Bài giảng Pháp luật đại cương: Chương 1 - ĐH Kinh tế Đà Nẵng

HỌC PHẦN
PHÁP LUẬT ĐẠI CƯƠNG

www.themegallery.com

LOGO


NỘI DUNG HỌC PHẦN
Chương 1. Những kiến thức cơ bản về Nhà nước
Chương 2. Bộ máy Nhà nước CHXHCN Việt Nam
Chương 3. Những kiến thức cơ bản về pháp luật
Chương 4. Quy phạm PL, quan hệ PL và hệ thống
các văn bản QPPL Việt Nam
Chương 5. Thực hiện PL, vi phạm pháp luật và
trách nhiệm pháp lý
Chương 6. Hệ thống PL, ý thức PL và pháp chế
XHCN.
Chương 7. Pháp luật về Phòng, chống tham nhũng

www.themegallery.com

LOGO


TÀI LIỆU THAM KHẢO
Khoa Luật – Trường ĐH Kinh tế Đà Nẵng,
Tập bài giảng pháp luật đại cương.

www.themegallery.com

LOGO


Văn bản pháp luật
1. Hiến pháp Việt Nam năm 2013;
2. Luật Phòng, chống tham nhũng 2005
(SĐ, BS 2012);

www.themegallery.com

LOGO


CHƯƠNG 1

NHỮNG KIẾN THỨC CƠ BẢN
VỀ NHÀ NƯỚC

www.themegallery.com

LOGO


I. MỘT SỐ VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ NHÀ NƯỚC
1. Nguồn gốc và bản chất của Nhà nước
a. Nguồn gốc của Nhà nước
* Các quan điểm phi Macxit lý giải về nguồn
gốc ra đời của Nhà nước:
Thuyết “thần học”: Nhà nước do thượng đế sáng
tạo ra

Tồn tại trong mọi xã hội
Hệ quả
Sự phục tùng quyền lực
NN là đương nhiên
www.themegallery.com

LOGO


Thuyết khế ước XH: NN ra đời là kết quả của một
khế ước (Hợp đồng) được ký kết giữa những con
người sống trong trạng thái tự nhiên không có NN.
Sự thỏa
thuận

Ý chí

Nhà nước

Ý chí

Sự thỏa
thuận

www.themegallery.com

LOGO


* Quan điểm Macxit về nguồn gốc ra đời của NN:

www.themegallery.com

LOGO


b. Bản chất của Nhà nước

Bản chất

Tính giai
cấp của
Nhà nước

Tính xã
hội của
Nhà nước

www.themegallery.com

LOGO


* Tính giai cấp của Nhà nước

+ Nhà nước là công cụ để
giai cấp thống trị thực hiện
sự thống trị của giai cấp
mình đối với các giai cấp và
tầng lớp khác trong XH trên

cả 3 phương diện: kinh tế,
chính trị và tư tưởng.

www.themegallery.com

LOGO


* Tính xã hội của Nhà nước

+ Nhà nước là
đại diện chính
thức cho toàn xã
hội, là phương
tiện tổ chức bảo
đảm lợi ích
chung của XH.


* Những đặc trưng cơ bản của NN
Thiết lập quyền lực
công cộng đặc biệt
Phân chia và
quản lý dân cư
theo các đơn vị
HC, lãnh thổ
Ban hành PL và
quản lý XH bằng PL

Nhà

nước

Có chủ quyền
quốc gia
Quy định và thu các
loại thuế dưới hình
thức bắt buộc
www.themegallery.com

LOGO


Định nghĩa Nhà nước:
“Nhà nước là một tổ chức đặc biệt của
quyền lực chính trị, một bộ máy chuyên
làm nhiệm vụ cưỡng chế và thực hiện các
chức năng quản lý đặc biệt nhằm duy trì
trật tự xã hội, thực hiện mục đích bảo vệ
địa vị của giai cấp thống trị trong xã hội”.

www.themegallery.com

LOGO


2. Kiểu, hình thức, chức năng và bộ máy NN
a. Kiểu Nhà nước
NN XHCN
NN tư sản
NN phong kiến

NN chủ nô

www.themegallery.com

LOGO


Hãy xác định người đứng đầu trong các
Nhà nước sau:
1. Vương quốc Anh
2. Vương quốc Campuchia
3. Nhật Bản
4. Hợp chủng quốc Hoa Kỳ
5. Cộng hòa Pháp
6. Cộng hòa liên bang Nga
7. Cộng hòa nhân dân Trung Hoa
8. Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
www.themegallery.com

LOGO


b. Hình thức Nhà nước
Hình thức NN
Hình thức
chính thể
Quân
chủ

QC

tuyệt
đối

QC
lập
hiến

Hình thức cấu
trúc
NN
đơn
nhất

Cộng
hòa

Quý
tộc

NN
liên
bang

Chế độ chính
trị
Dân
chủ

Phản
dân

chủ

Dân
chủ
www.themegallery.com

LOGO


c. Chức năng của Nhà nước
* Khái niệm: Chức năng của Nhà nước là
các phương diện, mặt hoạt động cơ bản của Nhà
nước nhằm thực hiện những nhiệm vụ đặt ra cho
Nhà nước.

www.themegallery.com

LOGO


* Các chức năng của Nhà nước:
* Chức năng đối nội: là những hoạt
động chủ yếu của NN diễn ra ở trong
nước như: tổ chức và quản lý kinh tế,
giữ vững an ninh, chính trị, trật tự an
toàn xã hội, tổ chức quản lý văn hóa,
giáo dục…
* Chức năng đối ngoại: là những mặt
hoạt động chủ yếu thể hiện trong mối
quan hệ với các NN và các dân tộc

khác trên thế giới.

www.themegallery.com

LOGO


d. Bộ máy Nhà nước
Bộ máy Nhà nước là hệ thống các cơ quan
Nhà nước, tổ chức và hoạt động theo những
nguyên tắc chung thống nhất tạo thành một cơ
chế đồng bộ, thống nhất để thực hiện các nhiệm
vụ và chức năng của Nhà nước.

www.themegallery.com

LOGO


* BỘ MÁY NHÀ NƯỚC
Cơ quan lập pháp

Xây dựng và
ban hành các
văn bản QPPL

Cơ quan hành pháp

Tổ chức thực
hiện pháp luật

và quản lý XH

Cơ quan tư pháp

Tiến hành xét
xử và bảo vệ
pháp luật

www.themegallery.com

LOGO


* Nguyên tắc tổ chức và hoạt động
của Bộ máy Nhà nước
 Nguyên tắc phân quyền (tam quyền phân lập):
Quyền lực Nhà nước được phân chia thành các
quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp và hoạt
động theo cơ chế kiềm chế, đối trọng lẫn nhau.
 Nguyên tắc tập quyền XHCN: Quyền lực Nhà
nước được tập trung thống nhất, có sự phân
công, phối hợp, kiểm soát giữa các cơ quan NN
trong việc thực hiện các quyền lập pháp, hành
pháp và tư pháp.


II. Bộ máy Nhà nước XHCN Việt Nam
1. Khái niệm:
Bộ máy Nhà nước XHCN Việt Nam là hệ
thống các cơ quan, tổ chức mang tính quyền

lực của Nhà nước XHCN, được thành lập, tổ
chức và hoạt động theo những nguyên tắc chung
thống nhất, tạo thành một cơ chế đồng bộ để
thực hiện các nhiệm vụ, chức năng của Nhà
nước XHCN.

www.themegallery.com

LOGO


2. Những nguyên tắc tổ chức và hoạt động
của bộ máy NN XHCN Việt Nam
Bộ máy Nhà nước CHXHCN Việt Nam tổ
chức và hoạt động dựa trên những nguyên tắc sau:

www.themegallery.com

LOGO


1

Tất cả quyền lực NN
thuộc về Nhân dân

2

Đảng Cộng sản lãnh đạo
NN và XH

3

Tập trung dân chủ

4

Pháp chế
xã hội chủ nghĩa

5

Bảo đảm sự bình đẳng
giữa các dân tộc www.themegallery.com

LOGO


4. Các cơ quan cấu thành Bộ máy NN XHCN VN
1 CQ quyền lực Cơ quan hành Cơ quan xét Cơ quan
2

(lập pháp)

chính NN
(hành pháp)

xử (tư pháp)

kiểm sát

(tư pháp)

Trung
ương

- Quốc hội
- Ủy ban
Thường vụ
Quốc hội

- Chính phủ
- Bộ, CQ
ngang Bộ, cơ
quan thuộc
Chính phủ

- TAND tối
cao
- TA Quân
sự TW

-VKSND
tối cao
-VKS
Quân sự
TW

Địa
phương

Hội đồng
nhân dân các
cấp

- UBND
các cấp
- Các Sở,
phòng, ban

- TAND
tỉnh, huyện
TAQS QK,
khu vực

- VKSND
tỉnh, huyện
- VKSQSự
QK, KV

- Ngoài ra còn có chế định Chủ tịch nước.

www.themegallery.com

LOGO