Quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp theo hướng phát triển kỹ năng sống cho học sinh ở trường tiểu học trần danh lâm, quận 8 thành phố hồ chí minh
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (669.39 KB, 182 trang )
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC
________________________________________
NGUYỄN THỊ THANH TRÚC
QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP THEO
HƢỚNG PHÁT TRIỂN KỸ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH
Ở TRƢỜNG TIỂU HỌC TRẦN
DANH LÂM, QUẬN 8 THÀNH PHỐ
HỒ CHÍ MINH
LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC
HÀ NỘI – 2015
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC
________________________________________
NGUYỄN THỊ THANH TRÚC
QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP THEO
HƢỚNG PHÁT TRIỂN KỸ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH
Ở TRƢỜNG TIỂU HỌC TRẦN
DANH LÂM, QUẬN 8 THÀNH PHỐ
HỒ CHÍ MINH
LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 60 14 01 14
Ngƣời hƣớng dẫn khoa hocc̣: PGS. TS NGÔ QUANG SƠN
HÀ NỘI – 2015
LỜI CẢM ƠN
Sau hai năm (2013-2015) học tập và nghiên cứu, tác giả đã hoàn thành
chƣơng trình khóa học Thạc sĩ chuyên ngành Quản lý giáo dục và hoàn thành
luận văn “Quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp theo hƣớng phát triển
kỹ năng sống cho học sinh ở trƣờng tiểu học Trần Danh Lâm, Quận 8 Thành
phố Hồ Chí Minh” tại Trƣờng Đại học Giáo dục, Đại học Quốc gia Hà Nội.
Tác giả xin đƣợc bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc của mình đến Ban Giám
hiệu Trƣờng Đại học Giáo dục, Đại học Quốc Gia Hà Nội, các thầy cô giáo đã
tận tình giảng dạy và giúp đỡ trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu. Đặc
biệt là sự giúp đỡ và chỉ bảo tận tình của PGS.TS Ngô Quang Sơn, ngƣời thầy
đã trực tiếp hƣớng dẫn, giúp đỡ tác giả hoàn thành luận văn này.
Với tình cảm chân thành, tác giả xin đƣợc gửi lời cảm ơn tới cán bộ
quản lý, giáo viên và nhân viên tại trƣờng tiểu học Trần Danh Lâm, Quận 8,
thành phố Hồ chí Minh, cùng anh em đồng nghiệp trong cơ quan đã tận tình
giúp đỡ, tạo điều kiện để tôi hoàn thành nhiệm vụ học tập, thu thập và xử lý
thông tin phục vụ quá trình nghiên cứu của mình.
Do điều kiện nghiên cứu, trong luận văn không tránh khỏi khiếm
khuyết, rất mong nhận đƣợc sự giúp đỡ và góp ý kiến của các thầy, cô giáo và
đồng nghiệp.
Xin trân trọng cảm ơn.
Hà Nội, tháng 10 năm 2015
Tác giả
Nguyễn Thị Thanh Trúc
i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan rằng đây là công trình nghiên cứu của tôi, có sự hỗ
trợ từ giáo viên hƣớng dẫn là PGS.TS Ngô Quang Sơn. Các nội dung nghiên
cứu và kết quả trong đề tài này là trung thực và chƣa từng đƣợc ai công bố
trong bất cứ công trình nghiên cứu nào trƣớc đây. Những số liệu trong các
bảng biểu phục vụ cho việc phân tích, nhận xét, đánh giá đƣợc chính tác giả
thu thập từ các nguồn khác nhau có ghi trong phần tài liệu tham khảo. Ngoài
ra, đề tài còn sử dụng một số nhận xét, đánh giá cũng nhƣ số liệu của các tác
giả, cơ quan tổ chức khác và cũng đƣợc thể hiện trong phần tài liệu tham
khảo.
Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về luận văn của mình.
Hà Nội, tháng 10 năm 2015
Tác giả
Nguyễn Thị Thanh Trúc
ii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
TT
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
iii
MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN..................................................................................................I
LỜI CAM ĐOAN...........................................................................................II
MỤC LỤC.....................................................................................................III
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT.........................................................VII
DANH MỤC CÁC BẢNG.........................................................................VIII
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ..........................................................X
MỞ ĐẦU1CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT
ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP THEO HƢỚNG PHÁT
TRIỂN KỸ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH Ở TRƢỜNG TIỂU HỌC. . .8
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề.................................................................... 8
1.1.1. Các nghiên cứu ở nƣớc ngoài................................................................. 8
1.1.2. Các nghiên cứu trong nƣớc...................................................................11
1.2. Một số khái niệm công cụ........................................................................ 14
1.2.1. Quản lý..................................................................................................14
1.2.2 Quản lý giáo dục.................................................................................... 15
1.2.3 Quản lý nhà trƣờng................................................................................16
1.2.4. Hoạt động giáo dục............................................................................... 17
1.2.5. Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp................................................... 18
1.2.6. Biện pháp thực hiện chƣơng trình HĐGDNGLL................................. 20
1.2.7. Kĩ năng sống và giáo dục kĩ năng sống.................................................21
1.3. Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp theo hƣớng phát triển kỹ năng sống
cho học sinh ở trƣờng tiểu học........................................................................26
1.3.1. Vị trí, vai trò của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp đối với học sinh
tiểu học............................................................................................................ 26
1.3.2. Mục tiêu của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp.............................. 27
1.3.3. Nội dung và hình thức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở các
trƣờng tiểu học................................................................................................29
1.3.4. Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp theo hƣớng phát triển kỹ năng
sống cho học sinh tiểu học.............................................................................. 31
1.4. Nội dung quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp theo hƣớng phát
triển kỹ năng sống ở trƣờng tiểu học..............................................................37
1.4.1. Quản lý việc xây dựng kế hoạch........................................................... 37
1.4.2. Quản lý việc xây dựng bộ máy và tổ chức thực hiện............................ 37
iv
1.4.3. Chỉ đạo việc thực hiện hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp...............38
1.4.4. Kiểm tra, đánh giá việc thực hiện hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp
38
1. 5. Các yếu tố ảnh hƣởng tới việc thực hiện chƣơng trình hoạt động giáo dục
ngoài giờ lên lớp theo hƣớng phát triển kỹ năng sống ở trƣờng tiểu học......39
1.5.1. Một số định hƣớng đổi mới giáo dục Việt Nam liên quan đến
HĐGDNGLL theo hƣớng phát triển kỹ năng sống.........................................39
1.5.3. Nội dung chƣơng trình của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp theo
hƣớng phát triển kỹ năng sống........................................................................41
1.5.4. Hình thức tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp theo hƣớng
phát triển kỹ năng sống................................................................................... 42
1.5.5. Sự đánh giá hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp của lực lƣợng trong
và ngoài nhà trƣờng theo hƣớng phát triển kỹ năng sống..............................43
1.5.6. Cơ sở vật chất để thực hiện chƣơng trình theo hƣớng phát triển kỹ năng
sống................................................................................................................. 43
1.5.7. Năng lực của ngƣời thực hiện chƣơng trình hoạt động giáo dục ngoài
giờ lên lớp theo hƣớng phát triển kỹ năng sống............................................. 44
1.5.8. Tính tích cực và chủ động của học sinh theo hƣớng phát triển kỹ năng
sống................................................................................................................. 45
KẾT LUẬN CHƢƠNG 1...............................................................................45
CHƢƠNG 2 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC
NGOÀI GIỜ LÊN LỚP THEO HƢỚNG PHÁT TRIỂN
KỸ NĂNG
SỐNG CHO HỌC SINH Ở TRƢỜNG TIỂU HỌC TRẦN DANH LÂM,
QUẬN 8 THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH.....................................................47
2.1. Tổng quan về Quận 8 thành phố Hồ Chí Minh........................................47
2.1.1. Vị trí địa lí............................................................................................. 47
2.1.2. Các điều kiện về kinh tế, văn hoá, xã hội..............................................48
2.1.3. Khái quát về trƣờng tiểu học Trần Danh Lâm......................................50
2.2. Thực trạng hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp theo hƣớng phát triển kỹ
năng sống ở trƣờng tiểu học Trần Danh Lâm................................................. 52
2.2.1 Nhận thức của giáo viên và học sinh về kỹ năng sống...........................52
2.2.2 Sự tiếp nhận thông tin liên quan đến kỹ năng sống của học sinh tiểu học
53
2.2.3. Đánh giá về mức độ kỹ năng sống của học sinh...................................54
v
2.2.4. Nhận thức của giáo viên về giáo dục kỹ năng sống cho học sinh tiểu
học thông qua hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp.......................................56
2.2.5. Mục đích giáo dục kỹ năng sống cho học sinh tiểu học thông qua hoạt
động giáo dục ngoài giờ lên lớp......................................................................57
2.2.6. Mức độ thực hiện giáo dục kỹ năng sống cho học sinh tiểu học thông
qua hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp....................................................... 58
2.3. Thực trạng quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp theo hƣớng phát
triển kỹ năng sống ở trƣờng tiểu học Trần Danh Lâm, Quận 8 Thành phố Hồ
Chí Minh......................................................................................................... 58
2.3.1. Thực trạng xây dựng kế hoạch hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp
theo hƣớng phát triển kỹ năng sống ở trƣờng tiểu học Trần Danh Lâm, Quận 8
thành phố Hồ Chí Minh...................................................................................59
2.3.2. Thực trạng tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp theo hƣớng
phát triển giáo dục kỹ năng sống ở trƣờng tiểu học Trần Danh Lâm, Quận 8
thành phố Hồ Chí Minh...................................................................................61
2.3.3. Thực trạng chỉ đạo hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp theo hƣớng
phát triển kỹ năng sống cho học sinh ở trƣờng TH Trần Danh Lâm, Quận 8
thành phố Hồ Chí Minh...................................................................................64
2.3.4. Thực trạng kiểm tra, đánh giá hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp theo
hƣớng phát triển kỹ năng sống........................................................................71
2.4. Đánh giá chung về thực trạng...................................................................72
KẾT LUẬN CHƢƠNG 2...............................................................................75
CHƢƠNG 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG
GIÁO DỤC
NGOÀI GIỜ LÊN LỚP THEO HƢỚNG
PHÁT TRIỂN KỸ NĂNG
SỐNG CHO HỌC SINH Ở TRƢỜNG TIỂU HỌC TRẦN DANH LÂM,
QUẬN 8 THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH.....................................................77
3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp............................................................77
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu........................................................77
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa..........................................................77
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi...........................................................78
3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống........................................................78
3.2. Một số biện pháp quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp theo
hƣớng phát triển kỹ năng sống cho học sinh trƣờng tiểu học Trần Danh Lâm,
Quận 8 thành phố Hồ Chí Minh......................................................................78
vi
3.2.1. Biện pháp 1 : Nâng cao nhận thức cho cán bộ, giáo viên, nhân viên, phụ
huynh, học sinh về vị trí, vai trò của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp,
giáo dục kỹ năng sống đối với giáo dục toàn diện cho học sinh ở các trƣờng
Tiểu học...........................................................................................................78
3.2.2.Biện pháp 2: Bồi dƣỡng kỹ năng xây dựng kế hoạch tổ chức hoạt động
GDNGLL theo hƣớng phát triển KNS............................................................80
3.2.3. Biện pháp 3: Xác định mục tiêu hoạt động GDNGLL theo hƣớng phát
triển kỹ năng sống cho học sinh ở trƣờng tiểu học Trần Danh Lâm...............86
3.2.4. Biện pháp 4: Tăng cƣờng tổ chức các hoạt động GDNGLL theo hƣớng
phát triển KNS cho học sinh ở trƣờng tiểu học Trần Danh Lâm....................89
3.2.5. Biện pháp 5: Tăng cƣờng công tác kiểm tra, đánh giá hoạt động
GDNGLL theo hƣớng phát triển kỹ năng sống cho học sinh ở trƣờng tiểu học
Trần Danh Lâm................................................................................................92
3.2.6. Biện pháp 6: Phối hợp các lực lƣợng trong hoạt động giáo dục NGLL
theo hƣớng phát triển kỹ năng sống cho học sinh ở trƣờng tiểu học Trần Danh
Lâm..................................................................................................................94
2.3.7. Biện pháp 7: Xây dựng các điều kiện cơ sở vật chất đảm bảo hoạt động
GDNGLL theo hƣớng phát triển kỹ năng sống cho học sinh ở trƣờng tiểu học
Trần Danh Lâm................................................................................................96
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp...............................................................97
3.4. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lý
đƣợc đề xuất..................................................................................................100
KẾT LUẬN CHƢƠNG 3.............................................................................107
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ............................................................. 109
1. Kết luận..................................................................................................... 109
2. Khuyến nghị.............................................................................................. 110
2.1. Đối với Phòng Giáo dục và Đào tạo.......................................................110
2.2. Đối với trƣờng tiểu học Trần Danh Lâm............................................... 111
2.3. Đối với giáo viên chủ nhiệm, giáo viên bộ môn và học sinh.................111
2.4. Đối với cha mẹ học sinh và các lực lƣợng ngoài nhà trƣờng................112
TÀI LIỆU THAM KHẢO.......................................................................... 113
PHỤ LỤC.....................................................................................................117
vii
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2. 1: Kết quả Nhận thức của giáo viên và học sinh về kỹ năng sống
52
Bảng 2. 2: Sự tiếp nhận thông tin liên quan đến kỹ năng sống của học sinh
tiểu học............................................................................................53
Bảng 2. 3: Kết quả đánh giá về mức độ kỹ năng sống của học sinh
54
Bảng 2. 4. Kết quả nhận thức của giáo viên giáo dục kỹ năng sống cho học
sinh tiểu học thông qua hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp.......56
Bảng 2. 5: Quan điểm của giáo viên về mục đích giáo dục kỹ năng sống cho
học sinh tiểu học thông qua hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp 56
Bảng 2. 6: Quan điểm của giáo viên về mục đích giáo dục kỹ năng sống cho
học sinh tiểu học thông qua hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp 57
Bảng 2. 7: Kết quả mức độ thực hiện giáo dục kỹ năng sống cho học sinh TH
thông qua hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp.............................58
Bảng 2. 8: Kết quả đánh giá của cán bộ, giáo viên về hiệu quả của kế hoạch
hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp theo hƣớng phát triển kỹ năng
sống.................................................................................................60
Bảng 2. 9: Thực trạng tổ chức hoạt động ngoài giờ lên lớp theo hƣớng phát
triển kỹ năng sống...........................................................................62
Bảng 2. 10: Kết quả đánh giá thực trạng tuyên truyền, giáo dục của hiệu
trƣởng cho đội ngũ giáo viên về hoạt động giáo dục ngoài giờ lên
lớp theo hƣớng phát triển kỹ năng sống.........................................64
viii
Bảng 2. 11: Kết quả đánh giá thực trạng tuyên truyền, giáo dục đối với phụ
huynh học sinh về hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp theo hƣớng
phát triển kỹ năng sống...................................................................66
Bảng 2.12: Kết quả đánh giá về mức độ đầu tƣ cơ sở vật chất cho hoạt động
giáo dục ngoài giờ lên lớp theo hƣớng phát triển kỹ năng sống....67
Bảng 2. 13: Thực trạng công tác quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp
theo hƣớng phát triển kỹ năng sống...............................................68
Bảng 2. 14: Kết quả đánh giá tổ chức các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên
lớp theo hƣớng phát triển kỹ năng sống của Đội thiếu niên..........70
Bảng 2. 15: Kết quả đánh giá thực trạng kiểm tra, đánh giá hoạt động giáo dục
ngoài giờ lên lớp theo hƣớng phát triển kỹ năng sống...................71
Bảng 3.1:
Khảo nghiệm tính cần thiết của các biện pháp quản lý đƣợc đề
xuất........................................................................................... 100
Bảng 3. 2: Khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp............................ 103
ix
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ
Biểu đồ 3. 1: Tính cần thiết của các biện pháp...........................................102
Biểu đồ 3. 2: Tính khả thi của các biện pháp..............................................104
Biểu đồ 3. 3: Biểu đồ so sánh tính khả thi và tính cần thiết của các biện pháp
105
Sơ đồ 3. 1:
Sơ đồ mối quan hệ giữa các biện pháp quản lý HĐGDNGLL
theo hƣớng phát triển KNS cho học sinh tiểu học.................98
x
MỞ ĐẦU
1.
Lý do chọn đề tài
Nghị quyết 29-NQ/TW ngày 04/11/2013 của Ban chấp hành Trung
ƣơng tại Hội nghị Trung ƣơng 8 khóa XI đã đề cập: “Về đổi mới căn bản,
toàn diện giáo dục và đào tạo đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa
trong điều kiện kinh tế thị trƣờng định hƣớng xã hội chủ nghĩa và hội nhập
quốc tế”. Nghị quyết đã đề ra mục tiêu cụ thể cho giáo dục phổ thông: “Tập
trung phát triển trí tuệ, thể chất, hình thành phẩm chất, năng lực công dân,
phát hiện và bồi dưỡng năng khiếu, định hướng nghề nghiệp cho học sinh.
Nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, chú trọng giáo dục lý tưởng, truyền
thống, đạo đức, lối sống, ngoại ngữ, tin học, năng lực và kỹ năng thực hành,
vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Phát triển khả năng sáng tạo, tự học,
khuyến khích học tập suốt đời."
Luật Giáo dục năm 2005 đã nêu: “Mục tiêu của Giáo dục tiểu học nhằm
giúp học sinh hình thành những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và
lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản để học
sinh tiếp tục học trung học cơ sở.” [26,tr19]
Với mục tiêu giáo dục và chủ trƣơng của Đảng, giáo dục phổ thông nói
chung và giáo dục tiểu học nói riêng đã phát triển và đạt đƣợc những thành tựu
to lớn trong thời kỳ đất nƣớc phát triển theo định hƣớng kinh tế thị trƣờng xã
hội chủ nghĩa. Giáo dục tiểu học đƣợc định hƣớng rõ nội dung chƣơng trình,
thực hiện đổi mới phƣơng pháp dạy học, giáo dục tích hợp trong các môn học.
Chính vì thế, mỗi nhà trƣờng xác định quá trình dạy học không những giúp
ngƣời học lĩnh hội các tri thức khoa học mà còn phải hình thành nhân cách toàn
diện cho học sinh. Đó là hệ thống tri thức, thái độ, kỹ năng, hành vi ứng xử và
thói quen hành vi thể hiện trong cuộc sống của cộng đồng, của xã hội. Từ đó
hình thành ở ngƣời học ý thức xã hội, tâm lý, thể chất, cách
1
ứng xử đúng đắn thông qua mối quan hệ cùng nhau trong tập thể, trong nhóm,
các hoạt động học tập, lao động, vui chơi, văn nghệ, thể dục thể thao, hoạt
động xã hội. Mục đích học tập đã phát triển từ học để biết đến học để hành,
rồi đến học để thành ngƣời, một con ngƣời tự chủ, năng động, sáng tạo.
Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là sự tiếp nối, bổ sung, hỗ trợ dạy
học trên lớp, là con đƣờng gắn lý thuyết với thực tiễn, tạo nên sự thống nhất
giữa lý thuyết và hành động, nhằm lôi cuốn đông đảo học sinh tham gia để mở
rộng hiểu biết, tạo không khí vui tƣơi lành mạnh, tạo điều kiện để học sinh
rèn luyện thói quen sống trong cộng đồng và phát huy tối đa năng lực, sở
thích của từng cá nhân. Còn giáo dục kỹ năng sống là một tập hợp các kỹ
năng mà con ngƣời có đƣợc thông qua giảng dạy hoặc trong thực tiễn cuộc
sống hàng ngày.
Hiện nay, học sinh tiểu học bị ảnh hƣởng của nhiều yếu tố xã hội; thiếu
hiểu biết về thực tiễn xã hội, lối sống văn hóa, chƣa phân biệt đƣợc những
điều cần làm và không nên làm trong xã hội; kỹ năng sống còn nhiều hạn chế.
Nhiều học sinh không có khả năng đáp ứng kịp thời với thực tiễn cuộc sống,
có những học sinh điều kiện kinh tế tốt nhƣng nhận thức và ý chí còn hạn chế,
chƣa có những kỹ năng sống cơ bản và giá trị cuộc sống.
Thực tiễn trong nhiều năm qua cho thấy ở các trƣờng tiểu học đã đạt
đƣợc chất lƣợng giáo dục cao và đạt mục tiêu giáo dục toàn diện cho học
sinh, tổ chức và quản lý tốt hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp, giáo dục kỹ
năng sống cho học sinh. Trƣờng Tiểu học Trần Danh Lâm Quận 8 thành phố
Hồ Chí Minh trong thời gian qua cũng đã thực hiện tốt giáo dục toàn diện cho
học sinh. Tuy nhiên, hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp còn nhiều bất cập,
tổ chức giáo dục kỹ năng cơ bản và giáo dục kỹ năng sống chỉ lồng ghép
trong các môn học, chủ yếu cung cấp tri thức hình thành nhận thức, thái độ
cho học sinh. Công tác quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp và quản
lý giáo dục kỹ năng sống còn nhiều hạn chế, hiệu quả chƣa cao dẫn đến một
bộ phận học sinh học lệch, thờ ơ, chƣa trang bị và phát huy đƣợc cho học
2
sinh. Bên cạnh đó, các trƣờng quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp
và giáo dục kỹ năng sống là hai nhiệm vụ tách rời nhau, chƣa đƣợc quan tâm
đúng mức, chƣa đạt hiệu cao trong giáo dục toàn diện.
Trong khi đó tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là sự chuyển
hóa giữa giáo dục với tự giáo dục, chuyển hóa những yêu cầu về chuẩn mực
hành vi đã đƣợc quy định thành hành vi và thói quen tƣơng ứng. Hoạt động
giáo dục ngoài giờ lên lớp giúp học sinh tích lũy dần dần những kinh nghiệm
thực tiễn của cuộc sống, giúp học sinh hình thành và phát triển toàn diện nhân
cách. Do đó, các trƣờng thực hiện việc quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ
lên lớp theo hƣớng phát triển kỹ năng sống cho học sinh sẽ đem lại nhiều hiệu
quả cao trong giáo dục toàn diện, phù hợp với học sinh tiểu học giai đoạn hiện
nay.
Trƣớc thực trạng quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp và quản
lý giáo dục kỹ năng sống là rất khó khăn, đòi hỏi sự phối hợp của nhiều lực
lƣợng, cần có kế hoạch hóa, có chỉ đạo và tổ chức suốt quá trình giáo dục.
Nhƣng hiệu quả không cao, cần phải thực hiện nhiều thời gian và chi phối các
lƣợng lực trong quá trình tổ chức thực hiện.
Với mong muốn nghiên cứu thực trạng công tác hoạt động giáo dục ngoài
giờ lên lớp theo hƣớng phát triển kỹ năng sống ở trƣờng tiểu học Quận 8 thành
phố Hồ Chí Minh từ đó có biện pháp thích hợp trong việc quản lý, tôi chọn đề tài
“Quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp theo hướng phát triển kỹ năng
sống cho học sinh ở trường Tiểu học Trần Danh Lâm, Quận 8 Thành phố Hồ
Chí Minh” nhằm nâng cao chất lƣợng giáo dục đáp ứng yêu cầu về giáo dục
toàn diện trong trƣờng tiểu học; nâng cao chất lƣợng, hiệu quả hoạt động giáo
dục ngoài giờ lên lớp theo hƣớng phát triển giáo dục kỹ năng sống của nhà
trƣờng; đẩy mạnh các hoạt động giáo dục của trƣờng ngày càng tích cực, phong
phú, đa dạng; phát huy tính tích cực, hứng thú, năng động, sáng tạo của học sinh
trong quá trình học tập và tham gia các hoạt động
3
khác của nhà trƣờng; học sinh phát triển kỹ năng sống, hình thành thói quen
trong hoạt động thực tiễn và trong cuộc sống.
2. Câu hỏi nghiên cứu
Câu hỏi đƣợc đặt ra là:
Cần những biện pháp quản lý nhƣ thế nào để nâng cao hiệu quả của
hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp theo hƣớng phát triển kỹ năng sống cho
học sinh ở trƣờng tiểu học Trần Danh Lâm Quận 8 thành phố Hồ Chí Minh?
3. Giả thuyết khoa học
Quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp theo hƣớng phát triển kỹ
năng sống cho học sinh ở trƣờng Tiểu học Trần Danh Lâm Quận 8 thành phố
Hồ Chí Minh trong thời gian qua chƣa thực sự đƣợc chú trọng và hiệu quả
còn thấp; việc quản lý của Hiệu trƣởng vẫn còn hạn chế, còn nhiều bất cập.
Nếu phân tích, đánh giá đúng thực trạng HĐGGNGLL theo hƣớng phát triển
kỹ năng sống ở trƣờng tiểu học Trần Danh Lâm Quận 8 thành phố Hồ Chí
Minh thì sẽ xác lập đƣợc hệ thống các biện pháp quản lý phù hợp với thực
tiễn và có tính khả thi bền vững, sẽ nâng cao hiệu quả hoạt động giáo dục
ngoài giờ lên lớp theo hƣớng phát triển kỹ năng sống cho học sinh, góp phần
thúc đẩy chất lƣợng giáo dục toàn diện của trƣờng tiểu học Trần Danh Lâm
Quận 8 thành phố Hồ Chí Minh, phát triển những kỹ năng sống cần thiết cho
học sinh.
4.
Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng công tác quản lý hoạt động
giáo dục ngoài giờ lên lớp và quản lý giáo dục kỹ năng sống, đề xuất biện
pháp quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp theo hƣớng phát triển kỹ
năng sống cho học sinh ở trƣờng Tiểu học Trần Danh Lâm Quận 8 thành phố
Hồ Chí Minh.
5.
Đối tƣợng, khách thể nghiên cứu
5.1. Đối tượng nghiên cứu:
4
Quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp theo hƣớng phát triển kỹ
năng sống cho học sinh ở trƣờng Tiểu học Trần Danh Lâm Quận 8 thành phố
Hồ Chí Minh.
5.2. Khách thể nghiên cứu:
Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp theo hƣớng phát triển kỹ năng
sống cho học sinh ở trƣờng Tiểu học Trần Danh Lâm Quận 8 thành phố Hồ
Chí Minh.
6.
Phạm vi nghiên cứu
6.1. Nội dung nghiên cứu:
Một số biện pháp quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp theo
hƣớng phát triển kỹ năng sống cho học sinh ở trƣờng Tiểu học Trần Danh
Lâm Quận 8 thành phố Hồ Chí Minh.
6.2. Thời gian nghiên cứu:
Số liệu nghiên cứu từ năm 2010 đến
2014 6.3. Không gian nghiên cứu
Luận văn chỉ nghiên cứu trƣờng Tiểu học Trần Danh Lâm Quận 8
thành phố Hồ Chí Minh.
7.
-
Nhiệm vụ nghiên cứu
Những vấn đề lý luận cơ bản về quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ
lên lớp, giáo dục kỹ năng sống ở trƣờng Tiểu học.
-
Khảo sát thực trạng biện pháp quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ
lên lớp theo hƣớng phát triển kỹ năng sống cho học sinh ở trƣờng Tiểu học
Trần Danh Lâm Quận 8 thành phố Hồ Chí Minh.
-
Đề xuất những biện pháp chủ yếu về quản lý hoạt động giáo dục
ngoài giờ lên lớp theo hƣớng phát triển kỹ năng sống cho học sinh ở trƣờng
Tiểu học Trần Danh Lâm Quận 8 thành phố Hồ Chí Minh.
8.
Phƣơng pháp nghiên cứu
8.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
5
-
Nghiên cứu Luật giáo dục, các văn kiện, chỉ thị của Đảng và Nhà nƣớc
về định hƣớng phát triển việc hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp, giáo
dục kỹ năng sống ở các trƣờng tiểu học.
Nghiên cứu các văn bản của Bộ Giáo dục và Đào tạo hoạt động
giáo
dục ngoài giờ lên lớp, giáo dục kỹ năng sống ở các trƣờng tiểu học trong
công tác quản lý.
Tham khảo các tài liệu khoa học có liên quan đến vấn đề
nghiên cứu.
-
Đọc, phân tích, tổng hợp các tài liệu để xây dựng cơ sở lý luận của
luận văn.
8.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
Phƣơng pháp điều tra: Thông qua phỏng vấn trực tiếp, phiếu
trƣng
cầu ý kiến, tìm hiểu nhận thức, nguyện vọng của cán bộ quản lý, giáo viên,
học sinh, cha mẹ học sinh để thu thập thông tin về hiện trạng hoạt động giáo
dục ngoài giờ lên lớp, giáo dục kỹ năng sống trong công tác quản lý tại
trƣờng tiểu học Trần Danh Lâm Quận 8 thành phố Hồ Chí Minh.
-
Phƣơng pháp chuyên gia: Xin ý kiến của các chuyên gia có nhiều
kinh nghiệm về quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp theo hƣớng phát
triển kỹ năng sống ở trƣờng tiểu học.
8.3. Những phương pháp hỗ trợ khác
Sử dụng phƣơng pháp thống kê toán học trong việc xử lý các số liệu.
9. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài
9.1. Ý nghĩa lý luận
Tổng kết lý luận về công tác quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên
lớp theo hƣớng phát triển kỹ năng sống ở trƣờng tiểu học Trần Danh Lâm
Quận 8 thành phố Hồ Chí Minh, chỉ ra những thành công và mặt hạn chế,
cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng một số biện pháp quản lý hiệu quả hoạt
động này.
9.2. Ý nghĩa thực tiễn
6
Kết quả nghiên cứu có thể đƣợc áp dụng cho công tác quản lý hoạt
động giáo dục ngoài giờ lên lớp theo hƣớng phát triển kỹ năng sống ở trƣờng
tiểu học trong cả nƣớc.
10. Cấu trúc của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, tài liệu tham khảo, phụ
lục, luận văn gồm 3 chƣơng:
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên
lớp theo hƣớng phát triển kỹ năng sống cho học sinh ở các trƣờng tiểu học.
Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp
theo hƣớng phát triển kỹ năng sống cho học sinh ở trƣờng Tiểu học Trần
Danh Lâm Quận 8 thành phố Hồ Chí Minh.
Chương 3: Biện pháp quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp
theo hƣớng phát triển kỹ năng sống cho học sinh ở trƣờng Tiểu học Trần
Danh Lâm Quận 8 thành phố Hồ Chí Minh.
7
CHƢƠNG 1:
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO
DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP THEO HƢỚNG PHÁT
TRIỂN KỸ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH Ở TRƢỜNG
TIỂU HỌC
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Các nghiên cứu ở nước ngoài
Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp từ lâu đã trở thành một đề tài
nghiên cứu phong phú và hấp dẫn đối với các nhà nghiên cứu khoa học xã hội
và càng ngày họ càng phát hiện ra vai trò to lớn của HĐGDNGLL trong việc
hình thành và phát triển nhân cách toàn diện của con ngƣời nói chung cũng
nhƣ vai trò bổ trợ cho các môn học cơ bản nói riêng chính vì vậy
HĐGDNGLL là một phần quan trọng trong chƣơng trình giáo dục ở hầu hết
các nƣớc trên thế giới.
Trƣớc hết, tôi muốn đề cập đến các tác giả nói về tƣ tƣởng giáo dục
nhà trƣờng kết hợp với giáo dục xã hội, giáo dục gia đình, nhƣ:
Khổng Tử (551 - 479 TCN) - một nhà triết gia, một nhà giáo dục lỗi lạc
của Trung Hoa cổ đại cho rằng: thông qua giáo dục để tạo ra lớp ngƣời “trị
quốc” muốn vậy học phải đi đôi với hành, ông đánh giá cao vai trò của cá
nhân trong việc tu dƣỡng, học thầy, học bạn, học trong cuộc sống. Ông khẳng
định: “Đọc thuộc ba trăm thước kinh thư giỏi, giao cho việc hành chính
không làm được, giao cho việc đi sứ không có khả năng đối đáp học kiểu như
vậy chẳng có ích gì”. [ 29, tr 8]
Mạc Tử (475 - 309 TCN) cho rằng mục đích giáo dục phải tạo nên lớp
ngƣời “Kiêm ái” là những ngƣời lao động sống bằng chính sức lao động của
mình. Từ đó, Ông đƣa ra nguyên tắc giáo dục: học phải mang tính thực tiễn
của mọi ngƣời, học đi đôi với hành và miệng nói đi đôi với tay làm. Mặc tử
yêu cầu trẻ phải hoạt động, phải tri giác thế giới xung quanh, phải suy nghĩ
thầy phải đàm thoại với trò. [20, tr 4]
8
Thomas More (1478 - 1535) - nhà giáo dục không tƣởng đầu thế kỷ 16
đã đánh giá rất cao vai trò của lao động đối với con ngƣời và đối với xã hội
nên việc giáo dục con ngƣời phải thực hiện kết hợp giáo dục nhà trƣờng,
trong lao động và hoạt động xã hội. [24]
Pétxtalôzi (1746 - 1827) - một nhà giáo dục lớn của Thụy Sĩ và ngƣời
đƣơng thời gọi ông là “ông thầy của các ông thầy”. Bằng con đƣờng giáo
dục thông qua thực nghiệm ông muốn cứu vớt trẻ em mồ côi, con nhà nghèo.
Nhân dân dựng tƣợng ông và ghi dòng chữ: “tất cả cho ngƣời khác, không gì
cho mình”. Ông dựng ra “trại mới” giúp trẻ vừa học văn hóa, vừa lao động
ngoài lớp, ngoài trƣờng học. Ông cho rằng hoạt động ngoài lớp không những
tạo ra của cải vật chất mà còn là con đƣờng giáo dục toàn diện cho học sinh.
Ông quan niệm giáo dục gia đình đi trƣớc, giáo dục trƣờng học là sự tiếp nối
“giờ nào sinh ra trẻ em thì giờ đó bắt đầu sự giáo dục”. [24]
Robert Owen (1771 - 1858) - một nhà giáo dục ngƣời Anh. Ông đã xây
dựng một hệ thống giáo dục hoàn chỉnh trong công xƣởng cho ngƣời lao
động từ ấu thơ đến lúc trƣởng thành. Ông chủ trƣơng “kết hợp giáo dục với
lao động sản xuất” “kết hợp giáo dục trong trƣờng lớp với giáo dục trong lao
động và hoạt động xã hội”. [20]
C.Mác (1818 - 1883) và F.Anghen (1820 - 1895) đã có nhiều đóng góp
lớn cho nền giáo dục hiện đại: cung cấp cho khoa học giáo dục một phƣơng
pháp luận vững chắc để xây dựng lý luận giáo dục, vạch ra qui luật tất yếu
của xã hội tƣơng lai là đào đạo, giáo dục con ngƣời phát triển toàn diện
muốn vậy phải kết hợp giữa giáo dục đạo đức, thể dục, trí dục và lao động
trong việc thực hiện giáo dục kỹ thuật tổng hợp, trong hoạt động thực tiễn và
hoạt động xã hội. [20]
V.I.Lênin (1870 - 1924) là ngƣời tiếp tục sự nghiệp của C.Mác và
F.Anghen. Ông đề cao vấn đề phát triển toàn diện con ngƣời. Việc hình thành
con ngƣời phát triển toàn diện không chỉ là trách nhiệm của riêng nhà trƣờng
mà còn là trách nhiệm của toàn xã hội, của gia đình, đoàn thể, và tự rèn luyện
9
của thế hệ trẻ. Trong bài phát biểu “nhiệm vụ của Đoàn thanh niên”(1920).
Ngƣời nói “chỉ có thể trở thành ngƣời cộng sản khi biết lao động và hoạt
động xã hội cùng với công nhân với nông dân”. [29]
Theo UNICEF, các kỹ năng mang tính tâm lý xã hội và kỹ năng về giáo
tiếp đƣợc vận dụng trong những tình huống hàng ngày, để tƣơng tác một
cách hiệu quả với ngƣời khác, để giải quyết vấn đề và những căng thẳng
trong cuộc sống.
A.X Macarencô (1888 - 1939) là nhà lý luận và thực tiễn xuất sắc của
nền giáo dục xã hội chủ nghĩa, ngƣời đã có công làm một cuộc thực nghiệm
giáo dục trong gần 20 năm ở “trại lao động Gooki và Dzezinxki” nhằm cải
tạo trẻ em phạm pháp. Thành công của cuộc thực nghiệm giáo dục của
Macarencô đã chứng minh chân lý giáo dục của học thuyết Mác - Lênin và
khái quát thành giáo dục xã hội chủ nghĩa qua các hình thức đó là:
+
Giáo dục trong hoạt động xã hội.
+
Giáo dục trong tập thể và bằng tập thể.
+
Giáo dục trong lao động.
+
Giáo dục bằng tiền đồ viễn cảnh.
Nhƣ vậy, từ luận điểm của C.Mác về bản chất xã hội của con ngƣời là
“tổng hòa các mối quan hệ xã hội” đến luận điểm về sự kết hợp giáo dục, xây
dựng môi trƣờng giáo dục,… là một chặng đƣờng dài hơn nửa thể kỷ XX và
đây là cơ sở lý luận cơ bản của việc tổ chức HĐGDNGLL hiện nay.
Ngày nay, cùng với xu thế hội nhập và sự phát triển của các quốc gia…
giáo dục của các nƣớc đang có những định hƣớng cơ bản nhằm tạo một thế
hệ năng động, sáng tạo, thích nghi với hoàn cảnh sống luôn thay đổi, trong đó
kĩ năng sống là thành tố cốt lõi của chất lƣợng giáo dục. UNESCO cũng đã
đƣợc khẳng định:
+
Giáo dục thƣờng xuyên, giáo dục suốt đời.
+
Nhà trƣờng mở, giáo dục mở.
+
Tăng cƣờng giáo dục cộng đồng, giáo dục gia đình.
10
+
+
Giáo dục cho mọi ngƣời.
Giáo dục hƣớng tới bốn trụ cột: học để biết, học để làm, học để chung
sống, học để tự khẳng định mình.
Có thể nói, việc ra đời của chƣơng trình HĐGDNGLL là một đóng góp
nhằm vận dụng những lý luận của chủ nghĩa Mác và xuất phát từ thực tiễn
giáo dục con ngƣời Việt Nam thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Do vậy,
việc tìm ra những biện pháp thực hiện chƣơng trình có hiệu quả và khả thi là
một đòi hỏi cấp thiết hiện nay.
1.1.2. Các nghiên cứu trong nước
Nghiên cứu về HĐGDNGLL đã thu hút sự quan tâm của các nhà nghiên
cứu, của các nhà giáo trong cả nƣớc bắt đầu từ những năm 80 của của thế kỷ XX
đến nay. Song, từ năm 1979 trở về trƣớc đã có một số tài liệu đề cập đến. Nhƣng
khái niệm “hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp” chƣa đƣợc định hình, nhƣng
nội hàm cơ bản của khái niệm đã đƣợc đề cập: “Thƣ gửi học sinh” nhân ngày
khai trƣờng tháng 9/1945 của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Ngƣời viết : “... Nhưng
các em cũng nên, ngoài giờ học ở trường, tham gia vào các Hội cứu quốc để tập
luyện thêm cho quen với đời sống chiến sĩ và để giúp đỡ một vài việc nhẹ nhàng
trong cuộc phòng thủ đất nước”; trong “Thƣ gửi Hội nghị các cán bộ phụ trách
nhi đồng toàn quốc” Hồ Chủ tịch nhắc tới một khía cạnh khác của nội hàm khái
niệm khi Ngƣời viết: “Trong lúc học, cũng cần làm cho chúng vui, trong lúc vui
cũng cần làm cho chúng học. Ở trong nhà, trong trường, trong xã hội chúng đều
vui học” [27, tr 101].
Các nghiên cứu trong nƣớc cũng đã có rất nhiều công trình đề cập đến
HĐGDNGLL với các khía cạnh khác nhau về vai trò, biện pháp, phƣơng
pháp, hình thức tổ chức,… trong nhà trƣờng, ngoài nhà trƣờng ở các bậc học
khác nhau.
Đỗ Nguyên Hạnh với bài: “Một vài hình thức giáo dục học sinh ngoài giờ
lên lớp (NGLL) có hiệu quả” tạp chí NCGD 2 – 1988, tác giả đã đƣa ra một số
hình thức nhƣ: bình thơ, trƣng bày tranh ảnh, thăm quan…có tác dụng
11
