Hoàn thiện thủ tục khám, chữa bệnh cho các bệnh viện hạng đặc biệt từ thực tiễn bệnh viện hữu nghị việt đức, hà nội

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ NỘI VỤ

HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA

ĐÀO VĂN TOÀN

HOÀN THIỆN THỦ TỤC KHÁM, CHỮA BỆNH CHO
CÁC BỆNH VIỆN HẠNG ĐẶC BIỆT TỪ THỰC TIỄN
BỆNH VIỆN HỮU NGHỊ VIỆT ĐỨC HÀ NỘI

LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ CÔNG

HÀ NỘI - 2019


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ NỘI VỤ

HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA

ĐÀO VĂN TOÀN

HOÀN THIỆN THỦ TỤC KHÁM, CHỮA BỆNH CHO
CÁC BỆNH VIỆN HẠNG ĐẶC BIỆT TỪ THỰC TIỄN
BỆNH VIỆN HỮU NGHỊ VIỆT ĐỨC HÀ NỘI

LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ CÔNG

Mã số: 8 34 04 03
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. THIỀU HUY THUẬT

HÀ NỘI - 2019


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu khoa học của riêng
tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong Luận văn này là trung thực và chưa
từng được bảo vệ trong một học vị khoa học hoặc công bố trong bất cứ
công trình nào khác.

Tác giả luận văn

Đào Văn Toàn


LỜI CẢM ƠN
Hoàn thành Luận văn này, tôi xin gửi lời biết ơn chân thành tới Ban
Giám đốc, Ban quản lý đào tạo Sau Đại học, cùng các Thầy, cô giáo của Học
viện Hành chính Quốc gia cùng toàn thể bạn bè và gia đình đã động viên tạo
mọi điều kiện thuận lợi cho tôi học tập, nghiên cứu chương trình cao học
chuyên ngành Quản lý công.
Tôi xin chân thành biết ơn sâu sắc tới thầy TS. Thiều Huy Thuật đã tận
tình hướng dẫn, giúp đỡ tôi hoàn thành Luận văn.Và Tôi xin gửi lời cảm ơn
đến Ban Giám đốc, đội ngũ lãnh đạo các khoa, phòng, trung tâm thuộc khối
hành chính, đội ngũ lãnh đạo và các bác sĩ điều trị, Điều dưỡng các phòng,
khoa, trung tâm thuộc khối lâm sàng và cận lâm sàng của Bệnh viện Hữu
nghị Việt Đức đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong quá trình thực hiện luận văn.
Mặc dù đã có nhiều cố gắng nghiên cứu, tìm tòi để viết Luận văn, nhưng

chất lượng chắc chắn còn nhiều hạn chế. Xin chân thành cảm ơn sự góp ý phê
bình của các thầy cô và bạn đọc.

Tác giả: Đào Văn Toàn


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN
LỜI CẢM ƠN
DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
1. Lý do chọn đề tài ......................................................................................... 1
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài ............................................... 2
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu ............................................................. 5
3.1. Mục đích nghiên cứu .................................................................................. 5
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................................. 6
4. Đối tƣợng, phạm vi nghiên cứu .................................................................. 6
4.1. Đối tượng nghiên cứu................................................................................. 6
4.2. Phạm vi nghiên cứu .................................................................................... 6
5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu ...................................... 6
5.1. Phương pháp luận....................................................................................... 6
5.2. Phương pháp nghiên cứu............................................................................ 6
6. Đóng góp của Luận văn .............................................................................. 8
7. Kết cấu của Luận văn ................................................................................. 8
CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THỦ TỤC KHÁM, CHỮA BỆNH . 9
1.1. Thủ tục, thủ tục hành chính .................................................................... 9
1.1.1. Khái niệm về thủ tục, thủ tục hành chính ............................................... 9
1.1.2. Nội dung, đặc điểm của thủ tục hành chính .......................................... 11
1.1.3. Phân loại thủ tục hành chính ................................................................. 13
1.2. Thủ tục khám, chữa bệnh tại bệnh viện hạng đặc biệt ...................... 17

1.2.1. Khái niệm về khám bệnh, chữa bệnh .................................................... 17
1.2.2. Quan niệm về thủ tục khám, chữa bệnh ................................................ 18
1.2.3. Về hồ sơ bệnh án ................................................................................... 20
1.2.4. Bệnh viện hạng đặc biệt ........................................................................ 25
1.3. Nội dung của thủ tục khám, chữa bệnh ............................................... 29


1.3.1. Các loại thủ tục khám, chữa bệnh ......................................................... 29
1.3.2. Một số yêu cầu về thủ tục khám, chữa bệnh ......................................... 31
1.4. Quy trình thực hiện khám, chữa bệnh ................................................. 33
1.4.1. Khái niệm về quy trình .......................................................................... 33
1.4.2. Nội dung quy trình khám bệnh, chữa bệnh ........................................... 33
1.5. Các yếu tố tác động đến thủ tục khám, chữa bệnh ........................ 34
Tiểu kết Chƣơng 1 ......................................................................................... 37
CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG CÁC THỦ TỤC KHÁM, CHỮA BỆNH
TẠI BỆNH VIỆN HỮU NGHỊ VIỆT ĐỨC............................................... 38
2.1. Khái quát về Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức ........................................ 38
2.1.1. Giới thiệu chung về bệnh viện Hữu nghị Việt Đức .............................. 38
2.1.2. Chức năng, nhiệm vụ của Bệnh viện .................................................... 38
2.1.3. Cơ cấu tổ chức bộ máy.......................................................................... 39
2.1.4. Về kết quả hoạt động của Bệnh viện những năm gần đây .................... 41
2.2. Quy trình khám, chữa bệnh và các thủ tục khám,
chữa bệnh tại Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức .............................................. 42
2.2.1. Đối với bệnh nhân ngoại trú.................................................................. 42
2.2.2. Đối với bệnh nhân nội trú ..................................................................... 46
2.2.3. Đối với bệnh nhân cấp cứu ................................................................... 49
2.3. Đánh giá về thủ tục khám, chữa bệnh tại bệnh viện
Hữu nghị Việt Đức ........................................................................................ 51
2.3.1. Kết quả đạt được ................................................................................... 52
2.3.2. Hạn chế .................................................................................................. 56

2.3.3. Nguyên nhân ......................................................................................... 57
Tiểu kết chƣơng 2 .......................................................................................... 58
CHƢƠNG 3: ĐỀ XUẤT MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM HOÀN THIỆN
THỦ TỤC KHÁM, CHỮA BỆNH CHO CÁC BỆNH VIỆN HẠNG ĐẶC
BIỆT ............................................................................................................... 59
3.1. Quan điểm, định hƣớng cải cách thủ tục khám, chữa bệnh .............. 59


3.1.1. Quan điểm cải cách thủ tục hành chính ................................................ 59
3.1.2. Định hướng cải cách thủ tục hành chính trong lĩnh vực
khám, chữa bệnh ............................................................................................. 60
3.2. Những nguyên tắc hoàn thiện thủ tục khám, chữa bệnh ................... 62
3.2.1. Nguyên tắc đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ của thủ tục
khám, chữa bệnh ............................................................................................. 62
3.2.2. Nguyên tắc bảo đảm tính rõ ràng và công khai của thủ tục
khám, chữa bệnh ............................................................................................. 63
3.2.3. Nguyên tắc đảm bảo tính tiết kiệm, hiệu quả của thủ tục
khám, chữa bệnh ............................................................................................. 63
3.2.4. Nguyên tắc đảm bảo tính hợp lý của thủ tục khám, chữa bệnh ............ 64
3.2.5. Nguyên tắc bảo đảm tính khoa học, logic của quy trình
khám, chữa bệnh ............................................................................................. 65
3.3. Một số giải pháp nhằm hoàn thiện thủ tục khám, chữa bệnh
cho các bệnh viện hạng đặc biệt .................................................................. 66
3.3.1. Giải pháp về triển khai hồ sơ bệnh án điện tử ...................................... 66
3.3.2. Giải pháp sử dụng thẻ khám bệnh –thanh toán viện phí ....................... 76
3.3.3. Giải pháp đăng ký khám bệnh trực tuyến ............................................. 80
3.3.4. Giải pháp phát triển dịch vụ tư vấn khám, chữa bệnh từ xa ................. 82
Tiểu kết chƣơng 3 .......................................................................................... 88
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
1. KẾT LUẬN ................................................................................................ 89

2. KIẾN NGHỊ ............................................................................................... 90
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................... 92
PHỤ LỤC


DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU
Sơ đồ 1.1: Quy trình hình thành Hồ sơ bệnh án chung ............................. 21
Sơ đồ 2.1: Cơ cấu tổ chức Bệnh viện Hữu Nghị Việt Đức ......................... 40
Bảng 2.1: Tình hình thực hiện các chỉ tiêu chuyên môn của Bệnh viện .. 41
Việt Đức giai đoạn 2014-2018....................................................................... 41
Bảng 2.2: Tổng hợp kết quả khảo sát đánh giá của ngƣời bệnh, ngƣời nhà
ngƣời bệnh và nhân viên y tế tại bệnh viện Hữu nghị Việt Đức ............... 52


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Cải cách thủ tục hành chính là một trong những nội dung trọng tâm,
xuyên suốt trong chương trình tổng thể cải cách hành chính mà Đảng, Nhà
nước đã quan tâm chỉ đạo thực hiện nhằm đảm bảo tính pháp lý, hiệu quả,
minh bạch và công bằng trong khi giải quyết công việc hành chính và loại bỏ
những thủ tục rườm rà, chồng chéo dễ bị lợi dụng để tham nhũng, gây khó
khăn cho người dân.
Nhận thức được tầm quan trọng của cải cách hành chính và cải cách thủ
tục hành chính, Chính phủ đã có những chỉ đạo quyết liệt nhằm đẩy nhanh
tiến trình cải cách, góp phần hoàn thành các mục tiêu kinh tế - xã hội, từng
bước đáp ứng nhu cầu phát triển và hội nhập của đất nước. Đến nay, việc thực
hiện cải cách hành chính tại Việt Nam đã đạt được nhiều điểm nhấn quan
trọng, được người dân, doanh nghiệp và cộng đồng quốc tế ghi nhận và đánh
giá cao.
Riêng đối với ngành y tế, thủ tục hành chính bao gồm nhiều hoạt động

liên quan đến sức khỏe con người như khám chữa bệnh, dược – mỹ phẩm, an
toàn vệ sinh thực phẩm, quản lý hành nghề y dược tư nhân...với một số lượng
lớn các thủ tục. Trong bối cảnh nhu cầu khám, chữa bệnh của người dân ngày
càng tăng cao, đòi hỏi các bệnh viện phải không ngừng nâng cao chất lượng
nhằm đem lại sự hài lòng cho người dân. Công tác cải cách thủ tục hành chính
tại các cơ sở y tế từ tuyến Trung ương tới địa phương đã có những chuyển biến
tích cực như cắt giảm bớt các thủ tục, công khai, minh bạch, nâng cao chất
lượng khám, chữa bệnh.
Trong lĩnh vực khám, chữa bệnh, để nâng cao chất lượng chăm sóc sức
khỏe nhân dân, ngoài việc đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị, đào tạo cán bộ
chuyên sâu, các cơ quan quản lý nhà nước và các bệnh viện tập trung vào các

1


giải pháp cải tiến quy trình và thủ tục khám, chữa bệnh để đáp ứng yêu cầu về
việc bảo đảm chất lượng công tác khám bệnh, chữa bệnh, an toàn cho người
bệnh và rút ngắn thời gian khám, điều trị, tránh gây phiền hà, tạo sự hài lòng
cho người bệnh. Đây là những đường lối đúng đắn của ngành y tế thể hiện qua
những thành tựu đã đạt được trong những năm qua.
Hơn nữa, ở các bệnh viện tuyến Trung ương nói chung, bệnh viện hạng
đặc biệt nói riêng luôn trong tình trạng quá tải bệnh nhân nên việc cải tiến quy
trình và thủ tục hành chính để rút ngắn thời gian chờ đợi, tạo sự hài lòng cho
người bệnh là vấn đề cấp thiết. Vì vậy, tôi xin chọn đề tài “Hoàn thiện thủ
tục khám, chữa bệnh cho các bệnh viện hạng đặc biệt từ thực tiễn bệnh
viện Hữu Nghị Việt Đức Hà Nội” để nghiên cứu với mong muốn từ việc
nghiên cứu, khảo sát các thủ tục khám, chữa bệnh tại bệnh viện Hữu Nghị
Việt Đức để đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện thủ tục khám, chữa
bệnh tại các bệnh viện hạng đặc biệt ở Hà Nội hiện nay.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài

Nghiên cứu về cải cách hành chính nói chung và cải cách thủ tục hành
chính nói riêng đã được nhiều nhà khoa học, chuyên gia, nhà quản lý quan
tâm nghiên cứu và đã có hàng loạt đề tài, sách chuyên khảo, các bài báo, tạp
chí xuất bản. Có thể kể ra một số công trình tiêu biểu như sau:
Trước hết, có thể nhắc đến cuốn sách của Nguyễn Văn Thâm (chủ biên)
và Võ Kim Sơn (2001) “Thủ tục hành chính: lý luận và thực tiễn” do nhà
xuất bản Chính trị Quốc gia ấn hành. Cuốn sách đã trình bày những vấn đề lý
luận cơ bản liên quan đến thủ tục hành chính, được minh chứng bằng thực
tiễn không chỉ trong thủ tục hành chính ở Việt Nam mà có cả một số nước
trên thế giới.
Nguyễn Văn Thâm và Võ Kim Sơn (2012) “Giáo trình thủ tục hành
chính, Nhà xuất bản khoa học kỹ thuật, Hà Nội. Cuốn sách trình bày quan
2


niệm và phân loại thủ tục hành chính, nguyên tắc xây dựng và yêu cầu, nghĩa
vụ thực hiện thủ tục hành chính; thủ tục hành chính ở một số lĩnh vực cụ thể
và cải cách thủ tục hành chính.
Nguyễn Ngọc Hiến chủ biên (2001) “Các giải pháp thúc đẩy cải cách
hành chính ở Việt Nam” Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội. Cuốn sách nêu chủ
trương, quan điểm của Đảng và Nhà nước về cải cách hành chính, tiến trình
cải cách hành chính ở nước ta, những rào cản trong cải cách hành chính và
nguyên nhân; Đặc điểm, nguyên tắc và phương hướng cải cách hành chính;
các giải pháp thúc đẩy cải cách hành chính; đẩy mạnh cải cách hành chính địa
phương và cơ sở; cải tiến dịch vụ công; tăng cường ứng dụng công nghệ
thông tin trong quản lý nhà nước nhằm thúc đẩy cải cách hành chính.
Lê Chi Mai (2003) “Cải cách dịch vụ công ở Việt Nam” [29]. Trong cuốn
sách đã đưa ra lý luận về dịch vụ công, vai trò của Nhà nước trong việc cung
ứng dịch vụ công, thực trạng và giải pháp cải cách cung ứng dịch vụ công cộng
và dịch vụ hành chính công. Cuốn sách đã cung cấp những thông tin hữu ích

làm cơ sở cho việc đưa ra các giải pháp cải tiến dịch vụ công.
Đậu Thế Tụng (2014), “Các giải pháp để thúc đẩy cải cách thủ tục hành
chính trong hoạt động của các trường đại học công lập ở Việt Nam”[38],
Luận án đã bổ sung, hoàn thiện một số vấn đề lý luận và thực tiễn thủ tục
hành chính trong hoạt động của các đơn vị sự nghiệp công lập, về quan điểm
cải cách thủ tục hành chính là “cải cách cách thức, quy trình, trình tự, hướng
dẫn thực hiện cụ thể”.
Các đề tài liên quan đến ngành y tế có thể kể đến nghiên cứu của
Nguyễn Yến Ngọc (2012), “Cải cách thủ tục hành chính tại cơ quan Bộ Y tế”,
Luận văn đã nêu quan điểm về cải cách thủ tục hành chính là “cải cách thủ tục
hành chính không chỉ đơn giản nhằm giảm phiền hà, tinh giản thủ tục hành

3


chính mà còn tạo môi trường thông thoáng, tạo đà cho sự phát triển nhiều
mặt, nhiều lĩnh vực khác nhau của đất nước”.[tr.121; 33]
Nghiên cứu của Đặng Thị Minh với đề tài “Cải cách thủ tục hành chính
tại bệnh viện đa khoa khu vực Lục Ngạn, Tỉnh Bắc Giang”, Luận văn đã nêu
quan điểm “Cắt giảm thủ tục không có nghĩa là giảm số lượng thủ tục, hồ sơ,
giấy tờ mà cốt lõi của công tác cải cách thủ tục hành chính đó là phải làm
giảm được các bước, các khâu, các giấy tờ, yêu cầu điều kiện không cần thiết,
đơn giản hóa thủ tục trong quá trình giải quyết công việc” [tr75; 31]. Đây là
luận điểm mới mà tác giả đánh giá được và cho rằng có tính ứng dụng thực
tiễn, cụ thể nhất trong công tác cải cách thủ tục hành chính giai đoạn hiện nay.
Lê Thị Mận (2013), “Thực trạng ghi chép hồ sơ bệnh án nội trú và các
yếu tố liên quan tại bệnh viện Hữu nghị Việt Đức năm 2013”, nghiên cứu đã
chỉ ra “biểu mẫu hồ sơ bệnh án còn phức tạp, rườm rà, công tác ghi chép còn
mất nhiều thời gian, đặc biệt ở một số biểu mẫu vẫn còn ghi chép quá nhiều”
[tr.69; 30] và tác giả đã có khuyến nghị thực hiện làm hồ sơ bệnh án điện tử

trong thời gian tới.
Tìm hiểu về những tác phẩm chuyên nghiên cứu về cải cách thủ tục hành
chính, tác giả thấy có một số luận văn thạc sĩ như: Phạm Hồng Lĩnh (2017)
“Hoàn thiện thủ tục hành chính tư pháp tại tòa án nhân dân”, tác giả cũng
nêu ra được cơ sở lý luận về thủ tục hành chính tư pháp một số tiêu chí đánh
giá tính hoàn thiện của thủ tục hành chính tư pháp như tính hợp pháp, tính
hợp lý, tính hiệu quả, tính minh bạch công khai.[28]
Trong việc nghiên cứu những vấn đề về cải thiện các dịch vụ có thể kể
đến Báo cáo phát triển thế giới 2004 của Ngân hàng phát triển thế giới có
cuốn “Cải thiện các dịch vụ để phục vụ người nghèo” (NXB Chính trị Quốc
gia, 2004). Trong báo cáo, ngoài việc tập trung vào những dịch vụ có quan hệ
trực tiếp đến sự phát triển con người, nhất là giáo dục, y tế, điều kiện vệ sinh,
và điện, nước, còn “đi sâu mô tả những cải cách cần thiết trong dịch vụ, nêu

4


nhiều thí dụ điển hình về cải cách dịch vụ đã phục vụ được người nghèo, đã
đưa ra những kiến nghị về thay đổi thể chế nhằm tăng cường mối quan hệ về
trách nhiệm giữa các nhà hoạnh định chính sách, nhà cung ứng dịch vụ và
người dân”.[32]
Nghiên cứu của Hoàng Thu Hòa và Đinh Văn Ân trong “Đổi mới cung
ứng dịch vụ công ở Việt Nam” đã chỉ ra tính tất yếu đổi mới cung ứng dịch vụ
công, đặc biệt là y tế, trong đó phát triển y tế tư nhân để tạo ra sự cạnh tranh
nâng cao chất lượng y tế tại cơ sở y tế công lập và cung ứng thêm dịch vụ cho
người sử dụng. Mở rộng và đa dạng hóa các hoạt động bảo vệ, chăm sóc sức
khỏe của nhân dân; Củng cố và phát triển hệ thống y tế công lập; Phát triển
bảo hiểm y tế; Đa dạng hóa các loại hình khám chữa bệnh. [1]
Nghiên cứu của Đinh Thị Diệu Tú trong “Xã hội hóa y tế tại bệnh viện
Bạch Mai” bên cạnh các kết quả đạt được nhờ việc thực hiện chính sách xã

hội hóa y tế tại bệnh viện Bạch Mai, vẫn còn một số hạn chế như: “Đội ngũ y
bác sĩ còn thiếu so với nhu cầu khám chữa bệnh của người bệnh, việc ứng
dụng công nghệ thông tin trong xã hội hóa đã được thực hiện nhưng hiệu quả
chưa cao, ảnh hưởng trực tiếp đến tiến độ, thời gian trả kết quả khám, chữa
bệnh và thanh toán viện phí, thủ tục hành chính còn nhiều phức tạp, thời gian
khám bệnh và thanh toán viện phí còn kéo dài (thậm chí đến ngày hôm sau)
gây phiền hà cho người bệnh”. [tr.73;39]
Các công trình nghiên cứu khoa học trên và nhiều công trình nghiên cứu
khoa học khác đã giúp học viên có góc nhìn tiếp cận về vấn đề lý luận và thực
tiễn về thủ tục, thủ tục hành chính và các giải pháp liên quan đến hoàn thiện
các thủ tục, giúp ích rất nhiều cho học viên để hoàn thành luận văn của mình.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu

5


Trên cơ sở lý luận về thủ tục khám, chữa bệnh và thực trạng thủ tục
khám, chữa bệnh tại bệnh viện Hữu Nghị Việt Đức, Luận văn đề xuất các giải
pháp nhằm hoàn thiện thủ tục khám, chữa bệnh cho các bệnh viện hạng đặc
biệt tại Hà Nội.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Để đạt được mục tiêu trên, Luận văn cần phải thực hiện các nhiệm vụ cơ
bản sau:
Nghiên cứu cơ sở lý luận về thủ tục khám, chữa bệnh
Nghiên cứu, khảo sát, đánh giá thực trạng các thủ tục khám, chữa bệnh
tại bệnh viện Hữu Nghị Việt Đức Hà Nội.
Đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện thủ tục khám, chữa bệnh cho
các bệnh viện hạng đặc biệt.
4. Đối tƣợng, phạm vi nghiên cứu

4.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của Luận văn là các thủ tục khám, chữa bệnh tại
các bệnh viện hạng đặc biệt.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
Phạm vi không gian: Tại các bệnh viện hạng đặc biệt hiện nay theo phân
loại của Bộ Y tế tại Hà Nội bao gồm: Bệnh viện Bạch Mai; Bệnh viện Trung
ương Quân đội 108; Bệnh viện Hữu Nghị Việt Đức.
Phạm vi về thời gian: từ năm 2014 đến năm 2018.
5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu
5.1. Phương pháp luận
Luận văn dựa trên phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng
và chủ nghĩa duy vật lịch sử; kết hợp chặt chẽ giữa phương pháp luận lịch sử
với phương pháp logic.
5.2. Phương pháp nghiên cứu

6


5.2.1. Phương pháp quan sát
Quan sát đối tượng nghiên cứu là các thủ tục trong khám, chữa bệnh tại
các bệnh viện hạng đặc biệt và đánh giá thực hiện những quy trình khám,
chữa bệnh, liên quan đến người bệnh hoặc người nhà người bệnh, quá trình
chăm sóc và điều trị của nhân viên y tế tại bệnh viện...từ đó thu thập các
thông tin về quy trình thực hiện các thủ tục, nội dung các thủ tục, cách thức
thực hiện các thủ tục của người bệnh, của đội ngũ y bác sĩ.
5.2.2. Phương pháp điều tra, khảo sát
Điều tra khảo sát trên các đối tượng là bác sỹ, điều dưỡng, viên chức,
người bệnh và người nhà người bệnh tại bệnh viện Hữu nghị Việt Đức.
Tác giả đã sử dụng phương pháp điều tra, khảo sát nhằm thu thập các ý
kiến, những đánh giá tại bệnh viện Hữu nghị Việt Đức nhằm đánh giá một số

tiêu chí liên quan đến quy trình khám, chữa bệnh và thủ tục khám, chữa bệnh.
Bên cạnh đó, khảo sát sự hài lòng của người bệnh về thủ tục khám, chữa bệnh
cũng như các ý kiến nhận xét nhằm cải tiến, nâng cao chất lượng, giảm thời
gian chờ khám, chữa bệnh tại bệnh viện.
5.2.3. Phương pháp so sánh
Dựa trên thực trạng thủ tục khám, chữa bệnh tại một số bệnh viện hạng
đặc biệt khác, tác giả tiến hành so sánh, đưa ra kết luận về những mặt được và
chưa được, từ đó phân tích và đưa ra những giải pháp hữu hiệu để có thể thực
hiện cho các bệnh viện hạng đặc biệt hiện nay. Đánh giá các quy trình khám,
chữa bệnh tại các bệnh viện hạng đặc biệt và đề xuất ra quy trình khám, chữa
bệnh tổng thể.
5.2.4. Phương pháp thống kê, phân tích
Từ các kết quả thu thập thông tin từ công việc nghiên cứu tài liệu, số liệu
thống kê, quan sát đến việc sắp xếp, thống kê, phân tích các mối liên hệ liên

7


quan, các xu hướng, quy luật trong quá trình nghiên cứu. Từ đó thấy được các
điểm hợp lý, bất hợp lý để tìm ra các giải pháp có tính khả thi.
5.2.5. Phương pháp tổng hợp
Trên cơ sở các tài liệu, thông tin và dữ liệu thu thập được, việc phân tích,
đánh giá, xem xét các khía cạnh của vấn đề từ thực tiễn và khoa học quản lý
công bằng cách phân tích, tổng hợp theo hệ thống đưa ra những kết luận, đề
xuất khoa học, phù hợp với lý luận và thực tiễn cho việc hoàn thiện các thủ
tục khám, chữa bệnh trong hoạt động của các bệnh viện công lập ở nước ta
hiện nay.
6. Đóng góp của Luận văn
Luận văn góp phần hệ thống hóa và hoàn thiện cơ sở lý luận về thủ tục
khám, chữa bệnh,

Từ đó, đề xuất ra các giải pháp hữu hiệu để hoàn thiện các thủ tục khám,
chữa bệnh, góp phần nâng cao công tác quản lý tại bệnh viện.
Luận văn là tư liệu tham khảo cho người nghiên cứu về lĩnh vực thủ tục,
thủ tục hành chính và người làm quản lý trong ngành y tế ở nước ta hiện nay.
7. Kết cấu của Luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và kiến nghị, tài liệu tham khảo, phụ lục.
Luận văn được chia làm 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về thủ tục khám, chữa bệnh.
Chương 2: Thực trạng các thủ tục khám, chữa bệnh tại bệnh viện Hữu
Nghị Việt Đức.
Chương 3: Đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện thủ tục khám, chữa
bệnh cho các bệnh viện hạng đặc biệt.

8


CHƢƠNG 1:
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THỦ TỤC KHÁM, CHỮA BỆNH
1.1. Thủ tục, thủ tục hành chính
1.1.1. Khái niệm về thủ tục, thủ tục hành chính
1.1.1.1. Thủ tục
“Thủ tục là toàn bộ những quy tắc và thể thức cần phải tuân theo để hành
động về pháp lý trước, trong và cho tới khi kết thúc một việc cần giải quyết
cũng như để hoàn thành những văn bản thi hành bắt buộc”.(theo Bách khoa
toàn thư và từ điển Pháp)
Theo GS.TSKH. Nguyễn Văn Thâm thì “thủ tục là những quy tắc, chế
độ, phép tắc hay quy định chung phải tuân theo khi thực hiện một công việc
nhất định”.
Trong quản lý và hoạt động của các cơ quan nhà nước, thủ tục trước hết
cần được hiểu theo trình tự được quy định phải tuân theo khi thực hiện công

việc cụ thể. Những thủ tục như vậy không đơn thuần chỉ là yêu cầu về giấy tờ
hành chính cần có mà còn là trật tự hoạt động của cơ quan nhà nước được quy
định. [tr.5; 37]
Từ những khái niệm, có thể đưa ra cách hiểu chung nhất về thủ tục là
phương thức, cách thức giải quyết công việc theo một trình tự nhất định, một
thể lệ thống nhất bao gồm các nhiệm vụ liên quan chặt chẽ với nhau nhằm đạt
được kết quả mong muốn.
1.1.1.2. Thủ tục hành chính
Khái niệm “hành chính” được hiểu theo nhiều nghĩa. Theo Từ điển
Tiếng Việt, hành chính được hiểu là thuật ngữ thuộc phạm vi chỉ đạo, quản lý
việc chấp hành luật pháp, chính sách của Nhà nước, cơ quan hành chính các
cấp; Thuộc về những công việc sự vụ như văn thư, tổ chức, kế toán...có tính
chất giấy tờ, mệnh lệnh, khác với giáo dục, thuyết phục.

9


Còn theo các quan niệm khác, thì hành chính là “những hoạt động
trong lĩnh vực tổ chức, quản lý và điều hành được tiến hành trên cơ sở sự
ràng buộc bởi những quy tắc nhất định do Nhà nước hoặc các chủ thể
khác quy định hoặc thừa nhận; có tính chất bắt buộc, áp đặt hoặc mệnh
lệnh (quyền lực-phục tùng) nhằm đạt tới một mục đích phục vụ cho lợi
ích chung đã được xác định”.
Tuy tồn tại nhiều cách hiểu khác nhau như trên, nhưng trong giới khoa
học pháp lý hành chính và trong hoạt động của cơ quan nhà nước, cũng như
trong các văn bản quy phạm pháp luật của hệ thống pháp luật Việt Nam thì
thuật ngữ hành chính đang được hiểu theo nghĩa hẹp, tức là để chỉ hoạt động
của các cơ quan trong bộ máy nhà nước.
Chính vì vậy, thủ tục hành chính được phát sinh trong việc giải quyết các
công việc của Nhà nước và các kiến nghị, yêu cầu thích đáng của công dân

hoặc tổ chức nhằm thi hành nghĩa vụ hành chính, bảo đảm công vụ nhà nước
và phục vụ nhân dân. Thủ tục hành chính gắn liền với tính mệnh lệnh, bắt
buộc, đơn phương và được thực hiện bằng quyền lực nhà nước.
Một số tác giả khác đưa ra khái niệm về thủ tục hành chính là “một loại
quy phạm pháp luật quy định về trình tự về thời gian, về không gian khi thực
hiện một thẩm quyền nhất định của bộ máy nhà nước, là cách thức giải quyết
công việc của các cơ quan hành chính nhà nước trong mối quan hệ với các cơ
quan, tổ chức và cá nhân công dân”.
Giáo trình Thủ tục hành chính đưa ra khái niệm thủ tục hành chính là
“trình tự, cách thức giải quyết công việc của các cơ quan hành chính nhà nước
có thẩm quyền trong mối quan hệ nội bộ của hành chính và giữa các cơ quan
hành chính nhà nước với các tổ chức và cá nhân công dân”. [tr7-8; 37]
Như vậy, có thể hiểu thủ tục hành chính là những công việc cụ thể phát
sinh trong quá trình giải quyết các công việc của Nhà nước và các kiến nghị,

10


yêu cầu thích dáng của tổ chức, cá nhân nhằm thi hành nghĩa vụ hành chính,
bảo đảm công vụ nhà nước và phục vụ nhân dân và theo quy định của pháp
luật các công việc đó phải được thực hiện theo một trật tự, trình tự nhất định.
Tuy nhiên, một số đặc điểm đáng chú ý trong quản lý nhà nước: Một là,
cho dù các quan hệ diễn ra như thế nào, với bất kỳ ai thì nhà nước (do những
cơ quan, những người trực tiếp với thủ tục hành chính) vẫn là tác giả hoặc
trung gian của các thủ tục và tác động trực tiếp hoặc gián tiếp đến nó.
Hai là, khi thực hiện một thủ tục có thể phát sinh các thủ tục khác, bởi vì
mỗi quan hệ có thủ tục riêng không giống nhau. Vì thế, cần phân biệt nhiều
thủ tục khác với việc gây ra nhiều thủ tục không cần thiết. Nhiều thủ tục là do
nhiều quan hệ mà ra và mang tính khách quan; gây ra phiền hà là bởi sự phức
tạp hóa chủ quan từ phía cơ quan công quyền nào đó, chứ không phải cả nền

hành chính (cùng một giao dịch những mỗi địa phương, ngân hàng, bệnh viện,
cơ quan tiến hành các bước khác nhau, thậm chí với mức phí khác nhau).
Tóm lại, thủ tục hành chính có thể được định nghĩa như sau: Thủ tục
hành chính là trình tự thực hiện thẩm quyền của các cơ quan hành chính nhà
nước hoặc cá nhân, tổ chức được ủy quyền quản lý nhà nước trong việc giải
quyết các công việc của nhà nước nhằm thi hành nghĩa vụ quản lý hành
chính, đảm bảo công vụ nhà nước và phục vụ nhân dân.
1.1.2. Nội dung, đặc điểm của thủ tục hành chính
Nội dung của thủ tục hành chính là quyền, nghĩa vụ của chủ thể phát
sinh trong quá trình thực hiện thủ tục hành chính. Quyền, nghĩa vụ này gắn
liền với việc thực thi và chấp hành các quy định của pháp luật về trình tự, thủ
tục luật định khi tiến hành một quan hệ thủ tục hành chính cụ thể. Chính vì
vậy, tương ứng từng quan hệ hành chính thì có thủ tục hành chính khác nhau
và kéo theo là sự khác nhau về quyền, nghĩa vụ của các chủ thể.

11


Dưới góc độ pháp luật thì quan hệ phát sinh trong quá trình thực hiện thủ
tục hành chính là quan hệ pháp luật, được điều chỉnh bởi các quy phạm pháp
luật về thủ tục hành chính và trong quá trình đó làm phát sinh các quyền,
nghĩa vụ của các chủ thể có liên quan. Toàn bộ các quy phạm pháp luật về thủ
tục hành chính tạo thành chế định quan trọng của hệ thống luật hành chính.
Thủ tục hành chính là một bộ phận cấu thành của ngành luật hành chính
nhà nước, là một thành tố của nền hành chính nhà nước. Thủ tục hành chính
được coi là một công cụ đắc lực trong quản lý hành chính nhà nước, giúp các
cơ quan hành chính nhà nước thực hiện tốt vai trò và nhiệm vụ quản lý nhà
nước của mình.
Thủ tục hành chính được thiết lập trên mọi lĩnh vực của quản lý nhà
nước với mục đích thiết lập trật tự trong hoạt động quản lý. Nhìn chung, thủ

tục hành chính có đặc điểm sau:
Trước hết, thủ tục hành chính là công cụ để thực hiện các chính sách của
Nhà nước.
Thứ hai, thủ tục hành chính là tổng thể các hành động diễn ra theo trình
tự thời gian, thủ tục hành chính được thực hiện bởi những cơ quan và công
chức nhà nước.
Thứ ba, thủ tục hành chính là thủ tục giải quyết công việc nội bộ Nhà
nước và công việc liên quan đến quyền chủ thể và nghĩa vụ pháp lý của công
dân. Do vậy, đối tượng công việc cần thực hiện thường rất phức tạp.
Thứ tư, quản lý hành chính nhà nước chủ yếu là hoạt động cho phép ra
mệnh lệnh có tính chất đơn phương và đòi hỏi thi hành kịp thời nhằm giải
quyết nhanh chóng, có hiệu quả mọi công việc diễn ra hằng ngày trong đời
sống xã hội. Chính điều đó dẫn đến việc quy định thủ tục hành chính phải kết
hợp những khuôn mẫu ổn định tương đối và chặt chẽ với các biện pháp thích

12


ứng cho từng loại công việc và đối tượng để đảm bảo kịp thời giải quyết công
việc theo từng trường hợp cụ thể.
Thứ năm, nền hành chính hiện nay chuyển từ hành chính cai quản (hành
chính đơn thuần) sang hành chính phục vụ, làm dịch vụ cho xã hội, từ quản lý
tập trung sang cơ chế thị trường làm cho hoạt động quản lý hành chính đa dạng
về nội dung và phong phú, uyển chuyển về hình thức, biện pháp đồng thời đối
tượng quản lý của nó là xã hội dân sự cũng muôn hình, muôn vẻ. Nó không chỉ
thuộc phạm vi nội bộ nước ta mà còn liên quan đến các yếu tố nước ngoài. Do
đặc điểm này mà thủ tục hành chính hiện nay rất đa dạng và phức tạp.
Thứ sáu, hoạt động hành chính nhà nước chủ yếu thực hiện tại văn
phòng công sở Nhà nước và phương tiện truyền đạt quyết định cũng như các
thông tin quản lý phần lớn là văn bản (công văn, giấy tờ). Vì thế nó gắn chặt

với công tác văn thư, với việc tổ chức ban hành, sử dụng và quản lý văn bản
trong các cơ quan Nhà nước.
1.1.3. Phân loại thủ tục hành chính
Có nhiều cách thức phân loại thủ tục hành chính, tùy thuộc vào căn cứ
phân loại. Kinh nghiệm thực tế ở nước ta cũng như nhiều nước khác cho thấy
muốn xây dựng và áp dụng thủ tục hành chính một cách có hiệu quả thì cần
phải phân loại chúng một cách khoa học.
a) Phân loại theo đối tượng quản lý hành chính nhà nước
Theo cách phân loại này các thủ tục hành chính được xác định cho từng
lĩnh vực quản lý nhà nước và được phân chia theo cơ cấu chức năng của bộ
máy quản lý hiện hành như: thủ tục trong xây dựng cơ bản, thủ tục trước bạ,
thủ tục hoạt động đăng ký kinh doanh…
Lợi ích của việc phân chia này là giúp cho người quản lý xác định được
tính đặc thù của lĩnh vực mà mình phụ trách. Từ đó đề ra các yêu cầu xây

13


dựng cho lĩnh vực này những thủ tục hành chính cần thiết, thích hợp nhằm
quản lý tốt các nhiệm vụ đặc ra theo mục tiêu của nhà nước quy định.
Ví dụ, các thủ tục hành chính của lĩnh vực tài chính, tiền tệ có đặc điểm
cần phải chặt chẽ, chi tiết và chính xác. Cán bộ, viên chức không làm được
công tác kế toán tốt nếu không nắm rõ quy định chi tiết về tài chính. Trong
khi đó, thủ tục đăng ký khám bệnh hay thủ tục vào viện cho bệnh nhân tại các
bệnh viện thì cần phải đơn giản, tiện lợi; hoặc thủ tục liên quan đến bảo hiểm
y tế thì không rườm rà, gây khó khăn cho người bệnh.
b) Phân loại theo các loại hình công việc cụ thể mà các cơ quan Nhà
nước được giao thực hiện trong quá trình hoạt động của mình
Cách phân loại này đơn giản, có khả năng áp dụng rộng rãi, giúp cho các
chủ thể thủ tục hành chính định hướng dễ dàng và chính xác hơn trong giải

quyết các công việc liên quan.
Ví dụ: Trong cơ quan Bộ Y tế đó là các thủ tục như:
Thủ tục cấp chứng chỉ hành nghề;
Thủ tục cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh thuốc;
Thủ tục cấp giấy phép nhập khẩu thuốc;
Thủ tục cấp giấy phép hoạt động đối với cơ sở khám bệnh, chữa bệnh.
c) Phân loại theo chức năng hoạt động của các cơ quan
Cách này thường được áp dụng trong các cơ quan có chức năng quản lý
chuyên môn. Chẳng hạn, thủ tục cung cấp các dịch vụ thông tin; thủ tục cho
phép xuất khẩu các nguyên liệu hiếm, thủ tục khám, chữa bệnh.
Cách phân loại này có ý nghĩa thực tiễn quan trọng như cách phân loại
thủ tục hành chính theo các loại hình công việc cụ thể. Nó giúp các nhà quản
lý khi giải quyết công việc chung có liên quan đến các tổ chức hoặc công dân,
tìm được các hình thức giải quyết thích hợp theo đúng chức năng quản lý nhà
nước của cơ quan mình.

14


d) Phân loại thủ tục hành chính dựa trên quan hệ công tác.
Đây là cách phân loại được xây dựng trên cơ sở xem xét các quan hệ
trong hoạt động của các cơ quan thuộc bộ máy quản lý nhà nước, theo cách
phân loại này, có thể phân chia thủ tục hành chính thành 3 nhóm: thủ tục hành
chính nội bộ; thủ tục hành chính liên hệ; thủ tục hành chính văn thư.
 Thủ tục hành chính nội bộ: là thủ tục thực hiện các công việc nội bộ
trong cơ quan, công sở nhà nước, trong hệ thống cơ quan nhà nước và trong
bộ máy nhà nước nói chung. Nó bao gồm các thủ tục quan hệ lãnh đạo, kiểm
tra của cơ quan nhà nước cấp trên với cấp dưới, quan hệ công tác, phối hợp
giữa các cơ quan nhà nước cùng cấp, ngang cấp, ngang quyền, quan hệ công
tác giữa chính quyền cấp tỉnh với cấp bộ, cơ quan chuyên môn của UBND

cấp trên…Thủ tục hành chính nội bộ thường là:
Thủ tục ban hành quyết định quy phạm;
Thủ tục ban hành những quyết định cá biệt nội bộ;
Thủ tục khen thưởng, kỷ luật;
 Thủ tục thực hiện thẩm quyền (hành chính liên hệ): Là thủ tục tiến
hành giải quyết các công việc liên quan đến quyền và lợi ích hợp pháp của
công dân; phòng ngừa, ngăn chặn, xử phạt các hành vi vi phạm hành chính;
trưng thu, trưng mua các động sản và bất động sản của nhân dân và tổ chức.
Thủ tục thực hiện thẩm quyền thường được thể hiện dưới một số dạng sau:
Thủ tục cho phép: Là thủ tục giải quyết các yêu cầu, đề nghị của công
dân và tổ chức trong trường hợp công dân muốn thực hiện các hành vi phải
xin phép Nhà nước. Các cơ quan nhà nước có thẩm quyền phải tiến hành xem
xét và giải quyết các “đơn xin” đó bằng các quyết định hành chính cá biệt
“cho phép”. Ví dụ, cho phép người hành nghề được tiếp tục hành nghề khám
bệnh, chữa bệnh sau khi bị đình chỉ hoạt động chuyên môn thuộc thẩm quyền
của Sở Y tế, Cho phép đoàn khám bệnh, chữa bệnh trong nước tổ chức khám

15


bệnh, chữa bệnh nhân đạo tại cơ sở khám bệnh, chữa bệnh trực thuộc Sở Y tế,
Cho phép mua nguyên liệu làm thuốc là dược chất gây nghiện, dược chất
hướng thần và tiền chất dùng làm thuốc thuộc thẩm quyền của Bộ Y tế…Quá
trình giải quyết các thủ tục đó phải theo trình tự các bước thực hiện nhất định.
Thủ tục ngăn cấm hay cưỡng chế thi hành: Là thủ tục thực hiện các biện
pháp ngăn chặn, xử phạt hay cưỡng chế thi hành bằng các quyết định hành
chính có tính chất ra lệnh và các hành vi hành chính trực tiếp, khi công dân
hay tổ chức thực hiện hành vi vi phạm hành chính hoặc cố tình không chịu thi
hành quyết định hành chính. Ví dụ: Thủ tục xử phạt vi phạm hành chính trong
lĩnh vực y tế bao gồm hai loại là thủ tục xử phạt vi phạm hành chính không

lập biên bản, thủ tục xử phạt vi phạm hành chính có lập biên bản.
Thủ tục trưng thu, trưng mua, trưng dụng: Là thủ tục các cơ quan hành
chính nhà nước thực hiện quyền trưng thu, trưng mua, trưng dụng trong tình
thế cấp bách, vì lợi ích công.
 Thủ tục hành chính văn thƣ: Là toàn bộ các hoạt động lưu trữ, xử lý,
cung cấp các loại giấy tờ và đưa ra quyết định dưới hình thức văn bản, liên
quan chặt chẽ với hoạt động văn thư, tạo thành thủ tục văn thư trong hoạt
động hành chính nhà nước. Thủ tục văn thư khá tỉ mỉ, phức tạp và tính chất
của thủ tục này phụ thuộc vào từng công việc cần giải quyết. Có công việc đòi
hỏi ít loại giấy tờ, và được giải quyết nhanh chóng. Nhưng cũng có công việc
khi giải quyết đòi hỏi cần phải có nhiều loại giấy tờ như cần đăng ký, chứng
nhận, công chứng Nhà nước một cách thận trọng và trình tự.
Thủ tục hành chính văn thư đối với một quyết định hành chính thể hiện ở
hai khía cạnh:
Một là, nó quy định, để giải quyết một vấn đề nào đó cần phải đảm bảo
những loại giấy tờ cơ bản, theo trình tự nhất định. Cần phải chỉ ra được vì sao
cần phải có giấy tờ đó, ý nghĩa của nó để giải quyết công việc là gì? Không

16


nên quy định một cách tùy tiện các giấy tờ đòi hỏi, sách nhiễu nhân dân
nhưng cũng không quy định một cách dễ dãi với trường hợp cần kiểm tra một
cách chu đáo, tỉ mỉ.
Hai là, đưa ra các tiêu chuẩn xem xét giấy tờ như thế nào được xem là
hợp thức; các giấy tờ hợp thức được quy định thống nhất, có căn cứ rõ ràng.
Tuy nhiên, hai khía cạnh trên đều có ý nghĩa tương đối. Có nhiều trường
hợp một loại thủ tục hành chính vừa có thể xếp vào loại hình này vừa có thể
xếp vào loại hình khác. Ví dụ: quy trình, thủ tục thành lập một bệnh viện đa
khoa thuộc nhóm thủ tục hành chính theo lĩnh vực nhưng cũng có thể xem xét

là một loại thủ tục hành chính văn thư, vì Nhà nước quy định để thành lập một
bệnh viện đa khoa, bệnh viện phải chuẩn bị bộ hồ sơ đầy đủ các loại giấy tờ
cần thiết như: Đơn đề nghị cấp giấy phép hoạt động; Bản sao hợp lệ các
chứng chỉ hành nghề của các thành viên; Bản sao giấy chứng nhân đăng ký
kinh doanh hoặc đăng ký đầu tư; Bản danh sách tất cả những người hành nghề
trong bệnh viện; Bản kê khai các trang thiết bị, cơ sở vật chất của bệnh viện;
Điều lệ về tổ chức và hoạt động của bệnh viện; Tất cả hồ sơ nhân sự của các
thành viên làm việc chuyên môn tại bệnh viện; Bản sao hợp lệ về hợp đồng
cung cấp phương tiện vận chuyển cấp cứu.
1.2. Thủ tục khám, chữa bệnh tại bệnh viện hạng đặc biệt
1.2.1. Khái niệm về khám bệnh, chữa bệnh
Khám bệnh là việc hỏi bệnh, khai thác tiền sử bệnh, thăm khám thực thể,
khi cần thiết thì chỉ định làm xét nghiệm cận lâm sàng, thăm dò chức năng để
chẩn đoán và chỉ định phương pháp điều trị phù hợp đã được công nhận.
Chữa bệnh là việc sử dụng phương pháp chuyên môn kỹ thuật đã được
công nhận và thuốc đã được phép lưu hành để cấp cứu, điều trị, chăm sóc,
phục hồi chức năng cho người bệnh.[35]

17