SKKN: Các biện pháp phát triển tư duy học sinh phục vụ cho giảng dạy bài: Cách mạng tư sản Pháp cuối thế kỉ XVIII (Lịch sử 10 - Chương trình cơ bản)

   Sáng kiến kinh nghiệm           GV: Phạm Thị Thủy               Đơn vị: Trường THPT Hướng 
Hóa

MỤC LỤC
MỤC LỤC................................................................................................................................ 1
I. MỞ ĐẦU.............................................................................................................................. 1
I.1. Lý do chọn đề tài............................................................................................................... 1
I.2. Lịch sử vấn đề................................................................................................................... 1
I.2.1. Tài liệu nước ngoài........................................................................................................ 1
I.2.2. Tài liệu trong nước......................................................................................................... 2
I.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu..................................................................................... 2
I.3.1. Đối tượng nghiên cứu.................................................................................................... 2
I.4. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu..................................................................................... 3
I.4.1. Mục đích nghiên cứu...................................................................................................... 3
I.4.2. Nhiệm vụ nghiên cứu..................................................................................................... 3
I.5. Phương pháp nghiên cứu................................................................................................. 3
I.5.1. Phương pháp lý thuyết................................................................................................... 3
I.5.2. Phương pháp thực tiễn:................................................................................................. 3
I.6. Đóng góp của đề tài.......................................................................................................... 3
I.7. Cấu trúc của đề tài............................................................................................................ 4
II. NỘI DUNG.......................................................................................................................... 5
II.1. Cơ sở lý luận của việc sử dụng các biện pháp phát triển tư duy trong dạy học lịch sử ở
trường phổ thông.................................................................................................................... 5
II.2. Đánh giá thực trạng.......................................................................................................... 5
II.3. Các biện pháp phát triển tư duy học sinh phục vụ cho việc giảng dạy bài Cách mạng tư
sản Pháp cuối thế kỉ XVIII (Lịch sử 10 - Chương trình cơ bản) .............................................. 6
II.3.1. Yêu cầu cơ bản của bài Cách mạng tư sản Pháp cuối thế kỉ XVIII............................... 6
II.3.2. Các biện pháp phát triển tư duy học sinh phục vụ cho việc giảng dạy bài Cách mạng
tư sản Pháp cuối thế kỉ XVIII (Lịch sử 10 - Chương trình cơ bản) .......................................... 7

   Sáng kiến kinh nghiệm           GV: Phạm Thị Thủy               Đơn vị: Trường THPT Hướng Hóa

I. MỞ ĐẦU

I.1. Lý do chọn đề tài
Phát triển năng lực nhận thức và tư  duy cho học sinh trong dạy học nói  
chung, dạy học Lịch sử nói riêng luôn là yêu cầu và mục tiêu của giáo dục phổ 
thông nhằm giáo dục, bồi dưỡng những con người có năng lực tư duy sáng tạo, 
phát triển toàn diện, đáp  ứng yêu cầu của nền kinh tế  tri thức.  Khoa học giáo 
dục­ tâm lý đã chứng minh, phát triển năng lực nhận thức làm tăng hiệu quả của  
toàn bộ quá trình dạy học, tăng hứng thú học tập và phát triển cá tính học sinh.  
Phát triển năng lực nhận thức sáng tạo của học sinh, truyền thụ  kiến thức và 
giáo dục đạo đức là ba mặt hữu cơ, ba mục tiêu của quá trình dạy học.
Với những suy nghĩ trên, trong chương trình Lịch sử  bậc THPT, tôi mạnh 
dạn đưa ra đề tài sáng kiến kinh nghiệm: “Các biện pháp phát triển tư duy học  
sinh phục vụ  cho giảng dạy bài:  Cach mang t
́
̣
ư  san Phap cu
̉
́
ối thê ki XVIII
́ ̉
 
(Lịch sử  10 ­ Chương trình cơ  bản)” nhằm tìm ra phương pháp dạy học tối  ưu 
nhất, trên cơ  sở  đó gây hứng thú, tình cảm cho học sinh trong giờ  học để  góp  
phần từng bước nâng cao chất lượng của bộ môn Lịch sử.
I.2. Lịch sử vấn đề
Liên quan đến đề  tài đã có công trình của các nhà nghiên cứu trong và  
ngoài nước, chủ yếu đề cập đến các khía cạnh sau:

I.2.1. Tài liệu nước ngoài
Tác giả I.F. Kharlamov với công trình "Phát huy tính tích cực của học sinh  
như  thế  nào?"  đã nêu lên một số  biện pháp nhằm kích thích hoạt động nhận 
thức của học sinh đồng thời khẳng định: "vấn đề sử dụng sách giáo khoa và tài  
liệu học tập có những điều bổ  ích đáng học hỏi"    bởi vì  "trong quá trình làm  
việc với sách giáo khoa và tài liệu học tập, HS nắm vững và củng cố được kiến  
thức,  đồng thời các em tiếp thu  được kĩ năng, kĩ  xảo". I.F. Kharlamov cũng 
khẳng định "tài liệu học tập tự nó đã chứa đựng nhiều yếu tố  kích thích, động  
viên tính ham hiểu biết và tích cực tư duy HS…".  
Tác giả  Đairi trong cuốn  "Chuẩn bị  giờ  học lịch sử  như  thế  nào?"  đã 
khẳng định tầm quan trọng của nguồn tài liệu tham khảo, theo ông để tiến hành 
một giờ  học đạt hiệu quả  cao người giáo viên phải thực hiện nhiều khâu như 
chuẩn bị  giáo án, thực hành các bước tiến hành giờ  học trên lớp, đồng thời 
nghiên cứu nhiều nguồn tư  liệu liên quan để  làm rõ các sự  kiện trong quá trình 
giảng dạy, "phải sử dụng không ngừng và có hệ thống tất cả mọi nguồn tư liệu  
muôn hình, muôn vẻ" và khẳng định "toàn bộ công tác dạy học sẽ vô cùng có lợi,  
nếu thầy giáo hiểu môn học trên cơ sở tất cả những nguồn tư liệu có liên quan  
đến sự  kiện…". Bởi vì theo ông, nếu giáo viên lựa chọn tài liệu một cách khéo 
1


   Sáng kiến kinh nghiệm           GV: Phạm Thị Thủy               Đơn vị: Trường THPT Hướng Hóa

léo và trên cơ  sở  đó chuyển hóa chúng thành các biện phát phát triển tư  duy sẽ 
góp phần làm cho giờ học trở nên phong phú về kiến thức, tình cảm, hình thành  
khái niệm, điều này cũng tác động đến việc giáo dục đạo đức cho học sinh.
I.2.2. Tài liệu trong nước
Ở  trong nước, giáo trình về  phương pháp dạy học lịch sử  như   "Phương  
pháp dạy học lịch sử"  (tập 1), xuất bản năm 2007 của Phan Ngọc Liên (chủ 
biên), Trịnh Đình Tùng, Nguyễn Thị Côi đã đề cập đến vấn đề tư liệu trong dạy  

học và phương pháp sử dụng tư liệu trong giảng dạy lịch sử, đưa ra các nguyên 
tắc cần phải thực hiện trong dạy học lịch sử. 
Trong cuốn "Các con đường, biện pháp nâng cao hiệu quả  dạy học lịch  
sử   ở  trường phổ  thông", tác giả  Nguyễn Thị  Côi đã nêu lên bản chất của hoạt  
động nhận thức tích cực, độc lập, ý nghĩa của hoạt động nhận thức tích cực độc 
lập đối với hiệu quả bài học đồng thời đưa ra các con đường, biện pháp nhằm  
phát triển tính tích cực độc lập trong nhận thức đặc biệt là trong tư duy của học  
sinh. Tác giả Phan Ngọc Liên trong cuốn“Phương pháp dạy học lịch sử” (tập 2) 
đã khẳng định việc phát triển các hoạt động nhận thức độc lập, tích cực nhất là  
tư  duy độc lập sáng tạo của học sinh có ý nghĩa đặc biệt đối với hiệu quả  bài 
học đồng thời có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả  giảng dạy,  
giáo dục và phát triển toàn diện nhân cách học sinh.
Nhìn chung, các công trình nghiên cứu nói trên đã đề  cập đến những nội  
dung liên quan đến vấn đề  dạy học theo hướng phát huy tính tích cực của học  
sinh. Tuy nhiên, “Các biện pháp phát triển tư  duy học sinh phục vụ  cho giảng  
dạy bài: Cach mang t
́
̣
ư san Phap cu
̉
́ ối thê ki XVIII
́ ̉
 (Lịch sử 10 ­ Chương trình  
cơ bản)” thì vẫn chưa có công trình nào nghiên cứu và giải quyết. Đây là nhiệm  
vụ cơ bản mà đề tài cần tiếp tục giải quyết.
I.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
I.3.1. Đối tượng nghiên cứu
Đề tài nghiên cứu xoay quanh việc tìm ra các biện pháp nhằm phát triển tư 
duy cho học sinh khi làm các bài kiểm tra. Đối tượng nghiên cứu là các em học 
sinh lớp 10 Trường THPT Hướng Hóa.

I.3.2. Phạm vi nghiên cứu
Đề  tài giới hạn  ở  các biện pháp phát triển tư  duy phục vụ  cho việc dạy 
học bài: Cach mang t
́
̣
ư san Phap cu
̉
́ ối thê ki 
́ ̉ XVIII (Lịch sử 10 ­ Chương trình 
cơ bản). Đề tài nghiên cứu qua năm học 2018­2019. Những biện pháp mà đề tài 
nghiên cứu, bản thân tôi lồng ghép trong quá trình giảng dạy và kiểm tra đánh giá 
học sinh ở các cấp độ khác nhau.

2


   Sáng kiến kinh nghiệm           GV: Phạm Thị Thủy               Đơn vị: Trường THPT Hướng Hóa

I.4. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
I.4.1. Mục đích nghiên cứu
  
Việc sử  dụng các biện phát pháp triển tư  duy phục vụ  cho việc dạy học 
bài: Cach mang t
́
̣
ư  san Phap cu
̉
́
ối thê ki 
́ ̉ XVIII (Lịch sử  10 ­ Chương trình cơ 

bản), góp phần đổi mới phương pháp dạy học để nâng cao hiệu quả dạy và học 
môn Lịch sử   ở  trường THPT, hình thành nhân cách và giáo dục tư  tưởng, tình 
cảm cho các em về các sự kiện, nhân vật lịch sử thế giới.
I.4.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
­ Nghiên cứu về mặt lý luận và thực tiễn để  xác định vai trò, ý nghĩa của  
việc sử  dụng các biện pháp phát triển tư  duy trong dạy học Lịch sử   ở  trường  
phổ thông.
­ Xác định một số  nguyên tắc cần phải thực hiện khi sử  dụng các biện  
pháp phát triển tư duy.
­ Đưa ra những định hướng, biện pháp sư  phạm cụ  thể  để  sử  dụng các 
biện pháp phát triển tư  duy phục vụ  cho việc dạy học bài:  Cach mang t
́
̣
ư  san
̉  
Phap cu
́ ối thê ki 
́ ̉ XVIII (Lịch sử 10 ­ Chương trình cơ bản).
I.5. Phương pháp nghiên cứu
I.5.1. Phương pháp lý thuyết
Để  thực hiện sáng kiến kinh nghiệm này, trước tiên tôi phải sử  dụng  
phương pháp giảng giải, phân tích lý thuyết về một số vấn đề có liên quan đến  
nội dung nghiên cứu.
I.5.2. Phương pháp thực tiễn:
­ Phương pháp quan sát.
­ Phương pháp xử lý và tổng hợp thông tin.
I.6. Đóng góp của đề tài
Đề tài hoàn thành sẽ có những đóng góp sau:
­ Bổ  sung cơ  sở  lý luận về  việc sử  dụng các biện pháp phát triển tư  duy trong  
dạy học Lịch sử ở trường phổ thông.

­ Đề xuất một số nguyên tắc cần phải thực hiện khi sử dụng các biện pháp phát 
triển tư duy.
­ Lựa chọn sử dụng các biện pháp phát triển tư  duy phục vụ  cho việc dạy học  
bài: Cach mang t
́
̣
ư  san Phap cu
̉
́
ối thê ki 
́ ̉ XVIII (Lịch sử  10 ­ Chương trình cơ 
bản).
­ Đề  xuất những định hướng, biện pháp sư  phạm cụ  thể  để  sử  dụng các biện  
pháp phát triển tư duy phục vụ cho việc dạy học bài:  Cach mang t
́
̣
ư  san Phap
̉
́ 
cuối thê ki 
́ ̉ XVIII (Lịch sử 10 ­ Chương trình cơ bản).
3


   Sáng kiến kinh nghiệm           GV: Phạm Thị Thủy               Đơn vị: Trường THPT Hướng Hóa

I.7. Cấu trúc của đề tài
Đề  tài gồm có phần mở  đầu, nội dung, kết luận, mục lục, tài liệu tham 
khảo.

4


   Sáng kiến kinh nghiệm           GV: Phạm Thị Thủy               Đơn vị: Trường THPT Hướng Hóa

II. NỘI DUNG
II.1. Cơ sở lý luận của việc sử dụng các biện pháp phát triển tư duy trong  
dạy học lịch sử ở trường phổ thông
Trong dạy học nói chung và dạy học Lịch sử nói riêng, việc sử dụng tổng 
hợp nhiều phương pháp như: trình bày miệng, khai thác tranh, ảnh, lược đồ, hệ 
thống các câu hỏi, bài tập củng cố và nâng cao… có vị trí và vai trò cực kì quan  
trọng vì việc sử dụng tổng hợp nhiều phương pháp không chỉ thực hiện phương  
pháp thông tin tái hiện nhằm khôi phục hình ảnh quá khứ  mà còn giúp học sinh 
nhận thức sâu sắc sự kiện, kích thích hứng thú, đam mê học tập nghiên cứu của 
học sinh. Làm thế  nào để  phát triển tư  duy cho người học một cách hiệu quả? 
Đó là câu hỏi đặt ra không chỉ  cho ngành Giáo dục mà cho toàn xã hội. Trong 
thực tế, phát triển tư duy cho người học là mục tiêu quan trọng của các chương 
trình dạy học. Để  đạt được mục tiêu đó, chương trình thường cấu trúc theo  
hướng đồng tâm và phát triển. Phương pháp dạy học hướng vào người học 
nhằm tôn trọng lợi ích, quyền lợi, sáng tạo cá nhân của họ. Nhờ đó, tư duy của  
người học sẽ được hình thành và phát triển trong môi trường, điều kiện tốt nhất.
II.2. Đánh giá thực trạng
II.2.1. Thực  trạng các bài kiểm tra trước khi sử  dụng các biện pháp phát 
triển tư duy cho học sinh
Qua các bài kiểm tra đánh giá học sinh liên quan đến bài: Cach mang t
́
̣
ư 
san Phap cu
̉

́ ối thê ki 
́ ̉ XVIII (Lịch sử 10 ­ Chương trình cơ bản), chủ yếu học sinh 
mới chỉ trình bày được các nội dung kiến thức ở cấp độ nhận biết và thông hiểu. 
Rất ít học sinh trả lời đúng và đầy đủ yêu cầu đề ra ở cấp độ cao hơn. 
II.2.2. Nguyên nhân
II.2.1.1 Nguyên nhân khách quan
          Nhiều học sinh cho rằng môn Lịch sử  là môn học phụ  không quan trọng 
như các môn Toán, Lý, Hoá, cho nên thường lơ là trong việc học tập và kết quả 
là chất lượng học tập của các em ở môn này không cao. 
II.2.1.2 Nguyên nhân chủ quan
Bài học thuộc vào giai đoạn lịch sử  thế  giới cận đại, giai đoạn có thể  là 
khó đối với học sinh, bởi vì nội dung kiến thức cũng như tư duy lập luận về lịch 
sử của giai đoạn này mang tính trừu tượng và cần phải khái quát hóa sâu.
          Nội dung bài học gồm nhiều sự  kiện, nhiều giai đoạn và nhiều vấn đề 
cần chú ý cho học sinh tư duy, phát huy tính tích cực và chủ động của học sinh.  
Học sinh phải hiểu, từ hiểu mới đi sâu vào các vần đề, và tùy theo yêu cầu câu  
hỏi mà vận dụng cái nắm được (kiến thức cơ bản) giải quyết các yêu cầu.

5


   Sáng kiến kinh nghiệm           GV: Phạm Thị Thủy               Đơn vị: Trường THPT Hướng Hóa

          Chính vì các lí do trên, tôi nhận thấy rằng cần phải đổi mới phương pháp 
dạy học theo hướng phát triển tư  duy cho học sinh. Thông qua đề  tài sáng kiến  
kinh nghiệm này, bản thân tôi chọn bài: Cách mạng tư  sản Pháp cuối thế  kỉ 
XVIII (Lịch sử  10 ­ Chương trình cơ  bản) hi vọng sẽ  là một ví dụ  về  việc sử 
dụng tổng hợp các biện pháp phát triển tư  duy cho học sinh, một phần để  học 
sinh say mê môn Sử, mặt khác góp phần nâng cao chất lượng giáo dục.
II.3. Các biện pháp phát triển tư duy học sinh phục vụ cho việc gi ảng d ạy  

bài  Cách mạng tư  sản Pháp cuối thế  kỉ  XVIII (Lịch sử  10 ­ Chương  
trình cơ bản) 
II.3.1. Yêu cầu cơ bản của bài Cách mạng tư sản Pháp cuối thế kỉ XVIII
II.3.1.1. Mục tiêu bài học: Sau khi học xong bài này yêu cầu học sinh cần  
nắm và hiểu được:
a. Kiến thức:
          ­ Tình hình kinh tế nước Pháp trước khi cách mạng bùng nổ  và các mâu  
thuẫn giai cấp trong xã hội nước Pháp.
          ­ Tiến trình cách mạng: nền quân chủ  lập hiến, cộng hòa, chuyên chính 
Giacôbanh, chiến tranh cách mạng.
­ Cach mang t
́
̣
ư  san Phap cuôi thê ki XVIII la môt cuôc cach mang xa hôi
̉
́
́
́ ̉
̀ ̣
̣
́
̣
̃ ̣ 
sâu rông. No đa tiêu diêt chê đô phong kiên, m
̣
́ ̃
̣
́ ̣
́ ở đường cho chu nghia t
̉

̃ ư ban phat
̉
́ 
triên 
̉ ở Phap, gop phân đây manh cuôc đâu tranh chông phong kiên 
́
́
̀ ̉
̣
̣
́
́
́ ở châu Âu.
­ Quân chung nhân dân la đông l
̀
́
̀ ̣
ực chu yêu thuc đây cach mang tiên lên.
̉ ́
́ ̉
́
̣
́
­ Nhưng han chê cua cach mang t
̃
̣
́ ̉
́
̣
ư  san: chi thay hinh th

̉
̉
̀
ưc boc lôt phong
́ ́ ̣
 
kiên băng s
́ ̀ ự boc lôt t
́ ̣ ư ban chu nghia, không xoa bo triêt đê moi hinh th
̉
̉
̃
́ ̉
̣
̉
̣ ̀
ưc ng
́ ươì 
boc lôt ng
́ ̣
ươi.
̀
    b. Thái độ:
 Biêt trân trong nh
́
̣
ưng quan điêm tiên bô cua trao l
̃
̉
́ ̣ ̉

̀ ưu “Triêt hoc Anh sang”
́ ̣ ́
́  
trong cuôc tân công vao thanh tri cua chê đô phong kiên, don đ
̣
́
̀
̀
̀ ̉
́ ̣
́
̣ ường cho cach
́  
mang xa hôi bung nô. 
̣
̃ ̣
̀
̉
   c. Kĩ năng:
­ Rèn luyện cho học sinh kĩ năng phân tích, đánh giá các sự kiện lịch sử nói 
về  đời sống của đăng câp th
̉
́ ứ ba đăt biêt la nông dân. Đánh giá v
̣
̣ ̀
ề  những mặt  
tích cực và hạn chế của trao l
̀ ưu Triêt hoc Anh sang, Tuyên ngôn Nhân quyên va
́ ̣ ́
́

̀ ̀ 
Dân quyên.
̀
­ Kĩ năng khai thác tranh ảnh lịch sử, ban đô, s
̉
̀ ơ đô.̀
          ­ Vai tro cua quân chung nhân dân trong cach mang.
̀ ̉
̀
́
́
̣
II.3.1.2. Thiết bị và tài liệu dạy học
­ Bức tranh tinh c
̀ ảnh ngươi nông dân Phap tr
̀
́ ước cach mang
́
̣
6


   Sáng kiến kinh nghiệm           GV: Phạm Thị Thủy               Đơn vị: Trường THPT Hướng Hóa

­ Niên biểu, tranh về tân công nguc Ba­xti.
́
̣
­ Chân dung các nhà tư tưởng, Rô­be­spie, Na­pô­lê­ông Bô­na­pac.
́
­ Những câu chuyện về các nhà CNXH không tưởng.

II.3.2. Các biện pháp phát triển tư  duy học sinh phục vụ  cho việc gi ảng  
dạy   bài   Cách   mạng   tư   sản   Pháp   cuối   thế   kỉ   XVIII   (Lịch   sử   10   ­  
Chương trình cơ bản) 
II.3.2.1. Trình bày miệng sinh động, gây hứng thú học tập 
Trong giờ học lịch sử, để  khôi phục quá khứ  lịch sử, người thầy phải sử 
dụng nhóm phương pháp trình bày miệng để  kể  chuyện, miêu tả, tường thuật,  
giải thích…Giáo viên căn cứ vào chương trình, mục tiêu, nội dung bài học để lựa 
chọn sử dụng các cách của phương pháp trình bày miệng phù hợp
Ví dụ, để trình bày thông báo tới học sinh một cách sinh động, hấp dẫn về 
tinh hinh kinh tê nông nghiêp cua Phap tr
̀
̀
́
̣
̉
́ ươc cach mang rât lac hâu va qua đo khai
́ ́
̣
́ ̣
̣
̀
́ ́ 
quat đ
́ ơi sông ng
̀ ́
ười nông dân Phap tr
́ ươc cach mang (m
́ ́
̣
ục 1), giáo viên kết hợp  

giới thiệu hình 56 trong sách giáo khoa “Tinh canh nông dân Phap tr
̀
̉
́ ươc cach
́ ́  
mang” và biên t
̣
ập đoạn lược thuật với nội dung như sau:  “Ngươi nông dân gia
̀
̀ 
yêu, gây com,ăn măc rach r
́
̀ ̀
̣
́ ươi tay chông chiêc cuôc cun, công cu san xuât kinh tê
́
́
́
́ ̀
̣ ̉
́
́ 
chinh; trên l
́
ưng cong tăng l
̃
ữ va quy tôc to beo, trong tui quân cua ho la cac khê
̀ ́ ̣
́
́

̀ ̉
̣ ̀ ́
́ 
ước vay nợ đe năng lên vai ng
̀ ̣
ươi nông dân; d
̀
ưới chân ngươi nông dân la chim
̀
̀
 
bô câu, tho ­ la vât nuôi cua bon tăng l
̀
̉
̀ ̣
̉
̣
ữ va quy tôc đên pha hoai mua mang”
̀ ́ ̣
́
́ ̣
̀
̀ . Giáo 
viên nhấn mạnh nên kinh tê chinh là nông nghi
̀
́ ́
ệp thi r
̀ ất lac hâu, thô s
̣
̣

ơ  về công 
cụ  sản xuất, đời sông nông dân vô cung khô c
́
̀
̉ ực. Điều này sẽ  gây sự  chú ý, lôi  
cuốn học sinh vào bài học, qua đó tạo biểu tượng sinh động trong tư  duy học 
sinh vê tinh hinh kinh tê va xa hôi cua n
̀ ̀
̀
́ ̀ ̃ ̣
̉ ước Phap thê ki XVIII, t
́
́ ̉
ừ đó giáo viên có  
thể giúp các em rút ra kết luận khái quát, như tinh canh cua ng
̀
̉
̉
ươi nông dân Phap
̀
́ 
trong xa hôi thât bâp bênh, c
̃ ̣
̣
́
ơ han, ho se la l
̀
̣ ̃ ̀ ực lượng tham gia cach mang, không
́
̣

 
chỉ  đòi quyền lợi kinh tế  mà còn đòi quyền lợi về  chinh tri. M
́
̣ ặt khác, lúc này 
trong suy nghĩ học sinh cũng có thể  nảy sinh tư  duy so sánh tinh canh nông dân
̀
̉
 
Phap v
́ ơi cac n
́ ́ ươc khac luc bây gi
́
́ ́ ́ ờ, đăc biêt la đôi v
̣
̣ ̀ ́ ới Viêt Nam chung ta.
̣
́
Hay khi muôn giup hoc sinh khăc sâu vê s
́
́ ̣
́
̀ ự kiện bùng nổ cách mạng Pháp  
14/7/1789  với khí thế hào hùng, phấn khởi cảu tất cả nhân dân, giao viên co thê
́
́ ̉ 
sử  dung giong trâm cam nh
̣
̣
̀
̉

ưng vân ch
̃ ưa đ
́ ựng sự  hung hôn đê đoc cho hoc sinh
̀
̀ ̉ ̣
̣
 
nghe môt s
̣ ố đoan th
̣
ơ trong bai th
̀ ơ “14 thang 7”cua Tô H
́
̉
́ ữu:
                          “Va l
̀ ơn, va be, đan ông, đan ba
́
̀ ́ ̀
̀ ̀
                          Tât ca chiêm môi ng
́ ̉
́
̃ ười đôi khi gi
́ ới
Anh hang thit vung con dao sang choi
̀
̣
́
́

Ngươi linh gia quăt th
̀ ́
̀ ́ ước mua chuôi g
́
ươm
7


   Sáng kiến kinh nghiệm           GV: Phạm Thị Thủy               Đơn vị: Trường THPT Hướng Hóa

Va anh hang giay quân ao rach t
̀
̀
̀
̀ ́ ́ ươm
Anh hang dêt đang năm sau c
̀
̣
̀
ửa xưởng
Cung trôi dây oai nghi nh
̃
̃ ̣
ư vo t
̃ ướng
Giât thanh đao, khâu sung nhay ra ngoai
̣
̉
́
̉

̀
Nhưng thăng con be bong cung gi
̃
̀
́ ̉
̃
ương oai
Nhưng ba cu, t
̃
̀ ̣ ưởng không hê biêt s
̀ ́ ợ
…cửa nguc đô, ca Pa­ ri râm rô
̣
̉ ̉
̀
̣
Keo nhau tran ngâp điên hoang gia
́
̀
̣
̣
̀
Muôn canh tay xây d
́
ựng Công hoa
̣
̀
Xô xuông đât chiêc ngai vang muc nat… ”
́
́

́
̀
̣
́
Từ đó, học sinh nhận thấy sự kiện ngày 14/7/1789 mở đầu cho cách mạng 
bùng nổ  và có tầm vĩ đại trong lịch sử  nước Pháp, hằng năm trở  thành ngày 
Quốc khánh của quốc gia này.
Hay   khi   giảng   dạy   nội   dung   của   “Tuyên   ngôn   Nhân   quyền   và   Dân 
quyền””, giáo viên sử dụng đoạn trích sau để học sinh thấy được sự tiến bộ của  
cách mạng Pháp về quyền của con người: “Nó thể hiện tính chất tiên bộ và cách  
mạng. Đó là một cương lĩnh thấm nhuần tư tưởng  của các nhà triết học Pháp  
thế kỉ XVIII, kết tinh lại trong khẩu hiệu nổi tiếng: “T ự do, Bình đẳng, Bác ái”.  
Lần đầu tiên trong lịch sử thế giới và châu Âu, chủ quyền tối cao được tuyên bố  
thuộc về  nhân dân cùng với những quyền tự  do dân chủ  khác”. Đồng thời, kết 
hợp nội dung đã học bài “Chiến tranh giành độc lập của các thuộc địa Anh  ở 
Bắc Mĩ” về bản “Tuyên ngôn độc lập”, giáo viên liên hệ cho học sinh thấy được 
sự kế thừa và phát triển của hai bản tuyên ngôn trên đến “Tuyên ngôn độc lập”  
của nước ta.
Như  vậy, việc tạo biểu tượng sinh động nêu trên là cơ  sở  để  giúp học 
sinh tiếp tục hoàn thiện khái niệm “giai cấp”, “đăng câp”, “tăng l
̉
́
ư”, “quy tôc”
̃
́ ̣  
mà các em bước đầu đã được tiếp cận ở những bài trước.
II.3.2.2. Khai thác triệt để việc sử dụng đồ dùng trực quan
Đồ dùng trực quan giữ một vai trò, vị trí quan trọng trong dạy học lịch sử,  
nó không chỉ là phương tiện dạy học mà còn là một kênh thông tin và nguồn kiến 
thức vô cùng quan trọng đối với việc nhận thức lịch sử.

Ví dụ: mục I.1 giáo viên sử  dụng bức tranh “Tinh canh ng
̀
̉
ươi nông dân
̀
 
Phap tr
́ ươc cach mang” đ
́ ́
̣
ể  giúp học sinh thấy được cuộc sống và lao động cực 
khổ  của người nông dân. Từ  đó, các em rút ra được nguyên nhân dẫn đến các 
cuộc đấu tranh của quân chung nhân dân. 
̀
́

8


   Sáng kiến kinh nghiệm           GV: Phạm Thị Thủy               Đơn vị: Trường THPT Hướng Hóa

Mục I.2 khi trình bày về trao l
̀ ưu “Triêt hoc Anh sang”, giáo viên s
́ ̣ ́
́
ử  dụng  
chân dung của Xanh xi­mông, Sác­lơ  Phurie và Rôbe Ô­oen tạo biểu tượng sinh  
động về các nhân vật này.
Tiếp đó, mục II, giáo viên có thể  sử  dụng bức tranh “Tân công nguc Ba­
́

̣
xti” để nhấn mạnh sự kiện ngày 14/7/1789, hay sơ đô biêu thi b
̀ ̉
̣ ươc phat triên đi
́
́
̉
 
lên cua cach mang đ
̉
́
̣
ể  giúp học sinh hiểu vai trò của quần chúng nhân dân trong  
cách mạng Pháp.
Khi trinh bay vê th
̀
̀ ̀ ời ki chuyên chinh Gia­cô­banh, giao viên s
̀
́
́
ử dung tranh
̣
 
anh Rô­be­spie đê khai quat vai net vê cuôc đ
̉
̉
́
́ ̀ ́ ̀ ̣ ời va s
̀ ự nghiêp cung nh
̣

̃
ư vai tro cua
̀ ̉  
con ngươi “không co gi mua chuôc đ
̀
́ ̀
̣ ược”…
Để sử dụng đồ dùng trực quan một cách có hiệu quả, giáo viên không chỉ 
đơn thuần giới thiệu cho học sinh quan sát đồ  dùng trực quan mà phải kết hợp 
với miêu tả, tường thuật, phân tích và bằng những lời nói sinh động với những 
câu hỏi phát vấn, gợi mở  để  khai thác đồ  dùng trực quan đang sử  dụng, qua đó 
phát huy được tính tích cực, hoạt động nhận thức và sự sáng tạo của học sinh. 
Ví dụ, khi dạy học mục III: “Y nghia cua cach mang t
́
̃ ̉
́
̣
ư san Phap cuôi thê ki
̉
́
́ ́ ̉ 
XVIII”, giáo viên sử dụng niên biểu (theo hướng mở) về tinh chât cua cuôc cach
́
́ ̉
̣
́  
mang t
̣
ư san Phap so sanh v
̉

́
́ ơi cac cuôc cach mang t
́ ́
̣
́
̣
ư san khac luc bây gi
̉
́ ́ ́ ờ đê thây
̉ ́ 
được tinh triêt đê cua cach mang Phap va t
́
̣ ̉ ̉
́
̣
́ ̀ ổ chức cho học sinh thảo luận nhóm:
        Cać   cuôc̣   cách 
Chiêń   tranh   gianh
̀   đôc̣   lâp
̣  
mạng
Cach
́   mang
̣  
Cach
́   mang
̣  
cuả   cać   thuôc̣   điạ   Anh   ở 
tư san Anh
̉

tư san Phap
̉
́
Băc Mi
́
̃
Nôi dung
̣
Lanh đao
̃
̣
Nhiêm vu
̣
̣
Đông l
̣
ực
Kêt qua
́
̉
Sau khi học sinh trả lời, giáo viên nhận xét, chốt ý và hoàn thiện niên biểu  
với cac n
́ ội dung như trên cho hoc sinh xem xet va rut ra nhân xet
̣
́ ̀ ́
̣
́
II.3.2.3. Sử dụng hệ thống câu hỏi và bài tập nhận thức
Xây dựng câu hỏi sử dụng trong dạy học lịch sử bao gồm nhiều mức độ 
nhận thức khác nhau: biết, hiểu, vận dụng, vận dụng cao. 

Ở  bài này, để  phát triển tư  duy học sinh, giáo viên xây dựng và sử  dụng  
hệ thống câu hỏi, bài tập nhận thức theo các mức độ nhận thức và mục đích sau 
đây:
Thứ nhất, sử dụng câu hỏi nhằm định hướng nhận thức cho học sinh trong  
giờ học lịch sử. Ví dụ, ở bài này khi dẫn dắt vào bài mới, giáo viên sử dụng tình 
9


   Sáng kiến kinh nghiệm           GV: Phạm Thị Thủy               Đơn vị: Trường THPT Hướng Hóa

huống nêu vấn đề với nội dung như sau: “Cuối thế kỷ XVIII, giữa Pa­ri hoa lệ  
của nước Pháp ­ "Kinh đô châu Âu", đã bùng nổ một cuộc cách mạng "long trời  
lở đất". Thành quả chính của cuộc cách mạng đó được Lê­nin nhấn mạnh rằng:  
"Nó xứng đáng là cuộc đại cách mạng vì đã làm biết bao việc cho giai cấp của  
nó tức là giai cấp tư  sản, để  đến trọn thế  kỷ  XIX, thế  kỷ  đem lại ánh sáng và  
văn hóa, văn minh cho nhân loại đều diễn ra dưới  ảnh hưởng của cuộc cách  
mạng vĩ đại này". Vì sao cuộc cách mạng tư sản ở trung tâm châu Âu lại trở nên  
điển hình hơn bất cứ một cuộc cách mạng tư sản nào của thời kì cận đại, chúng  
ta sẽ  nghiên cứu tra l
̉ ời những câu hỏi này nhé!”. Cách đặt câu hỏi nêu vấn đề 
như vậy đã tạo ra mâu thuẫn xung đột giữa những điều đã biết với những điều 
chưa biết, cho nên có tác dụng kích thích các hoạt động nhận thức của học sinh 
vào vấn đề nghiên cứu.
Thứ  hai, sử  dụng hệ thống câu hỏi gợi mở  trong trao đổi đàm thoại giúp  
giải quyết từng phần cho câu hỏi trọng tâm.
Ví dụ, khi dạy học về  mục I.1giáo viên nêu câu hỏi nhận thức:   “Vi sao
̀
 
nên kinh tê nông nghiêp cua Phap lai lac hâu h
̀

́
̣
̉
́ ̣ ̣
̣ ơn nên kinh tê nông nghiêp Anh?”
̀
́
̣
. 
Để giúp học sinh trả lời được câu hỏi này, giáo viên dự kiến nêu các câu hỏi gợi 
mở  nhằm giải quyết từng phần câu hỏi nhận thức, từng bước làm sáng tỏ  vấn 
đề: 
1. Biêu hiên cua nên kinh tê nông nghiêp Phap nh
̉
̣
̉
̀
́
̣
́ ư thế nào? 
2. Nên kinh tê đo co đ
̀
́ ́ ́ ược nha n
̀ ước quan tâm phat triên không?
́
̉
3. Nhìn vào bức tranh: “Tình cảnh ngươi nông dân Phap tr
̀
́ ươc cach mang” em có
́ ́

̣
 
nhận xét gì về đời sống và lao động của ngươi nông dân Phap?
̀
́
4. Nhin vao s
̀ ̀ ơ  đô ba đăng câp “Em hãy rút ra nguyên nhân d
̀
̉
́
ẫn đến cuộc đấu 
tranh của đăng câp th
̉
́ ứ ba?”, “Vậy những cuộc đấu tranh của đăng câp ba diên ra
̉
́
̃  
như thê nao? K
́ ̀
ết quả ra sao? Tác dụng và hạn chế như thế nào?”…
Thứ ba, sử dụng câu hỏi để củng cố kiến thức và ra bài tập về nhà. 
Ví dụ, ở bài này, giáo viên có thể sử dụng các câu hỏi trắc nghiệm sau đây 
(dùng phiếu học tập) để củng cố kiến thức cho học sinh:
Câu 1: Nên kinh tê nông nghiêp Phap tr
̀
́
̣
́ ước năm 1789 la:̀
A. Phat triên
́

̉
    B. Ôn đinh
̉
̣
C. Lac hâu. 
̣
̣
    D. Câu A Va B đung.
̀
́
Câu 2:  Trong xa hôi Phap, đăng câp nao đ
̃ ̣
́
̉
́ ̀ ược hưởng nhiêu đăc quyên đăc l
̀ ̣
̀ ̣ ợi 
nhât:
́
A.  Đăng câp 1.
̉
́
B.  Đăng câp 2.
̉
́
C.  Đăng câp 3.
̉
́
10

   Sáng kiến kinh nghiệm           GV: Phạm Thị Thủy               Đơn vị: Trường THPT Hướng Hóa

D.  Đăng câp 1 va đăng câp 2.
̉
́
̀ ̉
́

Câu 3: Tại sao nhưng t
̃ ư tưởng cua trao l
̉
̀ ưu “Triêt hoc Anh sang” không th
́ ̣ ́
́
ể thực 
hiện được ?
A.  Không nhận thức được bản chất và quy luật phát triển của chủ  nghĩa  
tư bản.
B.  Không đủ tiền để thực hiện ước mơ của mình.
C.  Giai cấp công nhân không ủng hộ.
D.  Phủ nhận tương lai, quay trở lại nền kinh tế nông nghiệp.
Ngoài việc củng cố kiến thức, giáo viên cũng nên giao bài tập về nhà cho  
học sinh. Việc làm này có ý nghĩa quan trọng vừa giúp học sinh tự  củng cố  lại  
kiến thức, vừa phát huy tính tư duy, chủ động học tập của học sinh.
1.Vai tro cua giai câp t
̀ ̉
́ ư  san va cua quân chung nhân dân trong cach mang Phap
̉
̀ ̉

̀
́
́
̣
́ 
1789?.
2. Vẽ sơ đồ thể hiện sự phát triển của cách mạng Pháp cuối thế kỉ XVIII.
3. Dựa vào ý nghĩa của cách mạng Pháp cuối thế kỉ XVIII, hãy làm sáng tỏ nhận  
định của Lênin khi đánh giá cách mạng Pháp là “Đại cách mạng”
4. Vi sao noi th
̀
́ ơi ki chuyên chinh Gia­cô­banh la đinh cao cua cach mang?
̀ ̀
́
̀ ̉
̉
́
̣
5. Sưu tầm tranh  ảnh, những câu chuyện về  cuộc đời và sự  nghiệp cách mạng 
của Rô­be­spie va Na­pô­lê­ông Bô­na­pac .
̀
́
Tóm lại, các loại câu hỏi và bài tập nhận thức được sử dụng trong bài học 
này biểu hiện  ở những cấp độ  nhận thức khác nhau, với những mục đích khác  
nhau. Có câu hỏi chỉ yêu cầu học sinh tái hiện kiến thức. Nhưng có loại câu hỏi 
yêu cầu nhận thức cao hơn, đó là những dạng câu hỏi phát hiện, đòi hỏi các em 
phải đào sâu suy nghĩ, trao đổi thảo luận, vận dụng các thao tác tư duy để phân  
tích, tổng hợp, so sánh, đánh giá. Có dạng câu hỏi để định hướng nhận thức cho 
học sinh; dạng câu hỏi làm “mồi nhử” để  dẫn dắt sang mục mới, vấn đề  mới; 
có dạng câu hỏi để phát vấn, đàm thoại; câu hỏi, bài tập về nhà.

II.3.2.4. Khai thác, sử dụng các loại tài liệu tham khảo
Ví dụ, khi dạy học mục I.1, ngoài đoạn miêu tả đã nêu về tình cảnh người 
nông dân Pháp trước cách mạng, giáo viên có thể sử  dụng đoạn trích trong “Tư 
liêu giang day lich s
̣
̉
̣ ̣
ử  kinh tê, văn hoa 
́
́ ở  trương phô thông trung hoc” c
̀
̉
̣
ủa Nhà 
xuât́   ban̉   Giaó   duc̣   để   miêu   tả   về   cuộc   sống   khốn   cùng   của   người   lao  
động:“Nông dân phai nôp cho chua phong kiên môt phân thu hoach (th
̉
̣
́
́
̣
̀
̣
ương la
̀
̀ 
1/4) hoăc phai nôp tiên đê thay thê. Đam tăng l
̣
̉
̣

̀ ̉
́
́
ữ tham lam cung c
̃ ươp mât cua
́
́ ̉  
nông dân môt phân thu hoach khac (thuê 1/10, con goi la thuê thâp phân). Khi co
̣
̀
̣
́
́
̀ ̣ ̀
́ ̣
́ 
môt nông dân chêt thi quan gia cua chua băt ho hang ng
̣
́ ̀ ̉
̉
́
́ ̣ ̀
ươi chêt phai đong môt
̀
́
̉
́
̣  
thứ thuê năng nê vê quyên th
́ ̣

̀ ̀
̀ ừa kê. Nông dân phai nôp thuê thông hanh trong khi
́
̉
̣
́
̀
 
11


   Sáng kiến kinh nghiệm           GV: Phạm Thị Thủy               Đơn vị: Trường THPT Hướng Hóa

sử dung câu cua chua phong kiên, phai tra tiên khi xay lua băng côi xay cua chua
̣
̀ ̉
́
́
̉
̉ ̀
́ ̀
́
̉
́ 
va khi n
̀
ướng banh 
́ ở lo cua chua. Nêu chua không co lo thi nông dân vân phai nôp
̀ ̉
́

́
́
́ ̀ ̀
̃
̉
̣  
thuê hang năm vi luât lê phong kiên đa đăt ra nh
́ ̀
̀ ̣ ̣
́ ̃ ̣
ư  vây. Câu va côi xay co thê bi
̣
̀ ̀ ́
́ ̉ ̣ 
sup đô va h
̣
̉ ̀ ư hong nh
̉
ưng thuê hang năm vân c
́ ̀
̃ ứ phai nôp”.
̉
̣
          Ví dụ, khi dạy mục II.3 về chính sách ruộng đất của chính quyền Gia­cô­
banh ­ đỉnh cao của cách mạng, giáo viên có thể sử dụng đoạn trích trong  “Lịch 
sử  thế giới cận đại” của Nhà xuất bản Giáo dục để thấy được cách giải quyết 
triệt để  nhiệm vụ  dân chủ  của chính quyền Giacôbanh: “  Ngày 3/6, Hiệp hội  
dân tộc thông qua sắc lệnh quy định đất đai tịch thu của bọn di cư  được chia  
thành nhiều mảnh nhỏ  và bán theo lối trả  tiền dần trong 10 năm… Ngày 10/6,  
Hiệp hội ra lệnh chia hẳn đất công xã cho nông dân… Ngày 17/7, Hiệp hội ra  

sắc lệnh hoàn toàn thủ  tiêu các quyền phong kiến, nông dân được giải phóng  
khỏi mọi thứ đóng góp mà không phải bồi thường… Các đạo luật ruộng đất có  
một ý nghĩa lịch sử to lớn. Chỉ trong hai tháng, những người Giacôbanh đã giải  
quyết được một nhiệm vụ  cực kì quan trọng mà các chính phủ  trước đó không  
làm   được   trong   hàng   năm   trời…   Chính   sách   ruộng   đất   của   chính   quyền  
Giacôbanh là biện pháp cách mạng nhất trong lịch sử  các cuộc cách mạng tư  
sản”.
Sử dụng đoạn miêu tả trên giúp học sinh nhận biết được cuộc sống khốn 
cùng của người lao động. Đồng thời, các em sẽ  thấy tính dân chủ  triệt để  nhất  
là vấn đề ruộng đất đối với nông dân. Học sinh cũng thấy rõ qua mỗi giai đoạn 
cách mạng, cách giải quyết vấn đề ruộng đất khác nhau, từ chổ không thỏa mãn 
cho đến người dân nào cũng có ruộng đất, đó cũng là cơ sở để các em nhận thức: 
nông dân đấu tranh với mục tiêu cuối cùng là giai cấp lãnh đạo đảm bảo quyền  
lợi cho họ, nếu không chính nông dân là lực lượng đưa cách mạng tiến lên. Từ 
đó, giáo viên hướng cho các em thấy cuộc đấu tranh của các dân tộc sau này,  
nhất là các nước thuộc địa, phụ thuộc như ở Việt Nam, giai cấp lãnh đạo muốn  
giành được thắng lợi thì phải liên minh chặt chẽ với nông dân. 
II.3.2.5. Tổ chức trao đổi, thảo luận
Trong giờ học lịch sử, giáo viên sử dụng hệ thống câu hỏi và bài tập nhận 
thức để tiến hành phát vấn học sinh, trao đổi đàm thoại dưới các hình thức làm 
việc như: cá nhân kết hợp với cả  lớp, thảo luận nhóm (nhóm đôi, nhóm nhiều 
học sinh)...  Ở đây tôi đề  cập đến một hình thức học tập rất có ưu thế  để  phát 
triển tư duy học sinh đó là thảo luận nhóm.
Thảo luận nhóm, cũng có thể gọi là dạy học nhóm, đây không phải là một  
phương pháp dạy học cụ thể mà là một hình thức xã hội của dạy học, trong đó 
học sinh của một lớp học được chia thành các nhóm nhỏ trong khoảng thời gian  
giới hạn, mỗi nhóm tự  lực hoàn thành các nhiệm vụ  học tập trên cơ  sở  phân  
12

   Sáng kiến kinh nghiệm           GV: Phạm Thị Thủy               Đơn vị: Trường THPT Hướng Hóa

công và hợp tác làm việc. Kết quả làm việc của nhóm sau đó được trình bày và 
đánh giá trước toàn lớp.
Ở bài này, khi dạy học mục II: “Tiên trinh cua cach mang Phap”, giáo viên
́ ̀
̉
́
̣
́
 
có thể tổ chức cho học sinh thảo luận nhóm. Giáo viên chia lớp thành 3 nhóm với 
3 nhiệm vụ tương ứng sau đây:
Nhóm 1: Nguyên nhân trực tiêp bung nô cach mang t
́ ̀
̉ ́
̣
ư san Phap?
̉
́
Nhóm 2: Trình bày diên biên cua cach mang t
̃
́ ̉
́
̣
ư  san Phap? (l
̉
́
ập niên biểu, 
nhấn mạnh 2 sự kiện: ngày 14/7 và Tuyên ngôn Nhân quyền và Dân quyền)

Nhóm 3: Tai sao noi th
̣
́ ơi ki chuyên chinh Gia­cô­banh la đinh cao cua cach
̀ ̀
́
̉
̉
́  
mang?
̣
II.3.2.6. Hướng dẫn học sinh sử dụng sách giáo khoa.
Để góp phần phát triển năng lực nhận thức lịch sử cho học sinh, giáo viên 
hướng dẫn học sinh sử dụng tốt sách giáo khoa ở trên lớp và trong tự học ở nhà, 
cần hướng dẫn học sinh khai thác nội dung sách giáo khoa trong các trường hợp  
sau:
Thứ nhất, đọc sách giáo khoa để chuẩn bị cho bài học mới: Ở bài này, giáo 
viên có thể  hướng dẫn các em sưu tầm tranh  ảnh, những câu chuyện về  cuộc 
đời và sự nghiệp cách mạng của Rô­be­spie.
Thứ  hai, hướng dẫn học sinh kết hợp sử  dụng sách giáo khoa với nghe  
giảng, ghi chép và trao đổi, thảo luận theo nhóm.
Thứ  ba,  hướng dẫn học sinh sử  dụng sách giáo khoa để  làm tài liệu ôn  
tập, củng cố, hệ  thống hoá kiến thức và làm bài tập về  nhà. Giáo viên hướng  
dẫn các em dựa vào sách giáo khoa để ghi các sự kiện chính, lập bảng thống kê 
để  hệ  thống hoá kiến thức, hoặc làm bài tập về  nhà như: lập niên biểu diễn  
biến chính của cách mạng Pháp; lập bảng so sánh cách mạng Pháp với các cuộc  
cách mạng tư sản trước đó…
III. Tính hiệu quả của đề tài nghiên cứu
         Bản thân tôi đã áp dụng kinh nghiệm này trong năm học 2018­2019 và tôi  
thấy rằng nếu làm tốt tài liệu trên thì rất thuận lợi cho cả giao viên và hoc sinh.
́

̣
 
Đồng thời rèn luyện cho các em nhiều kĩ năng làm tốt bài kiểm tra lịch sử. Tôi đã 
khảo sát cách làm này ở 3 lớp 10A4, 10A6, 10A10 dươi nhiêu hinh th
́
̀ ̀
ưc kiêm tra,
́
̉
 
trong đó có bài kiểm tra 15 phút, kiểm tra 1 tiết học kì II.  Đối chiếu với 3 lớp  
10A5, 10A9, 10A7 không thực hiện biện pháp của đề  tài. Kết quả  có sự  phân 
loại đáng kể trong kết quả của học sinh.
III. 1. Các lớp áp dụng 
Kết quả của bài kiểm tra 15 phút – HKII
13


   Sáng kiến kinh nghiệm           GV: Phạm Thị Thủy               Đơn vị: Trường THPT Hướng Hóa

Lớp

Sỉ số

Giỏi

%

Khá

%

TB

%

Yếu

%

Kém

10A4

36

26

72.2

10

27.8

0

0

0

0

0

10A6

37

28

75.7

9

24.3

0

0

0

0

0

10A10

32

11

34.4

20

62.5

1

3.1

0

0

0

        
Kết quả của bai kiêm tra 45 phut – HKII
̀ ̉
́
Lớp

Sỉ số

Giỏi

%

Khá

%

TB

%

Yếu

%

Kém

10A4

36

10

27.8

18

50

8

22.2

0

0

0

10A6

37

6

16.2

25

67.6

6

16.2

0

0

0

10A10

32

8

25

14

43.8

10

31.2

0

0

0

III.2. Các lớp không áp dụng
Kết quả của bài kiểm tra 15 phút – HKII
Lớp

Sỉ số

Giỏi

%

Khá

%

TB

%

Yếu

%

Kém

10A5

32

22

68.8

10

31.3

0

0

0

0

0

10A9

37

9

24.3

20

54.1

8

21.6

0

0

0

10A7

40

25

62.5

11

27.5

4

10

0

0

0

Kết quả của bai kiêm tra 45 phut – HKII
̀ ̉
́
Lớp

Sỉ số

Giỏi

%

Khá

%

TB

%

Yếu

%

Kém

10A5

32

3

9.4

13

40.6

16

50

0

0

0

10A9

37

0

0

19

51.4

18

48.6

0

0

0

10A7

40

6

15

14

35

15

37.5

5

12.5

0

14


   Sáng kiến kinh nghiệm           GV: Phạm Thị Thủy               Đơn vị: Trường THPT Hướng Hóa

IV. KẾT LUẬN
Phát triển tư duy lịch sử là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của việc  
dạy học lịch sử   ở  trường THPT. Hoạt  động nhận thức, tư  duy của học sinh  
trong học tập lịch sử  cũng phải tuân thủ  quy luật nhận thức chung của con  

người, đó là phải đi từ  trực quan sinh động đến tư  duy trừu tượng, từ  tư  duy  
trừu tượng quay lại với thực tiễn; phải đi từ  biết đến hiểu, từ  hiện tượng đến 
bản chất, từ sự kiện đến khái quát lý luận,…
Nhằm nâng cao hơn nữa chất lượng giáo dục nói chung và bộ môn Lịch sử 
nói riêng, đề tài đã nghiên cứu và đưa ra một số biện pháp phát triển tư duy học 
sinh phục vụ cho giảng dạy bài: Cách mạng tư sản Pháp cuối thế kỉ XVIII (Lịch 
sử  lớp 10 – chương trình cơ  bản). Các biện pháp đề  tài nghiên cứu được khai  
thác đan xen nhau trong suốt quá trình bài giảng. Đề tài chỉ giới hạn cho một bài  
học cụ thể nhưng nếu nhìn tổng quát thì người giáo viên dạy Sử nào cũng có thể 
khai thác ở các góc độ khác nhau cho các bài học khác.
Tôi hi vọng với đề  tài này sẽ  giúp cho các độc giả, đặc biệt là các giáo 
viên dạy môn Lịch sử lớp 10 có thể tham khảo, vận dụng khi dạy bài này nhằm  
phát triển tư duy của học sinh để đạt kết quả cao nhất.

15


   Sáng kiến kinh nghiệm           GV: Phạm Thị Thủy               Đơn vị: Trường THPT Hướng Hóa

XÁC NHẬN CỦA HIỆU TRƯỞNG

Hướng Hóa, ngày 25  tháng 10 năm 2019.
Tôi xin cam đoan đây là của mình viết, không 
sao chép nội dung của người khác.
                       Người thực hiện

Phạm Thị Thủy

16

   Sáng kiến kinh nghiệm           GV: Phạm Thị Thủy               Đơn vị: Trường THPT Hướng Hóa

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Bộ Giáo dục & Đào tạo (2006), Lịch sử 10 (Chương trình nâng cao), Nxb 

Giáo dục Việt Nam.
2. Bộ  Giáo dục & Đào tạo (2008), Sách giáo khoa Lịch sử  10 (Chương trình 
chuẩn),
NXB Giáo dục Việt Nam.
3. Đặng Đức An (2012),  Những mẩu chuyện lịch sử  thế  giới,   tập 1, Nxb 
Giáo dục Việt Nam.
4. Đỗ Ngọc Đạt (1997), Tiếp cận hiện đại hoạt động dạy học, Nxb Đại học 
Quốc gia.
5. M.N. Sác đa cốp (1970), Tư duy học sinh, Nxb Giáo dục Việt Nam.
6. Nguyễn Thị Côi (2008), Các con đường, biện pháp nâng cao hiệu quả dạy  
học lịch sử ở trường phổ thông, Nxb ĐHSP Hà Nội. 
7. Nguyễn Thị  Côi, Trịnh Đình Tùng, Nguyễn Mạnh Hưởng (2009), Hướng  
dẫn sử dụng kênh hình trong sách giáo khoa lịch sử lớp 10, Nxb Giáo dục 
Việt Nam.
8. 
Nguyễn   Thế   Hoàn,   Lê   Thúy   Mùi   (2011),  Những   mẫu   chuyện   lịch   sử,  
quyển 1, Nxb Đại học Sư phạm.
9. 
Nhiều tác giả (2005), Lịch sử thế giới trung đại, Nxb Giáo dục Việt Nam.
10.  O. Kon (1976), Những cơ sở của dạy học nêu vấn đề (bản dịch), Nxb Giáo 
dục Việt Nam.
11.  Phạm Hồng Việt (2009), Dạy học lịch sử lớp 10 qua các nhân vật,  phần 
Lịch sử thế giới, Nxb Giáo dục Việt Nam.
12.   Phan Ngọc Liên (Chủ  biên) (2007), Phương pháp luận sử  học, Nxb Đại 

học Sư phạm.
13.   Phan Ngọc Liên (Chủ biên) (2007), Phương pháp dạy học Lịch sử, tập 1, 
Nxb Đại học Sư phạm.
14.  Phan Ngọc Liên (Chủ biên) (2007), Phương pháp dạy học Lịch sử, tập 2, 
Nxb Đại học Sư phạm.
15.   Phan Ngọc Liên, Trịnh Đình Tùng  (Chủ  biên) (1999), Phát huy tính tích 
cực của học sinh trong dạy học Lịch sử ở THCS, Nxb Giáo dục Việt Nam.
16.   Trịnh Đình Tùng (Cb) (2006), Trần Viết Thụ, Đặng Văn Hồ, Trần Văn  
Cường, Hệ  thống các phương pháp dạy học lịch sử   ở  trường Trung học  
cơ sở, Nxb Đại học Sư phạm Hà Nội.
17. Vũ Dương Ninh, Nguyễn Văn Hồng (2007), Lịch sử thế giới cận đại, Nxb 
Giáo dục Việt Nam.

17


   Sáng kiến kinh nghiệm           GV: Phạm Thị Thủy               Đơn vị: Trường THPT Hướng Hóa

18.   I.F. Kharlamov (1978), Phát huy tính tích cực của học sinh như  thế  nào, 
NXB Giáo dục Việt Nam.

18