QUẢN TRỊ rủi RO TRONG THANH TOÁN THẺ tại NGÂN HÀNG THƯƠNG mại cổ PHẦN NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM CHI NHÁNH huế

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
…………/…………

BỘ NỘI VỤ
……/……

HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA

VÕ HOÀNG THÙY DƯƠNG

QUẢN TRỊ RỦI RO TRONG THANH TOÁN THẺ TẠI
NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN NGOẠI
THƯƠNG VIỆT NAM - CHI NHÁNH HUẾ

TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH - NGÂN HÀNG
Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng
Mã số: 8 34 02 01

THỪA THIÊN HUẾ - NĂM 2019


Công trình được hoàn thành tại: HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA

Người hướng dẫn khoa học : TS. NGUYỄN THỊ HIỀN

Phản biện 1:…………………………………………………

Phản biện 2:…………………………………………………

Luận văn được bảo vệ tại Hội đồng chấm luận văn thạc sĩ, Phân
viện Học viện Hành chính Quốc gia tại TP Huế

Địa điểm: Phòng họp …....., Nhà...... - Hội trường bảo vệ luận
văn thạc sĩ, Phân viện Học viện Hành chính Quốc gia tại TP Huế
Số: 201, đường Phan Bội Châu, TP Huế, Thừa Thiên Huế
Thời gian: vào hồi …… giờ …… tháng …… năm 2019
Có thể tìm hiểu luận văn tại Thư viện Phân viện Học viện Hành
chính tại TP Huế hoặc trên trang Web Khoa Sau đại học, Học viện
Hành chính Quốc gia.


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài luận văn
Cùng với sự phát triển kinh tế, đời sống nhân dân được nâng
cao, tiêu dùng phát triển mạnh, hàng loạt các loại hình thanh toán
không dùng tiền mặt ra đời, đáp ứng nhu cầu của các tổ chức và cá
nhân trong nền kinh tế, trong đó phải kể đến hoạt động thanh toán
thẻ. Thanh toán thẻ trong những năm gần đây đã ứng dụng thành tựu
công nghệ thông tin hiện đại với các tiện ích đa dạng, vượt trội giúp
thanh toán thẻ trở nên phổ biến, dễ dàng tiếp cận đối với mọi tầng
lớp dân cư trong xã hội.
Tuy nhiên, mặt trái của sự phát triển đó lại tiềm ẩn những rủi
ro ảnh hưởng đến hoạt động của ngân hàng. Đứng trước những thời
cơ và thách thức đan xen, việc nghiên cứu để tìm ra các giải pháp
đồng bộ, hữu hiệu nhằm ngăn chặn, hạn chế rủi ro đã và đang là vấn
đề bức xúc và cần thiết. Vì vậy, công tác quản trị rủi ro trong thanh
toán thẻ đóng vai trò hết sức quan trọng đối với mỗi ngân hàng trong
giai đoạn hiện nay.
Là một Chi nhánh của Ngân hàng Thương mại cổ phần
Ngoại thương Việt Nam, Ngân hàng Thương mại cổ phần Ngoại
thương Việt Nam - Chi nhánh Huế (Vietcombank Huế) luôn phấn
đấu xây dựng và phát triển hoạt động thanh toán thẻ nhằm đáp ứng

nhu cầu ngày càng cao của khách hàng. Tuy nhiên, môi trường cạnh
tranh gay gắt và những rủi ro phức tạp phát sinh trong thanh toán thẻ
đòi hỏi ngân hàng phải nghiêm túc coi trọng công tác quản lý và
phòng ngừa rủi ro. Ngoài ra, việc hoàn thiện các giải pháp hữu hiệu
và khả thi nhằm hạn chế rủi ro cũng trở thành vấn đề cấp thiết đối
với ngân hàng. Xuất phát từ thực tiễn nghiên cứu, với mong muốn
1


hoạt động thanh toán thẻ của Vietcombank Huế ngày càng hiệu quả,
tác giả lựa chọn “Quản trị rủi ro trong thanh toán thẻ tại Ngân
hàng Thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh
Huế” làm đề tài luận văn thạc sĩ của mình.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn
Qua quá trình nghiên cứu về rủi ro và phòng ngừa rủi ro
trong thanh toán thẻ, có một số đề tài liên quan được tác giả quan
tâm như sau:
1- Luận văn thạc sĩ: “Giải pháp phòng ngừa và hạn chế rủi ro
trong hoạt động thanh toán thẻ của Ngân hàng Đầu tư và Phát triển
Việt Nam” của Nguyễn Thị Minh Thanh, Học viện Ngân hàng Hà
Nội, năm 2011.
2- Luận văn thạc sĩ: “Quản trị rủi ro trong thanh toán thẻ tại
Ngân hàng Thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam - Chi
nhánh Huế” của Nguyễn Thị Hồng Thu, Học viện Hành chính Quốc
gia, năm 2012.
3- Luận văn thạc sĩ: “Giải pháp hạn chế rủi ro gian lận trong
hoạt động kinh doanh dịch vụ thẻ tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và
Phát triển Việt Nam” của Phùng Đức Minh, Trường Đại học Tài
chính - Marketing, năm 2014.
4- Luận văn thạc sĩ: “Phân tích tình hình hoạt động kinh

doanh thẻ tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Công thương chi
nhánh Đà Nẵng” của Trần Thị Anh Đào, Trường Đại học Kinh tế Đà
Nẵng, năm 2015.
3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn
3.1. Mục đích
Mục đích luận văn hướng đến là đưa ra những giải pháp
nhằm hoàn thiện công tác quản trị rủi ro trong thanh toán thẻ tại
2


Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Huế.
3.2. Nhiệm vụ
- Nghiên cứu những vấn đề lý luận cơ bản về rủi ro và quản
trị rủi ro trong thanh toán thẻ tại ngân hàng thương mại.
- Phân tích, đánh giá thực trạng quản trị rủi ro trong thanh
toán thẻ tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh
Huế.
- Đưa ra kiến nghị, đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện
công tác quản trị rủi ro trong thanh toán thẻ tại Ngân hàng TMCP
Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Huế.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn
4.1. Đối tượng nghiên cứu
- Về mặt lý luận: Hệ thống hóa những vấn đề lý luận về quản
trị rủi ro trong thanh toán thẻ tại ngân hàng thương mại.
- Về mặt thực tiễn: Nghiên cứu, phân tích và đánh giá công
tác quản trị rủi ro trong thanh toán thẻ tại Ngân hàng TMCP Ngoại
thương Việt Nam - Chi nhánh Huế.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
- Về nội dung: Công tác quản trị rủi ro trong thanh toán thẻ
tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Huế.

- Về không gian: Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam Chi nhánh Huế.
- Về thời gian: Giai đoạn 2016 - 2018.
5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của
luận văn
- Phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử
- Phương pháp nghiên cứu tài liệu
- Phương pháp thu thập tài liệu
3


- Phương pháp thống kê, phân tích tổng hợp, thống kê kết
hợp các bảng biểu, công thức để tính toán, so sánh và rút ra kết luận.
- Phương pháp tổng hợp
- Phương pháp so sánh
- Phương pháp kế thừa
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
6.1. Ý nghĩa lý luận
Hệ thống hoá đầy đủ những vấn đề cơ bản về quản trị rủi ro
trong thanh toán thẻ tại ngân hàng thương mại dựa trên nhiều nguồn
tài liệu khác nhau, luận văn có thể sử dụng là tài liệu tham khảo về
quản trị rủi ro của ngân hàng thương mại.
6.2. Ý nghĩa thực tiễn
Luận văn là nguồn thông tin cho các nhà quản trị sử dụng để
đưa ra các giải pháp, chính sách nhằm hoàn thiện công tác quản trị
rủi ro tại ngân hàng góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động thanh
toán thẻ nói riêng và hoạt động kinh doanh nói chung, đáp ứng mục
tiêu phát triển bền vững của ngân hàng.
7. Kết cấu của luận văn
Luận văn ngoài phần mở đầu, kết luận và tài liệu tham khảo
được kết cấu thành 3 chương:

Chương 1: Cơ sở lý luận về quản trị rủi ro trong thanh toán
thẻ tại ngân hàng thương mại.
Chương 2: Thực trạng quản trị rủi ro trong thanh toán thẻ tại
Ngân hàng Thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam - Chi
nhánh Huế.
Chương 3: Giải pháp hoàn thiện công tác quản trị rủi ro
trong thanh toán thẻ tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Ngoại
thương Việt Nam - Chi nhánh Huế.
4


Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO
TRONG THANH TOÁN THẺ TẠI
NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
1.1. Cơ sở lý luận về thanh toán thẻ tại ngân hàng thương
mại
1.1.1. Khái niệm về thẻ của ngân hàng thương mại
* Khái niệm về thẻ
Thẻ ngân hàng được hiểu là “phương tiện thanh toán do tổ
chức phát hành thẻ phát hành để thực hiện giao dịch thẻ theo các
điều kiện và điều khoản được các bên thỏa thuận.”
* Đặc điểm
1.1.2. Phân loại thẻ
1.1.2.1. Theo phạm vi lãnh thổ sử dụng thẻ
Căn cứ phạm vi lãnh thổ sử dụng thẻ, thẻ bao gồm thẻ nội
địa và thẻ quốc tế.
1.1.2.2. Theo nguồn tài chính đảm bảo cho việc sử dụng thẻ
Căn cứ vào nguồn tài chính đảm bảo cho việc sử dụng thẻ,
thẻ bao gồm thẻ ghi nợ, thẻ tín dụng và thẻ trả trước.

1.1.2.3. Phân loại theo công nghệ sản xuất
Căn cứ vào công nghệ sản xuất, thẻ được phân loại thành thẻ
khắc chữ nổi, thẻ băng từ và thẻ thông minh.
1.1.3. Vai trò và lợi ích sử dụng thẻ thanh toán
1.1.3.1. Đối với nền kinh tế
1.1.3.2. Đối với người sử dụng thẻ
1.1.3.3. Đối với đơn vị chấp nhận thẻ
1.1.3.4. Đối với ngân hàng
5


1.1.4. Nghiệp vụ phát hành và thanh toán thẻ
1.1.4.1. Cơ sở pháp lý
Việc phát hành và thanh toán thẻ phải dựa trên cơ sở luật
quốc gia nơi thẻ được phát hành, cụ thể là các quy chế phát hành và
thanh toán thẻ do Ngân hàng Trung ương hoặc cơ quan quản lý tiền
tệ của quốc gia đó ban hành. Việc phát hành thẻ thanh toán quốc tế
còn phải được sự đồng ý của tổ chức thẻ quốc tế thông qua hợp đồng
ký kết giữa ngân hàng phát hành với các TCTQT.
1.1.4.2. Các chủ thể tham gia
Hoạt động thanh toán thẻ có sự tham gia chặt chẽ của 5
thành phần cơ bản là: Tổ chức thẻ quốc tế, ngân hàng phát hành thẻ,
ngân hàng thanh toán thẻ, chủ thẻ và các đơn vị chấp nhận thẻ.
1.1.4.3. Quy trình phát hành thẻ
1.1.4.4. Quy trình thanh toán thẻ
Quy trình thanh toán thẻ quốc tế
Quy trình thanh toán thẻ trong nước
Quy trình thanh toán thẻ trực tuyến
Quy trình rút tiền tại máy ATM
1.2. Rủi ro trong thanh toán thẻ tại ngân hàng thương mại

1.2.1. Khái niệm về rủi ro trong thanh toán thẻ
Rủi ro trong thanh toán thẻ tại ngân hàng thương mại là các
tổn thất về mặt vật chất hoặc phi vật chất phát sinh trong hoạt động
thanh toán thẻ của ngân hàng, bao gồm hoạt động phát hành và thanh
toán thẻ.
1.2.2. Phân loại rủi ro trong thanh toán thẻ
1.2.2.1. Rủi ro theo góc độ tổng quát
- Rủi ro về môi trường pháp lý
- Rủi ro về chính trị
6


- Rủi ro về kinh tế
- Rủi ro về xã hội
- Rủi ro về kỹ thuật
1.2.2.2. Rủi ro theo nguồn gốc
* Đối với ngân hàng phát hành
* Đối với ngân hàng thanh toán
* Đối với đơn vị chấp nhận thẻ
1.2.2.3. Rủi ro xem xét dưới góc độ bản chất
* Rủi ro do quy định, quy trình chưa phù hợp
* Rủi ro tác nghiệp
* Rủi ro do hệ thống công nghệ thông tin
1.2.3. Hậu quả của rủi ro trong thanh toán thẻ
- Ngân hàng không thanh toán theo yêu cầu của khách hàng
hoặc thanh toán nhầm đối tượng.
- Các bộ phận liên quan đến thanh toán thẻ xảy ra tình trạng
mất kiểm soát hệ thống hoặc hệ thống cơ sở dữ liệu ngừng hoạt
động.
- Hoạt động quản lý nhân sự có thể xảy ra trường hợp vi

phạm pháp luật do thực hiện các giao dịch giả mạo hoặc lừa đảo…
- Ngân hàng mất một lượng lớn khách hàng, giảm lợi nhuận,
gây mất vốn, ảnh hưởng nghiêm trọng đến hình ảnh của ngân hàng.
1.3. Quản trị rủi ro trong thanh toán thẻ tại ngân hàng
thương mại
1.3.1. Khái niệm quản trị rủi ro trong thanh toán thẻ
Quản trị rủi ro trong thanh toán thẻ là bộ phận quan trọng
trong chiến lược kinh doanh của mỗi NHTM, là quá trình ngân hàng
xây dựng và thực thi các chiến lược, các chính sách quản lý thanh
toán thẻ vì mục tiêu an toàn, hiệu quả và phát triển bền vững; từ đó
7


tăng doanh thu sử dụng, thanh toán thẻ, giảm chi phí, nâng cao chất
lượng và hiệu quả hoạt động của NHTM.
1.3.2. Sự cần thiết của quản trị rủi ro trong thanh toán thẻ
1.3.3. Nguyên tắc quản trị rủi ro trong thanh toán thẻ
Nguyên tắc 1, Hội đồng quản trị phải giữ vai trò lãnh đạo
trong việc thiết lập văn hóa quản trị rủi ro.
Nguyên tắc 2, ngân hàng phải duy trì, phát triển khung quản
lý rủi ro thanh toán thẻ đầy đủ.
Nguyên tắc 3, Hội đồng quản trị phải giám sát bộ phận quản
lý cao cấp để đảm bảo rằng chính sách, quy trình và hệ thống thanh
toán thẻ được thực hiện hiệu quả ở tất cả các cấp ra quyết định.
Nguyên tắc 4, Hội đồng quản trị phải chuẩn y khẩu vị rủi ro
và báo cáo sức chịu đựng rủi ro xem có phù hợp với đặc điểm, chủng
loại và mức độ rủi ro mà ngân hàng sẵn sàng chấp nhận.
Nguyên tắc 5, quản lý cấp cao phải phát triển cấu trúc quản
trị rõ ràng, hiệu quả và tinh gọn.
Nguyên tắc 6, quản lý cấp cao phải đảm bảo nhận diện và

đánh giá sự tồn tại của rủi ro trong mọi sản phẩm quan trọng, hoạt
động, quy trình và hệ thống thanh toán thẻ để đảm bảo những rủi ro
hiện hữu và những động cơ được kiểm soát tốt.
Nguyên tắc 7, quản lý cấp cao phải đảm bảo quy trình chấp
thuận sản phẩm thẻ mới, quy trình và hệ thống thanh toán thẻ đã
được đánh giá đầy đủ.
Nguyên tắc 8, quản lý cấp cao phải thực hiện quy trình giám
sát thường xuyên rủi ro trong thanh toán thẻ và nguy cơ xảy ra tổn
thất nghiêm trọng.
Nguyên tắc 9, ngân hàng phải tạo môi trường kiểm soát
mạnh để phát huy chính sách, quy trình và hệ thống, kiểm soát nội
8


bộ, giảm thiểu và/hoặc chiến lược chuyển rủi ro hợp lý.
Nguyên tắc 10, ngân hàng phải thiết lập kế hoạch kinh doanh
liên tục và linh hoạt nhằm bảo đảm hoạt động thanh toán thẻ được
diễn ra không ngừng và hạn chế tổn thất trong trường hợp hoạt động
thanh toán thẻ bị gián đoạn bất ngờ.
Nguyên tắc 11, ngân hàng phải công khai cho phép những
người có liên quan được đánh giá phương pháp quản trị rủi ro trong
thanh toán thẻ của ngân hàng.
1.3.4. Quy trình quản trị rủi ro trong thanh toán thẻ
1.3.4.1. Nhận diện rủi ro
* Dấu hiệu rủi ro liên quan đến cơ chế, chính sách, quy định
* Dấu hiệu rủi ro liên quan đến gian lận nội bộ
* Dấu hiệu rủi ro liên quan đến gian lận bên ngoài
* Dấu hiệu rủi ro liên quan đến quá trình tác nghiệp
* Dấu hiệu rủi ro liên quan đến công nghệ thông tin
* Dấu hiệu rủi ro liên quan đến thiệt hại tài sản

* Dấu hiệu rủi ro tín dụng
1.3.4.2. Đo lường rủi ro
Đo lường rủi ro là việc xây dựng mô hình thích hợp để lượng
hóa mức độ các rủi ro cũng như biết được xác suất xảy ra rủi ro và
mức độ tổn thất khi xảy ra rủi ro để xem khả năng chấp nhận nó của
ngân hàng.
Hiện nay, có hai phương pháp đo lường rủi ro trong thanh
toán thẻ là phương pháp định tính và phương pháp định lượng.
1.3.4.3. Kiểm soát, giảm thiểu và tài trợ rủi ro
Kiểm soát và giảm thiểu rủi ro là phương pháp nhằm đánh
giá tần suất và mức độ nghiêm trọng của rủi ro xảy ra. Các kỹ thuật
kiểm soát rủi ro thông thường được sử dụng, gồm: né tránh; ngăn
9


ngừa rủi ro; giảm thiểu tổn thất; đa dạng hoá sản phẩm nhằm phân
tán rủi ro.
Tài trợ rủi ro chính là phương pháp nhằm cung cấp các hỗ
trợ tài chính giúp ngân hàng khắc phục tổn thất, duy trì trạng thái ổn
định ngay sau khi gặp rủi ro.
1.3.4.4. Giám sát và báo cáo rủi ro
Mục đích của giám sát là thường xuyên rà soát danh mục rủi
ro và thiết lập cơ chế báo cáo theo các cấp và theo nghiệp vụ thẻ để
ngân hàng chủ động quản trị rủi ro.
Công tác báo cáo rủi ro nhằm đảm bảo các rủi ro và hoạt
động quản trị rủi ro được báo cáo kịp thời, trung thực, đầy đủ nội
dung nhằm nâng cao hiệu quả quản trị rủi ro trong thanh toán thẻ.
1.3.5. Các tiêu chí đánh giá rủi ro trong thanh toán thẻ
- Số lỗi phát sinh khi thực hiện nghiệp vụ thanh toán thẻ
- Rủi ro an toàn nơi làm việc

- Khiếu nại và tranh chấp của khách hàng
- Rủi ro khi thực hiện thanh toán qua điện thoại, thư, internet
- Số lỗi do ĐVCNT làm sai quy trình thanh toán, cố tình gian
lận hoặc bị lợi dụng để thực hiện các hành vi gian lận.
- Số thẻ giả bị phát hiện
- Số lỗi, sai sót về CNTT khi thực hiện giao dịch thanh toán
- Mức độ tổn thất do rủi ro trong thanh toán thẻ
- Rủi ro tín dụng
1.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến quản trị rủi ro trong
thanh toán thẻ tại ngân hàng thương mại
1.4.1. Nhân tố khách quan
1.4.2. Nhân tố chủ quan
1.5. Kinh nghiệm quản trị rủi ro trong thanh toán thẻ
10


trên thế giới và bài học đối với Ngân hàng Thương mại cổ phần
Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Huế
1.5.1. Kinh nghiệm quản trị rủi ro trong thanh toán thẻ
trên thế giới
Nhiều ngân hàng ở Mỹ, Châu Âu, Nhật Bản, Australia đã áp
dụng cách tiếp cận đo lường hiện đại AMA (Advanced Measurement
Approach).
Tập đoàn ING Group đã thuê tập đoàn công nghệ máy tính
đa quốc gia IBM để quản trị rủi ro thanh toán thẻ. Công ty Citibank
và ngân hàng Bank of Italy sử dụng phần mềm liên kết nội bộ CLS.
Quản trị rủi ro thanh toán thẻ được thực hiện bằng phần mềm theo
các tiêu chuẩn, chính sách rủi ro và kiểm soát trên cơ sở tự đánh giá
rủi ro.
Các ngân hàng còn phát triển hệ thống giao dịch thẻ trực

tuyến để giúp cho khách hàng thuận lợi trong giao dịch như
phonebanking, internetbanking, contract center.
Tại khu vực châu Á, các ngân hàng chủ trương phát hành
100% thẻ thanh toán là thẻ chip để giảm tỷ lệ thẻ giả. Ngân hàng xác
định cách thức tổ chức và xây dựng các chương trình giảm thiểu mức
rủi ro thanh toán thẻ như kiểm soát nội bộ, bảo hiểm quốc tế. Các
công cụ và kỹ thuật quản trị rủi ro được sử dụng như kiểm soát tự đánh
giá, quản lý sự kiện, phân tích và báo cáo rủi ro.
1.5.2. Bài học kinh nghiệm cho các ngân hàng thương mại
ở Việt Nam và Ngân hàng Thương mại cổ phần Ngoại thương Việt
Nam - Chi nhánh Huế
- NHNN cần tiếp tục yêu cầu các ngân hàng đảm bảo an toàn
giao dịch, tập trung vào các nhóm giải pháp về công nghệ, quy định,
quy trình, cơ cấu tổ chức, công tác cán bộ, truyền thông, tương tác
11


với các cơ quan chức năng.
- Áp dụng quy trình PCI/DSS trong toàn hệ thống ngân hàng.
Ngoài PCI/DSS, các ngân hàng cần trang bị để bảo vệ chủ thẻ với
tiêu chuẩn thẻ chip EMV.
- Các NHTM phải thiết lập một hệ thống quản trị rủi ro
thanh toán đủ mạnh.
- Ngân hàng cần phải nâng cao công tác dự báo kinh tế vĩ
mô.
- Ngân hàng phải có kế hoạch hành động trong trường hợp
khẩn cấp
- Các NHTM cần phối hợp chặt chẽ với cơ quan công an
điều tra, làm rõ nguyên nhân và xử lý nghiêm minh các hành vi gian
lận.

Chương 2
THỰC TRẠNG QUẢN TRỊ RỦI RO
TRONG THANH TOÁN THẺ TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG
MẠI CỔ PHẦN NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM –
CHI NHÁNH HUẾ
2.1. Khái quát về Ngân hàng Thương mại cổ phần Ngoại
thương Việt Nam - Chi nhánh Huế
2.1.1. Lịch sử hình thành, phát triển
2.1.1.1. Lịch sử hình thành, phát triển của Ngân hàng
Thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam
Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam trước đây, nay là Ngân
hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam (Vietcombank) được thành lập
và chính thức đi vào hoạt động ngày 01/4/1963 với tổ chức tiền thân
12


là Cục Ngoại hối (trực thuộc NHNN Việt Nam). Trải qua hơn 55
năm xây dựng và trưởng thành, Vietcombank đã có những đóng góp
quan trọng cho sự ổn định và phát triển của kinh tế đất nước, phát
huy tốt vai trò của một ngân hàng đối ngoại chủ lực, phục vụ hiệu
quả cho phát triển kinh tế trong nước.
2.1.1.2. Lịch sử hình thành, phát triển của Ngân hàng
Thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Huế
Ngày 02/11/1993, Ngân hàng Thương mại cổ phần Ngoại
thương Việt Nam - Chi nhánh Huế (gọi tắt là Vietcombank Huế) được
thành lập và chính thức đi vào hoạt động. Với những thế mạnh vượt
trội của thương hiệu Vietcombank cùng với sự hỗ trợ tạo điều
kiện của chính quyền địa phương, sự điều hành của Ban lãnh đạo
Vietcombank, sự tin tưởng của cộng đồng doanh nghiệp và đông
đảo khách hàng, Vietcombank không ngừng mở rộng về quy mô

và doanh thu hoạt động.
2.1.2. Bộ máy tổ chức
Vietcombank Huế được tổ chức theo mô hình trực tuyến - chức
năng. Các phòng ban hoạt động theo chức năng, nhiệm vụ riêng đã được
phân công theo chỉ đạo điều hành của Ban Giám đốc.
2.1.3. Tình hình hoạt động kinh doanh của Ngân hàng
Thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Huế
2.1.3.1. Về huy động vốn
2.1.3.2. Về hoạt động tín dụng
2.1.3.3. Kết quả hoạt động kinh doanh
2.2. Thực trạng thanh toán thẻ tại Ngân hàng Thương
mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Huế
2.2.1. Cơ sở pháp lý
Việc phát hành và thanh toán thẻ phải dựa trên cơ sở pháp
13


luật của quốc gia nơi thẻ ngân hàng được phát hành thông qua các
quy chế về phát hành và thanh toán thẻ do NHNN phát hành. Ngoài
ra, việc phát hành và thanh toán thẻ quốc tế phải được sự đồng ý của
TCTQT.
2.2.2. Quy trình thanh toán thẻ tại Ngân hàng Thương mại
cổ phần Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Huế
2.2.2.1. Quy trình phát hành thẻ tín dụng quốc tế
* Tại Chi nhánh phát hành
* Tại Trung tâm thẻ
2.2.2.2. Quy trình phát hành thẻ ghi nợ nội địa
* Tại Chi nhánh
* Tại Trung tâm thẻ
2.2.2.3. Quy trình thanh toán thẻ tín dụng quốc tế

* Tại đơn vị chấp nhận thẻ
* Tại Chi nhánh thanh toán
* Tại Trung tâm thẻ
2.2.2.4. Quy trình thanh toán thẻ ghi nợ nội địa
* Tại máy ATM
* Tại các đơn vị chấp nhận thẻ
2.2.3. Một số kết quả về hoạt động thanh toán thẻ
2.2.3.1. Các loại thẻ do Ngân hàng Thương mại cổ phần
Ngoại thương Việt Nam phát hành
2.2.3.2. Số lượng thẻ phát hành qua các năm
2.2.3.3. Doanh số thanh toán và sử dụng thẻ
2.2.3.4. Hoạt động thanh toán lương tự động qua thẻ
2.2.3.5. Công tác phát triển mạng lưới ATM, POS
2.2.3.6. Thị phần thẻ của Vietcombank trên địa bàn tỉnh
Thừa Thiên Huế
14


2.3. Thực trạng quản trị rủi ro trong thanh toán thẻ tại
Ngân hàng Thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam - Chi
nhánh Huế
2.3.1. Cơ sở pháp lý về quản trị rủi ro trong thanh toán thẻ
Để nâng cao chất lượng dịch vụ, Vietcombank Huế luôn chú
trọng tới thị trường, đa dạng và hiện đại hóa sản phẩm dịch vụ ngân
hàng, hướng tới sự hài lòng của khách hàng khi tới giao dịch. Cùng
với đó, công tác quản trị rủi ro từng bước được hệ thống hóa thông
qua các quy định, quy trình, văn bản hướng dẫn cụ thể của Nhà nước.
2.3.2. Mô hình quản trị rủi ro trong thanh toán thẻ
Mô hình tổ chức quản trị rủi ro của Vietcombank được hoàn
thiện theo mô hình “Ba tuyến bảo vệ”.

2.3.3. Quy trình quản trị rủi ro trong thanh toán thẻ tại
Ngân hàng Thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam - Chi
nhánh Huế
2.3.3.1. Quy trình nhận diện rủi ro
* Dấu hiệu rủi ro liên quan đến cơ chế, chính sách, quy định
* Dấu hiệu rủi ro về mô hình tổ chức, cán bộ và an toàn nơi
làm việc
* Dấu hiệu rủi ro liên quan đến gian lận nội bộ
* Dấu hiệu rủi ro liên quan đến gian lận bên ngoài
* Dấu hiệu rủi ro liên quan đến quá trình tác nghiệp
* Dấu hiệu rủi ro liên quan đến công nghệ thông tin
* Dấu hiệu rủi ro liên quan đến cơ sở vật chất
* Dấu hiệu rủi ro tín dụng
2.3.3.2. Đo lường rủi ro
Việc đo lường rủi ro tại Vietcombank Huế được thực hiện
bằng hai phương pháp: phương pháp định tính và phương pháp định
15


lượng. Rủi ro tín dụng được đo lường thông qua tỷ lệ nợ thẻ tín dụng.
Những rủi ro khó lường từ bên ngoài như yếu tố chính trị, kinh tế, xã
hội và môi trường kinh doanh chủ yếu được đề cập trong chiến lược
phát triển của ngân hàng trong từng giai đoạn.
2.3.3.3. Kiểm soát và giảm thiểu rủi ro
Né tránh rủi ro
Phòng ngừa rủi ro
Truyền thông nội bộ
Công bố thông tin và hướng dẫn khách hàng
Giảm thiểu tổn thất
Đa dạng hoá sản phẩm nhằm phân tán rủi ro

2.3.3.4. Tài trợ rủi ro
Hiện nay, Vietcombank Huế chưa thực hiện trích lập dự
phòng rủi ro trong thanh toán thẻ. Khi xảy ra tổn thất, Vietcombank
Huế sử dụng lợi nhuận sau thuế để bù đắp.
2.3.3.5. Giám sát và báo cáo rủi ro
Giám sát rủi ro
Báo cáo rủi ro
2.4. Đánh giá kết quả quản trị rủi ro trong thanh toán thẻ
tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam Chi nhánh Huế
2.4.1. Các tiêu chí đánh giá rủi ro trong thanh toán thẻ
2.4.1.1. Tiêu chí đánh giá rủi ro về công tác cán bộ và an
toàn nơi làm việc

16


Bảng 2.9: Thống kê số lỗi công tác cán bộ và an toàn nơi làm việc
của Vietcombank Huế giai đoạn 2016 - 2018
Lỗi

ĐVT: số lần
Năm 2018

Năm 2016

Năm 2017

17

14

12

2

1

1

12

13

10

1

0

0

0

0

0

32

28

23

Công tác cán bộ
- Cán bộ nhập sai
thông tin khách hàng
- Cán bộ không thu
thập hoá đơn và kiểm
tra xử lý hoá đơn
không hợp lệ
- Khiếu nại của
khách hàng về thái
độ phục vụ của cán
bộ thẻ
- Cán bộ thiếu kinh
nghiệm trong thực
hiện nghiệp vụ
An toàn nơi làm
việc
Tổng số lỗi

(Nguồn: Báo cáo hằng năm của Phòng Thanh toán thẻ, Vietcombank Huế)
2.4.1.2. Tiêu chí đánh giá rủi ro trong quá trình thanh toán thẻ

17


Bảng 2.10: Các lỗi trong thanh toán thẻ tại Vietcombank Huế
ĐVT: số lần
Số lỗi

Năm 2016

Năm 2017

Năm 2018

Thẻ giả

2

1

0

Gian lận thẻ

0

0

0

Sao chép dữ liệu

0

0

0

5

4

3

ĐVCNT gian lận

0

0

0

ĐVCNT bị lợi dụng

4

3

1

0

0

0

1

0

0

12

8

4

80

65

25

Khiếu nại giao dịch
thanh toán

ĐVCNT vi phạm
quy định
Rủi ro thanh toán
qua điện thoại,
internet
Tổng số lỗi
Tổng tổn thất (triệu
đồng)

(Nguồn: Báo cáo hằng năm của Phòng Thanh toán thẻ, Vietcombank Huế)

2.4.1.3. Tiêu chí đánh giá rủi ro về công nghệ

18


Bảng 2.11: Các lỗi rủi ro về công nghệ khi thực hiện giao dịch
thanh toán giai đoạn 2016 - 2018
ĐVT: số lần
Năm

Năm

2016

2017

52

35

28

5

3

1

Sự cố phần mềm ATM

0

0

0

Tổng số lỗi

57

38

29

Số lỗi

Năm 2018

Số lần ngừng hoạt động
của máy ATM do lỗi
đường truyền
Lỗi bất thường khi cập
nhật phiên bản

(Nguồn: Báo cáo hằng năm của Phòng Thanh toán thẻ, Vietcombank Huế)
2.4.1.4. Tiêu chí đánh giá rủi ro tín dụng
2.4.2. Thành quả đạt được
2.4.2.1. Tuân thủ chặt chẽ quy trình hoạt động và kiểm soát
rủi ro
2.4.2.2. Phòng ngừa, xử lý rủi ro và nâng cao hiệu quả hoạt

động
2.4.2.3. Chất lượng của Bộ phận Quản lý rủi ro và Kiểm tra
nội bộ ngày càng được nâng cao
2.4.2.4. Hệ thống công nghệ thông tin và hệ thống bảo mật
được đảm bảo
2.4.3. Hạn chế và nguyên nhân
2.4.3.1. Hạn chế
* Về cơ cấu quản trị rủi ro
* Về công tác cán bộ

19


* Về quy trình tác nghiệp
* Về công nghệ thông tin
* Về công tác thẩm định khách hàng
2.4.3.2. Nguyên nhân
Nguyên nhân khách quan
Nguyên nhân chủ quan
* Nguyên nhân từ nội bộ ngân hàng
* Nguyên nhân về công nghệ
* Nguyên nhân từ ĐVCNT
* Nguyên nhân từ chủ thẻ
Chương 3
GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN TRỊ RỦI RO
TRONG THANH TOÁN THẺ TẠI NGÂN HÀNG
THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM
- CHI NHÁNH HUẾ
3.1. Định hướng, mục tiêu quản trị rủi ro trong thanh
toán thẻ tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Ngoại thương Việt

Nam - Chi nhánh Huế
3.1.1. Định hướng, mục tiêu hoạt động thanh toán thẻ
3.1.1.1. Định hướng thanh toán thẻ
3.1.1.2. Mục tiêu hoạt động thanh toán thẻ
3.1.2. Định hướng, mục tiêu quản trị rủi ro trong thanh
toán thẻ
3.1.2.1. Định hướng quản trị rủi ro trong thanh toán thẻ
- Hoàn thiện khung quản trị rủi ro theo tiêu chuẩn quốc tế.
Hoàn thiện thư viện các dấu hiệu rủi ro để phục vụ cho việc phát
20


hiện, phân tích, đánh giá và phòng ngừa rủi ro, giảm thiểu tổn thất
với chi phí thấp nhất.
- Áp dụng văn hóa quản trị rủi ro thanh toán thẻ theo nguyên
tắc công khai, trung thực, tin cậy và cởi mở.
- Chú trọng triển khai các biện pháp thu thập dữ liệu thanh
toán thẻ từ nhiều nguồn khác nhau.
- Hình thành bộ phận chuyên gia để nhận định, đo lường, báo
cáo các rủi ro trong thanh toán thẻ trong nước và quốc tế, xu hướng
tội phạm thẻ hiện tại và trong thời gian tới.
- Nâng cao chất lượng nhân sự về năng lực, trình độ, đạo
đức, tác phong của toàn thể cán bộ, nhân viên trong Chi nhánh cũng
như cán bộ thực hiện công tác đánh giá rủi ro. Tăng cường công tác
đào tạo và tự đào tạo, khuyến khích cán bộ nâng cao trình độ chuyên
môn bằng việc hỗ trợ học phí, san sẻ khối lượng công việc. Khuyến
khích các buổi hội thảo, tọa đàm chia sẻ kinh nghiệm quản lý rủi ro
cho cán bộ nhân viên mới tuyển dụng vào làm việc tại Chi nhánh.
3.1.2.2. Mục tiêu quản trị rủi ro trong thanh toán thẻ
- Trở thành ngân hàng dẫn đầu về quản trị rủi ro của Việt

Nam với chiến lược quản trị rủi ro toàn diện, khoa học, hiệu quả.
- Tuân thủ hệ thống văn bản, quy định, quy trình của Nhà
nước và NHNN Việt Nam về quản trị rủi ro trong thanh toán thẻ.
- Xây dựng Bộ phận Quản trị rủi ro thanh toán thẻ tại Chi
nhánh có chức năng nhận diện, phân tích và đánh giá rủi ro trên
cơ sở các chỉ tiêu, tiêu thức được xây dựng, đề ra các giải pháp
nhằm ngăn chặn hoặc giảm thiểu rủi ro đến mức thấp nhất.
- Đảm bảo rủi ro thanh toán thẻ được nhận diện, đánh giá,
phòng ngừa một cách khoa học, thống nhất, hiệu quả trong phạm vi
rủi ro chấp nhận được, giảm thiểu các thiệt hại phát sinh từ rủi ro
21


hoạt động nhằm tối ưu hóa lợi nhuận.
- Xây dựng dữ liệu quản lý các nhóm đối tượng khách hàng
tham gia hoạt động thanh toán thẻ.
- Hoàn thiện và tuân thủ nghiêm ngặt quy chế tuyển dụng,
đào tạo nhân sự, đạo đức nghề nghiệp đối với cán bộ toàn ngân hàng
và cán bộ thanh toán thẻ.
3.2. Giải pháp hoàn thiện công tác quản trị rủi ro trong
thanh toán thẻ tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Ngoại thương
Việt Nam - Chi nhánh Huế
3.2.1. Giải pháp về quy trình tác nghiệp
3.2.1.1. Giải pháp về quy trình phát hành thẻ
3.2.1.2. Giải pháp về quy trình thanh toán thẻ
* Tại nội bộ ngân hàng
* Tại các đơn vị chấp nhận thẻ
* Đối với giao dịch trực tuyến
3.2.2. Giải pháp về cơ cấu tổ chức
3.2.3. Giải pháp về nhân sự

3.2.4. Giải pháp đổi mới, kiểm soát rủi ro về công nghệ
3.2.4.1. Giải pháp kiểm soát rủi ro về công nghệ
3.2.4.2. Giải pháp về công nghệ thẻ chip và thanh toán
không tiếp xúc
3.2.5. Giải pháp chủ động, linh hoạt trong xử lý các tình
huống do yếu tố khách quan tác động
3.2.6. Giải pháp liên quan đến chủ thẻ
3.2.6.1. Giải pháp bảo quản và bảo mật thẻ
3.2.6.2. Giải pháp tăng cường bảo vệ khi thanh toán tại máy
ATM
3.2.6.3. Giải pháp thanh toán tại ĐVCNT
22


3.2.6.4. Giải pháp thanh toán trực tuyến
3.2.7. Giải pháp trích lập dự phòng rủi ro
3.3. Một số kiến nghị
3.3.1. Kiến nghị với Chính phủ
3.3.2. Kiến nghị với Ngân hàng Nhà nước Việt Nam
3.3.3. Kiến nghị với Hội thẻ Ngân hàng Việt Nam
3.3.4. Kiến nghị với Bộ Công an
3.3.5.Kiến nghị với Ngân hàng Thương mại cổ phần Ngoại
thương Việt Nam
KẾT LUẬN
Trong bối cảnh thị trường thẻ đang ngày càng phát tiển, hoạt
động thanh toán thẻ hiệu quả nhằm nâng cao khả năng cạnh tranh
giữa các NHTM trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế của Vietcombank
đã đạt được những kết quả đáng ghi nhận. Tuy nhiên, Vietcombank
vẫn gặp phải nhiều trở ngại về rủi ro trong thanh toán thẻ.
Nhận thức được rủi ro, vận dụng linh hoạt, hợp lý các biện pháp

phòng ngừa rủi ro đóng vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa,
ngăn chặn rủi ro, hạn chế tổn thất cho ngân hàng. Với mong muốn
hoạt động thanh toán thẻ của Vietcombank ngày càng hiệu quả và
tránh được những rủi ro ngoài ý muốn, nghiên cứu của tác giả đã tập
trung vào các nội dung sau:
- Hệ thống hóa những vấn đề lý luận cơ bản về rủi ro và quản trị
rủi ro trong thanh toán thẻ về khái niệm, phân loại, quy trình quản trị
rủi ro và các nhân tố ảnh hưởng tới rủi ro thanh toán thẻ.
- Phân tích thực trạng hoạt động kinh doanh, rủi ro và quy trình
quản trị rủi ro trong thanh toán thẻ cho thấy những kết quả đáng ghi
nhận và những hạn chế, tồn tại trong công tác quản trị rủi ro tại
23