Vai Trò Của Người Bảo Vệ Quyền Và Lợi Ích Hợp Pháp Của Đương Sự Trong Tố Tụng Dân Sự

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (921.49 KB, 87 trang )

Vai trò của người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự trong tố tụng dân sự

TRƢỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA LUẬT
...…

LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP CỬ NHÂN LUẬT
KHÓA 33 (2007 - 2011)

Đề tài:

VAI TRÒ CỦA NGƢỜI BẢO VỆ QUYỀN VÀ LỢI ÍCH HỢP PHÁP
CỦA ĐƢƠNG SỰ TRONG TỐ TỤNG DÂN SỰ

Giảng viên hướng dẫn:
Trƣơng Thanh Hùng

Sinh viên thực hiện:
Nguyễn Minh Thơ
Mã số sinh viên: 5075224
Lớp: Luật thƣơng mại 3 - K33

Cần Thơ, tháng 4/2011
GVHD: Trƣơng Thanh Hùng

1

SVTH: Nguyễn Minh Thơ

Vai trò của người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự trong tố tụng dân sự

NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN HƢỚNG DẪN
…..o0o…..
........................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................

5. Phƣơng pháp nghiên cứu ...................................................................................... 2
6. Bố cục đề tài .......................................................................................................... 2
CHƢƠNG 1
LÝ LUẬN CHUNG VỀ NGƢỜI BẢO VỆ QUYỀN VÀ LỢI ÍCH HỢP PHÁP
CỦA ĐƢƠNG SỰ TRONG TỐ TỤNG DÂN SỰ
1.1. Lƣợc sử hình thành và phát triển chế định về ngƣời bảo vệ quyền và lợi ích
hợp pháp của đƣơng sự trong tố tụng dân sự.......................................................... 3
1.1.1. Giai đoạn trước năm 1945 ............................................................................ 3
1.1.2. Giai đoạn từ năm 1945 đến năm 1989 .......................................................... 4
1.1.3. Giai đoạn từ năm 1990 đến nay .................................................................... 5
1.2. Ngƣời bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đƣơng sự theo pháp luật hiện
hành ........................................................................................................................... 5
1.2.1. Khái niệm về quyền bảo vệ ............................................................................ 6
1.2.2. Khái niệm về người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự........... 6
1.2.3. Phân loại người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự ................ 7
1.2.4. Những trường hợp không được làm người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp
của đương sự ........................................................................................................... 10
1.3. Quyền và nghĩa vụ của ngƣời bảo vệ trong tố tụng dân sự ............................ 14
1.3.1. Quyền của người bảo vệ trong tố tụng dân sự ............................................ 14
1.3.2. Nghĩa vụ của người bảo vệ trong tố tụng dân sự ........................................ 17
1.4. Chức năng của ngƣời bảo vệ trong tố tụng dân sự ......................................... 19
1.5. Sự cần thiết của việc nghiên cứu về ngƣời bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp
của đƣơng sự trong tố tụng dân sự ........................................................................ 20
CHƢƠNG 2
VAI TRÒ CỦA NGƢỜI BẢO VỆ QUYỀN VÀ LỢI ÍCH HỢP PHÁP CỦA
ĐƢƠNG SỰ Ở CÁC GIAI ĐOẠN TỐ TỤNG TRONG TỐ TỤNG DÂN SỰ
2.1. Khái niệm chung về đƣơng sự ......................................................................... 21
2.1.1. Nguyên đơn trong vụ án dân sự .................................................................. 21
2.1.2. Bị đơn trong vụ án dân sự........................................................................... 22
GVHD: Trƣơng Thanh Hùng

4

SVTH: Nguyễn Minh Thơ

Vai trò của người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự trong tố tụng dân sự

2.1.3. Người có quyền và nghĩa vụ liên quan trong vụ án dân sự ........................ 22
2.2. Vai trò của ngƣời bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đƣơng sự ở giai đoạn
khởi kiện .................................................................................................................. 23
2.2.1. Khái niệm về khởi kiện................................................................................ 23
2.2.2. Tư vấn pháp lý cho đương sự về khởi kiện ................................................. 23
2.2.3. Người bảo vệ trong việc thu thập chứng cứ liên quan đến vụ án ............... 26
2.2.4. Người bảo vệ khởi kiện thay đương sự ....................................................... 28
2.3. Vai trò của ngƣời bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đƣơng sự ở giai đoạn
hòa giải .................................................................................................................... 29
2.3.1 Khái niệm về hòa giải................................................................................... 29
2.3.2. Người bảo vệ là người tham vấn luật cho đương sự ................................... 30
2.3.3. Tư vấn pháp lý cho đương sự về hòa giải ................................................... 30
2.4. Vai trò của ngƣời bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đƣơng sự tại phiên
tòa sơ thẩm .............................................................................................................. 31
2.4.1. Khái niệm về phiên tòa sơ thẩm .................................................................. 31
2.4.2. Tư cách của người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự tại phiên
tòa sơ thẩm............................................................................................................... 31
2.4.3. Người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự tham gia phiên tòa sơ
thẩm ......................................................................................................................... 32
2.5. Vai trò của ngƣời bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đƣơng sự tại phiên
tòa phúc thẩm ......................................................................................................... 37
2.5.1. Khái niệm về phiên tòa phúc thẩm .............................................................. 37

2.5.2. Người bảo vệ giúp đương sự trong việc kháng cáo ..................................... 37
2.6. Vai trò của ngƣời bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đƣơng sự trong việc
xét lại bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật ............................................... 42
2.6.1. Vai trò của người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự ở giai
đoạn giám đốc thẩm ................................................................................................. 43
2.6.2. Vai trò của người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự ở giai
đoạn tái đốc thẩm..................................................................................................... 44
CHƢƠNG 3
THỰC TRẠNG VỀ NGƢỜI BẢO VỆ QUYỀN VÀ LỢI ÍCH HỢP PHÁP CỦA
ĐƢƠNG SỰ TRONG TỐ TỤNG DÂN SỰ
3.1. Ngƣời bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đƣơng sự giai đoạn hiện nay
3.1.1. Thực trạng về người bảo vệ giai đoạn hiện nay .......................................... 47
3.1.1.1. Thực trạng về số lượng người bảo vệ giai đoạn hiện nay........................ 47
3.1.1.2. Thực trạng về chất lượng người bảo vệ giai đoạn hiện nay
3.1.1.3. Phẩm chất của người bảo vệ trong giai đoạn hiện nay ........................... 52
GVHD: Trƣơng Thanh Hùng

5

SVTH: Nguyễn Minh Thơ

Vai trò của người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự trong tố tụng dân sự

3.1.1.4. Nhiều vụ án chưa có người bảo vệ .......................................................... 54
3.1.1.5. Tiền thù lao của người bảo vệ ................................................................ 55
3.1.2. Thực trạng về người tiến hành tố tụng giai đoạn hiện nay ........................ 56
3.1.2.1. Người tiến hành tố tụng vi phạm thủ tục tố tụng ..................................... 56
3.1.2.2. Người tiến hành tố tụng sử dụng thiết bị liên lạc tại phiên tòa ................ 58
3.2. Một số vƣớng mắc về kỹ thuật lập pháp và hƣớng hoàn thiện về ngƣời bảo vệ

trong tố tụng dân sự................................................................................................ 60
3.2.1. Quyền của người bảo vệ hạn chế hơn đương sự ........................................ 60
3.2.2. Người bảo vệ trong việc thu thập chứng cứ ................................................ 61
3.2.3. Vai trò của người bảo vệ ở các giai đoạn tố tụng ........................................ 65
3.2.3.1. Người bảo vệ trong việc khởi kiện thay đương sự ................................... 65
3.2.3.2. Người bảo vệ tham gia vào việc hòa giải ................................................ 66
3.2.3.2. Người bảo vệ ở giai đoạn giám đốc thẩm, tái đốc thẩm .......................... 69
3.2.4. Chế định điều chỉnh về việc công dân Việt Nam làm người bảo vệ ............ 71
3.2.5. Vai trò của người bảo vệ tại phiên tòa ........................................................ 73
KẾT LUẬN ............................................................................................................. 75
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

GVHD: Trƣơng Thanh Hùng

6

SVTH: Nguyễn Minh Thơ

Vai trò của người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự trong tố tụng dân sự

LỜI NÓI ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trong xu thế đất nước đang trên đà phát triển và hội nhập vào sự phát triển chung
của nền kinh tế thế giới, thì những tranh chấp trong lĩnh vực dân sự phát sinh ngày
càng nhiều. Để đảm bảo việc giải quyết tranh chấp được nhanh chóng, công bằng, đảm
bảo được quyền lợi của các bên đương sự thì cần phải có sự giúp đỡ của người am
hiểu về pháp luật, theo quy định của Bộ luật tố tụng dân sự thì người am hiểu pháp luật
và có thể tham gia bảo vệ là “luật sư, công dân Việt Nam” 1. Việc pháp luật quy định
về việc người bảo vệ tham gia bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho đương sự đã tạo

điều kiện thuận lợi cho việc tham gia của người bảo vệ, cụ thể như: tham gia khởi
kiện, thu thập chứng cứ, tham gia tranh luận tại phiên tòa. Thông qua phát biểu của
Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng, Thủ tướng cho rằng “khi mà nhu cầu về bảo vệ quyền
lợi chính đáng của doanh nghiệp, người dân, nhu cầu về tư vấn, xây dựng pháp luật
đang ngày một tăng lên, việc chú trọng đến vai trò, vị trí cũng như tăng cường số
lượng, chất lượng đội ngũ luật sư cần được Chính phủ cũng như các cấp, ngành và
chính giới luật sư đặc biệt quan tâm” 2. Vai trò của người bảo vệ càng được khẳng
định. Trên thực tế, vai trò của người bảo vệ trong tố tụng dân sự khá mờ nhạt: do sự
nhận thức của người dân về người bảo vệ còn hạn chế, những tranh chấp trong lĩnh
vực dân sự chủ yếu liên quan đến quyền nhân thân và tài sản nên đa phần là các bên
đương sự tự hòa giải. Vai trò của người bảo vệ tại phiên tòa cũng chưa cao: người bảo
vệ tham gia phiên tòa để tranh luận, đối đáp, xác minh tính hợp pháp của chứng cứ và
đưa ra hướng giải quyết vụ án với Hội đồng xét xử còn phán quyết sau cùng thuộc về
Hội đồng xét xử, cho nên vai trò của người bảo vệ tại phiên tòa thường mang nhiều
tính hình thức. Người viết chọn đề tài “vai trò của người bảo vệ quyền và lợi ích hợp
pháp của đương sự trong luật tố tụng dân sự” để nghiên cứu, làm rõ vai trò của người
bảo vệ, để đưa ra hướng giải quyết một cách hợp lý.
2. Tình hình nghiên cứu
Vai trò của người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự trong tố tụng dân
sự là một đề tài có phạm vi nghiên cứu tương đối rộng, có nhiều điều để nghiên cứu.
Trên thực tế, việc nghiên cứu về người bảo vệ trong tố tụng dân sự chưa nhiều, việc
1

Bộ luật tố tụng dân sự năm 2004
VnEconomy: Số lượng luật sư Việt Nam vẫn còn quá ít!,
/>[truy cập ngày 20/2/2011]
2

GVHD: Trƣơng Thanh Hùng

7

SVTH: Nguyễn Minh Thơ

Vai trò của người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự trong tố tụng dân sự

nghiên cứu thường chỉ tập trung vào một đối tượng cụ thể được làm người bảo vệ
trong tố tụng dân sự (luật sư) với từng lĩnh vực nhất. Việc ít người nghiên cứu về
người bảo vệ trong tố tụng dân sự là do vai trò của người bảo vệ trọng tố tụng dân sự
còn mờ nhạt, chưa được sự quan tâm nhiều so với người bào chữa trong tố tụng hình
sự, dẫn đến việc nghiên cứu về người bảo vệ trong tố tụng dân sự còn tương đối ít.
3. Phạm vi nghiên cứu
Đề tài “vai trò của người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự trong tố
tụng dân sự” người viết tập trung nghiên cứu cơ sở lý luận, vai trò của người bảo vệ ở
các giai đoạn tố tụng, phân tích các quy định của pháp luật, làm rõ thực trạng, những
vướng mắc, để từ đó đưa ra hướng giải quyết để hoàn thiện về người bảo vệ quyền và
lợi ích hợp pháp của đương sự trong tố tụng dân sự.
4. Mục đích nghiên cứu
Người bảo vệ trong tố tụng dân sự là người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của
đương sự. Giúp đương sự trong việc khởi kiện, thu thập chứng cứ, tham gia tranh luận
tại phiên tòa. Mục đích của việc bảo vệ là nhằm xác minh tính hợp pháp của chứng cứ,
để đưa ra đề xuất với Hội đồng xét xử hướng giải quyết vụ án, để bảo vệ quyền và lợi
ích hợp pháp của đương sự. Nhưng vai trò của người bảo vệ tại phiên tòa còn mờ nhạt,
tiếng nói chưa có nhiều trọng lượng, quy định của pháp luật về người bảo vệ còn hạn
chế. Việc người viết chọn đề tài này nhằm phân tích, làm rõ vai trò của người bảo vệ
trong việc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự bị xâm phạm. Ngoài ra,
người viết còn muốn làm rõ nguyên nhân dẫn đến vai trò của người bảo vệ tại phiên
tòa còn thấp, để từ đó đưa ra hướng hoàn thiện.
5. Phƣơng pháp nghiên cứu

Việc nghiên cứu phải dựa vào nhiều phương pháp, ở đây người viết dựa trên cơ sở
phương pháp luận, phương pháp nghiên cứu, cụ thể là: phương pháp thống kê, phương
pháp so sánh, phương pháp phân tích luật viết, phương pháp chuyên gia.
6. Bố cục đề tài
Dựa vào phạm vi nghiên cứu, người viết cơ cấu đề tài ra làm ba chương:
Chương 1: lý luận chung về người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp trong tố tụng
dân sự.
Chương 2: vai trò của người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự ở các
giai đoạn tố tụng trong tố tụng dân sự.
Chương 3: Thực trạng về người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự
trong tố tụng dân sự.
GVHD: Trƣơng Thanh Hùng

8

SVTH: Nguyễn Minh Thơ

Vai trò của người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự trong tố tụng dân sự

CHƢƠNG 1
LÝ LUẬN CHUNG VỀ NGƢỜI BẢO VỆ QUYỀN VÀ LỢI ÍCH HỢP PHÁP
CỦA ĐƢƠNG SỰ TRONG TỐ TỤNG DÂN SỰ
Người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự trong tố tụng dân sự là một
chế định khá rộng, điều chỉnh nhiều nội dung về người bảo vệ. Trong phần lý luận
chung về người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự thì chế định về người
bảo vệ điều chỉnh những nội dung như: lịch sử hình thành và phát triển chế định người
bảo vệ, khái niệm về người bảo vệ, quyền và nghĩa vụ của người bảo vệ, những trường
hợp không được làm người bảo vệ, chức năng của người bảo vệ, sự cần thiết của việc
nghiên cứu về người bảo vệ. Việc nghiên cứu lý luận chung về người bảo vệ quyền và

lợi ích hợp pháp của đương sự sẽ làm rõ về người bảo vệ trong tố tụng dân sự.
1.1. Lƣợc sử hình thành và phát triển chế định về ngƣời bảo vệ quyền và lợi
ích hợp pháp của đƣơng sự trong tố tụng dân sự3
Người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự là một chế định khá quan
trọng trong tố tụng dân sự, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự là
người giúp đương sự về việc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp khi bị xâm phạm. Tuy
nhiên, vai trò của người bảo vệ không phải lúc nào cũng quan trọng và cũng được
tham gia bảo vệ cho đương sự, mà sự quan trọng ấy tùy thuộc vào từng giai đoạn phát
triển của đất nước và đặc biệt là lịch sử hình thành chế định người bảo vệ.
1.1.1. Giai đoạn trước năm 1945
Trước thời Pháp thuộc, do nền kinh tế phong kiến lạc hậu kém phát triển nên
pháp luật cũng chưa phát triển. Thời kỳ này các quan điểm tố tụng của Nhà nước
phong kiến chịu ảnh hưởng rất lớn của quan điểm nho giáo, ghi nhận cả những hủ tục,
tập quán lạc hậu như hạn chế quyền đi kiện của con cháu đối với ông bà, cha, mẹ, vợ
đối với chồng (Quốc triều hình luật), không cho mượn người đi kiện thay, nếu ai tự
tiện mượn người đi kiện thay thì người mượn và người đi kiện thay phải chịu hình phạt
như nhau, bị xử đánh roi, xích sắt khóa lại bắt làm phu phục dịch một tháng. Thời kỳ
này, việc xét xử do vua quan phong kiến tiến hành và không có sự tham gia của người
bảo vệ. Pháp luật rất nghiêm khắc đối với việc mượn người đi kiện thay, người nào
đứng ra kiện thay sẽ phải chịu hình phạt như người mượn đi kiện thay. Quy định
nghiêm khắc đã làm hạn chế đi sự phát triển của chế định người bảo vệ. Giai đoạn này
chế định người bảo vệ chưa phát triển và gần như không được công nhận.

3

Trường Đại học Luật Hà Nội (2006): Giáo trình luật tố tụng dân sự Việt Nam, Nxb. Tư pháp, tr. 20-27

GVHD: Trƣơng Thanh Hùng

9

SVTH: Nguyễn Minh Thơ

Vai trò của người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự trong tố tụng dân sự

Thời kỳ Pháp thuộc, tổ chức bộ máy tư pháp ở nước ta rất phức tạp. Sau khi xâm
lược Nam kỳ, ngày 26/11/1876 người Pháp ban hành chế định về việc biện hộ cho
người Pháp và người Việt Nam mang quốc tịch Pháp. Tiếp đó, Pháp ban hành Sắc lệnh
ngày 30/1/1911 cho người Việt Nam không có quốc tịch Pháp được làm luật sư và Sắc
lệnh cuối cùng của người Pháp về luật sư là Sắc lệnh ngày 25/5/1930 về tổ chức luật
sư đoàn ở Hà Nội, Sài Gòn, Đà Nẵng. Sắc lệnh này đã mở rộng cho luật sư không chỉ
biện hộ ở Tòa án Pháp mà cả trước tòa Nam án, không chỉ bào chữa cho người có quốc
tịch Pháp mà cả người không có quốc tịch Pháp. Thời kỳ này chế định về người bảo vệ
đã xuất hiện và bước đầu có sự phát triển, các văn bản điều chỉnh về người bảo vệ dần
xuất hiện điển hình cho sự xuất hiện đó là các văn bản điều chỉnh về luật sư ra đời.
Lúc này người bảo vệ không còn bị hạn chế và cấm đoán như thời phong kiến, người
bảo vệ giờ đã được đứng ra bảo vệ mà không còn phải lo sẽ chịu hình phạt như thời
phong kiến nữa. Nhưng sự xuất hiện của chế định người bảo vệ ở thời kỳ này nhằm
mục đích bảo vệ cho người Pháp và tay sai của Pháp là chủ yếu. Giai đoạn này được
xem là giai đoạn tiền đề cho sự xuất hiện nhiều chế định về người bảo vệ ra đời.
1.1.2. Giai đoạn từ năm 1945 đến năm 1989
Cách mạng tháng Tám thành công đã mở ra trang sử mới cho lịch sử dân tộc, lập
ra Nhà nước Việt Nam dân chủ Cộng hòa. Từ khi thành lập nhà nước ta đã ban hành
rất nhiều văn bản pháp luật, trong đó nhiều văn bản pháp luật điều chỉnh về người bảo
vệ điển hình như: Sắc lệnh 46 ngày 10/10/1945 quy đinh tổ chức các đoàn luật sư, Sắc
lệnh số 144/ ngày 22/12/1949 mở rộng quyền bào chữa cho các đương sự. Sau khi
thành lập, Nhà nước ta đã ban hành ra nhiều văn bản pháp luật điều chỉnh về người
bảo vệ. Giai đoạn này vai trò của người bảo vệ đã có bước phát triển, nếu như giai
đoạn trước chế định về người bảo vệ ra đời do người Pháp ban hành và chỉ điều chỉnh

cho người Pháp là chủ yếu, giai đoạn này những văn bản điều chỉnh về người bảo vệ
do chính Nhà nước Việt Nam ban hành và nhằm mục đích phục vụ cho người dân Việt
Nam. Lúc này người bảo vệ chỉ cần được đương sự nhờ và được ông Chánh án chấp
nhận thì đương nhiên trở thành người bảo vệ. Giai đoạn này vai trò của người bảo vệ
đã có bước phát triển và khẳng định được sự ảnh hưởng, đặc biệt có thêm sự xuất hiện
của một tầng lớp mới được làm người bảo vệ đó là “công dân Việt Nam”.
Năm 1954, cuộc kháng chiến chống Pháp của nhân dân ta thắng lợi, miền Bắc
hoàn toàn giải phóng, miền Nam vẫn bị đặt dưới sự thống trị của đế quốc Mỹ và chính
quyền bù nhìn Sài Gòn cho đến năm 1975. Sau khi đất nước thống nhất, Nhà nước đã
ban hành nhiều văn bản pháp luật thuộc mọi lĩnh vực trong đó có nhiều văn bản quy
định về người bảo vệ mà tiêu biểu: Pháp lệnh tổ chức luật sư ngày 18 tháng 12 năm
1987, Pháp lệnh thủ tục giải quyết các vụ án dân sự năm 1989. Theo quy định khoản 1
GVHD: Trƣơng Thanh Hùng

10

SVTH: Nguyễn Minh Thơ

Vai trò của người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự trong tố tụng dân sự

Điều 24 Pháp lệnh thủ tục giải quyết các vụ án dân sư năm 1989 quy định về người
bảo vệ quyền lợi của đương sự “đương sự có thể nhờ luật sư, bào chữa viên nhân dân
hoặc người khác được Tòa án chấp nhận bảo vệ quyền lợi cho mình”. Giai đoạn này
chế định về người bảo vệ không chỉ phát triển nhanh về số lượng văn bản ra đời mà
còn phát triển nhanh cả về số lượng người bảo vệ với sự có mặt của nhiều tầng lớp:
luật sư, bào chữa viên nhân dân, công dân Việt Nam. Giai đoạn này có nhiều chế định
điều chỉnh về người bảo vệ, góp phần khẳng định tầm quan trọng của người bảo vệ.
1.1.3. Giai đoạn từ năm 1990 đến nay
Chế định về người bảo vệ giai đoạn hiện nay ngày càng phát triển và hoàn thiện

hơn, thể hiện rõ nhất là sự xuất hiện Bộ luật tố tụng dân sự dân sự năm 2004 thay thế
cho Pháp lệnh thủ tục giải quyết các vụ án dân sự năm 1989, Luật luật sư năm 2006
thay thế cho Pháp lệnh luật sư năm 2001. Giai đoạn này đánh dấu sự hoàn thiện của
thống nhất của hệ thống pháp luật cụ thể là sự hoàn thiện về chế định về người bảo vệ.
Tóm lại, chế định về người bảo vệ phát triển qua từng thời kỳ, nếu ở giai đoạn
trước năm 1945 chế định về người bảo vệ thời phong kiến hầu như không có và không
phát triển, đến thời Pháp thuộc chế định người bảo vệ đã bắt đầu xuất hiện điển hình
cho sự xuất hiện đó là chế định về luật sư ra đời, sự ra đời của những chế định đó cũng
nhằm mục đích bảo vệ cho người Pháp và tay sai. Đến giai đoạn năm 1945 đến năm
1989, giai đoạn này chế định về người bảo vệ do chính Nhà nước Việt Nam ban hành
đã xuất hiện và bắt đầu phát triển. Giai đoạn này có khá nhiều chế định về người bảo
vệ ra đời, làm cho vai trò của người bảo vệ được nâng lên so với giai đoạn trước năm
1945, nếu như trước năm 1945 chế định về người bảo vệ chỉ có luật sư thì giai đoạn
này có luật sư, bào chữa viên nhân dân, công dân Việt Nam, không những tăng về số
lượng mà vai trò của người bảo vệ cũng được nâng lên, nếu như trước giai đoạn 1945
vai trò của người bảo vệ chủ yếu bảo vệ cho người Pháp và tay sai Pháp thì giai đoạn
này vai trò của người bảo vệ là bảo vệ cho mọi tầng lớp trong xã hội Việt Nam. Đến
giai đoạn 1990 đến nay thì chế định về người bảo vệ đã hoàn thiện với sự ra đời của
Bộ luật tố tụng dân sự 2004, Luật luật sư 2006. Người bảo vệ cũng hoàn thiện hơn thể
hiện qua đối tượng tham gia bảo vệ chỉ còn luật sư và công dân Việt Nam.
1.2. Ngƣời bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đƣơng sự theo luật hiện hành
Người bảo vệ trong tố tụng dân sự được hiểu là người đứng ra bảo vệ quyền nhân
thân và tài sản của đương sự khi được đương sự nhờ. Khác với người bào chữa trong
tố tụng hình sự, người bào chữa trong tố tụng hình sự tham gia bào chữa để gỡ tội,
buộc tội cho bị can, bị cáo, người có quyền và nghĩa vụ liên quan. Do vậy, để thấy vai
trò quan trọng của người bảo vệ, trước tiên phải có sự hiểu biết về người bảo vệ.
GVHD: Trƣơng Thanh Hùng

11

SVTH: Nguyễn Minh Thơ

Vai trò của người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự trong tố tụng dân sự

1.2.1. Khái niệm về quyền bảo vệ
Theo từ điển tiếng Việt định nghĩa “quyền”4 nghĩa là đều được hưởng của người
dân trong một nước, còn “bảo vệ”5 nghĩa là che chở, giữ gìn. Khi “quyền” và “bảo
vệ” được ghép lại với nhau sẽ được hiểu là: mọi người dân trong một nước đều được
hưởng sự che chở, giữ gìn của Nhà nước. Nước ta theo chế độ xã hội chủ nghĩa cho
nên “quyền bảo vệ” là một quyền rất cơ bản và quan trọng trong pháp luật Việt Nam.
Mọi người đều có “quyền bảo vệ” khi quyền lợi của mình bị xâm phạm và “quyền bảo
vệ” được Nhà nước bảo vệ thực hiện bằng quy định của pháp luật, được quy định tại
Điều 9 Bộ luật tố tụng dân sự “bảo đảm quyền bảo vệ của đương sự”.
1.2.2. Khái niệm về người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự
Người bảo vệ trong tố tụng dân sự là người được đương sự nhờ để bảo vệ quyền
và lợi ích hợp pháp khi quyền lợi bị xâm phạm. Người được đương sự nhờ bảo vệ có
thể là luật sư hoặc là công dân Việt Nam. Người bảo vệ muốn được tham gia với tư
cách là người bảo vệ thì phải được Tòa án chấp nhận cho làm người bảo vệ thể hiện
qua giấy chứng nhận của Tòa án hoặc giấy xác nhận của Uỷ ban nhân dân nơi người
đó cư trú. Người bảo vệ khi được đương sự nhờ bảo vệ thì cần hội đủ điều kiện của
người bảo vệ do pháp luật quy định, được Tòa án chấp nhận thì có thể trở thành người
bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự. Người bảo vệ quyền và lợi ích của
đương sự tham gia tố tụng song song cùng với đương sự, không bị ràng buộc bởi việc
thực hiện các quyền và nghĩa vụ tố tụng của đương sự. Người bảo vệ quyền và lợi ích
hợp pháp của đương sự tham gia bảo vệ chủ yếu là: giúp đương sự về mặt pháp lý,
tham gia tranh luận tại phiên tòa. Người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương
sự có vai trò quan trọng đối với đương sự trong việc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp
của đương sự bị xâm phạm, cho nên pháp luật đã có quy định cụ thể về người bảo vệ
quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự “người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của

đương sự là người được đương sự nhờ và được Tòa án chấp nhận để tham gia tố tụng
bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự” 6. Theo quy định này thì người bảo vệ
được đương sự nhờ và được Tòa án chấp nhận thì có thể trở thành người bảo vệ quyền
và lợi ích hợp pháp của đương sự. Đối với trường hợp người bào chữa trong tố tụng
hình sự, nếu được làm người bào chữa cho bị can, bị cáo thì cũng phải được đương sự
nhờ và được Tòa án chấp nhận thì mới có thể làm người bào chữa. Việc quy định về
điều kiện được làm người bào chữa trong tố tụng hình sự tương đối giống điều kiện
làm người bảo vệ trong tố tụng dân sự, chỉ có điều là trong một số trường hợp cụ thể
mà bị can, bị cáo, không có khả năng thuê người bào chữa, thì Tòa án sẽ chỉ định
4

Nguyễn Văn Xô: Từ điển tiếng Việt, Nxb. Thanh niên, tái bản lần v, tr. 365
Nguyễn Văn Xô: Từ điển tiếng Việt, Nxb. Thanh niên, tái bản lần v, tr. 28
6
Điều 63 Bộ luật tố tụng dân sự năm 2004
5

GVHD: Trƣơng Thanh Hùng

12

SVTH: Nguyễn Minh Thơ

Vai trò của người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự trong tố tụng dân sự

người bào chữa cho bị can, bị cáo. Theo người viết, đây là một điểm hay trong tố tụng
hình sự mà trong tố tụng dân sự chưa làm được. Chức năng cũng khác, người bào chữa
tham gia vào hoạt động tố tụng nhằm mục mục đích là gỡ tội và buộc tội, góp phần
làm giảm nhẹ hình phạt cho bị can, bị cáo, người có quyền lợi liên quan đến vụ án còn

đối với người bảo vệ trong tố tụng dân sự thì việc tham gia của người bảo vệ là nhằm
giúp đương sự bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp bị xâm phạm.
1.2.3. Phân loại người bảo vệ quyền và lợi hợp pháp của đương sự
Người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự là người được đương sự
nhờ làm người bảo vệ. Theo quy định pháp luật thì người được làm người bảo vệ có
thể là “luật sư, công dân Việt Nam”7. Những người này tham gia tố tụng khi đã đủ tiêu
chuẩn và điều kiện làm người bảo vệ, việc tham gia bảo vệ của những người này phải
phù hợp với quy định của pháp luật “luật sư tham gia tố tụng theo quy định của pháp
luật về luật sư; công dân Việt Nam có năng lực hành vi dân sự đầy đủ, chưa bị kết án
hoặc bị kết án nhưng đã xóa án tích, không thuộc trường hợp đang bị áp dụng biện
pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở chữa bệnh, cơ sở giáo dục và quản chế hành
chính, không phải là cán bộ, công chức trong các ngành Tòa án, Kiểm sát, Công an”.
Luật sƣ: khi nói đến danh từ “luật sư” là nói đến những người am hiểu pháp
luật, rành về luật pháp. Luật sư là người hành nghề luật mà công việc chính là tư vấn
pháp lý và tham gia tố tụng khi được đương sự nhờ. Theo quy định tại Điều 2 Luật luật
sư 2006 “luật sư là người có đủ tiêu chuẩn, điều kiện hành nghề theo quy định của
luật này, thực hiện dịch vụ pháp lý theo yêu cầu của cá nhân, cơ quan, tổ chức (sau
đây gọi chung là khách hàng)”. Theo quy định tại Điều 10 Luật luật sư thì tiêu chuẩn
để trở thành một luật sư là “công dân Việt Nam trung thành với Tổ quốc, tuân thủ
Hiến pháp và pháp luật, có phẩm chất đạo đức tốt, có bằng cử nhân luật, đã được đào
tạo nghề luật sư, đã qua thời gian tập sự hành nghề luật sư, có sức khỏe bảo đảm
hành nghề luật sư thì có thể trở thành luật sư”. Ngoài ra còn phải hội đủ điều kiện quy
định tại Điều 11 Luật luật sư “người có đủ tiêu chuẩn quy định tại điều 10 của Luật
này muốn được hành nghề luật sư phải có Chứng chỉ hành nghề luật sư và gia nhập
một Đoàn luật sư”. Từ những tiêu chuẩn, điều kiện để trở thành luật sư, người viết
khái quát chung về luật sư “luật sư là người có phẩm chất đạo đức tốt, trung thành với
Tổ quốc, tuân thủ Hiến pháp và pháp luật, có sức khỏe tốt, được đào tạo một cách
chuyên nghiệp và có chứng chỉ hành nghề được cấp theo quy định của pháp luật”.
Theo quy định tại Điều 10, Điều 11 Luật luật sư thì việc một người trở thành luật sư
tương đối khó do có khá nhiều tiêu chuẩn, điều kiện.

7

Điều 63 Bộ luật tố tụng dân sự năm 2004

GVHD: Trƣơng Thanh Hùng

13

SVTH: Nguyễn Minh Thơ

Vai trò của người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự trong tố tụng dân sự

Tiêu chuẩn để trở thành luật sư theo quy định tại Điều 10 Luật luật sư. “Công
dân trung thành với Tổ quốc” được hiểu là không phản bội Tổ quốc, không có tư
tưởng phản động, không có tiền án về tội phản bội Tổ quốc. Ngoài ra, trung thành với
Tổ quốc, thực hiện nghĩa vụ với Tổ quốc như: lên đường nhập ngũ, thực hiện nghĩa vụ
quân sự khi đến tuổi quy định. “Tuân thủ Hiến pháp và pháp luật” nghĩa là phải chấp
hành tốt những quy định mà pháp luật ban hành không được làm trái lại với quy định
của Hiến pháp và pháp luật. Ngoài ra, luật sư còn phải trải qua thời gian học tập lâu
dài, được đào tạo chuyên nghiệp để có được bằng cử nhân luật, sau khi có bằng cử
nhân thì phải trải qua một khoản thời gian tập sự, thực tế cho đến khi được cấp Chứng
chỉ hành nghề luật sư và gia nhập một Đoàn luật sư theo quy định tại Điều 11 Luật luật
sư thì mới trở thành luật sư. Ngoài những tiêu chuẩn, điều kiện để trở thành luật sư tại
Điều 10, Điều 11 Luật luật sư thì còn tiêu chuẩn khá quan trọng để trở thành luật sư là
chưa bị kết án. Theo quy định của pháp luật tiêu chuẩn để trở thành luật sư là người đó
phải có phẩm chất đạo đức tốt. Người có phẩm chất đạo đức tốt là người chưa bị kết
án, không bị quản chế và các điều kiện khác về đạo đức thì có thể trở thành luật sư. Do
đó, trong tiêu chuẩn luật sư nên đề cập đến việc một người có tiền án, tiền sự không

được làm luật sư sẽ hợp lý hơn, bởi luật sư là người đứng ra bào chữa cho bị can, bị
cáo hay đứng ra bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự tại phiên tòa mà Tòa
án là nơi nhân danh Nhà nước, thực thi quyền lực Nhà nước, mà để một người đã có
tiền án tiền sự đứng ra làm luật sư bảo vệ tại phiên tòa sẽ làm mất đi sự tôn nghiêm
của Tòa án. Tóm lại, một người muốn trở thành luật sư thì phải hội tụ đủ hai điều kiện
quy định tại Điều 10, Điều 11 Luật luật sư và phải chưa bị kết án.
Công dân Việt Nam: theo quy định của pháp luật thì “công dân nước Cộng hòa
xã hội chủ nghĩa Việt Nam là người có quốc tịch Việt Nam” 8. Một người khi đã là
công dân Việt Nam mà muốn trở thành người bảo vệ theo pháp luật thì phải hộ đủ điều
kiện “công dân Việt Nam có năng lực hành vi dân sự đầy đủ, chưa bị kết án hoặc bị
kết án nhưng đã xóa án tích, không thuộc trường hợp đang bị áp dụng biện pháp xử lý
hành chính đưa vào cơ sở chữa bệnh, cơ sở giáo dục và quản chế hành chính, không
phải là cán bộ, công chức trong các ngành Tòa án, Kiểm sát, Công an”9. Theo quy
định này muốn trở thành người bảo vệ thì phải đủ tiêu chuẩn để trở thành người bảo
vệ. Công dân Việt Nam có năng lực hành vi dân sự đầy đủ là “bằng khả năng của
mình xác lập thực hiện các quyền và nghĩa vụ dân sự” 10. Người được xem là có năng
lực hành vi dân sự là người bằng khả năng của mình có thể thực hiện các giao dịch liên
quan đến tài sản có giá trị lớn. Để có thể thực hiện các giao dịch liên quan đến tài sản
8

Điều 49 Hiến pháp năm 1992
Điều 63 Bộ luật tố tụng dân sự năm 2004
10
Điều 17 Bộ luật dân sự năm 2005
9

GVHD: Trƣơng Thanh Hùng

14

SVTH: Nguyễn Minh Thơ

Vai trò của người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự trong tố tụng dân sự

có giá trị lớn thì người đó phải từ mười tám tuổi trở lên và không mất các bệnh mà
không thể nhận thức hoặc làm chủ hành vi của mình. Nếu hội tụ những điều kiện trên
thì được xem là người có năng lực hành vi dân sự đầy đủ. Công dân Việt Nam “chưa
bị kết án hoặc bị kết án nhưng đã xóa án tích”. Chưa bị kết án được hiểu đơn giản là
chưa bị bất cứ bản án kết tội nào của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật, người chưa bị
kết án đương nhiên sẽ được hiểu là đã bị kết án về một tội danh nào đó do hành vi trái
pháp luật của người đó gây ra, bị hình phạt tù và đã chấp hành xong hình phạt tù, kể từ
khi chấp hành xong hình phạt tù cho không có tội và không có một vết nhơ nào trong
lý lịch. Bị kết án nhưng đã xóa án tích đến ngày được xóa án tích mà người đó không
phạm một tội mới thì được coi như là người chưa bị kết án. Thời hạn xóa án tích được
quy định trong Bộ luật hình sự được xác định như sau: một năm trong trường hợp bị
phạt cảnh, phạt tiền, cải tạo không giam giữ hoặc phạt tù nhưng được hưởng án treo;
ba năm trong trong trường hợp hình phạt là tù đến ba năm; năm năm trong trường hợp
hình phạt là tù từ trên ba năm đến mười lăm năm; bảy năm trong trường hợp hình phạt
tù từ trên mười lăm năm11. Khi đã được xóa án tích như thời hạn quy định trên thì
công dân Việt Nam được làm người bảo vệ. Công dân Việt Nam “không thuộc trường
hợp đang bị áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở chữa bệnh, cơ sở giáo
dục và quản chế hành chính”. Biện pháp xử phạt vi phạm hành chính đưa vào cơ sở
chữa bệnh là biện pháp áp dụng đối với người phạm tội nguy hiểm cho xã hội mà bản
thân không làm chủ được hành vi của mình thì Tòa án áp dụng biện pháp đưa vào cơ
sở chữa bệnh để điều trị. Đưa vào cơ sở giáo dục là biện pháp áp dụng đối với người
phạm tội nhưng tội ít nghiêm trọng hoặc đối với người chưa thành niên phạm tội
nhưng chưa đủ tuổi áp dụng các biện pháp xử lý hình sự thì được đưa vào trường giáo
dục. Quản chế là việc một người bị kết án phạt tù nhưng được tại ngoại, phải cư trú
làm ăn sinh sống và cải tạo ở một địa phương nhất định cho đến khi không còn áp

dụng biện pháp quản chế. Công dân Việt Nam “không phải là cán bộ, công chức trong
các ngành Tòa án, Kiểm sát, Công an”. Cán bộ, công chức trong các ngành Tòa án,
Kiểm sát, Công an là những người đang công tác trong các ngành, lĩnh vực thuộc cơ
quan Nhà nước thay mặt Nhà nước quản lý xã hội và thực thi quyền lực Nhà nước cho
nên việc tham gia của những người này với tư cách người bảo vệ dễ dẫn ảnh hưởng
đến công việc đang làm và dẫn đến tiêu cực trong quá trình giải quyết vụ án. Công dân
Việt Nam không vi phạm một trong những tiêu chí trên thì đương nhiên được làm
người bảo vệ theo quy định của pháp luật. Để một người có thể trở thành người bảo vệ
với tư cách là luật sư hay công dân Việt Nam, thì phải hội tụ đủ những điều kiện, tiêu
chí do pháp luật quy định riêng đối với từng đối tượng. Đối với luật sư là phải hội tụ
đủ điều kiện quy định tại Điều 10, Điều 11 Luật luật sư và chưa bị kết án, còn đối với
11

Điều 64 Bộ luật hình sự năm 1999

GVHD: Trƣơng Thanh Hùng

15

SVTH: Nguyễn Minh Thơ

Vai trò của người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự trong tố tụng dân sự

công dân Việt Nam thì phải hội tụ đủ điều kiện quy định tại 2 Điều 63 Bộ luật tố tụng
dân sự thì có thể trở thành người bảo vệ.
1.2.4. Những trường hợp không được làm người bảo vệ quyền và lợi ích hợp
pháp của đương sự
Luật sƣ là người hội tụ đủ điều kiện quy định tại Điều 10, Điều 11 Luật luật sư
được đào tạo ra để bảo vệ công lý, góp phần phát triển kinh và xây dựng xã hội công

bằng. Tuy nhiên, khi luật sư vi phạm những quy định của Luật luật sư thì sẽ không còn
được công nhận là luật sư và sẽ không được tham gia bảo vệ với tư cách là luật sư bảo
vệ. Những trường hợp luật sư không được làm người bảo vệ khi không còn đủ tiêu
chuẩn quy định tại Điều 10 Luật luật sư “Công dân Việt Nam trung thành với Tổ quốc,
tuân thủ Hiến pháp và pháp luật, có phẩm chất đạo đức tốt, có bằng cử nhân luật, đã
được đào tạo nghề luật sư, đã qua thời gian tập sự hành nghề luật sư, có sức khỏe bảo
đảm hành nghề luật sư thì có thể trở thành luật sư”. Theo quy định này thì “công dân
Việt Nam trung thành với Tổ quốc” trước tiên là công dân phải sống tốt, sống có trách
nhiệm với đất nước bằng việc tham gia nghĩa vụ quân sự, tham gia chiến đấu khi đất
nước có chiến tranh nhưng có nhiều luật sư lại không làm thế mà sử dụng vốn hiểu
biết của mình về pháp luật để truyền bá tư tưởng xấu nhằm chống phá Nhà nước xã hội
chủ nghĩa Việt Nam, ví dụ12: trường hợp của luật sư Lê Công Định, đây là một người
có hiểu biết rộng về pháp luật có ước mơ mở trường Đại học luật tư thục nhưng lại có
những hoạt động tuyên truyền chống phá Nhà nước Việt Nam. Trường hợp này thì sẽ
không được làm người bảo vệ theo quy định của pháp luật. Vi phạm quy định của
Hiến pháp và pháp luật mà việc quy phạm đó dẫn đến việc luật sư bị kết án, mà theo
quy định của pháp luật khi luật sư bị kết án đồng nghĩa với việc luật sư sẽ không được
làm luật sư và sẽ không được tham gia bảo vệ. Phẩm chất đạo đức đối với luật sư luôn
được xem trọng bởi luật sư là người đứng ra bảo vệ tính mạng, tài sản cho người khác
cho nên việc luật sư có phẩm chất đạo đức tốt là tiêu chí hàng đầu trong việc hành
nghề luật sư. Cho nên khi phẩm chất đạo đức của luật sư xuống cấp hay có những biểu
hiện cho thấy luật sư đã không khách quan, trung thực khi tham gia bảo vệ như: nhận
hối lộ, khi bị phát hiện lập tức luật sư sẽ bị rút thẻ hành nghề do nhân cách đạo đức
không tốt hay nói chính xác là không còn đủ tiêu chuẩn làm luật sư bảo vệ theo quy
định tại Điều 10 Luật luật sư. Ngoài ra còn một số yếu tố như: sức khỏe không còn
đảm bảo, bằng cấp cử nhân của luật sư có vấn đề thì có thể không làm luật sư bảo vệ
theo quy định của pháp luật. Qua những phân tích trên cho thấy khi luật sư không còn
đủ tiêu chuẩn quy định tại Điều 10 Luật luật sư thì sẽ không được làm người bảo vệ
12

Hải Phong- Tùng Nguyên: cơ quan an ninh điều tra: Lê Công Định thừa nhận chống phá nhà nước,
[truy cập 20/3/2011]

GVHD: Trƣơng Thanh Hùng

16

SVTH: Nguyễn Minh Thơ

Vai trò của người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự trong tố tụng dân sự

với tư cách là luật sư bảo vệ. Luật sư thuộc một trong những trường hợp quy định tại
khoản 1 Điều 18 Luật luật sư thì sẽ không được làm luật sư bảo vệ. Theo quy định trên
thì người “không còn cư trú tại Việt Nam” thể hiện qua việc người đó không còn định
cư ở Việt Nam, làm ăn sinh sống tại Việt Nam thì dù cho người đó còn quốc tịch Việt
Nam vẫn không được làm luật sư bảo vệ theo quy định của pháp luật Việt Nam. Khi
luật sư đã vi phạm quy định của Đoàn luật sư nơi đang công tác mà quy phạm đó dẫn
đến việc luật sư bị kỷ luật và bị xóa tên khỏi danh sách của Đoàn luật sư. Khi bị xóa
tên khỏi Đoàn luật sư thì đương nhiên người đó không còn được làm luật sư và khi
không còn được làm luật sư thì đương nhiên sẽ không được tham gia bảo vệ với tư
cách là luật sư. Luật sư bị tước Chứng chỉ hành nghề luật sư. Chứng chỉ hành nghề là
tấm thẻ chứng minh ngành nghề của luật sư, dùng làm căn cứ xuất trình khi luật sư
tham gia bảo vệ cho đương sự và cũng là căn cứ để xác minh tư cách luật sư với đương
sự. Do đó khi luật sư bị tước Chứng chỉ hành nghề đồng nghĩa là luật sư đã không còn
được hành nghề luật sư mà khi không được hành nghề luật sư đồng nghĩa với việc luật
sư sẽ không được tham gia bảo vệ với tư cách là luật sư. Luật sư bị kết án và bản án đã
có hiệu lực pháp luật. Trường hợp luật sư bị kết án và bản án có hiệu lực pháp luật
nghĩa là luật sư có hành vi vi phạm pháp luật mà hành vi đó gây ra hậu quả nghiêm
trọng đã chịu sự chế tài của pháp luật bằng hình phạt tù của Tòa án. Như vậy, khi bản

án có hiệu lực thì đồng nghĩa là luật sư đã bị tước quyền công dân không còn được
hưởng quyền lợi mà Nhà nước trao cho như một công dân bình thường, khi quyền
công dân đã không còn thì quyền làm luật sư bảo vệ cũng đương nhiên chấm dứt. Tóm
lại, khi đã không còn đủ tiêu chuẩn quy định tại Điều 10 Luật luật sư và khoản 1 Điều
18 Luật luật sư thì luật sư sẽ không được làm người bảo vệ.
Công dân Việt Nam “chưa có năng lực hành vi dân sự đầy đủ, đang bị kế án và
đang bị áp dụng các biện pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở chữa bệnh, cơ sở giáo
dục và quản chế hành chính”. Người chưa có năng lực hành vi dân sự đầy đủ là người
“từ đủ sáu tuổi đến đến dưới mười tám tuổi, người bị hạn chế năng lực hành vi”. Đây
là những người bằng khả năng của mình không thể thực hiện các quyền và nghĩa vụ
của mình một cách độc lập hay nói đúng hơn là khi thực hiện quyền và nghĩa vụ phải
thông qua người đại diện hay người giám hộ nên những người này không thể làm
người bảo vệ. Người đang bị kết án là người đang bị Tòa án tuyên về một tội nào đó
do hành vi trái pháp luật và đang chấp hành bản án theo quy định của pháp luật.
Những người này không thể được tham gia làm người bảo vệ bởi lúc này các quyền
mà Nhà nước trao cho họ đều đã bị tước hết do hành vi trái pháp luật gây ra kể cả
quyền bảo vệ cho nên người bị kết án thì đương nhiên sẽ không được làm người bảo
vệ. Trường hợp người đó phạm một tội rất nghiêm trọng thì quyền được làm người bảo
vệ cũng mất luôn bởi hành vi trái pháp luật gây ra. Người đang bị áp dụng các biện
GVHD: Trƣơng Thanh Hùng

17

SVTH: Nguyễn Minh Thơ

Vai trò của người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự trong tố tụng dân sự

pháp xử lý hành chính đưa vào trường giáo dục, đưa vào cơ sở chữa bệnh và quản chế
hành chính những người này không được làm người bảo vệ bởi đang áp dụng các hình

phạt của Nhà nước do hành vi trái pháp luật gây ra. Đối với người bị áp dụng biện
pháp đưa vào trường giáo dục đây là những người có hành vi trái pháp luật nhưng
hành vi đó ảnh hưởng không lớn đến xã hội và cũng đa số là những người chưa thành
niên nên biện pháp đưa vào trường giáo dục nhằm giáo dục họ trở nên tốt hơn. Người
bị đưa vào cơ sở chữa bệnh đây là những người đã có hành vi trái pháp luật nhưng
không làm chủ được hành vi của bản thân và không nhận thức được mình đang làm gì
thì Tòa án sẽ áp dụng biện pháp đưa họ vào cơ sở chữa bệnh. Người bị quản chế hành
chính là người có hành vi trái pháp luật nhưng hành vi không nghiêm trọng và người
này có nhân thân tốt chưa từng có tiền án tiền sư nên chỉ áp dụng biện pháp quản chế
cấm họ rời khỏi nơi đang cứ trú. Đối với những người này việc làm người bảo vệ với
tư cách là công dân Việt Nam là không được bởi họ đều đang chịu sự quản lý giám sát
của Nhà nước cho nên họ mất quyền tham gia bảo vệ cho người khác.
Người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự tham gia bảo vệ cho nhiều
đương sự trong cùng một vụ án mà quyền và lợi ích hợp pháp của những người này
đối lập nhau. Theo quy định của pháp luật “người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp
của đương sự có thể bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của nhiều đương sự trong cùng
một vụ án, nếu quyền và lợi ích hợp pháp của những người này không đối lập nhau”13.
Người bảo vệ có thể bảo vệ cho nhiều đương sự trong cùng vụ án nếu quyền và lợi ích
của những người này không đối lập nhau nhưng pháp luật không quy định là người
bảo vệ không được quyền bảo vệ cho nhiều đương sự trong cùng một vụ án khi quyền
và lợi ích của những người này đối lập nhau mà pháp luật chỉ quy định là người bảo vệ
được quyền bảo vệ cho nhiều đương sự nếu quyền và nghĩa vụ của những người này
không đối lập nhau. Theo quy định trên thì việc người bảo vệ tham gia bảo vệ cho
nhiều người mà quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự trong vụ án lại đối lập nhau
vẫn có thể xảy ra bởi quy định của điều luật chưa rõ ràng thể hiện qua từ “nếu”, nếu
quyền và lợi ích hợp pháp của những người này không đối lập. Quy định như vậy là
chưa hợp lý và khách quan bởi người bảo vệ rất dễ lợi dụng quy định của pháp luật mà
bảo vệ cho nhiều người trong cùng vụ án mà quyền lợi của những người này đối lập
nhau. Tóm lai, dù pháp luật quy định chưa rõ nhưng việc người bảo vệ tham gia bảo vệ
cho nhiều người trong cùng vụ án mà quyền và lợi ích của đương sự đối lập nhau thì

việc bảo vệ không được thực hiện để đảm bảo tính công bằng trong việc bảo vệ, ngoài
ra còn trái với nguyên tắc và đạo đức nghề nghiệp của người bảo vệ.

13

Điều 63 Bộ luật tố tụng dân sự năm 2004

GVHD: Trƣơng Thanh Hùng

18

SVTH: Nguyễn Minh Thơ

Vai trò của người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự trong tố tụng dân sự

Cán bộ, công chức trong các ngành Tòa án, Kiểm sát, Công an là những
người đang hoạt động trong các cơ quan Nhà nước thay mặt Nhà nước thực thi và chấp
hành pháp luật nên việc để những người này tham gia bảo vệ sẽ không khách quan và
công bằng trong việc giải quyết vụ án.
Tòa án là cơ quan xét xử của Nhà nước Việt Nam, nhân danh Nhà nước thực hiện
chức năng xét xử cho nên cán bộ, công chức đang hoạt động trong ngành Tòa án là
những người mang quyền lực Nhà nước thay mặt Nhà nước đứng ra thực hiện chức
năng xét xử là những người tham gia trực tiếp tham gia vào việc giải quyết vụ án.
Những người này đã tham gia với tư cách là người tiến hành tố tụng thực hiện việc xét
xử vụ án đem lại công bằng cho các bên đương sự. Nếu những người này tham gia với
tư cách người bảo vệ thì việc xét xử có công bằng bởi những người đang tiến hành tố
tụng không là bạn thì cũng là anh em, người cùng cơ quan. Những người này có thể
dùng mối quan hệ, uy tín, làm ảnh hưởng đến phán quyết của người đang tiến hành tố
tụng thì việc người tiến hành tố tụng đưa ra phán quyết công tâm và khách quan rất

khó bởi nước ta coi trọng quan hệ và địa vị. Ngoài ra theo quy định của pháp luật thì
những người đang công tác trong các ngành như Tòa án, Công an, Kiểm sát sẽ không
được làm nghề khác khi đang công tác trong các ngành trên. Cán bộ, công chức trong
ngành Tòa án cũng vậy, dù quyền bảo vệ là quyền mà pháp luật trao cho mọi công dân
Việt Nam khi hội đủ tiêu chuẩn do pháp luật quy định thì được làm người bảo vệ
nhưng đối với những người này thì không, trừ trường hợp những người này không còn
công tác trong ngành Tòa án thì sẽ được tham gia bảo vệ.
Kiểm sát là cơ quan quyền lực Nhà nước thay mặt Nhà nước kiểm sát các hoạt
động tư pháp trong đó có tố tụng dân sự theo quy định của Hiến pháp và pháp luật.
Cán bộ, công chức hoạt động trong ngành Kiểm sát là những người thay mặt Nhà nước
tiến hành giám sát các hoạt động xét xử của Tòa án, tham dự phiên tòa và quyền lực là
ngang với cán bộ, công chức trong ngành Toà án tiến hành tố tụng. Nếu những người
này tham gia với tư cách là người bảo vệ việc những người này dùng uy tín, địa vị
cũng như mối quan hệ tình cảm với những người đang tiến hành tố tụng làm chi phối
hoặc gây ảnh hưởng đến phán quyết của người tiến hành tố tụng làm cho kết quả của
vụ án không còn công bằng và khách quan cho nên những người này không được làm
người bảo vệ. Ngoài ra, theo quy định của pháp luật thì cán bộ, công chức Nhà nước
không được tham gia làm các việc khác ngoài việc làm đang làm. Cán bộ, công chức
trong ngành Kiểm sát cũng vậy cũng không được làm người bảo vệ, trừ trường hợp
những người này không còn công tác trong các cơ quan Nhà nước.
Cán bộ, công chức trong ngành Công an là những người thay mặt Nhà nước thực
hiện chức năng quản lý xã hội là những người trực tiếp tham gia quản lý xã hội.
GVHD: Trƣơng Thanh Hùng

19

SVTH: Nguyễn Minh Thơ

Vai trò của người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự trong tố tụng dân sự

Những người này được lựa chọn rất nghiêm ngặt, những người này là đảm bảo an
ninh, xã hội giữ gìn trị an đất nước cho nên thời gian của những người này thường
được khai thác tuyệt đối cho nên nếu những người này được tham gia làm người bảo
vệ trước tiên là sẽ ảnh hưởng đến công việc những người này đang công tác, tiếp đến
là sẽ không đảm bảo được việc bảo vệ được tốt bởi những người này thường có rất ích
thời gian nên việc dành thời gian nghiên cứu hồ sơ vụ án là không nhiều thì vụ án sẽ
không đạt được kết quả tốt. Ngoài ra theo quy định của pháp luật thì cán bộ, công chức
Nhà nước sẽ không được làm việc khác ngoài công việc đang công tác. Những người
này chỉ có thể làm người đại diện theo pháp luật cho cơ quan của họ đang công tác.
Nói chung “cán bộ, công chức trong ngành Tòa án, Kiểm sát, Công an” là
những người nắm trong tay quyền lực Nhà nước thay mặt Nhà nước thực hiện quyền
lực Nhà nước bằng việc tiến hành các hoạt động thuộc mọi lĩnh vực của đời sống xã
hội. Cho nên những người này không được làm người bảo vệ quyền và lợi ích hợp
pháp của đương sự nhằm tạo tính khách quan, công bằng trong quá trình giải quyết vụ
án, hạn chế được việc những người này sẽ dùng uy tín, địa vị của mình để gây ảnh
hướng đến việc giải quyết vụ án. Do đó, những người này không được làm người bảo
vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự mà những người này chỉ được tham gia với
tư cách là người đại diện theo pháp luật cho cơ quan, tổ chức của họ đang công tác.
1.3. Quyền và nghĩa vụ của ngƣời bảo vệ trong tố tụng dân sự
Khi tham gia với tư cách người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự thì
ngoài việc tham gia bảo vệ cho đương sự, giúp đương sự về mặt pháp lý, tham gia
tranh luận tại phiên tòa, thì người bảo vệ cũng được hưởng một số quyền do pháp luật
quy định khi được làm người bảo vệ cho đương sự.
1.3.1. Quyền của người bảo vệ trong tố tụng dân sự
Quyền của người bảo vệ trong tố tụng dân sự là một quyền cơ bản được pháp
luật quy định và đảm bảo thực hiện bằng các quy phạm pháp luật. Việc pháp luật quy
định quyền của người bảo vệ nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho người bảo tham gia vào
quá trình bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự khi bị xâm phạm. Pháp luật
quy định quyền của người bảo vệ cũng nhằm đảm bảo quyền lợi của người bảo vệ.

Quyền đƣợc hƣởng thù lao
Quyền hưởng thù lao là một quyền rất cơ bản và quan trọng mà hầu hết ngành
nghề công việc nào cũng phải đề cập đến trước tiên, một người trước khi làm một công
việc gì đó điều đầu tiên họ nghĩ đến là tiền thu lao, kế đến mới xác định công việc
mình phải làm, cho nên đối với người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự
thì vấn đề tiền thù lao cũng không ngoại lệ, đó là nguồn thu nhập nuôi sống bản thân,
GVHD: Trƣơng Thanh Hùng

20

SVTH: Nguyễn Minh Thơ

Vai trò của người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự trong tố tụng dân sự

gia đình họ. Tiền thù lao do hai bên thỏa thuận trên nguyên tắc công bằng. Người bảo
vệ khi bắt đầu tham gia với tư cách người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương
sự thì cũng bắt đầu phải làm rất nhiều việc từ việc tư vấn pháp lý, khởi kiện đến tham
gia bảo vệ tại phiên tòa để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự. Để làm
được những vấn đề trên người bảo vệ phải bỏ ra rất nhiều thời gian công sức để thu
thập chứng cứ, nghiên cứu hồ sơ, tham gia tranh luận tại phiên tòa, đổi lại người bảo
vệ được nhận những khoản thù lao hợp lý phù hợp với công sức bỏ ra.
Quyền tham gia tố tụng
Tham gia tố tụng được hiểu là tham gia vào quá trình giải quyết vụ án. Việc pháp
luật quy định “quyền tham gia tố tụng”14 thì người bảo vệ được quyền tham gia vào
quá trình giải quyết vụ án, ở tất cả các giai đoạn của quá trình tố tụng từ khởi kiện, hòa
giải, tham gia phiên tòa sơ thẩm, phúc thẩm, cho đến việc xin xét lại bản án, quyết
định của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật. Người bảo vệ có thể tham gia tố tụng ở bất
cứ giai đoạn nào của quá trình tố tụng. Việc cho phép người bảo vệ tham gia bảo vệ ở
tất cả các giai đoạn của quá trình tố tụng có ý nghĩa rất quan trọng trong việc bảo vệ

quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự, bởi khi được tham gia vào giai đoạn tố tụng
người bảo vệ sẽ dùng những gì nghiên cứu, tìm hiểu về vụ án đem ra tranh luận tại
phiên tòa, tại phiên tòa người bảo vệ dùng lý lẽ và sự hiểu biết để làm sáng tỏ nội dung
vụ án nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự. Ngoài ra, người bảo vệ có
thể tham gia bảo vệ ở bất cứ giai đoạn nào của quá trình tố tụng khi được đương sự
nhờ mà không cần phải theo kiểu rập khuôn, phải tham gia ở giai đoạn khởi kiện mới
được tham gia ở giai đoạn hòa giải, mà người bảo vệ có thể tham gia ở bất cứ giai
đoạn nào của quá trình tố tụng để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự.
Nghiên cứu hồ sơ vụ án
Nghiên cứu hồ sơ vụ án là một công việc hết sức quan trọng và cần thiết trong
việc giúp đương sự bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp bị xâm phạm. Việc nghiên cứu
hồ sơ vụ án một cách toàn diện, có hệ thống, giúp người bảo vệ nắm bắt được những
điểm mạnh yếu, trên cơ sở đó giúp người bảo vệ có những căn cứ hợp lý cho việc bảo
vệ. Tòa án phải tạo điều kiện thuận lợi cho người bảo vệ trong việc nghiên cứu hồ sơ
vụ án. Nghiên cứu hồ sơ vụ án là việc người bảo vệ được quyền xem, đọc nội dung,
tình tiết của vụ án. Việc người bảo vệ được nghiên cứu hồ sơ vụ án giúp người bảo vệ
hiểu sâu hơn về nội dung cần bảo vệ, xác định được chính xác yêu cầu của đương sự.
Từ việc nghiên cứu hồ sơ vụ án người bảo vệ có cái nhìn khách quan và chính xác về
nội dung bảo vệ. Việc nghiên cứu hồ sơ vụ án giúp người bảo vệ phát hiện ra những
14

Điều 64 Bộ luật tố tụng dân sự năm 2004

GVHD: Trƣơng Thanh Hùng

21

SVTH: Nguyễn Minh Thơ

Vai trò của người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự trong tố tụng dân sự

tình tiết mới của vụ án mà trong quá trình thu thập tài liệu, chứng cứ, người bảo vệ
chưa phát hiện ra, giúp cho việc bảo vệ được diễn ra thuận lợi. Bên cạnh việc nghiên
cứu hồ sơ vụ án người bảo vệ còn được quyền ghi chép, sao chụp những tài liệu,
chứng cứ có trong hồ sơ vụ án mà người bảo vệ nhận thấy cần thiết và có ích cho việc
giải quyết vụ án thì có quyền được sao chụp, ghi chép lại. Việc được nghiên cứu hồ sơ
vụ án, ghi chép và sao chụp những tài liệu, chứng cứ có trong vụ án, giúp người bảo vệ
có nhiều thông tin hữu ích cho việc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự.
Quyền yêu cầu thay đổi ngƣời tiến hành tố tụng
Người bảo vệ khi tham gia bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự có
quyền yêu cầu Hội đồng xét xử thay đổi người tiến hành tố tụng, nếu có căn cứ cho
rằng những người này không khách quan khi làm nhiệm vụ. Khi phát hiện những
người tiến hành tố tụng không vô tư làm nhiệm vụ như có mối “quan hệ thân thích,
quan hệ tình cảm”15 với người tham gia tố tụng mà có căn cứ rõ ràng thì có quyền yêu
cầu Hội đồng xét xử xem xét yêu cầu và đưa ra quyết định thay đổi người tiến hành tố
tụng. Ngoài ra, nếu phát hiện người tiến hành tố tụng đã tham gia xét xử sơ thẩm, phúc
thẩm, trong cùng vụ án thì người bảo vệ có quyền yêu cầu thay đổi. Quyền yêu cầu
thay đổi người tiến hành tố tụng của người bảo vệ đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp
của đương sự một cách công bằng và khách quan trong quá trình giải quyết vụ án.
Quyền yêu cầu thay đổi ngƣời tham gia tố tụng
Người tiến hành tố tụng có thể là người phiên dịch, người giám định. Những
người này tham gia tố tụng chủ yếu là cung cấp chứng cứ cho Tòa án thông qua việc
giám định, phiên dịch. Người bảo vệ khi có căn cứ rõ ràng chứng minh những người
này không vô tư, khách quan khi làm nhiệm vụ khi cho lời khai, có mối quan hệ tình
cảm với nguyên đơn, bị đơn, người có quyền và nghĩa vụ liên quan, hoặc bị mua chuộc
cho kết quả sai sự thật thì người bảo vệ có quyền yêu cầu Hội đồng xét xử thay đổi và
hủy bỏ kết quả mà những người này cung cấp cho Tòa án. Người giám định, là người
tham gia tố tụng bằng việc sử dụng kiến thức chuyên môn để giám định tình tiết của
vụ án và cho ra kết quả để cung cấp cho Tòa án làm căn cứ cho việc giải quyết vụ án,

cho nên khi người bảo vệ phát hiện người giám định cung cấp sai kết quả giám định
thì người bảo vệ có quyền yêu cầu Hội đồng xét xử thay đổi và hủy bỏ kết quả mà
người giám định cung cấp cho Tòa án. Người phiên dịch là người tham gia vào việc tố
tụng bằng cách dịch những ngôn ngữ khác ra tiếng Việt để quá trình giải quyết vụ án
được thuận lợi. Điều 20 Bộ luật tố tụng dân sự quy định “tiếng nói và chữ viết dùng
trong tố tụng dân sư là tiếng Việt”. Việc tham gia của người phiên dịch là dịch ra tiếng
15

Nghị quyết 01/2005/NQ-HĐTP ngày 31/3/2005 của hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao về hướng
dẫn thi hành một số quy định trong Phần thứ nhất “những quy định chung” của Bộ luật tố tụng dân sự năm 2004

GVHD: Trƣơng Thanh Hùng

22

SVTH: Nguyễn Minh Thơ

Vai trò của người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự trong tố tụng dân sự

Việt và cung cấp cho Tòa án làm căn cứ cho việc giải quyết vụ án. Khi người bảo vệ
phát hiện người phiên dịch không dịch đúng với lời khai của nhân chứng, người bảo vệ
có quyền yêu cầu Hội đồng xét xử thay đổi và hủy bỏ kết quả mà người phiên dịch đã
cung cấp cho Tòa án, để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự bị xâm phạm.
Tóm lại, quyền yêu cầu thay đổi người tiến hành tố tụng, người tham gia tố tụng của
người bảo vệ có ý nghĩa quan trọng trong việc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của
đương sự nhằm tạo tính công bằng và khách quan trong quá trình giải quyết vụ án.
Quyền đƣợc cấp trích lục bản án, quyết định của Tòa án
Người bảo vệ có quyền được “cấp trích lục bản án, quyết định của Tòa án”16.
Quyền được cấp trích lục bản án, quyết định của Tòa án là quyền cơ bản của người

bảo vệ, người bảo vệ phải được Tòa án tôn trọng bằng việc Tòa án phải tạo điều kiện
để người bảo vệ được thực hiện quyền cấp trích lục bản án, quyết định của Tòa án khi
thấy cần thiết cho việc bảo vệ. Việc cấp trích lục bản án, quyết định của người bảo vệ
được thực hiện như: photo, chụp hình bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật.
Việc cấp trích lục bản án, quyết định của người bảo vệ phải không ảnh hưởng đến vụ
án và không phải là bí mật cần phải giữ kín. Việc người bảo vệ được cấp trích lục bản
án, quyết định của Tòa án nhằm tìm xem trong bản án, quyết định xem có những sai
sót trong quá trình giải quyết vụ án, hay có những tình tiết quan trọng mà trong quá
trình giải quyết vụ án mà người bảo vệ chưa phát hiện ra, trong quá trình nghiên cứu
hồ sơ hay trong quá trình thu thập chứng cứ, giúp đương sự có căn cứ kháng cáo hay
có căn cứ để nhờ cơ quan có thẩm quyền kháng nghị để bảo vệ quyền lợi.
1.3.2. Nghĩa vụ của người bảo vệ trong tố tụng dân sự
Người bảo vệ khi tham gia với tư cách người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp
của đương sự, thì ngoài việc người bảo vệ được hưởng các quyền mà pháp luật quy
định, người bảo vệ còn phải có nghĩa vụ đối với đương sự trong việc bảo vệ quyền và
lợi ích hợp pháp của đương sự bị xâm phạm và tôn trọng pháp luật.
Giúp đƣơng sự về mặt pháp lý
Người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự ngoài việc có quyền thì
còn có nghĩa vụ đối với đương sự theo quy định của pháp luật “giúp đương sự về mặt
pháp lý liên quan đến việc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự” 17. Người
bảo vệ có nghĩa vụ giúp đương sự về mặt pháp luật như: tư vấn cho đương sự và tham
gia tranh luận tại phiên tòa bằng việc sử dụng những kiến thức và sự am hiểu về pháp
luật tư vấn, giải thích cho đương sự nhận thức được quyền và nghĩa vụ trong vụ án.
16
17

Điều 58 Bộ luật tố tụng dân sự năm 2004
Điều 64 Bộ luật tố tụng dân sự năm 2004

GVHD: Trƣơng Thanh Hùng

23

SVTH: Nguyễn Minh Thơ

Vai trò của người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự trong tố tụng dân sự

Giai đoạn khởi kiện người bảo vệ tham gia với tư cách là người tư vấn pháp lý
cho đương sự, giúp đương sự hiểu rõ bản chất của việc khởi kiện. Khi khởi kiện người
bảo vệ hướng dẫn đương sự cần phải thu thập những gì, biết được quyền và nghĩa vụ
khi khởi kiện, để từ đó đương sự đưa ra quyết định khởi kiện hay không khởi kiện.
Nếu đương sự muốn khởi kiện thì người bảo vệ sẽ thay đương sự tiến hành khởi kiện
với tư cách là người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự. Giai đoạn này,
người bảo vệ có nghĩa vụ thu thập chứng cứ, tài liêu liên quan đến vụ án, trình tự thủ
tục khởi kiện và việc nộp án phí để giúp đương sự tiến hành khởi kiện.
Giai đoạn hòa giải là giai đoạn khá quan trọng trong tố tụng dân sự, bản chất của
hòa giải là tôn trọng sự thỏa thuận, tự do ý chí của các bên đương sự. Việc hòa giải rất
được chú trọng trong tố tụng dân sự. Giai đoạn này người bảo vệ tham gia với tư cách
là “người tham vấn” luật cho đương sự. Nghĩa vụ của người bảo vệ ở giai đoạn hòa
giải là giải thích cho đương sự nhận thức đúng đắn được quyền và nghĩa vụ.
Phải có mặt theo giấy triệu tập của Tòa án.
Khi tham gia với tư cách người bảo vệ thì người bảo vệ phải có nghĩa vụ tham
gia phiên tòa theo quy định của pháp luật “người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp
của đương sự phải tham gia phiên tòa theo giấy triệu tập của Tòa án”18. Người bảo vệ
phải có trách nhiệm tuân thủ quy định của pháp luật khi tham gia bảo vệ cho đương sự.
Việc người bảo vệ có mặt tại phiên tòa là rất quan trọng bởi hoạt động chủ yếu diễn ra
tại phiên tòa. Khi tham gia phiên tòa, người bảo vệ có thể ghi chép lại những tình tiết
quan trọng của vụ án mới xuất hiện ở phần xét hỏi làm căn cứ cho việc tranh luận, góp
phần cho việc bảo vệ thuận lợi. Việc có mặt của người bảo vệ tại phiên tòa có ảnh

hưởng đến kết quả của việc giải quyết vụ án. Trường hợp người bảo vệ “vắng mặt lần
thứ nhất có lý do chính đáng thì phải hoãn phiên toà, người bảo vệ quyền và lợi ích
hợp pháp của đương sự được triệu tập hợp lệ đến lần thứ hai mà vẫn vắng mặt thì Tòa
án xét xử vụ án”. Việc vắng mặt của người bảo vệ sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến quyền
lợi của đương sự, cho nên việc người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự
vắng mặt tại phiên tòa là không thể chấp nhận, trừ trường hợp có lý do chính đáng..
Việc người bảo vệ vắng mặt tại phiên tòa thể hiện tinh thần trách nhiệm của người bảo
vệ chưa cao. Người bảo vệ có chuyên môn nghiệp vụ giỏi mà thiếu tinh thần trách
nhiệm đối với công việc, thì vẫn không được xem là một người bảo vệ giỏi.
Tôn trọng Tòa án, chấp hành nghiêm chỉnh nội quy phiên tòa
Tòa án là cơ quan quyền lực nhà nước thay mặt Nhà nước thực hiện chức năng
xét xử bảo vệ công lý, bảo vệ pháp chế xã hội chủ nghĩa. Tòa án là nơi tôn nghiêm,
18

Điều 203 Bộ luật tố tụng dân sự năm 2004

GVHD: Trƣơng Thanh Hùng

24

SVTH: Nguyễn Minh Thơ

Vai trò của người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự trong tố tụng dân sự

nên khi tham gia với tư cách là người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự,
thì ngoài nghĩa vụ bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự, người bảo vệ còn
phải có thái độ tôn trọng Tòa án, chấp hành nghiêm nội quy phiên tòa. Theo quy định
tại khoản 1 Điều 209 Bộ luật tố tụng dân sự “những người dưới mười sáu tuổi không
được vào phòng xử án, trừ trường hợp được Tòa án triệu tập tham gia phiên tòa. Mọi

người trong phòng xét xử phải đứng dậy khi Hội đồng xét xử vào phòng xử án, phải
tôn trọng Hội đồng xét xử, giữ gìn trật tự và tuân theo sự điều khiển của chủ tọa phiên
tòa. Chỉ những người được Hội đồng xét xử cho phép mới được hỏi, trả lời hoặc phát
biểu. Người hỏi trả lời hoặc phát biểu phải đứng dậy khi, trừ trường hợp vì lý do sức
khỏe được chủ tọa phiên tòa cho phép ngồi để hỏi, trả lời hoặc phát biểu”. Thái độ tôn
trọng Tòa án chấp hành nghiêm nội quy của phiên tòa được thể hiện bằng việc người
bảo vệ phải đứng dậy khi Hội đồng xét xử vào phòng xử án, giữ gìn trật tự, không
được dùng những từ ngữ thiếu văn hóa để chỉ trích Hội đồng xét xử khi không đồng
tình với phán quyết của Hội đồng xét xử và tham gia đối đáp với người bảo vệ. Đối
với người cùng tham gia bảo vệ khi “tranh luận” thì không được có những hành động
quá kích như: dùng từ ngữ thiếu văn hóa, đánh nhau đối với người cùng tham gia bảo
vệ. Việc người bảo vệ gây mất trật tự tại phiên tòa sẽ làm mất đi sự tôn nghiêm của
Tòa án và cũng có thể làm người bảo vệ mất đi tư cách là người bảo vệ.
1.4. Chức năng của ngƣời bảo vệ trong tố tụng dân sự
Chức năng cơ bản nhất của người bảo vệ đó là bảo vệ. Bảo vệ được hiểu là che
chở, bênh vực quyền lợi cho người khác, còn chức năng bảo vệ là đứng ra bảo vệ,
bênh vực cho người khác. Trong tố tụng dân sự chức năng bảo vệ là chức năng cơ bản
để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự. Chức năng bảo vệ trong tố tụng
dân sự được xem là công cụ, phương tiện của người bảo vệ trong việc bảo vệ quyền và
lợi ích hợp pháp của đương sự, do những tranh chấp trong tố tụng dân sự liên quan đến
quyền nhân thân và tài sản là chủ yếu. Khác với tố tụng hình sự, nếu như trong tố tụng
hình sự thì có chức năng gỡ tội, chức năng buộc tội mục đích của việc bảo vệ là giúp
bị can, bị cáo giảm nhẹ tội, thì trong tố tụng dân sự chức năng bảo vệ được xem là
chức năng duy nhất để người bảo vệ giúp đương sự bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp
khi bị xâm phạm. Do đó, chức năng bảo vệ là một chức năng không thể thiếu trong tố
tụng dân sự mà chủ yếu là trong quá trình giải quyết các vụ án dân sự. Chức năng bảo
vệ là một hoạt động trong tố tụng dân sự mà hoạt động đó bao gồm việc: tư vấn pháp
luật, thu thập chứng cứ, khởi kiện, tham gia bảo vệ tại phiên tòa, những hoạt động đó
nhằm làm rõ nội dung cần bảo vệ giúp đương sự đảm bảo được quyền và lợi ích hợp
pháp khi bị xâm phạm. Bên cạnh chức năng bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của

đương sự trong việc giải quyết vụ án, thì chức năng bảo vệ còn có một vai trò quan
GVHD: Trƣơng Thanh Hùng

25

SVTH: Nguyễn Minh Thơ

Vai Trò Của Người Bảo Vệ Quyền Và Lợi Ích Hợp Pháp Của Đương Sự Trong Tố Tụng Dân Sự

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về