Phong trào đồng khởi ở nông thôn đồng bằng các tỉnh quảng nam, quảng ngãi, bình định, phú yên trong những năm 1964 1965 tt

ĐẠI HỌC HUẾ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

PHAN THANH NHẤT

PHONG TRÀO ĐỒNG KHỞI Ở NÔNG THÔN ĐỒNG BẰNG
CÁC TỈNH QUẢNG NAM, QUẢNG NGÃI, BÌNH ĐỊNH, PHÚ YÊN
TRONG NHỮNG N M 1964 -1965

Ngành: LỊCH SỬ VIỆT NAM
Mã số: 9229013

TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ SỬ HỌC

Huế, 2020


Công trình được hoàn thành tại:
Trường Đại học Sư phạm, Đại học Huế

Người hướng dẫn khoa học:
1. PGS. TS. Trần Ngọc Long
2. PGS.TS. Trương Công Huỳnh Kỳ

Phản biện 1: ...................................................................
Phản biện 2: ...................................................................

Luận án sẽ được bảo vệ tại Hội đồng chấm luận án cấp Đại học
Huế, số 34 Lê Lợi, thành phố Huế.
Vào hồi............giờ.........ngày...........tháng...........năm 2020

D NH M C C C CÔNG TRÌNH
ĐÃ CÔNG B

LI N QU N ĐẾN LUẬN N

1,
(6/2/1959); ạp ch Kho học và
ng nghệ ình Đ nh, số

ng nghệ, ở Kho học và

20 5.

2,
(1964 -1965); ạp ch L ch s Qu n s , tháng

20 .

3,
(1964 - 1965); Tạp chí Khoa
học - Đại học Huế.



1
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
h nh sách thống tr nh n d n mi n N m b ng ch nh quy n độc
tài phát t c Ng Đình iệm th ng qu biện pháp chiến lược tố

ộng, diệt ộng b thất bại, đế quốc M buộc phải b động chuy n
s ng th c hiện chiến lược hiến tr nh đ c biệt đ đối ph v i phong
trào cách mạng mi n N m đ ng phát tri n mạnh mẽ t hởi ngh t ng
ph n thành chiến tr nh cách mạng, và đ c u v n chính quy n Sài Gòn
h i nguy c s p đ hoàn toàn. rư c tình thế m i, Đảng L o động
iệt N m ch trư ng phát động một cuộc chiến tr nh cách mạng đ
chống lại chiến lược hiến tr nh đ c biệt ( 6 -1965), t ng bư c làm
thất bại Kế hoạch Staley - Taylor,... giáng thêm đòn n ng n vào chính
sách th c dân m i c a M .
Kế hoạch bình đ nh mi n N m trong vòng
tháng s p đ , đ
c u vãn tình thế, M đ tri n khai kế hoạch Johnson - McNamara, tăng
cường viện trợ quân s , nh m n đ nh chính quy n ài Gòn, bình đ nh
mi n Nam có trọng đi m trong 2 năm ( 64 - 1965). V i kế hoạch này,
M và chính quy n ài Gòn đ đẩy cuộc kháng chiến c a nhân d n iệt
N m bư c vào gi i đoạn gay go, quyết liệt. ư i s l nh đạo c Đảng,
nhân dân mi n Nam nói chung và nhân dân các tỉnh Quảng Nam,
Quảng Ng i, ình Đ nh, Phú Yên nói riêng, một l n nữ đ v ng lên
tiến hành Đồng khởi, giải phóng một v ng rộng l n n ng th n đồng
b ng. Phong trào Đồng hởi tại các đ phư ng này b ng lên mạnh mẽ
t giữ năm 64 đến giữ năm 65, đ giành được thắng lợi ở nhi u
v ng n ng th n và đồng b ng, tạo ra thế và l c m i cho cách mạng ở
các tỉnh N m - Ng i - ình - Ph đ bư c vào gi i đoạn m i chống
chiến lược hiến tr nh c c bộ ( 65-1968).
Đồng khởi ở n ng th n đồng b ng các tỉnh Quảng Nam, Quảng
Ng i, ình Đ nh, Phú Yên trong những năm 1964 -1965, ngoài việc th
hiện những sắc thái c Đồng hởi ở các đ phư ng mi n N m n i
chung, còn có nhi u n t đ c th . Một số khía cạnh c a vấn đ này l u
n y đ được th hiện trong một số bài báo khoa học đăng trên các tạp
chí, ho c trong một số công trình chuyên khảo v phong trào Đồng khởi

2
ở mi n Nam nói chung, trong các công trình l ch s đ phư ng, M c
d vậy, nhi u vấn đ nghiên c u liên qu n đến phong trào Đồng hởi ở
các tỉnh Quảng N m, Quảng Ng i, ình Đ nh, Ph
ên t giữ năm
1964 đến giữ năm 1965 chư được làm sáng t như: đi u kiện bùng n
phong trào, phư ng th c tiến hành đồng hởi, sắc thái th hiện, tác
động c a phong trào... Vì vậy, việc nghiên c u một cách toàn diện và c
hệ thống phong trào Đồng khởi ở n ng th n đồng b ng các tỉnh Quảng
Nam, Quảng Ng i, ình Đ nh, Ph
ên trong những năm 64 - 1965
là việc làm c ý ngh ho học và đáp ng được yêu c u th c tiễn.
V m t khoa học, nghiên c u vấn đ này, trư c hết sẽ góp ph n
làm sáng t s năng động sáng tạo c các cấp bộ Đảng trong việc vận
d ng đường lối háng chiến đ ng đắn c Đảng đồng thời tái hiện đ y
đ v b c tr nh Đồng khởi ở n ng th n đồng b ng Khu V trong
những năm 64 - 65 c cuộc kháng chiến chống M . Qu đ , đánh
giá một cách hách quan, ho học v i trò và tác động c phong trào
Đồng hởi đối v i cuộc háng chiến chống M , c u nư c trên đ bàn.
Đồng thời, đánh giá những hạn chế, đ c r t inh nghiệm c th ph c v
c ng cuộc y d ng và bảo vệ
quốc trư c mắt c ng như l u dài.
Việc nghiên c u phong trào Đồng khởi ở các tỉnh Quảng Nam,
Quảng Ng i, ình Đ nh, Ph
ên trong những năm 64 - 1965 còn
góp ph n ph c v cho công tác biên soạn l ch s đ phư ng, gi p
người đọc có cái nhìn toàn diện v công cuộc kháng chiến chống M ,
c u nư c c a nhân dân các tỉnh Quảng Nam, Quảng Ng i, ình Đ nh,

Phú Yên trong s nghiệp đấu tranh giải phóng mi n Nam thống nhất
đất nư c.
V m t th c tiễn, kết quả nghiên c u phong trào Đồng khởi ở
n ng th n đồng b ng Khu V trong những năm 64-1965, góp ph n
giáo d c truy n thống yêu nư c, nâng cao ý th c đoàn ết dân tộc cho
thế hệ trẻ trong s nghiệp xây d ng và bảo vệ T quốc trong gi i đoạn
hiện nay. T trong quá kh có th rút ra một số bài học b ích cho việc
xây d ng và bảo vệ T quốc, quê hư ng hiện nay.
V i những lý do trên, tôi chọn đ tài: “
ng kh i
ng b ng các t nh Qu ng Nam, Qu
nh,
Phú Yên trong
1 4 - 1965” đ làm luận án Tiến s s học,


3
chuyên ngành L ch s
iệt N m.
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
2.1. Mục đích
ái hiện một cách có hệ thống phong trào Đồng khởi ở nông
th n đồng b ng các tỉnh Quảng Nam, Quảng Ng i, ình Đ nh, Phú Yên
trong những năm 64 - 1965. Qu đ làm n i rõ một số n t đ c thù;
đồng thời khẳng đ nh v trí, t m vóc c phong trào này đối v i tiến
trình phát tri n c a cuộc kháng chiến chống M , c u nư c trên đ a bàn
nói riêng, mi n Nam nói chung.
2.2. Nhiệm vụ
Đ đạt được m c đ ch nêu trên, luận án th c hiện những nhiệm
v sau:

- T ng qu n tình hình nghiên c u đ ác đ nh m c tiêu, nhiệm
v c đ tài luận án.
- Làm r bối cảnh l ch s d n đến s b ng n phong trào Đồng
hởi ở n ng th n đồng b ng các tỉnh Quảng N m, Quảng Ng i, ình
Đ nh, Ph ên trong những năm 1964 -1965.
- ái hiện các bư c phát tri n c phong trào Đồng hởi ở n ng
th n đồng b ng các tỉnh Quảng N m, Quảng Ng i, ình Đ nh, Ph ên
trong những năm 64 -1965.
- Làm r nghệ thuật chỉ đạo và t ch c th c hiện Đồng hởi ở
n ng th n đồng b ng các tỉnh Quảng N m, Quảng Ng i, ình Đ nh,
Phú Yên.
- Ph n t ch làm r tác động c phong trào Đồng hởi đối v i
cuộc háng chiến chống M , c u nư c ở các tỉnh Khu V nói riêng và
mi n N m n i chung.
- Khái quát đ c đi m đ t trong mối qu n hệ so sánh giữ các
tỉnh, đánh giá t m v c c phong trào đồng thời đ c ết inh nghiệm
đ c th vận d ng trong c ng tác vận động qu n ch ng gi i đoạn hiện
nay.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.
3.1. Đối tượng
Phong trào Đồng khởi ở n ng th n đồng b ng các tỉnh Quảng
Nam, Quảng Ng i, ình Đ nh, Ph ên những năm 64 - 1965.


4
3.2. Phạm vi
- Về không gian: Nghiên c u phong trào diễn ra ở nông thôn
đồng b ng các tỉnh Quảng Nam, Quảng Ng i, ình Đ nh, Phú Yên. Tuy
nhiên, đ c cái nhìn đối sánh , h ng gi n nghiên c u c a luận án có
th được mở rộng ra một số đ phư ng Khu V, các tỉnh N m ộ.

- Về thời gian: T giữa năm 64 đến n đ u năm 65.
- ề
Khái quát các nh n tố tác động đến phong trào Đồng hởi ở
n ng th n đồng b ng các tỉnh Quảng Nam, Quảng Ng i, ình Đ nh,
Phú Yên.
ái hiện diễn tiến, đánh giá ết quả, ý ngh , tác động.
Khái quát một số đ c đi m, v i trò n i bật.
Đ c ết một số inh nghiệm.
4. Nguồn tài liệu và phương pháp nghiên cứu
4.1. Nguồn tài liệu
Đ th c hiện luận án này, chúng tôi tiếp cận t nhi u nguồn tài
liệu hác nh u c liên qu n đến đ tài như:
Tài liệu lưu trữ (báo cáo, chỉ th , ngh quyết,... lưu tại các
rung t m Lưu trữ Quốc gi II rung t m Lưu trữ Quốc gia III, Trung
t m Lưu trữ Quốc gi I , rung t m Lưu trữ Quân Khu V Phòng Lưu
trữ tài liệu c a Tỉnh y các tỉnh: Quảng Nam, Quảng Ng i, ình Đ nh,
Phú Yên; Tài liệu lưu trữ tại thư viện các tỉnh và hư viện Quốc gia
Việt Nam: bao gồm văn iện Đảng và các tài liệu có liên quan c a
rung ư ng Đảng, Khu y V và Đảng bộ các đ phư ng c liên qu n
văn bản c a chính quy n Sài Gòn.
Sách, các công trình chuyên khảo liên qu n đến đ tài c a các
học giả, các nhà khoa học trong và ngoài nư c đ được công bố các
luận án, luận văn liên qu n đến đ tài.
Các bài viết c a nhân ch ng, các bài báo khoa học, được
đăng tải trên các tạp chí chuyên ngành.
4.2. Phương pháp nghiên cứu
sở phư ng pháp luận c đ tài là vận d ng những quan
đi m c ch ngh Mác - Lênin, tư tưởng Hồ h Minh, qu n đi m c a
Đảng Cộng sản Việt N m v hởi ngh v tr ng và chiến tr nh cách

5
mạng.
Phư ng pháp nghiên c u ch yếu được s d ng đ th c hiện đ
tài là phư ng pháp l ch s , phư ng pháp l gic và s ết hợp h i phư ng
pháp này.
Ngoài r , ch ng t i còn s d ng các phư ng pháp hác c liên
qu n, như thống ê, so sánh, đối chiếu các nguồn tài liệu tiến hành đi n
d , g p g , h i thác tư liệu qu th c đ và nh n ch ng.
5. Đóng góp của luận án
Luận án hoàn thành sẽ có những đ ng g p s u:
- Luận án là c ng trình đ u tiên nghiên c u, phản ánh một cách
có hệ thống v phong trào Đồng khởi ở n ng th n đồng b ng các tỉnh
Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Đ nh, Phú Yên trong những năm 1964 1965.
- Luận án đ đư r một số nhận t, đánh giá v tác động và
t m vóc c phong trào Đồng khởi ở n ng th n đồng b ng các tỉnh
Quảng Nam, Quảng Ng i, ình Đ nh, Ph ên trong những năm 64 1965 đối v i cuộc kháng chiến chống M , c u nư c ở các tỉnh duyên
hải Nam Trung Bộ n i riêng đ t trong s đối sánh v i Đồng hởi ở
mi n Nam nói chung. Qu đ cho thấy s vận d ng sáng tạo đường lối
chiến tranh nhân dân c Đảng bộ các tỉnh Nam - Ng i - ình - Ph
trong kháng chiến chống M , c u nư c.
- Đ c ết được một số inh nghiệm qua nghiên c u vấn đ này
có th kế th a và vận d ng trong công cuộc xây d ng và bảo vệ T
quốc hiện nay.
- Kết quả nghiên c u c a luận án sẽ b sung nguồn tư liệu, góp
ph n ph c v công tác nghiên c u, biên soạn và giảng dạy l ch s đ a
phư ng ở các bậc học. h ng qu đ , g p ph n giáo d c cho thế hệ trẻ,
các dân tộc sinh sống trên đ bàn v ni m t hào đối v i quê hư ng,
đất nư c và ý th c xây d ng, bảo vệ T quốc, quê hư ng.
6. Kết cấu của luận án

Ngoài ph n Mở đ u, Kết luận, Tài liệu tham khảo và Ph l c,
luận án được cấu tr c thành 4 chư ng như s u:
ươ 1: T ng qu n tình hình nghiên c u.
ươ 2: Phong trào Đồng hởi ở n ng th n đồng b ng các


6
tỉnh Quảng Nam, Quảng Ng i, ình Đ nh, Phú Yên trong n sau năm
1964.
ươ 3: Phong trào Đồng khởi ở n ng th n đồng b ng các
tỉnh Quảng Nam, Quảng Ng i, ình Đ nh, Ph
ên trong n đ u năm
1965.
ươ 4: Nhận t và bài học kinh nghiệm.
Chương 1
TỔNG QU N TÌNH HÌNH NGHI N C U
1.1. Các công tr nh nghiên cứu liên quan đến đề tài luận án
1.1.1. Nhóm các công trình nghiên cứu v phong tr o
ng h i
trong háng chiến chống Mỹ mi n N m
1.1.1.1.
ủ
ư
o ăn Lượng, Phạm ăn oàn, Quỳnh ư (
,
ể
phong trào
ề
, Nxb Kho học
hội.

ng trình tái hiện quá trình phát tri n c phong trào Đồng hởi ở
mi n N m, trong đ tập trung đi s u vào một vài đi n hình như: uộc
hởi ngh
rà ồng và mi n y Quảng Ng i, Đồng hởi ở ến re,
Đồng hởi ở y Ninh,... ng trình c ng đ đư r một số đánh giá ý
ngh , tác d ng và bài học c phong trào Đồng hởi ở mi n N m
những năm 5 - 60 n i chung. uy nhiên, c ng trình chư đ cập
nhi u v phong trào Đồng hởi ở n ng th n đồng b ng ở Khu V (1964 1965)
1.1.1.2. Các công trình nghiên cứu củ các tác giả nước ngo i
ác giả O. l lce (1975) v i c ng trình nghiên c u The War in
Viet Nam (
, Hippocrene books, New York, M , đi
s u tìm hi u những nguyên nh n thất bại c các chiến d ch qu n s mà
M và ch nh quy n ài Gòn đ tiến hành ở mi n N m iệt N m. ác giả
đ chỉ r r ng s tấn c ng qu n s trên quy m l n h ng m ng lại hiệu
quả như người M mong muốn. Trong c ng trình này, tác giả đ đ cập
đến một số s iện phản ánh cuộc háng chiến c nh n d n mi n N m
diễn r ở n ng th n đồng b ng Khu V trong những năm 64 - 65 mà
theo ng ch nh là s trả lời đ nh th p cho người M .


7
ác giả

. Adler trong cuốn sách Cinquante Viet Nam (
ươ
) đ ph n t ch há chi tiết v tình hình mi n N m
64 - 65, trong đ c làm r những nh n tố d n đến s thắng lợi c
phong trào Đồng hởi và s thất bại c M và iệt N m ộng hò ở
đ bàn n ng th n đồng b ng Khu V trong những năm 64 - 1965:

“
ủ y
ủ
ườ Mỹ… ũ
ậ
ườ Mỹ ể
ố
y” [160,
tr.61].
1.1.2. Nhóm các công tr nh nghiên cứu về phong trào Đồng khởi
trong kháng chiến chống M ở Quảng Nam, Quảng Ng i, B nh
Định, Phú Yên
Hiện n y chư c một c ng trình chuyên hảo độc lập nào
nghiên c u v phong trào Đồng hởi những năm 64 - 65 ở n ng
th n đồng b ng Khu
h y các tỉnh Quảng Nam, Quảng Ng i, ình
Đ nh, Ph ên. ấn đ này chỉ được th hiện trong các c ng trình t ng
ết v l ch s c Qu n hu , l ch s ỉnh Đảng bộ các tỉnh h y trong
nghiên c u v đấu tr nh v tr ng ho c binh vận thời chống M c các
đ phư ng.
Các công trình c a Hội đồng biên soạn L ch s Nam Trung Bộ
kháng chiến (1992), Nam Trung B kháng chi n (1945 - 1975), Nxb
Chính tr Quốc gia, Hà Nội; Bộ ư lệnh Quân Khu V (1992), Khu V 30
n tranh gi i phóng, (2 tập). Các c ng trình này đ đ cập
một cách khái quát v tình hình chiến trường các tỉnh trên đ a bàn Khu
V, Khu VI. Ở nhi u khía cạnh khác nhau, các tác giả c a những công
trình trên đ đ cập đến phong trào Đồng khởi ở các tỉnh Quảng Nam,
Quảng Ng i, ình Đ nh, Ph ên gi i đoạn 1964 -1965,
1.2. Nhận t về các kết quả nghiên cứu và những vấn đề đ t ra cho
luận án tr c tiếp giải qu ết

1.2.1. Nh n t v ết quả nghiên cứu
Ở nhi u g c độ tiếp cận hác nh u, các c ng trình trên đ :
- Khái quát được nguyên nh n b ng n , diễn biến, kết quả, ý
ngh c a phong trào Đồng khởi ở mi n Nam nói chung.


8
- Một số c ng trình tuy c đ cập đến phong trào Đồng khởi ở
một số tỉnh như Quảng Ngãi, Bến re, ình Đ nh...nhưng lại tập trung
ch yếu vào đợt Đồng hởi 1959 -1960.
1.2.2. Những vấn đ đặt r cho lu n án cần t p trung giải quyết
- Các yếu tố d n đến s b ng n c a Đồng khởi ở nông thôn
đồng b ng các tỉnh Quảng Nam, Quảng Ng i, ình Đ nh, Phú Yên
những năm 1964 - 1965.
- Tiến trình phát tri n c a Đồng khởi ở n ng th n đồng b ng
các tỉnh Quảng Nam, Quảng Ng i, ình Đ nh, Phú Yên t
64 đến
1965.
- Mối liên hệ, nét chung và riêng c a Đồng khởi ở nông thôn
đồng b ng các tỉnh Quảng Nam, Quảng Ng i, ình Đ nh, Phú Yên
những năm 1964 - 1965 v i phong trào Đồng hởi ở mi n Nam.
- S vận d ng sáng tạo c đ phư ng trong việc th c hiện
đường lối chiến tr nh nh n d n c Đảng trong quá trình tiến hành
Đồng khởi.
- Vai trò c a các t ng l p nhân dân, nhất là ph nữ trong Đồng
khởi ở các tỉnh.
- Ưu đi m và hạn chế, vai trò, v trí và bài học kinh nghiệm c a
Đồng khởi ở n ng th n đồng b ng, các tỉnh Quảng Nam, Quảng Ngãi,
ình Đ nh, Phú Yên những năm 1964 - 1965.
Tiểu kết chương 1

Phong trào Đồng khởi ở n ng th n đồng b ng các tỉnh Khu V
trong đ c các tỉnh Nam - Ngãi - Bình- Phú là một s kiện l ch s
quan trọng trong cuộc kháng chiến chống M , c u nư c (1954-1975).
Vấn đ này đ được đ cập trong các công trình nghiên c u v l ch s
kháng chiến chống M c u nư c nói chung, Khu V và các tỉnh nói
riêng trên các m t bi u hiện. Tuy vậy, chư c một công trình nghiên
c u chuyên sâu có tính hệ thống và toàn diện v phong trào Đồng khởi
ở n ng th n đồng b ng các tỉnh Quảng Nam, Quảng Ngãi, ình Đ nh,
Phú Yên những năm 64 - 1965. Nhi u vấn đ v nhân tố tác động,
diễn trình, những n t đ c thù, vai trò và v tr c ng như hạn chế c n
được nghiên c u đ y đ , hệ thống và đánh giá hách qu n.


9

Chương 2
PHONG TR O ĐỒNG KHỞI Ở NÔNG THÔN ĐỒNG BẰNG
C C TỈNH QUẢNG N M, QUẢNG NGÃI, BÌNH ĐỊNH,
PHÚ YÊN TRONG NỬ S U N M 1964
2.1. Những ếu tố tác đ ng tới đồng khởi ở Quảng Nam, Quảng
ngãi, B nh định, Phú yên
2.1.1. Khái quát đặc đi m tự nhiên, ch nh tr inh tế v n hó
h i
Các tỉnh Quảng Nam, Quảng Ng i, ình Đ nh, Phú Yên n m ở
hu v c Nam Trung Bộ có v trí chiến lược hết s c quan trọng trong
kháng chiến chống th c d n Pháp và đế quốc M
m lược; là c a ngõ
t Bi n Đ ng vào mi n rung và y Nguyên là bàn đạp đ t đi các
hư ng chiến lược và các chiến trường khác.
tr chiến lược c N m Ng i - ình - Ph h ng chỉ qu n trọng v i cách mạng mi n N m mà

cả cách mạng N m Lào và Đ ng ắc mpuchi ...
2.1.2. Truy n thống yêu nước v đấu tr nh cách mạng
Trong l ch s đấu tranh d ng nư c và giữ nư c, cộng đồng các
dân tộc ở Khu V nói chung và các tỉnh Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình
Đ nh, Phú Yên nói riêng có truy n thống đoàn ết, quật khởi chống
ngoại xâm truy n t thế hệ này qua thế hệ khác. ác tỉnh này c phong
trào cách mạng b n bỉ và liên t c, n i bật là truy n thống đấu tr nh v
trang, truy n thống đ được phát huy c o độ trong cuộc háng chiến
chống M , c u nư c
2.1.3. Chính sách củ Mỹ - ch nh quy n S i Gòn đối với các tỉnh
Nam - Ngãi - Bình - Phú trong “Chiến tr nh đặc i t”
Năm 6 , đế quốc M th y đ i chiến lược, tiến hành chiến
tr nh đ c biệt đ đối ph v i cách mạng mi n N m, hòng chiếm lại
những đ bàn và v ng d n cư đ mất s u Phong trào Đồng hởi
1959-1960.
Âm mưu và th đoạn trên c M trong chiến lược
hiến
tr nh đ c biệt , gi i đoạn đ u theo Kế hoạch t ley - Taylor, v i ế
hoạch bình đ nh mi n N m trong
tháng (t giữ năm 6 đến hết
năm 62 , s u đ là Kế hoạch Johnson - McN m r bình đ nh mi n
N m trong 2 năm 64 - 1965 [101, tr.49 - 50].


10
2.1.4.
1964

hái quát tình hình N m - Ng i -

ình - h đến giữ n m

K t s u Đồng hởi những năm 5 - 1960, quân và dân các
tỉnh Quảng Nam, Quảng Ng i, ình Đ nh, Phú Yên liên t c n i dậy, l n
lượt làm thất bại các m mưu và th đoạn c a M và chính quy n Sài
Gòn trong hiến tr nh đ c biệt .
tháng 6 63, Khu y đ quán triệt uống các cấp bộ đảng
ch trư ng:“K ẩ
ươ
ẩn b
ờ ơ” tập trung mọi l c
lượng, mọi khả năng chống phá ấp chiến lược, làm ch nông thôn, coi
đ là nhiệm v trung tâm quan trọng c a các tỉnh đồng b ng hiện nay.
2.1.5. Chủ trư ng l m chủ v ng nông thôn đ ng ng củ ảng
2.1.5.1. ủ ươ
ủ
ươ
ươ
ụ
ề
K ủy
rư c tình hình đế quốc M ngày càng đẩy mạnh cuộc chiến
tr nh m lược, Ban Chấp hành rung ư ng mở Hội ngh l n th 9
(tháng 12/1963), phân tích cuộc hiến tr nh đ c biệt c đế quốc M
và quyết ngh : cần ph i có kh
ềm ch
“
n tranh
ặc bi ”
ắ

ch trong chi n tranh y , c n phải quán triệt
phư ng ch m đánh l u dài, đồng thời tranh th thời c giành thắng lợi
trong thời gi n tư ng đối ngắn...[47, tr. 15].
2.1.5.2. Chủ trư ng củ
ảng
các tỉnh Quảng N m Quảng Ng i
ình nh h Yên
Tháng 8/1964, Tỉnh y Quảng Nam và Tỉnh y Quảng Đà r
ngh quyết phát động qu n chúng đồng hởi giải ph ng đại bộ phận
n ng th n đồng b ng, trong đ trọng đi m là giải ph ng v ng Đông
Quốc lộ I và vùng cát c a các huyện. L c lượng Đồng khởi là qu n
chúng, ch yếu là qu n chúng tại chỗ, l c lượng v tr ng c nhiệm v
ch động tiến công đ ch, hỗ trợ cho qu n chúng tiến hành Đồng khởi.
Mụ
ề ra là phá tan b máy kìm kẹp củ
ch thôn, xã, phá cho
ược 2/3 số p chi
ược và bi n p chi
ược thành làng chi
u.
Sử dụ
ũ
ể
ch và bố phòng chố
ch ph n
kích b o v thành qu phong trào ng kh i” [93, tr.449 - 450].


11
2.2. Di n iến đ ng h i các tỉnh Quảng n m Quảng ng i ình đ nh

Ph yên n s u n m 1 4
2.2.1.
2.2.2. ng h i Quảng Ng i
2.2.3. ng h i
ình nh
2.2.4. ng h i
h Yên
Tiểu kết chương 2
Đồng khởi ở n ng th n đồng b ng các tỉnh Quảng Nam, Quảng
Ng i, ình Đ nh, Phú Yên đ b ng lên t giữa năm 64. Phá ấp chiến
lược đ trở thành phong trào hởi ngh s i s c c qu n ch ng v i quy
mô ngày càng l n và hành động ngày càng quyết liệt. Hàng loạt bộ máy
ch nh quy n c sở c a chế độ Sài Gòn ở v ng n ng th n đồng b ng b
tiêu diệt, ch nh quy n nh n d n được thành lập. Hàng trăm ấp chiến
lược biến thành th n,
chiến đấu, chiến tr nh du ch phát tri n
mạnh. Hàng trăm ấp chiến lược b phá sạch, phá b nh, bung d n v làng
c tạo thành những mảng giải phóng liên hoàn, có nhi u mảng sát v ng
th , dọc Quốc lộ 1 và 19.
Đồng hởi ở Nam - Ngãi - Bình - Phú diễn r rộng hắp v i rất
nhi u hình th c phong ph . Nh n d n các ấp, các làng liên t c phá ấp,
phá rào, đốt tr sở hành ch nh c ch nh quy n ài Gòn ở th n, , rồi
o nh u v làng c
y d ng lại th n, làng, sản uất và chống, đánh
đ ch. uy nhiên, trận l t cuối năm 64 đ cư p đi nhi u sinh mạng c ng
như c cải, vật chất c nh n d n các tỉnh N m - Ng i - ình - Ph đ
ảnh hưởng h ng nh đến phong trào Đồng hởi ở N m - Ng i - ình Ph những tháng cuối năm 64.
Phong trào Đồng khởi ở đ a bàn 4 tỉnh Nam - Ngãi - Bình - Phú
n s u năm 64 là một thành tố quan trọng trong t ng th các hoạt
động đấu tranh chính tr , quân s , góp ph n mang lại vùng giải phóng

rộng l n ở đ bàn n ng th n đồng b ng, làm ti n đ đ tiếp t c đẩy
mạnh cuộc kháng chiến chống M phát tri n sang một gi i đoạn cao
h n.
Chương 3. PHONG TR O ĐỒNG KHỞI Ở NÔNG THÔN
ĐỒNG BẰNG CÁC TỈNH QUẢNG NAM, QUẢNG NGÃI, BÌNH
ĐỊNH, PHÚ YÊN TRONG NỬ ĐẦU N M 1965


12
3.1. T nh h nh mới ở các tỉnh Quảng Nam, Quảng Ng i, B nh Định,
Phú Yên trong nửa đầu năm 1965
3.1.1. Âm mưu, thủ đoạn mới củ Mỹ v Ch nh quy n S i Gòn
V i thắng lợi c a phong trào Đồng hởi, đế quốc M càng nhận
r ch ng c th thất bại hoàn toàn nếu h ng th y đ i ch nh sách cho đến
cả th y đ i chiến lược c ch ng tại các đ bàn này. M và ch nh quy n
ài Gòn đ vạch r hàng loạt những m mưu và th đoạn m i.
3.1.2. Chủ trư ng đối phó với tình hình mới củ ảng
Tháng 3 65, n hấp hành Trung ư ng Đảng họp Hội ngh
l n th
nhận đ nh:
C
ặ
ủ
ố Mỹ
ư
ậ
ố
ẩy C
ặ
ề

.
y ố ủ “
ụ
”
ượ
ề
ề ắ
3.2. Di n biến đồng khởi ở nông thôn đồng b ng các tỉnh Quảng
Nam, Quảng Ng i, B nh Định, Phú Yên trong nửa đầu năm 1965
3.2.1. ng h i Quảng N m
3.2.2. ng h i Quảng Ng i
3.2.3. ng h i
ình nh
3.2.4. ng h i
h Yên
Tiểu kết chương 3
Th c hiện ch trư ng c a rung ư ng Đảng, Liên Khu y Khu
V v Đồng khởi ở v ng n ng th n đồng b ng Xuân 1965, Tỉnh y các
tỉnh N m - Ng i - ình - Ph đ linh hoạt, sáng tạo l nh đạo toàn Đảng
bộ, qu n và d n đ phư ng đồng loạt đ ng lên đấu tranh kết hợp đấu
tr nh v tr ng v i đấu tranh chính tr , binh vận, kết hợp đòn tiến công
quân s c a l c lượng ba th quân trên khắp chiến trường hỗ trợ cho
nh n d n các đ phư ng n i dậy diệt ác, phá kìm, giành quy n làm ch ,
mở rộng vùng giải phóng. Phong trào Đồng hởi thu h t đ ng đảo các
t ng l p qu n chúng nhân tham gia, diễn ra đ dạng, phong ph cả v
hình th c và nội dung c n i lấy đòn tiến c ng qu n s làm đòn eo
đ phát động qu n ch ng n i dậy; c ng c n i tr nh th l c bộ máy
ch nh quy n đ ch ho ng m ng d o động đ phát động qu n ch ng n i
dậy giành quy n làm ch , phá ấp chiến lược.
vùng dậy c a qu n

13
chúng nhân dân ở nhi u v ng n ng th n đồng b ng các tỉnh N m - Ng i
- ình - Ph trong những năm 1964 - 1965 làm phá sản quốc sách ấp
chiến lược c M và chính quy n Sài Gòn trên đ bàn; góp ph n
cùng toàn Mi n đánh bại kế hoạch Johnson - McNamara; góp ph n
đánh bại cuộc hiến tr nh đ c biệt c a M và chính quy n ài Gòn
trên đ bàn Khu V, đẩy chính quy n Sài Gòn lún sâu vào kh ng hoảng
chính tr .
Chương 4
NHẬN XÉT V B I HỌC KINH NGHIỆM
4.1. Đ c điểm
Phong trào Đồng khởi ở n ng th n đồng b ng các tỉnh Quảng
Nam, Quảng Ng i, ình Đ nh, Phú Yên t n s u năm 64 đến n a
đ u năm 65 th hiện những n t đ c trưng c Đồng hởi c a Khu V và
toàn mi n N m đồng thời c ng c những nét riêng.
4.1.1. quy mô
Các tỉnh N m - Ng i - ình - Ph , Đồng hởi diễn r v i quy
mô rộng l n ở h u khắp v ng n ng th n đồng b ng. uy diễn r ở cả 3
v ng chiến lược, n t đ c trưng c Đồng hởi ở N m - Ng i - ình Ph những năm 64 - 65, là n diễn r ở v ng n ng th n, đồng b ng
là ch yếu và đồng loạt diễn r t
, huyện đến tỉnh liên t c hết đợt
này đến đợt hác hởi ngh thắng lợi đến đ u y d ng ch nh quy n
cách mạng th n, đến đ .
ề ờ ian, Đồng hởi 64 - 65 diễn r g n như liên t c,
hết đợt này đến đợt khác kéo dài t n s u năm 64 đến n đ u năm
65 ở h u hết v ng n ng th n đồng b ng các tỉnh t Quảng N m đến
Ph ên.
4.1.2.

lực lư ng
Nét n i bật c Đồng hởi ở các tỉnh N m - Ng i - ình - Ph là
s d ng bạo l c tại chỗ là ch yếu, kết hợp v i phát động qu n chúng
nhân dân n i dậy phá v hệ thống m ẹp c a kẻ thù, giành quy n làm
ch .
d ng bạo l c tại chỗ h ng chỉ trong quá trình phá ấp, phá
m mà còn cả trong quá trình phát động phong trào nh n d n du ch


14
chiến tr nh, bố phòng y d ng , th n chiến đấu, y d ng và phát
tri n l c lượng du ch đ đánh đ ch giữ làng, bảo vệ tài sản và t nh
mạng c nh n d n, bảo vệ thành quả cách mạng s u hi đ phá được
ấp chiến lược.
rong Đồng hởi năm 64 - 65 ở các tỉnh N m - Ng i ình - Ph c s ết hợp ch t chẽ giữ đấu tr nh ch nh tr , binh vận v i
đấu tr nh qu n s ph hợp v i yêu c u nhiệm v ch nh tr , qu n s
trong t ng thời đi m, ở t ng đ phư ng,...
4.1.3.
hình thức đấu tr nh
rong quá trình Đồng khởi, đấu tranh chính tr và công tác binh
vận đ phối hợp cùng v i đấu tr nh v trang tiến c ng đ ch liên t c.
Đấu tranh chính tr phát tri n rất cao, trở thành bạo l c c a qu n chúng
n i dậy v tr ng diệt ác, phá m, phá ấp chiến lược giành chính quy n
xã, thôn. Tiến công quân s đ hỗ trợ đắc l c cho qu n chúng n i dậy;
t chỗ n i dậy ở c sở, trong t ng xã, t ng huyện tiến lên c o trào Đồng
khởi trong toàn tỉnh.
rong Đồng hởi ở N m - Ng i - ình - Ph cho thấy tư tưởng
t ch c c tiến c ng và t nh qu n ch ng s u rộng, ết hợp h ph n biệt
giữ chiến tr nh và hởi ngh , giữ tiến c ng và n i dậy, giữ tiêu diệt
đ ch và giành ch nh quy n làm ch c nh n d n.

4.1.4.
v i trò củ c n cứ đ
Đ chuẩn b cho Đồng hởi, ỉnh y các tỉnh N m - Ng i ình - Ph trong l nh đạo, chỉ đạo thường uyên chăm lo y d ng căn
c đ và hậu phư ng tại chỗ ở cả đồng b ng và v ng ven h ng ng ng
vững mạnh v ch nh tr , qu n s , inh tế, hội, văn h . Đồng thời các
tỉnh c ng đ
y d ng các phư ng án th ch hợp đ bảo vệ căn c trư c
các cuộc tiến c ng nh m
b các căn c c đ ch.
ăn c đ cách mạng ở N m - Ng i - ình - Ph s u Đồng
hởi những năm 64 - 1965 c v i trò qu n trọng g p ph n vào thắng
lợi c cuộc háng chiến chống M , c u nư c trên đ bàn và ở mi n
Nam.


15
i trò củ phụ nữ trong ng h i
Trong các cuộc đấu tranh, nhất là đấu tranh phá ấp chiến lược,
ph nữ đ ng v i trò qu n trọng, t rõ tinh th n bất khuất, d ng cảm,
đảm đ ng.
Có th n i đến n đ u năm 65, v i những nỗ l c cao nhất,
phong trào đấu tranh c a ch em ph nữ được đư lên t m cao m i, kết
hợp nhu n nhuyễn phư ng th c đấu tranh chính tr , binh đ ch vận, kết
hợp v i n i dậy một cách mạnh mẽ, góp ph n to l n vào nhiệm v phá
khu dồn, ấp chiến lược, giải ph ng đại bộ phận nông thôn c a tỉnh.
4.2. Kết quả và ý ngh a
4.2.1. ết quả
n a sau năm 64 đến n đ u năm 65, trên đ bàn các
tỉnh N m - Ng i - ình - Ph , phong trào Đồng hởi đ giành được
những ết quả to l n.

Đánh giá ết quả phong trào Đồng hởi 64 - 1965, Hội ngh
Liên Khu y V l n th I (5 65 nhận t: Tố
gi i phóng và tỷ
l số dân làm chủ có 3 h ng: h ng khá nh t là Qu
ng Nam,
nh, làm chủ t 2/3 n 3/4 dân số…. . Như vậy, trong vòng t
giữa năm 64 đến giữ năm 65, Đồng khởi đ làm cho ph n l n
v ng n ng th n đồng b ng các tỉnh Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình
Đ nh, Ph
ên được giải ph ng. ại đ y, cách mạng làm ch ph n l n
đ a bàn và giành ph n l n nhân dân.
4.2.2. ngh a
hắng lợi c phong trào Đồng hởi 64 - 65 đ g p ph n
làm thất bại kế hoạch Johnson - McN m r , đẩy chính quy n và qu n đội
ài Gòn tại các tỉnh N m rung ộ l m vào tình trạng kh ng hoảng tr m
trọng. Chiến lược hiến tr nh đ c biệt c a M tri n h i ở các tỉnh
N m - Ng i - ình - Ph b s p đ .
hắng lợi c phong trào Đồng hởi những năm 64 - 65
đánh dấu bư c nhảy vọt qu n trọng, chuy n cách mạng ở các tỉnh Khu
V vào một thời ỳ m i - thời ỳ phát tri n thế tiến c ng mạnh mẽ, liên
t c, hình thành một c o trào hởi ngh c qu n ch ng trên những
v ng n ng th n rộng l n, đẩy M - ch nh quy n ài Gòn l n s u vào
v ng l y thất bại, h ng hoảng tri n miên, buộc đế quốc M và ch nh
4.1.5.


16
quy n ài Gòn phải chuy n hư ng chiến lược đối v i đ bàn này một
cách b động.
hắng lợi c Đồng hởi những năm 64 - 65 ở các tỉnh

Quảng N m, Quảng Ng i, ình Đ nh, Ph
ên còn g p ph n hẳng
đ nh s l nh đạo đ ng đắn c Đảng bộ các cấp, nâng cao ni m tin tất
thắng c a qu n ch ng nh n d n trên đ bàn vào thắng lợi tất yếu c
cuộc đấu tranh chống M ,...
4.3. Hạn chế
4.3.1. ng h i i n r chư đ u các đ phư ng
Phong trào Đồng hởi 64 - 65 ở các tỉnh N m - Ng i ình - Ph
t trên quy m và bình diện chung toàn v ng thì diễn r
tư ng đối đ u hắp, song trong phạm vi t ng tỉnh thì chư đ u.
4.3.2. Công tác l nh đạo chỉ đạo có l c chư t p trung đ ng mức
ng tác chỉ đạo c l c, c n i còn yếu, l c lượng còn m ng.
M c d c quá trình chuẩn b , song th c l c v ch nh tr , v tr ng nhìn
chung còn m ng và còn yếu, chư đáp ng được v i t nh chất ngày
càng quyết liệt c phong trào Đồng hởi.
sở và l c lượng tại chỗ
còn m ng nên không tạo được thế đ ng chân lâu dài cho l c lượng ch
l c, chư hỗ trợ và phối hợp ch t chẽ v i phong trào c a qu n chúng ở
các đ phư ng nên quá trình n i dậy c qu n ch ng g p nhi u h
hăn.
ng tác tư tưởng c nhi u tiến bộ, nhưng còn nhi u thiếu s t,
chư theo p s phát tri n c tình hình. hư hẩn trư ng, mạnh bạo
tr nh th mọi thời c và tạo r thời c đ mở rộng Đồng hởi tình hình
c những nh n tố m i rất thuận lợi cho t , nhưng ch ng t chư tận
d ng hết đ đư phong trào Đồng hởi phát tri n mạnh h n.
4.3.3. Nh n thức củ cán
thôn v quần ch ng v đấu tr nh
ch nh tr chư đầy đủ s u s c
iệc t ch c và l nh đạo đấu tr nh ch nh tr còn nhi u hạn chế.
Đội ng đấu tr nh ch nh tr c qu n ch ng n i chung chư được t

ch c, một số n i c t ch c những t đấu tr nh ch nh tr nhưng do
h ng ch ý giáo d c, bồi dư ng và hư ng d n ế hoạch, lý lẽ đấu
tr nh v i đ ch nên t c tác d ng ho c h ng c tác d ng. Ở , th n,
thường cán bộ chỉ giải th ch chung chung rồi s u đ do qu n ch ng t
động đấu tr nh ch nh tr v i đ ch là ch nh, l nh đạo t ch ý theo d i


17
diễn biến t ng cuộc đấu tr nh đ hư ng d n, chỉ đạo p thời và r t inh
nghiệm.
Nhận th c c cán bộ , th n và qu n ch ng v đấu tr nh
ch nh tr chư s u sắc, chư thấy hết tác d ng c nhi u m t c đấu
tr nh ch nh tr và chư thấm nhu n t nh chất gi n h , quyết liệt c
đấu tr nh ch nh tr c ng như đấu tr nh v tr ng, nên c tư tưởng ch n
bư c trư c s đe dọ c đ ch, sợ b đàn áp, h ng bố, chán nản hi
thấy yêu c u c cuộc đấu tr nh h ng được giải quyết v.v nên h ng
iên trì đấu tr nh v i đ ch.
4.4. M t số kinh nghiệm
Đồng hởi ở n ng th n đồng b ng các tỉnh Quảng N m,
Quảng Ng i, ình Đ nh, Ph ên những năm 64 - 1965 có th đ c r t
được một số kinh nghiệm như s u:
4.4.1. Ch n đ
n đ m đầu phong trào cách mạng có ngh hết sức
quan tr ng
rong một trận đánh, một chiến d ch h y một đợt hoạt động, việc
l chọn đ bàn đ hởi đ u c ý ngh v c ng qu n trọng. Những n i
được l chọn phải hội đ những đi u iện: đ thế chiến lược c lợi cho
t , trong hi đ l c lượng c đ ch s hở ho c bố tr tư ng đối m ng hi
chiếm được thì v tr này c th ết nối, l n t được v i các v ng hác,
đ phư ng hác một cách thuận lợi đ bàn được l chọn phải v

thuận lợi cho tiến c ng, v c hả năng phòng th tốt,
4.4.2. hát huy sức mạnh tổng h p củ các lực lư ng, trong đó coi
tr ng lực lư ng quần ch ng tự v tr ng l i n pháp hi u quả đ
gi nh th ng l i
Đồng hởi ở đồng b ng các tỉnh N m - Ng i - ình - Ph cho
thấy, phát huy s c mạnh t ng hợp c l c lượng qu n ch ng t v tr ng
là ch yếu, ết hợp v i du ch th n , bộ đội đ phư ng và l c lượng
v tr ng Qu n hu đ đập t n, ho c làm tê liệt bộ máy qu n s c đ ch,
hỗ trợ cho qu n ch ng n i dậy là cách làm hiệu quả nhất. hỉ c như
vậy thì Đồng hởi m i thành c ng.
Đồng hởi ở các tỉnh N m - Ng i - ình - Ph cho thấy, l c
lượng ch nh tr đấu tr nh d ng cảm và sáng tạo một hi được động viên
và t ch c tốt, đ c th giữ vững được quy n làm ch trong các v ng


18
M và qu n đội Sài Gòn đ ng qu n; tạo đi u iện cho các l c lượng v
tr ng tiến c ng vào căn c , c qu n đ u n o c đ ch, g y cho ch ng
nhi u t n thất.
4.4.3. hát huy thế mạnh củ t ng v ng v ết h p chặt ch giữ
v ng chiến lư c ổ sung h tr cho nh u tạo th nh thế mạnh đ
chủ đ ng tiến công gi nh th ng l i
rong Đồng hởi, căn c vào v tr đ lý, đ c đi m đi u iện
t ng v ng cả v qu n s , ch nh tr , inh tế, đ lý và d n cư, so sánh
tư ng qu n l c lượng giữ t và đ ch một cách toàn diện, Đảng bộ các
tỉnh đ đ r phư ng th c Đồng hởi cho t ng v ng một cách ph hợp.
Nhờ vậy mà lu n lu n giữ được quy n ch động tiến c ng đ ch.
4.4.4. ự ch c v o nh n n iên trì t ch cực y ựng c s ch nh
tr
đ

n nông thôn đ ng ng l ti n đ qu n tr ng đ gi nh
th ng l i
C sở ch nh tr là chỗ d cho qu n ch ng nh n d n tiến hành
đấu tr nh, Đồng hởi thành c ng hay kh ng một ph n ph thuộc vào c
sở ch nh tr .
sở ch nh tr còn là l c lượng qu n trọng tr c tiếp ho c
gián tiếp th m gi tiến c ng c ng v i l c lượng v tr ng. Trong Đồng
hởi 64 -1965 ở N m - Ng i - ình - Ph c sở ch nh tr được y
d ng ở hắp mọi n i, trên cả b v ng chiến lược: r ng n i, n ng th n,
đồng b ng và thành th , ở cả v ng giải ph ng, v ng làm ch , v ng tr nh
chấp và v ng đ ch i m soát, h ng chỉ ch m ngòi cho Đồng hởi b ng
n mà còn là c sở đ huy động s c mạnh c qu n ch ng, chỗ d
cho các l c lượng v tr ng tiến c ng qu n đ ch.
Tiểu kết chương 4
Phong trào Đồng hởi ở các tỉnh Quảng N m, Quảng Ng i,
ình Đ nh, Ph ên những năm 64 - 65 đ giành được thắng lợi to
l n, g p ph n tạo r phong trào cách mạng rộng l n ở mi n N m trong
những năm 64 - 65, là một trong những nh n tố g p ph n đánh
thắng Chiến tr nh đ c biệt (1961-1965) c đế quốc M trên đ bàn.
rong quá trình phát tri n, phong trào Đồng hởi ở các đ phư ng này
v th hiện những đ c đi m chung c Đồng hởi ở các tỉnh Khu và
mi n N m, đồng thời c ng c những n t riêng. Đ là s d ng bạo l c


19
tại chỗ là ch yếu, ết hợp v i phát động qu n ch ng nh n d n n i dậy
diễn r trên quy m rộng l n, liên t c hình th c đấu tr nh quyết liệt và
phong ph căn c đ đ ng một v i trò hết s c qu n trọng trong phong
trào Đồng hởi 1964 - 1965. Ph nữ đ ng một v i trò rất qu n trọng
trong Đồng hởi. Đ y là ết quả c s vận d ng linh hoạt và sáng tạo

ch trư ng Đồng hởi c Liên hu y và Qu n Khu y c Đảng bộ
qu n và d n các tỉnh N m - Ngãi - Bình - Phú.
ên cạnh những ết quả, phong trào Đồng hởi ở các tỉnh N m Ng i - ình - Ph 1964 - 1965 còn c một số hạn chế như diễn ra không
đồng đ u giữ các đ phư ng, còn có một số hạn chế trong chỉ đạo và xây
d ng l c lượng tại các đ phư ng.

KẾT LUẬN
1. Phong trào Đồng khởi ở tỉnh Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình
Đ nh, Phú Yên những năm 64 - 1965 diễn ra trên một đ a bàn chiến
lược quan trọng hàng đ u trong cuộc kháng chiến chống M , c u nư c.
Thất bại trong “Chiến lược Ai-xen- hao” M chuy n sang th c
hiện chiến lược “
ặc bi ” (1961-1965) v i quy mô, m c
độ, tính chất vô cùng nham hi m. B ng hàng loạt các biện pháp t ng hợp
(quân s , chính tr , kinh tế, t m lý,.. , trong đ l c lượng quân s là ch
yếu, chúng càn quét, gom dân lập “ p chi
ượ ”, p tân sinh , tăng
cường hệ thống chính quy n và l c lượng v tr ng c sở, hòng tách d n
ra kh i l c lượng cách mạng, cô lập đ đi đến tiêu diệt. Trong quá trình
th c hiện m mưu trên, N m - Ngãi - ình - Ph là đ a bàn trọng đi m.
Đ y vốn là vùng t do c a Liên Khu V trong kháng chiến chống Pháp,
c sở Đảng mạnh, n i đ t c qu n đ u não c a cách mạng ở Liên Khu
V, qu n chúng nhân dân ở đ y iên cường bất khuất. Trong những năm
1954 - 1960, tại đ a bàn này, diễn r phong trào đấu tranh chống M và
chính quy n Sài Gòn quyết liệt, v i đỉnh c o là đồng khởi Vân Canh,
nh hạnh, Trà Bồng và mi n Tây Quảng Ng i trong năm 5 , d n
đến phong trào Đồng khởi ở mi n Nam 1959 - 1960. rong quá trình
th c hiện chiến lược hiến tr nh đ c biệt ở N m rung ộ, M và

20
chính quy n Sài Gòn luôn coi trọng việc bình đ nh vùng nông thôn
đồng b ng các tỉnh Quảng Nam, Quảng Ng i, ình Đ nh và Phú Yên,
nh m biến vùng này thành những ti n đồn, n i cung cấp s c người, s c
c a, tạo thành một thế trận liên hoàn đ hậu thu n cho chiến trường
Tr Thiên, bảo vệ Tây Nguyên - những vùng chiến lược quân s và kinh
tế mà đ ch không th đ mất, ngăn ch n s chi viện t mi n Bắc vào
mi n Nam, đồng thời tạo ra hệ thống phòng th t xa c đ thành ài
Gòn. ại các tỉnh N m - Ng i - ình - Ph , đ ch tiến hành h ng bố hết
s c tàn khốc, ra s c xây d ng c sở xã hội cho chế độ th c dân m i c a
M . rên đ bàn này cho đến giữ năm 65, đ ch tập trung h u hết các
sắc l nh: t qu n M , qu n đội ài Gòn cho đến một số qu n đồng minh
c a M . h ng đ th c hiện đ mọi hình th c đàn áp, mọi th đoạn chiến
tr nh nh m hi m g y biết b o h hăn, t n thất, đ u thư ng cho qu n và
dân các tỉnh Quảng Nam, Quảng Ng i, ình Đ nh, Phú Yên. Đấu tranh
chống các m mưu và th đoạn c a M và chính quy n Sài Gòn trở thành
một yêu c u tất yếu c Đảng, nhân dân Việt Nam nói chung, nhân dân
các tỉnh Nam - Ngãi - Bình - Phú nói riêng.
rư c m mưu và th đoạn m i c a M và chính quy n Sài Gòn,
t năm 6 , rung ư ng Đảng đ đ r đường lối k p thời, l nh đạo cách
mạng mi n Nam phát tri n đ ng hư ng. Khu y c ng p thời quán
triệt ch trư ng c
rung ư ng Đảng, đ r đường lối phù hợp v i th c
tiễn đ phư ng, tạo ra n n tảng đ Đảng bộ các tỉnh lãnh đạo quân và
d n đ phư ng tiến lên th c hiện phư ng ch m hai chân , b m i
giáp công trên b v ng chiến lược chống lại m mưu, th đoạn, những
ch nh sách v c ng tàn bạo c
ẻ th . Đ là những n n tảng d n đến
phong trào Đồng khởi ở các tỉnh Quảng Nam, Quảng Ng i, ình Đ nh,
Phú Yên t n s u năm 1964 đến n đ u năm 65.

Ch trư ng phát động qu n ch ng Đồng hởi giành lại nông
th n đồng b ng theo tinh th n khởi ngh n ng th n , phư ng ch m
đấu tranh 2 ch n 3 m i giáp c ng là c căn c th c tế khách quan,
phù hợp v i nguyện vọng tha thiết và khả năng cách mạng th c tế c a
qu n chúng ở n ng th n đồng b ng các tỉnh N m rung ộ l c bấy giờ.
Quá trình đấu tranh giành lại n ng th n đồng b ng ở bốn tỉnh Quảng
Nam, Quảng Ng i, ình Đ nh, Ph
ên đ ch ng minh cho thấy s c


21
mạnh to l n c qu n chúng một hi họ được tập hợp dư i ngọn cờ
cách mạng c Đảng do Ch t ch Hồ Chí Minh sáng lập và l nh đạo.
Những n i biết d a vào qu n ch ng, làm c ng tác theo đường lối qu n
chúng, biết chăm lo y d ng l c lượng chính tr , v tr ng qu n chúng,
biết qu n t m đem lại lợi ích thiết thân cho qu n chúng, kiên trì làm
c ng tác tư tưởng qu n chúng, giáo d c qu n chúng thì qua một thời kỳ
t ch l y, đến độ chín muồi và khi Đồng hởi n r , qu n ch ng sẽ đ ng
dậy hành động một cách hoàn toàn t giác.
Đồng khởi n ra là một tất yếu l ch s , đáp ng yêu c u đòi h i
cấp bách c a phong trào cách mạng ở Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình
Đ nh, Ph ên những năm 64 - 1965.
2. Đồng khởi ở Quảng Nam, Quảng Ng i, ình Đ nh, Phú Yên
diễn ra mạnh mẽ quyết liệt, trải qu h i gi i đoạn li n k nhau (n a sau
1964 - n đ u 1965), đ dạng v phư ng th c, phong phú v nội dung.
Nó v a hội t những n t tư ng đồng c a Đồng khởi ở mi n Nam nói
chung, v a th hiện những đ c thù m ng đậm n t sắc thái c cách
mạng N m rung ộ l c bấy giờ.
V m t phư ng th c Đồng hởi, Đảng bộ các tỉnh N m - Ng i ình - Ph đ rất linh hoạt trong việc vận d ng cả 2 phư ng th c Đồng
hởi th c hiện phư ng ch m đấu tr nh h i ch n, b m i v a coi

trọng s d ng l c lượng v tr ng ết hợp v i đấu tr nh ch nh tr và binh
vận đ mở phong trào.
Đồng hởi ở N m - Ng i - ình - Ph là ết quả c việc nắm
vững phư ng ch m đấu tranh 2 ch n và 3 m i giáp c ng là ết quả
c quá trình y d ng c sở qu n ch ng và phát động được tư tưởng
qu n ch ng, đư qu n ch ng uống đường th c hiện khởi ngh n ng
thôn, t mình làm ch nông thôn, t mình đấu tranh 2 chân và 3 m t
giáp c ng. rong quá trình Đồng hởi ở các tỉnh N m - Ng i - ình Ph do l c lượng đ ch ở đ y há mạnh ch ng đánh phá há g y gắt nên
các tỉnh đ phải s d ng l c lượng v tr ng đến m c c n thiết đ hỗ trợ
tích c c cho qu n chúng n i dậy.
Đồng hởi ở các tỉnh N m - Ng i - ình - Ph là s ết hợp h i
phư ng th c Đồng hởi ở mi n N m n i chung, song lấy phư ng th c
dùng bạo l c chính tr và v tr ng c a qu n chúng là ch yếu, tiến hành