Thanh toán không dùng tiền mặt: Vẫn còn nhiều khó khăn

KINH TẾ TÀI CHÍNH

Thanh toán không dùng tiền mặt:

Vẫn còn nhiều khó khăn
Quốc Anh

C

hính phủ, các cơ quan nhà nước và các ngân hàng đều muốn thúc đẩy thanh tốn khơng
dùng tiền mặt. Tuy nhiên, việc đẩy mạnh chủ trương này vẫn còn gặp nhiều khó khăn từ
sự thiếu chủ động của nhiều đơn vị, mối lo về bảo mật thơng tin và lòng tin với các doanh
nghiệp cung ứng hàng hóa chưa đủ lớn.

Nhiều yếu tố chưa thuận lợi

“Ai đã dùng dịch vụ trả tiền điện, tiền điện
thoại qua tài khoản ngân hàng hoặc ví điện tử thì
chắc chắn khơng muốn quay trở lại trả tiền mặt.
Tơi tin chắc là như vậy”, ơng Phạm Tiến Dũng, Vụ
trưởng Vụ Thanh tốn thuộc Ngân hàng Nhà nước
(NHNN) chia sẻ về trải nghiệm của người dùng
với thanh tốn khơng dùng tiền mặt hiện nay. Ơng
Dũng nói thêm: “Nhưng thực tế, bao nhiều người
trong số chúng ta cầm đến chiếc điện thoại hoặc
mở mạng Internet để thanh tốn khi cần?”
Tình trạng “biết là tiện lợi nhưng ngại dùng”
cũng phổ biến trong lĩnh vực thương mại điện tử
(TMĐT). Theo thống kê từ Cục TMĐT và Kinh tế
số thuộc Bộ Cơng Thương, chỉ có 3 - 5% giao dịch
bán lẻ TMĐT sử dụng thanh tốn khơng dùng

tiền mặt.
“TMĐT ở Việt Nam đang phát triển rất nhanh,
tăng trưởng ở mức 25 - 30%/năm trong những năm
gần đây. Tổng giá trị giao dịch TMĐT theo hình thức
B2C (business to customer) năm 2018 là khoảng 8 tỷ
USD, số giao dịch này hầu hết được thực hiện bằng
hình thức giao tiền mặt sau khi nhận hàng (COD)”,
bà Nguyễn Thị Minh Huyền, Phó Cục trưởng Cục
TMĐT và Kinh tế số, thơng tin.
Bình luận về tỷ lệ thanh tốn khơng dùng
tiền mặt ít ỏi nêu trên, ơng Lê Xn Vũ, thành

viên ban điều hành Ngân hàng TMCP Qn đội
(MBBank) cho rằng, lý do khơng hẳn là cơng cụ
thanh tốn kém, mà đơi khi khách hàng khơng đủ
tin cậy về hàng hóa nhận được, tức là khách hàng
muốn xem và chạm được sản phẩm thực tế trước
khi thanh tốn.
Đồng tình với quan điểm này, ơng Phạm Tiến
Dũng nói: “Đúng là trong nhiều trường hợp, khách
hàng khơng tin được những người bán hàng trên
mạng. Hàng hóa trên ảnh một đằng, hàng nhận
một nẻo thì lần sau ai còn dám thanh tốn trước
khi mua hàng nữa”.
Khơng chỉ từ người tiêu dùng, nhiều doanh
nghiệp cũng chưa mặn mà thực hiện chuyển đổi
phương thức thanh tốn do ngại lắp đặt máy thanh
tốn POS, ngại kết nối thanh tốn điện tử...
Thực tế, những nghi ngại nói trên của người
dùng cá nhân và doanh nghiệp cũng một phần xuất

phát từ tính an tồn và bảo mật thơng tin từ các
giao dịch thanh tốn.
Theo ơng Nguyễn Hưng, Tổng giám đốc Ngân
hàng TMCP Tiên Phong (TPBank), ngân hàng
này đang phải đối mặt với thách thức từ tình trạng
giả mạo danh tính trên các kênh giao dịch. “Từ
giả mạo thơng tin cho đến giả mạo cả người đến
làm thủ tục, thậm chí đến nay còn có tình trạng
mua bán thơng tin thật của một ai đó rồi th
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TỐN

Số 138 - tháng 4/2019

55


KINH TEÁ TAØI CHÍNH

người đến làm thẻ, lập tài khoản ngân hàng điện
tử (ebank) và sử dụng tài khoản đó. Nhiều trường
hợp mọi thứ đều là thật và mỗi con người là giả...”,
ông Hưng nói.

đãi phù hợp như giảm thuế cho các doanh nghiệp

Không chỉ vậy, khách hàng sử dụng dịch vụ
của ngân hàng còn đối mặt với rủi ro về bảo mật
thông tin. Nêu quan điểm về vấn đề này, ông Phạm
Thế Trường, Tổng giám đốc Microsoft Việt Nam
đặt câu hỏi: “Trên mỗi chiếc smartphone chúng ta

đang sử dụng, hiện có bao nhiêu phần mềm có mã
độc? Người dân mở tài khoản tại ngân hàng nhưng
khi ngân hàng bị tin tặc tấn công thì ai chịu trách
nhiệm? Tôi nghĩ là lãnh đạo các cơ quan chức năng
nên trăn trở về những vấn đề này cùng với việc
thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt”.

tầng, đặc biệt là tăng hiệu quả sử dụng dữ liệu giữa

Cần sự phối hợp từ nhiều phía
Thanh toán không dùng tiền mặt mang lại lợi
ích cho cả người dân, doanh nghiệp và Nhà nước,
song các điểm nghẽn như trên đang làm chậm quá
trình này và đòi hỏi giải pháp chủ lực từ các cơ
quan nhà nước.
Theo ông Đào Minh Tuấn, Phó Tổng Giám
đốc Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam
(Vietcombank), Nhà nước cần có chính sách ưu
56

Số 138 - tháng 4/2019 NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN

và người dân tham gia thanh toán điện tử, củng cố
hành lang pháp lý để thuận tiện khi xử lý các tranh
chấp phát sinh, đồng thời đẩy mạnh phát triển hạ
các bên tham gia.
“Có tình trạng là mỗi thành phố lại có chuẩn
mực thanh toán khác nhau, các trung tâm hành
chính và thậm chí ở cả các trạm BOT cũng vậy. Đây
là sự lãng phí của cả xã hội và gây khó cho ngân

hàng”, ông Tuấn nhấn mạnh.
Chia sẻ ý kiến về sự bất cập nêu trên, ông Phạm
Tiến Dũng nói: “Cần có cơ chế chia sẻ dữ liệu mở
giữa các bên. Ngân hàng Nhà nước đang tích cực
thực hiện điều này và rất cần sự phối hợp hơn nữa”.
Bên cạnh đó, ông Dũng cho biết, tháng 6 năm
nay, NHNN sẽ trình Chính phủ khung pháp lý thử
nghiệm, bao gồm cơ chế áp dụng cho nhiều loại
hình chưa được quy định. “Với các ứng dụng công
nghệ mới, cơ chế pháp lý thường bị chậm. Do đó,
chúng ta cần có cách ứng xử phù hợp, cho phép
thử nghiệm thì mới có thể thúc đẩy được”, vị Vụ
trưởng nói.