1959,
Luật Đất đai năm 1987 cũng như Luật Đất đai năm 1993 chưa ghi nhận. Hơn nữa, đất
đai lúc này trở nên “có giá” và lưu thông trên thị trường như một loại hàng hóa thông
thường khác. Và việc thu hồi đất vì mục đích phát triển kinh tế đã được nhìn nhận là
một trong những mục đích cơ bản trong hoạt động thu hồi của các cơ quan có thẩm
quyền được quy định trong Luật Đất đai.
Để cụ thể hóa cũng như việc thi hành Luật Đất đai có hiệu quả, Chính phủ đã ban
hành nhiều văn bản hướng dẫn thi hành Luật Đất đai năm 2003. Ngày 29 tháng 10
năm 2004, Chính phủ đã ban hành Nghị định 181 Về thi hành luật đất đai, tuy nhiên
nghị định này không chỉ hướng dẫn chi tiết về việc thi hành Luật Đất đai mà nó còn
tạo cơ sở pháp lý chi tiết về mục đích thu hồi đất, hướng dẫn cách thức giải quyết
khiếu nại, khiếu kiện trong quá trình thu hồi đất.
Đến ngày 03 tháng 12 năm 2004, Chính phủ ban hành tiếp Nghị định 197 quy

định về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất. Nghị định này
được ban hành để thay thế Nghị định số 22/CP năm 1998, đồng thời “bổ khuyết” thêm
những điểm còn hạn chế của Nghị định 22/CP năm 1998, khẳng định thêm mục đích
thu hồi đất vì phát triển kinh tế, về giá đất cũng được quy định cụ thể hơn so với trước
đó. Như vậy, việc thu hồi đất không chỉ vì mục đích quốc phòng, an ninh quốc gia,
mục đích công cộng, mà còn vì mục đích phát triển kinh tế.
Tiếp đó, Nghị định 84/2007/NĐ-CP cũng có nhiều quy phạm để hướng dẫn trình
tự, thủ tục thu hồi đất, thực hiện bồi thường hỗ trợ tái định cư. Hơn nữa, Nghị định
84/2007/NĐ-CP còn quy định chi tiết hơn về thu hồi đất trong từng trường hợp cụ thể,
bên cạnh đó, Nghị định cũng quy định về trình tự, thủ tục khi tiến hành việc thu hồi
đất cũng như việc bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi thu hồi đât.
Tuy nhiên, trong quá trình áp dụng pháp luật quản lý đất đai cũng như các văn
bản hướng dẫn thi hành Luật Đất đai vào cuộc sống thì gặp nhiều khó khăn. Thấy
được điều đó, Chính phủ tiếp tục ban hành Nghị định 69/2009/NĐ-CP bổ sung quy
GVHD: Ts. Phan Trung Hiền

14

SVTH: Nguyễn Thanh Cao

Tổ chức và hoạt động của Hội đồng bồi thường, hỗ trợ và tái định cư

Luận văn

định về quy hoạch sử dụng đất, giá đất, thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư.
Từ đây, quyền lợi của người sử dụng đất một lần nữa được pháp luật ghi nhận và đất
đai thực sự trở nên có giá, trở thành một loại hàng hóa được phép lưu thông trên thị
trường như bao loại hàng hóa khác.
Nhìn chung lại, trong giai đoạn này, việc thu hồi đất để sử dụng vào mục đích lợi

ích kinh tế, đầu tư, xây dựng hạ tầng kỹ thuật phát triển mạnh. Đó là do đất nước ta
trong thời kỳ đổi mới, đang từng bước hoàn thành công nghiệp hóa-hiện đại hóa đất
nước. Đồng thời, hiện nay đất nước đang trong thời kỳ hội nhập vào nền kinh tế thế
giới, để thu hút đầu tư, Nhà nước ta đang từng bước hoàn thiện hệ thống pháp luật,
trong đó có hệ thống pháp luật đất đai.
1.3 Hoạt động thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư
1.3.1 Thẩm quyền thu hồi đất
Đất đai…cùng các loại tài sản khác mà pháp luật qui định là của nhà nước, đều
thuộc sở hữu toàn dân18 đó là cơ sở pháp lý cao nhất cho việc xác định đất đai thuộc
quyền sở hữu của chủ thể nào và quyền quản lý cũng như việc sử dụng như thế nào
cho hiệu quả và đúng mục đích.
Như vậy, chủ thể có quyền sở hữu tài sản thì có quyền định đoạt tài sản theo ý
chí của mình như tặng cho, giao, hay cho thuê tài sản. Điều đó có nghĩa là đất đai do
Nhà nước quản lý - là chủ thể đại diện quyền sở hữu và đồng thời là chủ thể quản lý
đất đai. Do đó, việc thu hồi đất phải do cơ quan quản lý nhà nước tiến hành, cụ thể đó
là Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương hoặc Ủy ban nhân dân
huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh tiến hành việc thu hồi đất của người sử dụng
đất.
Theo Luật đất đai năm 2003 đã được sửa đổi bổ sung năm 2009 thì:
- Uỷ ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương quyết định thu hồi đất
đối với tổ chức, cơ sở tôn giáo, người Việt Nam định cư ở nước ngoài, tổ chức, cá
nhân nước ngoài, trừ trường hợp quy định tại khoản 2 Điều này.
- Uỷ ban nhân dân huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh quyết định thu hồi
đất đối với hộ gia đình, cá nhân, cộng đồng dân cư, người Việt Nam định cư ở nước
ngoài thuộc đối tượng được mua nhà ở gắn liền với quyền sử dụng đất ở tại Việt
Nam.19
Theo đó thì chỉ có Ủy ban nhân dân mới có thẩm quyền thu hồi đất của chủ thể
đang sử dụng, vì Ủy ban nhân dân là cơ quản lý nhà nước về đất đai tại địa phương.
Ngoài Ủy ban nhân dân ra thì không có cơ quan hay tổ chức nào có thẩm quyền thu
hồi đất của chủ thể đang sử dụng đất. Nghĩa là khi cơ quan nhà nước muốn thu hồi đất

18 Điều 17, Hiến pháp nước Cộng Hòa Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam năm 1992, sửa đổi bổ sung năm 2001
19 Khoản 1 và Khoản 2, Điều 44, Luật Đất đai năm 2003, sửa đổi bố sung năm 2009.

GVHD: Ts. Phan Trung Hiền

15

SVTH: Nguyễn Thanh Cao

Tổ chức và hoạt động của Hội đồng bồi thường, hỗ trợ và tái định cư

Luận văn

của chủ thể đang sử dụng đất thì Ủy ban nhân dân là cơ quan có thẩm quyền trong việc
thu hồi đất của chủ thể sử dụng đất.
Tuy nhiên, không phải muốn thu hồi đất của chủ thể nào thì cơ quan nhà nước có
quyền thu hồi đất của chủ thể đó. Khi muốn thu hồi đất, thì cơ quan nhà nước phải
tuân thủ theo đúng quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đã được phê duyệt, phải mục đích
và đúng pháp luật.20
Cơ quan nhà nước có thẩm quyền thu hồi đất quy định tại khoản 1 và khoản 2
Điều này không được uỷ quyền.21 Điều này có nghĩa là việc thu hồi đất chỉ do Ủy ban
nhân dân cấp tỉnh hoặc huyện tiến hành mà không được ủy quyền cho bất kỳ cơ quan
nhà nước nào khác.
1.3.2 Mục đích, ý nghĩa của việc thu hồi đất
 Mục đích của việc thu hồi đất: Khi thu hồi đất của chủ thể sử dụng đất thì cơ
quan nhà nước phải lý giải tại sao lại thu hồi đất trong khi chủ thể sử dụng không vi
phạm các nguyên tắc sử dụng đất. Theo quy định của pháp luật hiện hành thì việc thu
hồi đất được thực hiện vào mục đích quốc phòng, an ninh, lợi ích quốc gia, lợi ích
công cộng và mục đích phát triển kinh tế.22

Để cụ thể hoá các quy định trên, Chính phủ đã ban hành Nghị định 181 ngày 29
tháng 10 năm 2004 để hướng dẫn thi hành Luật Đất đai. Cụ thể được quy định như
sau:
Nhà nước thu hồi đất để sử dụng vào mục đích quốc phòng, an ninh, lợi ích
quốc gia, lợi ích công cộng trong những trường hợp sau23:
- Sử dụng đất cho mục đích quốc phòng, an ninh;
- Sử dụng đất để xây dựng trụ sở cơ quan, công trình sự nghiệp được Nhà nước
giao đất không thu tiền sử dụng đất;
- Sử dụng đất để xây dựng trụ sở của tổ chức nước ngoài có chức năng ngoại
giao;
- Sử dụng đất để xây dựng các công trình công cộng không nhằm mục đích kinh
doanh;
- Sử dụng đất để chỉnh trang, phát triển khu đô thị và khu dân cư;
- Sử dụng đất để phát triển rừng phòng hộ, rừng đặc dụng;
- Sử dụng đất để xây dựng các cơ sở tôn giáo;
- Sử dụng đất để làm nghĩa trang, nghĩa địa.
Các trường hợp thu hồi đất để sử dụng vào mục đích phát triển kinh tế do nhà
nước thu hồi24:
20 Điều 18, Hiến pháp 1992, sửa đổi, bổ sung năm 2001
21 Khoản 3, Điều 44, Luật đất đai năm 2003, sửa đổi, bổ sung năm 2009
22 Điều 39, Điều 40, Luất đất đai năm 2003, sửa đổi, bổ sung năm 2009
23 Khoản 1, Điều 36, Nghị định 181/2004/NĐ-CP ngày 29 tháng 10 năm 200 về thi hành Luật Đất đai.
24 Khoản 2, Điều 36, Nghị định 181/2004/NĐ-CP ngày 29 tháng 10 năm 2004 Về thi hành Luật Đất đai

GVHD: Ts. Phan Trung Hiền

16

SVTH: Nguyễn Thanh Cao

Tổ chức và hoạt động của Hội đồng bồi thường, hỗ trợ và tái định cư

Luận văn

- Sử dụng đất để đầu tư xây dựng khu công nghiệp quy định tại Điều 90 của Luật
Đất đai, khu công nghệ quy định tại Điều 91 của Luật Đất đai, khu kinh tế quy định tại
Điều 92 của Luật Đất đai.
- Sử dụng đất để thực hiện các dự án đầu tư sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, du lịch
thuộc nhóm A theo quy định của pháp luật về đầu tư đã được cơ quan nhà nước có
thẩm quyền xét duyệt hoặc cho phép đầu tư mà dự án đó không thể đầu tư trong khu
công nghiệp, khu công nghệ cao, khu kinh tế;
- Sử dụng đất để thực hiện các dự án đầu tư có nguồn vốn hỗ trợ phát triển chính
thức (ODA);
- Sử dụng đất để thực hiện dự án có một trăm phần trăm (100%) vốn đầu tư nước
ngoài đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền xét duyệt hoặc cho phép đầu tư mà dự
án không thể đầu tư trong khu công nghiệp, khu công nghệ cao, khu kinh tế.
Các trường hợp thu hồi đất trên đây đều phải nằm trong quy hoạch, kế hoạch sử
dụng đất chi tiết; quy hoạch chi tiết xây dựng đô thị hoặc quy hoạch xây dựng điểm
dân cư nông thôn đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền xét duyệt.25
Điều này có nghĩa là khi thu hồi đất của chủ sử dụng đất thì việc thu hồi đất của
cơ quan nhà nước phải nằm trong các kế hoạch, quy hoạch xây dựng đã được xét
duyệt. Việc quy định này nhằm hạn chế tình trạng cơ quan có thẩm quyền tiến hành
việc thu hồi đất mà không có kế hoạch, quy hoạch sử dụng đất sau khi thu hồi dẫn đến
lãng phí một lượng lớn đất đai không sử dụng trong khi đó những người bị thu hồi thì
không có đất để sản xuất, kinh doanh…, đời sống gặp nhiều khó khăn.
 Ý nghĩa của việc thu hồi đất:
Với những mục đích thu hồi đất được nêu trên thì việc thu hồi đất mang lại
những ý nghĩa thiết thực nhất định. Việc thu hồi đất để thực hiện quy hoạch xây dựng
hay thực hiện các dự án quy hoạch xây dựng nhằm phát triển kinh tế cũng như phát

triển đời sống, sản xuất của người dân.
Ngoài ra, việc thu hồi đất cũng vì nhu cầu phát triển xã hội, sản xuất, nhằm xây
dựng cơ sở hạ tầng để từng bước đi lên sự nghiệp công nghiệp hóa hiện đại hóa đất
nước. Trên cơ sở đó thì việc thu hồi đất của người sử dụng đất để có quỹ đất cần cho
nhu cầu xây dựng cơ sở hạ tầng, cũng như việc chỉnh trang đô thị góp phần thu hút đầu
tư, tạo tiền đề cho sự phát triển của đất nước.
1.3.3 Nguyên tắc thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư
Thu hồi đất đúng mục đích. Nghĩa là khi tiến hành việc thu hồi đất cần phải xác
định việc thu hồi đất được sử dụng vào mục đích nào? Không thể tiến hành thu hồi đất
mà không xác định được mục đích của việc thu hồi đất. Vì việc thu hồi đất phải “đảm
bảo” việc “sử dụng đúng mục đích và hiệu quả” theo quy định của pháp luật và phải
25 Khoản 3, Điều 36, Nghị định 181/2004/NĐ-CP ngày 29 tháng10 năm 2004 Về thi hành Luật Đất đai.

GVHD: Ts. Phan Trung Hiền

17

SVTH: Nguyễn Thanh Cao

Tổ chức và hoạt động của Hội đồng bồi thường, hỗ trợ và tái định cư

Luận văn

nằm trong quy hoạch; kế hoạch sử dụng đất đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền
xét duyệt.
Thu hồi đất gắn với việc bồi thường, hỗ trợ đối với tài sản. Nghĩa là việc thu hồi
đất nếu như có gây ra những thiệt hại về tài sản khi thu hồi đất thì cơ quan tiến hành
việc thu hồi đất có trách nhiệm bồi thường hay hỗ trợ cho người có đất bị thu hồi trong
phạm vi, nhiệm vụ và thẩm quyền của mình.

Tái định cư chỉ áp dụng khi người có đất bị thu hồi phải di chuyển chổ ở. Nguyên
tắc này chỉ được áp dụng khi người bị thu hồi toàn bộ diện tích đất đang sử dụng,
không còn đất để ở, sinh hoạt và sản xuất. Khi nơi ở cũ (diện tích đất bị thu hồi) không
còn thì người có đất bị thu hồi có quyền yêu cầu cơ quan nhà nước hỗ trợ trong việc
tìm nơi ở mới để ổn định đời sống và sản xuất.
1.3.4 Đối tượng bị thu hồi và đối tượng bị ảnh hưởng
 Đối tượng bị thu hồi: Trong thu hồi đất thì đối tượng bị thu hồi đất chủ yếu là
đất và các tài sản gắn liền với đất (chủ yếu là bất động sản). 26 Nghĩa khi thu hồi đất thì
đối tượng chủ yếu vẫn là đất bị thu hồi - cụ thể là quyền sử dụng đất của người được
giao quyền sử dụng đất bị cơ quan Nhà nước có thẩm quyền thu hồi để sử dụng vào
mục đích quốc phòng, an ninh; lợi ích quốc gia; lợi ích công cộng và vào mục đích
phát triển kinh tế. Do đất đai thuộc sở hữu toàn dân mà Nhà nứơc là đại diện cho chủ
sở hữu. Tuy nhiên, trong một số trường hợp thì “tính pháp lý của đất không chỉ quyết
định đến giá trị bồi thường của đất, mà trong nhiều trường hợp còn quyết định mức bồi
thường đối với đất và các loại tài sản khác”27.
 Đối tượng bị ảnh hưởng: Trong quá trình tiến hành việc thu hồi đất, đối tượng
chủ yếu vẫn là đất đai nhưng bên cạnh đó có một số tài sản không trực tiếp bị thu hồi
cũng phải chịu ảnh hưởng nhất định của quá trình thu hồi đất và có thể có những thiệt
hại xảy ra khi bị thu hồi đất. Và việc bồi thường chỉ được đặt ra khi có tài sản bị thu
hồi nhưng không phải trường hợp nào cũng được bồi thường, ngoại trừ việc thu hồi đất
để xây dựng công trình lưới điện cao áp.28 Do đó, không phải bất cứ tài sản nào bị ảnh
hưởng của quá trình thu hồi đất thì được bồi thường nếu như có thiệt hại xảy ra mà
trong một số trường hợp ảnh hưởng đến lợi ích phi vật chất như lưới điện cao áp.29
1.3.5 Trình tự, thủ tục thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư
Mục đích, ý nghĩa: Trình tự thủ tục thu hồi đất không chỉ là các bước thực hiện
nhằm tạo điều kiện cho việc thu hồi đất được tiến hành một cách thuận lợi, nhanh
chóng, mà còn có nhiều mục đích ý nghĩa lớn về phương diện pháp lý. Cụ thể như sau:
26 Ts. Phan Trung Hiền, Giáo trình Luật hành chính đô thị, nông thôn, 2009 trang 57
27 Ts. Phan Trung Hiền, Giáo trình Luật hành chính đô thị, nông thôn, 2009 trang 57 và xem thêm Điều 20
Nghị định 197/2004/NĐ-CP

28 Xem thêm thông tư 106/2002/TTLT/BTC-BCN ngày 22 tháng 11 năm 2002 Hướng dẫn việc bồi thường, hỗ
trợ để xây dựng công trình lưới điện cao áp.
29 Ts. Phan Trung Hiền, Giáo trình Luật hành chính đô thị, nông thôn, 2009 trang 57.

GVHD: Ts. Phan Trung Hiền

18

SVTH: Nguyễn Thanh Cao

Tổ chức và hoạt động của Hội đồng bồi thường, hỗ trợ và tái định cư

Luận văn

Thứ nhất, trong quá trình chuyển quyền sử dụng đất không mong muốn từ phía
người sử dụng đất hợp pháp sang Nhà nước, thông qua các cơ quan hành chính nhà
nước có thẩm quyền, trình tự, thủ tục là ranh giới, phạm vi để thực hiện quy định này
một cách công bằng, bình đẳng giữa các chủ thể trong một xã hội dân sự.
Thứ hai, trình tự, thủ tục là điều kiện chuẩn, là căn cứ để các chủ thể có quyền
giám sát, kiểm tra việc thực thi trong suốt quá trình thu hồi đất và giải quyết các hệ
quả sau này.
Thứ ba, trình tự, thủ tục góp phần bảo đảm cho việc đền bù được công bằng
tương xứng. Các thời điểm thực hiện việc thu hồi, đền bù luôn có những ảnh hưởng
nhất định đến giá trị đền bù.
Cuối cùng, trình tự bảo đảm cho việc thu hồi đất được thực hiện đúng ý nghĩa
bản chất. Trình tự này định ra từ giai đoạn chuẩn bị thu hồi đến khi giai đoạn giao đất
cho chủ đầu tư sử dụng và các thời hạn thực hiện giải quyết khiếu nại, thắc mắc.
Theo quy định của pháp luật hiện hành thì thu hồi đất có hai trường hợp30:
- Nhà nước thu hồi đất để sử dụng vào mục đích quốc phòng, an ninh, lợi ích

quốc gia, lợi ích công cộng, phát triển kinh tế;
- Dự án đầu tư sử dụng đất không thuộc trường hợp Nhà nước thu hồi đất;
Theo đó, tùy thuộc vào mục đích của việc thu hồi mà có trình tự, thủ tục thu hồi
đất riêng cho từng mục đích cụ thể. Điều này có nghĩa là trình tự, thủ tục khi thu hồi
đất để sử dụng vào mục đích quốc phòng, an ninh, lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng,
phát triển kinh tế do Nhà nước thu hồi sẽ khác với trình tự, thủ tục thu hồi đất cho các
dự án đầu tư không thuộc trường hợp do Nhà nước thu hồi.
Trình tự, thủ tục thu hồi đất để sử dụng vào mục đích quốc phòng, an ninh, lợi
ích quốc gia, lợi ích công cộng, phát triển kinh tê 31: được thực hiện thông qua hai hình
thức chủ yếu sau:
Trường hợp thu hồi đất mà không theo hình thức đấu giá quyền sử dụng đất, đấu
thầu dự án có sử dụng đất thì việc thu hồi đất được thực hiện theo quy định tại các
Điều 29, 30 và 31 của Nghị định 69/2009/NĐ-CP của Chính phủ.
Trường hợp thu hồi đất theo hình thức đấu giá quyền sử dụng đất, đấu thầu dự án
có sử dụng đất thì thực hiện thu hồi đất giao cho Tổ chức phát triển quỹ đất thực hiện
giải phóng mặt bằng và tổ chức đấu giá quyền sử dụng, đấu thầu dự án có sử dụng đất
theo quy định của pháp luật.
Căn cứ vào văn bản công nhận kết quả đấu giá của cơ quan nhà nước có thẩm
quyền và giấy xác nhận đã nộp đủ tiền sử dụng đất hoặc tiền thuê đất của người trúng
đấu giá, cơ quan tài nguyên và môi trường làm thủ tục cấp Giấy chứng nhận quyền sử
30 Xem thêm Điều 28, Nghị định 69/2009/NĐ-CP
31 Khoản 1, Điều 28, Nghị định 69/2009/NĐ-CP

GVHD: Ts. Phan Trung Hiền

19

SVTH: Nguyễn Thanh Cao

Tổ chức và hoạt động của Hội đồng bồi thường, hỗ trợ và tái định cư

Luận văn

dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất. Cơ quan nhà nước có
thẩm quyền không phải ra quyết định giao đất, cho thuê đất.
Trình tự, thủ tục thu hồi đất đối với dự án đầu tư không thuộc trường hợp Nhà
nươc thu hồi đất: trường hợp này thì không phải làm thủ tục thu hồi đất; sau khi giới
thiệu địa điểm, chủ đầu tư và người sử dụng đất thỏa thuận theo hình thức chuyển
nhượng, cho thuê, góp vốn bằng quyền sử dụng đất và làm thủ tục chuyển mục đích sử
dụng đất đối với trường hợp thay đổi mục đích sử dụng đất.32
Điều này có nghĩa là khi thực hiện thu hồi đất tùy thuộc vào mục đích của việc
thu hồi mà áp dụng trình tự, thủ tục thu hồi cho phù hợp, đồng thời phải theo đúng quy
định của pháp luật.
 Các bước thực hiện trong thu hồi đất, bồi thuờng, hỗ trợ và tái định cư:
 Giới thiệu địa điểm và thông báo thu hồi đất33: Điều này có nghĩa là mọi
trường hợp thu hồi đất của cơ quan có thẩm quyền đều phải giới thiệu địa điểm và
thông báo thu hồi đất cho địa phương có đất bị thu hồi. Việc thông báo thu hồi đất này
thuộc thẩm quyền của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh hoặc ủy quyền cho Ủy ban nhân dân
cấp huyện thông báo thu hồi.
Nội dung thông báo thu hồi bao gồm các nội dung sau: lý do thu hồi đất, diện
tích và vị trí khu đất thu hồi đất trên cơ sở địa chính hiện có hoặc quy hoạch chi tiết
xây dựng được duyệt và dự kiến về kế hoạch di chuyển.
Việc thông báo thu hồi đất được thực trên phương tiện thông tin đại chúng của
địa phương và niêm yết tại trụ sở của Ủy ban nhân dân cấp xã nơi có đất, tại đại điểm
sinh hoạt chung của khu dân cư có đất thu hồi.
 Lập phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư: Sau khi có dự án đầu tư
được xét duyệt hoặc chấp thuận của cơ quan nhà nước có thẩm quyền thì Hội đồng
thường, hỗ trợ và tái định cư hoặc Tổ chức phát triển quỹ đất có trách nhiệm lập và
trình phương án về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư theo quy định của pháp luật, bao

gồm các nội dung sau:
 Nội dung phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư:
- Tên, địa chỉ của người bị thu hồi đất;
- Diện tích, loại đất, vị trí, nguồn gốc của đất bị thu hồi; số lượng, khối lượng, tỷ
lệ phần trăm chất lượng còn lại của tài sản bị thiệt hại;
- Các căn cứ tính toán số tiền bồi thường, hỗ trợ như giá đất tính bồi thường, giá
nhà, công trình tính bồi thường, số nhân khẩu, số lao động trong độ tuổi, số lượng
người được trợ cấp xã hội;
- Số tiền bồi thường, hỗ trợ;
32 Khoản 2, Điều 28, Nghị định 69/2009/NĐ-CP
33 Điều 29, Nghị định 69/2009/NĐ-CP

GVHD: Ts. Phan Trung Hiền

20

SVTH: Nguyễn Thanh Cao

Tổ chức và hoạt động của Hội đồng bồi thường, hỗ trợ và tái định cư

Luận văn

- Việc bố trí tái định cư;
- Việc di dời các công trình của Nhà nước, của tổ chức, của cơ sở tôn giáo, của
cộng đồng dân cư;
- Việc di dời mồ mả.
 Lấy ý kiến về phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư:
- Niêm yết công khai phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư tại trụ sở Ủy
ban nhân dân cấp xã và tại các điểm sinh hoạt khu dân cư nơi có đất bị thu hồi để

người thu hồi đất và những người có liên quan tham gia ý kiến;
- Việc niêm yết phải lập thành biên bản có xác nhận của đại diện Ủy ban nhân
dân cấp xã, đại diện Ủy ban Mặt trận Tổ quốc cấp xã, đại diện những người có đất bị
thu hồi;
- Thời gian niêm yết và tiếp nhận ý kiến đóng góp ít nhất là hai mươi ngày, kể từ
ngày đưa ra niêm yết.
 Hoàn chỉnh phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư:
- Hết thời hạn niêm yết và tiếp nhận ý kiến, Tổ chức làm nhiệm vụ bồi thường,
giải phóng mặt bằng có trách nhiệm tổng hợp ý kiến đóng góp bằng văn bản, nêu rõ số
lượng ý kiến đồng ý, số lượng ý kiến không đồng ý, số lượng ý kiến khác đối với
phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư; hoàn chỉnh và gửi phương án đã hoàn
chỉnh kèm theo bản tổng hợp ý kiến đóng góp đến cơ quan tài nguyên và môi trường
để thẩm định.
- Trường hợp còn nhiều ý kiến không tán thành phương án bồi thường, hỗ trợ và
tái định cư thì Tổ chức làm nhiệm vụ bồi thường, giải phóng mặt bằng cần giải thích
rõ hoặc xem xét, điều chỉnh khi chuyển cơ quan tài nguyên và môi trường thẩm định.
 Quyết định thu hồi đất, phê duyệt và thực hiện phương án bồi thường, hỗ trợ
và tái định cư, giao đất, cho thuê đất: Theo pháp luật hiện hành thì quyết định thu hồi
đất thuộc về cơ quan có thẩm quyền giao đất, cho thuê đất. Do đó, thẩm quyền thu hồi
đất được quy định tại Điều 37 và Điều 44 của Luật Đất đai năm 2003.34
- Sau khi có quyết định thu hồi đất, giao đất, cho thuê đất của cơ quan Nhà nước
có thẩm quyền thì cơ quan Tài nguyên và môi trường trình Ủy ban nhân dân cùng cấp
phê duyệt và công bố công khai phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư trong thời
hạn không quá năm ngày làm việc, kể từ khi có quyết định của cơ quan nhà nước có
thẩm quyền:
+ Trường hợp thu hồi đất liên quan từ hai quận, huyện, thị xã, thành phố thuộc
tỉnh trở lên thì Sở Tài nguyên và Môi trường trình Ủy ban nhân dân cấp tỉnh phê duyệt
phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư.

34 Xem thêm Điều 37, 44 Luật Đất đai năm 2003 sửa đổi, bổ sung năm 2009.

GVHD: Ts. Phan Trung Hiền

21

SVTH: Nguyễn Thanh Cao

Tổ chức và hoạt động của Hội đồng bồi thường, hỗ trợ và tái định cư

Luận văn

+ Trường hợp thu hồi đất không thuộc trường hợp thu hồi đất liên quan từ hai
quận, huyện, thị xã, thành phố thuộc tỉnh trở lên thì Phòng Tài nguyên và Môi trường
trình Ủy ban nhân dân cấp huyện phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định
cư.
+ Tổ chức làm nhiệm vụ bồi thường, giải phóng mặt bằng có trách nhiệm phối
hợp với Ủy ban nhân dân cấp xã phổ biến và niêm yết công khai quyết định phê duyệt
phương án bồi thường tại Ủy ban nhân dân cấp xã và địa điểm sinh hoạt khu dân cư
nơi có đất bị thu hồi; gửi quyết định bồi thường, hỗ trợ và tái định cư cho người có đất
bị thu hồi, trong đó nêu rõ về mức bồi thường, hỗ trợ, về bố trí nhà hoặc đất tái định cư
(nếu có), thời gian địa điểm chi trả bồi thường, hỗ trợ và thời gian bàn giao đất đã bị
thu hồi cho Tổ chức làm nhiệm vụ bồi thường, giải phóng mặt bằng, trong thời hạn
không quá ba ngày kể từ ngày nhận được phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư
đã được phê duyệt.
- Việc chi trả bồi thường, hỗ trợ và bố trí tái định cư: do Hội đồng bồi thường, hỗ
trợ và tái định cư hoặc Tổ chức phát triển quỹ đất thực hiện.
- Bàn giao đất bị thu hồi: Trong thời hạn hai mươi ngày, Tổ chức làm nhiệm vụ
bồi thường, giải phóng mặt bằng thanh toán xong tiền bồi thường, hỗ trợ cho người bị
thu hồi đất theo phương án được xét duyệt thì người có đất bị thu hồi phải có trách

nhiệm và nghĩa vụ bàn giao đất bị thu hồi cho Tổ chức làm nhiệm vụ bồi thường, giải
phóng mặt bằng hoặc Tổ chức phát triển quỹ đất.
Trường hợp việc bồi thường được thực hiện theo tiến độ thì chủ đầu tư được
nhận bàn giao phần diện tích mặt bằng đã thực hiện xong việc bồi thường, hỗ trợ để
triển khai dự án.
Điều này có nghĩa là khi Tổ chức làm nhiệm vụ bồi thường, hỗ trợ và tái định cư
hoặc Tổ chức phát triển quỹ đất thực hiện xong việc chi trả bồi thường, hỗ trợ và tái
định cư thì người có đất bị thu hồi có trách nhiệm bàn giao đất bị thu hồi cho Tổ chức
làm nhiệm vụ bồi thường, hỗ trợ và tái định cư hoặc Tổ chức phát triển quỹ đất.
Trường hợp có sự thỏa thuận bằng văn bản thống nhất giữa chủ đầu tư và người
bị thu hồi đất về phương án bồi thường về đất và tài sản gắn liền với đất hoặc khu đất
bị thu hồi thì Ủy ban nhân dân cấp có thẩm quyền ra quyết định thu hồi đất, giao đất
hoặc cho thuê đất mà không phải chờ đến hết thời hạn thông báo thu hồi đất. 35 Điều
này có nghĩa là khi có sự thỏa thuận giữa chủ đầu tư và người bị thu hồi đất thì Ủy ban
nhân dân cấp có thẩm quyền ra quyết định thu hồi đất của những người có đất bị thu
hồi mà không phải chờ đến hết thời hạn thông báo thu hồi đất theo luật định. Như vậy,
Nhà nước tôn trọng sự thỏa thuận giữa chủ đầu tư và người có đất bị thu hồi, việc thỏa
thuận này không có sự can thiệp của cơ quan có thẩm quyền.
35 Khoản 5, Điều 31, Nghị định 69/2009/NĐ-CP.

GVHD: Ts. Phan Trung Hiền

22

SVTH: Nguyễn Thanh Cao

Tổ chức và hoạt động của Hội đồng bồi thường, hỗ trợ và tái định cư

Luận văn

 Cưỡng chế thu hồi đất: Khi có quyết định thu hồi đất của cơ quan Nhà nước
có thẩm quyền và đã nhận được sự chi trả bồi thường, hỗ trợ và tái định cư thì người
có đất bị thu hồi phải bàn giao đất bị thu hồi cho cơ quan có thẩm quyền. 36 Nếu như
người có đất bị thu hồi không tự nguyện bàn giao đất cho cơ quan Nhà nước có thẩm
quyền thì sẽ bị cưỡng chế thu hồi đất để bàn giao lại cho cơ quan Nhà nước cấp có
thẩm quyền.
Việc cưỡng chế thu hồi đất được thực hiện khi “người bị thu hồi đất không chấp
hành quyết định thu hồi đất của cơ quan Nhà nước cấp có thẩm quyền” 37. “Người bị
thu hồi đất phải chấp hành quyết định thu hồi đất” của cơ quan Nhà nước cấp có thẩm
quyền “sau khi có quyết định thu hồi đất và phương án bồi thường, giải phóng mặt
bằng, tái định cư đã được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền xét duyệt, được công bố
công khai, có hiệu lực thi hành”. Điều này có nghĩa là quyết định thu hồi đất đã có
hiệu lực thi hành và người bị thu hồi đất có nghĩa vụ chấp hành quyết định thu hồi đất
của cơ quan cấp có thẩm quyền, nếu như không chấp hành quyết định thu hồi đất thì sẽ
dẫn đến việc cưỡng chế thu hồi đất của cơ quan có thẩm quyền.
Ngoài ra, việc cưỡng chế thu hồi đất chỉ được thực hiện khi đã thực hiện đúng
theo quy định của pháp luật về “trình tự, thủ tục về thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và
tái định cư” được quy định tại các Điều 27, 28, 29, và Điều 38 của Nghị định
69/2009/NĐ-CP38 của Chính phủ. Như vậy, việc thu hồi đất của cơ quan có thẩm đã
thực hiện theo đúng các quy định của pháp luật thì người bị thu hồi đất phải chấp hành
quyết định thu hồi đất của cơ quan có thẩm quyền.
Mặt khác, người bị thu hồi đất đã được đại diện Tổ chức làm nhiệm vụ bồi
thường, hỗ trợ và tái định cư; Ủy ban nhân dân và Ủy ban Mặt trận tổ quốc cấp xã nơi
có đất bị thu hồi vận động, thuyết phục bàn giao đất cho cơ quan nhà nước có thẩm
quyền nhưng người bị thu hồi đất vẫn không chấp hành quyết định thu hồi đất.
Việc cưỡng chế thu hồi đất phải có quyết định cưỡng chế của Ủy ban nhân dân
cấp có thẩm quyền và có hiệu lực thi hành. Đồng thời, người bị thu hồi đất đã nhận
được quyết định cưỡng chế thu hồi đất. Trường hợp người bị cưỡng chế từ chối nhận
quyết định cưỡng chế thì Tổ chức làm nhiệm vụ bồi thường, giải phóng mặt bằng phối

hợp với Ủy ban nhân dân cấp xã niêm yết công khai quyết định cưỡng chế thu hồi tại
trụ sở Ủy ban nhân dân cấp xã nơi có đất bị thu hồi.
Trong thời hạn mười lăm ngày, kể từ ngày giao trực tiếp quyết định cưỡng chế
hoặc niêm yết công khai quyết định cưỡng chế tại trụ sở Ủy ban nhân dân cấp xã nơi
có đất bị thu hồi mà người bị cưỡng chế không bàn giao đất thì Ủy ban nhân dân cấp
Huyện chỉ đạo, tổ chức lực lượng cưỡng chế thu hồi đất theo quy định của pháp luật.
36 Cụ thể là Tổ chức làm nhiệm vụ bồi thường, hỗ trợ và tái định cư cấp huyện hoặc Tổ chức phát triển quỹ đất.
37 Khoản 3, Điều 39, Luật Đất đai năm 2003, sửa đổi, bổ sung năm 2009
38 Khoản 1, Điều 32, Nghị định 69/2009/NĐ-CP.

GVHD: Ts. Phan Trung Hiền

23

SVTH: Nguyễn Thanh Cao

Tổ chức và hoạt động của Hội đồng bồi thường, hỗ trợ và tái định cư

Luận văn

Người bị thu hồi đất sau khi nhận trực tiếp quyết định cưỡng chế của cấp có thẩm
quyền hoặc quyết định cưỡng chế được niêm yết công khai tại trụ sở Ủy ban nhân cấp
xã mà không chịu bàn giao đất bị thu hồi thì sẽ bị lực lượng của cơ quan có thẩm
quyền tổ chức cưỡng chế thu hồi đất để bàn giao đất cho cơ quan có thẩm quyền.
1.3.6 Sự cần thiết phải thành lập Hội đồng bồi thường, hỗ trợ và tái định cư
Hiện nay, có rất nhiều dự án, công trình xây dựng đang được thực hiện nhưng
mỗi dự án, công trình xây dựng có những yêu cầu riêng biệt đối với từng dự án, công
trình xây dựng. Các dự án, công trình xây dựng đều chịu sự quản lý chung của cơ quan
Nhà nước có thẩm quyền. Hơn nữa, mỗi dự án, công trình xây dựng đều có những đặc

điểm riêng biệt. Vì thế, ở mỗi dự án phải có tổ chức, hội đồng quản lý hoạt động của
từng dự án, công trình xây dựng để việc thực hiện đạt hiệu quả.
Mặt khác, khi thực hiện các dự án, công trình xây dựng đã được cơ quan có thẩm
quyền phê duyệt, đòi hỏi phải thu hồi đất của chủ thể có quyền sử dụng đất để tiến
hành xây dựng. Nhưng việc thu hồi đất của những chủ thể sử dụng đất cũng còn gặp
nhiều khó khăn do việc bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi thu hồi đất của những
người có đất bị thu hồi với cơ quan có thẩm quyền không có sự thống nhất với nhau.
Do đó, cần phải có một tổ chức, một hội đồng đứng ra đảm nhiệm vai trò đại diện
cho cơ quan nhà nước có thẩm quyền đồng thời cũng là đại diện cho những người có
đất bị thu hồi. Hội đồng, tổ chức này là tiếng nói chung cho cơ quan nhà nước có thẩm
quyền và người có đất bị thu hồi. Và việc thành lập Hội đồng bồi thường, hỗ trợ và tái
định cư ở từng dự án, công trình xây dựng là cần thiết. Vì những nguyên nhân cụ thể
như sau:
Một là Hội đồng bồi thường, hỗ trợ và tái định cư phải có thẩm quyền nhất định
khi thực hiện nhiệm vụ của mình và chịu trách nhiệm về hoạt động của mình. Có khả
năng quản lý dự án theo thẩm quyền đã được cơ quan có thẩm quyền giao.
Hai là Hội đồng bồi thường, hỗ trợ và tái định cư là một tập thể bao gồm đại diện
cho cơ quan, ban ngành của nhà nước (các cơ quan có liên quan), đại diện chủ đầu tư
và đại diện những người có đất bị thu hồi. Vì vậy, Hội đồng bồi thường, hỗ trợ và tái
định phải thể hiện được ý chí chung của cơ quan có thẩm quyền, chủ đầu tư và những
người có đất bị thu hồi để đảm bảo quyền và lợi ích của Nhà nước, chủ đầu tư và
người có đất bị thu hồi.
Ba là Hội đồng bồi thường, hỗ trợ và tái định cư là tiếng nói chung cho Nhà
nước, chủ đầu tư và người có đất bị thu hồi trong việc bồi thường, hỗ trợ và tái định
cư. Vì hiện nay việc bồi thường, hỗ trợ và tái định cư đang gặp khó khăn trong vấn đề
bồi thường, hỗ trợ và tái định cư cho những người có đất bị thu hồi. Đó là do giữa cơ
quan có thẩm quyền, chủ đầu tư và người có đất bị thu hồi không thống nhất với nhau
được về việc bồi thường, hỗ trợ và tái định cư.
GVHD: Ts. Phan Trung Hiền

24

SVTH: Nguyễn Thanh Cao

Tổ chức và hoạt động của Hội đồng bồi thường, hỗ trợ và tái định cư

Luận văn

Bốn là Hội đồng bồi thường, hỗ trợ và tái định cư phải đảm bảo được việc thi
hành các quyết định của cơ quan có thẩm quyền. Vì Hội đồng bồi thường, hỗ trợ và tái
định cư thể hiện ý chí chung của Nhà nước, chủ đầu tư và những người có đất bị thu
hồi. Do đó, các quyết định của Hội đồng bồi thường, hỗ trợ và tái định cư cũng như
quyết định thu hồi đất của cơ quan cấp có thẩm quyền phải được chấp hành theo quy
định của pháp luật.
Năm là Hội đồng bồi thường, hỗ trợ và tái định cư làm việc tập thể và quyết định
theo đa số. Do đó, quyết định của Hội đồng bồi thường, hỗ trợ và tái định cư phải được
tất cả các thành viên của Hội đồng chấp thuận khi đó quyết định của Hội đồng phải
được người có đất bị thu hồi chấp hành. Vì những người có đất bị thu hồi đã cử người
đại diện tham gia Hội đồng bồi thường, hỗ trợ và tái định cư.
Tóm lại, hoạt động thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư hiện nay còn
gặp nhiều khó khăn. Điều này dẫn tới nhiều dự án không thể bàn giao đúng tiến độ đã
được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt. Bên cạnh việc bàn giao dự án không đúng
tiến độ, việc thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư không đạt được sự thống
nhất từ phía người có đất bị thu hồi với cơ quan nhà nước có thẩm quyền, khiến cho
việc khiếu nại cũng tăng cao mà dự án thì không thể triển khai thực hiện được, ảnh
hưởng đến sự phát triển chung của xã hội và ảnh hưởng đến tình hình chính trị, an
ninh xã hội tại nơi có dự án đã được phê duyệt.

CHƯƠNG 2

NHỮNG QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT VỀ TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG
CỦA HỘI ĐỒNG BỒI THƯỜNG, HỖ TRỢ VÀ TÁI ĐỊNH CƯ
  
GVHD: Ts. Phan Trung Hiền

25

SVTH: Nguyễn Thanh Cao

Tổ Chức Và Hoạt Động Của Hội Đồng Bồi Thường, Hỗ Trợ Và Tái Định Cư

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về