Luận văn Thạc sĩ Quản lý kinh tế: Nghiên cứu giải pháp đẩy nhanh tiến độ xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Hữu Lũng, tỉnh Lạng Sơn

L I CAM OAN
H c viên xin cam đoan đây là công trình nghiên c u c a b n thân h c viên. Các k t
qu nghiên c u và các k t lu n trong lu n v n là trung th c, không sao chép t b t k
m t ngu n nào và d
có) đã đ

i b t k hình th c nào.Vi c tham kh o các ngu n tài li u (n u

c th c hi n trích d n và ghi ngu n tài li u tham kh o đúng quy đ nh.
Hà N i, ngày

tháng

n m 2017

H c viên lu n v n

Duy ông

i


L IC M
hoàn thành ch
L i, đ

N

ng trình đào t o th c s Qu n lý kinh t t i Tr

c s đ ng ý c a Tr

ng

ng

i h c Th y

i h c Th y L i và s nh t trí c a gi ng viên h

ng

d n PGS.TS Nguy n Tr ng Hoan, tôi đã ti n hành th c hi n lu n v n th c s Qu n lý
kinh t v i đ tài: “Nghiên c u gi i pháp đ y nhanh ti n đ xây d ng nông thôn
m i trên đ a bàn huy n H u L ng, t nh L ng S n”
Trong su t quá trình h c t p và hoàn thành lu n v n này, tôi đã nh n đ

cs h

ng

d n, giúp đ quý báu c a các quý th y cô, các anh ch trong t p th l p. V i lòng kính
tr ng và bi t n sâu s c tôi xin đ
Ban Giám hi u Tr

ng

c bày t l i c m n chân thành t i:

i h c Th y L i, và các th y cô giáo đã t o m i đi u ki n

thu n l i giúp đ tôi trong quá trình h c t p và hoàn thành lu n v n; đ c bi t là
PGS.TS Nguy n Tr ng Hoan, Th y đã h t lòng giúp đ , h

ng d n t n tình, truy n

đ t nh ng kinh nghi m th c t quý báu và t o m i đi u ki n thu n l i cho tôi hoàn
thành lu n v n này. Xin g i l i c m

n t i nh ng ý ki n đóng góp và s đ ng viên

c a gia đình, b n bè, các anh/ch trong l p cao h c 24QLKT12 trong su t quá
trình h c t p và nghiên c u lu n v n th c s ;
Cu i cùng xin g i l i c m n sâu s c t i Ban lãnh đ o UBND huy n H u L ng, V n
phòng

i u ph i xây d ng nông thôn m i huy n H u L ng và

ng y, UBND xã

S n Hà, Yên Th nh, Quy t Th ng đã t o đi u ki n giúp đ và cung c p cho tôi ngu n
s li u, tài li u tham kh o quý báu, c m n t t c các h c viên c a nh ng cu n sách,
bài vi t, công trình nghiên c u và website h u ích đ

c đ c p trong danh m c tài li u

tham kh o c a lu n v n này.
Hà N i, ngày

tháng

n m 2017

H c viên lu n v n

Duy ông

ii


M CL C
DANH M C B NG .................................................................................................................... vi
M

U ........................................................................................................................................ 1

CH

NG I T NG QUAN V CH

NG TRÌNH XÂY D NG NÔNG THÔN M I .... 5

1.1 Các khái ni m, vai trò, đ c đi m c a nông thôn .................................................... 5
1.1.1 Khái ni m nông thôn và nông thôn m i......................................................... 5
1.1.2

c đi m c a nông thôn Vi t Nam trong giai đo n đ i m i .......................... 6

1.1.3 Vai trò c a nông thôn trong phát tri n kinh t xã h i ..................................... 7
1.2 T ng quan ch

ng trình xây d ng nông thôn m i ................................................ 7

1.2.1 Quan đi m c a

ng và Chính ph v xây d ng nông thôn m i ................... 7

1.2.2 M c đính, m c tiêu xây d ng nông thôn m i ................................................. 9
1.2.3 Các b

c xây d ng nông thôn m i .............................................................. 11

1.2.4 B tiêu chí qu c gia v nông thôn m i và các n i dung th c hi n ............... 11
1.3 Các y u t

nh h

ng đ n xây d ng nông thôn m i ........................................... 14

1.3.1 Các y u t ch quan. .................................................................................... 14
1.3.2 Các y u t khách quan ................................................................................. 16
1.4 Kinh nghi m trong xây d ng nông thôn m i ...................................................... 16
1.4.1 Kinh nghi m n

c ngoài .............................................................................. 16

1.4.2 Kinh nghi m trong n

c ............................................................................... 18

1.4.3 Các bài h c kinh nghi m xây d ng nông thôn m i trong t nh ..................... 24

1.5 Nh ng công trình nghiên c u có liên quan đ n đ tài ......................................... 25
K t lu n ch

ng 1 ........................................................................................................................ 27

NG 2 TH C TR NG TI N

CH

XÂY D NG NÔNG THÔN M I TRÊN

A

BÀN HUY N H U L NG, T NH L NG S N ................................................................... 28
2.1 Gi i thi u chung v huy n H u L ng, t nh L ng S n ........................................... 28
2.2

c đi m t nhiên, kinh t -xã h i huy n H u L ng, t nh L ng S n..................... 28

2.2.1

c đi m t nhiên.......................................................................................... 28

2.2.2.

c đi m kinh t - xã h i ............................................................................. 29

2.2.3 Nh ng thu n l i và khó kh n trong xây d ng nông thôn m i

huy n H u

L ng, t nh L ng S n............................................................................................... 31
2.3 Th c tr ng ti n đ xây d ng nông thôn m i trên đ a bàn huy n H u L ng, t nh
L ng S n .................................................................................................................... 33
iii


2.3.1 Th c tr ng ti n đ tri n khai các b

c trong xây d ng nông thôn m i............ 33

2.3.2 Th c tr ng ti n đ th c hi n b tiêu chí và n i dung xây d ng nông thôn m i 36
2.3.3 Th c tr ng xây d ng nông thôn m i t i m t s xã ......................................... 47
2.4 ánh giá chung v ch

ng trình xây d ng nông thôn m i trên đ a bàn huy n H u

L ng, t nh L ng S n ................................................................................................... 52
2.4.1 K t qu đ t đ

c ........................................................................................... 52

2.4.2 Nh ng t n t i, h n ch .................................................................................... 55
2.4.3 Nguyên nhân c a nh ng t n t i, h n ch ........................................................ 56
K t lu n ch

ng 2 ........................................................................................................................ 59

NG 3 GI I PHÁP

CH
TRÊN

Y NHANH TI N

XÂY D NG NÔNG THÔN M I

A BÀN HUY N H U L NG, T NH L NG S N .............................................. 60

3.1 Quan đi m xây d ng nông thôn m i giai đo n 2017-2020 ................................. 60
3.1.1 Xây d ng nông thôn m i ph i phù h p v i ch tr
và Nhà n

ng đ

ng l i c a

ng

c ........................................................................................................... 60

3.1.2 Xây d ng nông thôn m i ph i đ m b o phát tri n nông thôn b n v ng........... 60
3.1.3 Xây d ng nông thôn m i trên quan đi m k th a nh ng thành t u đã đ t đ

c 61

3.1.4 Xây d ng nông thôn m i ph i v a hi n đ i nh ng v n gi gìn b n s c dân
t c ........................................................................................................................... 61
3.1.5 Xây d ng nông thôn m i trên quan đi m phát huy m i ngu n l c đ xây d ng
v i t c đ nhanh.............................................................................................................. 61

3.2 M c tiêu xây d ng nông thôn m i giai đo n 2017-2020 .................................... 62
3.3 N i dung và b tiêu chí nông thôn m i giai đo n 2017-2020 ............................. 63
3.4 C s , quan đi m đ xu t các gi i pháp .............................................................. 63
3.5 Gi i pháp đ y nhanh ti n đ xây d ng nông thôn m i ....................................... 64
3.5.1 Gi i pháp chung cho th c hi n ch

ng trình xây d ng nông thôn m i ...... 64

3.5.2 Gi i pháp th c hi n các n i dung ................................................................. 66
3.5.3 Gi i pháp th c hi n các tiêu chí.................................................................... 68
3.5.4 Gi i pháp cho các xã theo nhóm xã, t ng vùng ............................................ 74
K t lu n ch

ng 3 ........................................................................................................................ 76

K T LU N VÀ KI N NGH .................................................................................................... 77
PH L C ..................................................................................................................................... 81

iv


DANH M C B NG
B ng 2.1 Tình hình s d ng đ t đai trên đ a bàn huy n h u l ng ................................ 29
B ng 2.2 Tình hình dân s huy n H u L ng ................................................................ 31
B ng 2.3 K t qu công tác đào t o ngh huy n H u L ng ........................................... 32
B ng 2.4 Thu nh p và c c u kinh t c a huy n trong 04 n m .................................... 32
B ng 2.5 K t qu th c hi n b tiêu chí nông thôn m i ................................................. 50
B ng 2.6 K t qu th c hi n b tiêu chí nông thôn m i ................................................. 52
B ng 2.7 K t qu th c hi n b tiêu chí nông thôn m i ................................................. 53
B ng 2.8 K t qu th c hi n b tiêu chí nông thôn m i theo nhóm............................... 55

v



M

U

1. Tính c p thi t c a đ tài
Th c hi n Ngh quy t s 26 - NQ/TW, v i ch tr

ng đ a nông thôn ti n k p v i

thành th , xây d ng m c tiêu hi n đ i hóa nông thôn Vi t Nam vào n m 2020, ngày 16
tháng 4 n m 2009, Th t

ng Chính ph đã ban hành Quy t đ nh s 491/Q -TTg v

vi c ban hành b tiêu chí qu c gia v xây d ng nông thôn m i; ngày 04 tháng 6 n m
2010 Chính ph ban hành Quy t đ nh s 800/Q -TTg v phê duy t ch

ng trình m c

tiêu qu c gia xây d ng nông thôn m i giai đo n 2010 - 2020, m c tiêu đ n n m 2015
có 20% s xã đ t tiêu chu n Nông thôn m i, đ n n m 2020 có 50% s xã đ t tiêu
chu n nông thôn m i. Trên c s các v n b n c a Chính ph , c a B Nông nghi p và
Phát tri n nông thôn, các đ a ph

ng đã ti n hành rà soát và xây d ng ch

ng trình

hành đ ng đ th c hi n th ng l i xây d ng nông thôn, ngày 12/8/2011, T nh u L ng
S n đã ban hành Ngh quy t s 20-NQ/TU, v xây d ng nông thôn m i t nh L ng
S n, giai đo n 2011 – 2020, trong đó đ ra các gi i pháp t ng th tri n khai th c hi n
Ngh quy t.
Huy n H u trong nh ng n m v a qua kinh t - xã h i khu v c nông thôn có b
tri n khá toàn di n. Tuy nhiên, bên c nh nh ng k t qu đ t đ
hi n các ch tr

c phát

c, vi c t ch c th c

ng, chính sách v phát tri n nông nghi p, nông dân, nông thôn còn

b c l nhi u h n ch , y u kém, đó là: Phát tri n s n xu t nông nghi p và kinh t nông
thôn ch a theo quy ho ch; các hình th c t ch c s n xu t

nông thôn ch m đ i m i;

vi c ng d ng khoa h c, công ngh vào s n xu t còn nhi u h n ch ; chuy n d ch c
c u s n xu t, c c u lao đ ng trong nông nghi p còn ch m; k t c u h t ng th p kém
ch a đáp ng đ

c yêu c u phát tri n; môi tr

ch t, tinh th n c a ng

ng ngày càng b ô nhi m; đ i s ng v t

i nông dân còn nhi u khó kh n; t p quán sinh ho t và s n xu t

nhi u n i còn l c h u; t l h nghèo còn cao, các h thoát nghèo ch a b n v ng;
ch t l

ng ho t đ ng c a h th ng chính tr c s còn h n ch ; an ninh nông thôn có

lúc, có n i ch a t t. Tr

c yêu c u phát tri n kinh t - xã h i nói chung và phát tri n

nông nghi p, nông thôn nói riêng trong giai đo n m i, các c p u đ ng, chính quy n
huy n H u L ng đã ban hành nhi u v n b n quan tr ng ch đ o công tác xây d ng
nông thôn m i trên đ a bàn huy n, trong đó quan tr ng nh t là Ngh quy t s 06NQ/HU, ngày 19/12/2011 v xây d ng nông thôn m i huy n H u L ng giai đo n
1


2011 – 2020, đã đ ra m t s ch tiêu c th nh :

n n m 2015 có 20% s xã trong

huy n đ t chu n nông thôn m i theo b tiêu chí qu c gia xây d ng nông thôn m i; đ n
n m 2020 có 50% s xã trong huy n c b n đ t chu n nông thôn m i theo b tiêu chí
qu c gia xây d ng nông thôn m i. Tuy nhiên đ n h t n m 2016 toàn huy n m i có 02
xã đ t chu n nông thôn m i, k t qu đ t đ

c còn nhi u t n t i, h n ch , ti n đ tri n

khai ch m, vi c tri n khai xây d ng nông thôn m i th c ch t t i nhi u xã m i ch y u
đ tđ

c m c đích trên l nh v c phát tri n h t ng. Ch a quan tâm, chú tr ng đ n vi c

nâng cao trình đ s n xu t và đ i m i các hình th c t ch c s n xu t, hình thành các
vùng s n xu t hàng hóa v i nh ng s n ph n đ c h u c a đ a ph

ng hay nh ng đ a

nh ng s n ph m m i phù h p v i đi u kiên phát tri n c a t nh t o thành các chu i giá
tr b n v ng đ c i thi n đ i s ng và nâng cao thu nh p c a ng
thôn. Ý th c, n p s ng c a ng
đ i m i phù h p v i con ng
C nh quan đ

khu v c nông

i dân nông thôn v n còn nhi u l c h u, c h , ch m
i nông thôn m i và con ng

ng làng, ngõ xóm ch a th c s đ

thi n v i môi tr

i dân

i trong th i bu i h i nh p.

c phong quang, xanh, s ch đ p thân

ng, ki n trúc nông thôn ngày càng b phá v , pha t p không còn các

d u n đ c tr ng. An ninh, tr t t xã h i v n ti m n nhi u b t n, quan h làng xóm,
láng gi ng, giá tr đ o đ c con ng

i nông thôn ngày càng thay đ i theo chi u h

m t d n b n s c dân t c, h n c t con ng

i nông thôn Vi t Nam. Nguyên nhân sâu xa

c a tình tr ng này chính là vi c triên khai xây d ng nông thôn m i ch a đ

c quan

tâm đúng m c, vi c tri n khai th c hi n còn thi u quy t li t, nhi u xã còn t t
chông ch ,

ng

ng

l i, xây d ng nông thôn m i ch a th c s xu t phát t nhu c u, nguy n

v ng và th c hi n t ng

i dân nông thôn, k t h p v i m t s nguyên nhân khác n y

sinh trong tri n khai th c hi n xây d ng nông thôn m i. Do đó, vi c nghiên c u đ ra

các gi i pháp đ y nhanh ti n đ xây d ng nông thôn m i trên đ a bàn huy n H u
L ng, t nh L ng S n trong th i đi m hi n nay là h t s c c n thi t.

ó chính là lý do

tác gi l a ch n đ tài “Nghiên c u gi i pháp đ y nhanh ti n đ xây d ng nông thôn
m i trên đ a bàn huy n H u L ng, t nh L ng S n”.
2. M c tiêu nghiên c u c a đ tài
2.1 M c tiêu chung
Nghiên c u c s lý lu n và th c ti n v xây d ng nông thôn m i, đánh giá và phân
tích th c tr ng tình hình nông thôn

huy n H u L ng, t nh L ng S n, phát hi n
2


nh ng m t m nh, nh ng khó kh n, y u kém và nh ng ti m n ng t đó đ ra gi i pháp
đ y nhanh ti n đ , nâng cao hi u qu vi c th c hi n Ch

ng trình xây d ng nông thôn

m i trên đ a bàn huy n H u L ng, t nh L ng S n.
2.2 M c tiêu c th
H th ng hoá c s lý lu n và th c ti n tình hình th c hi n ch

ng trình xây d ng

nông thôn m i.
ánh giá th c tr ng tình hình th c hi n ch

ng trình xây d ng nông thôn m i trên đ a

bàn huy n H u L ng, t nh L ng S n. Nh ng k t qu đ t đ
quá trình tri n khai th c hi n ch
Phân tích các y u t

nh h

c, t n t i h n ch trong

ng trình.

ng đ n vi c th c hi n ch

ng trình xây d ng nông thôn

m i.
xu t m t s gi i pháp đ y nhanh ti n đ , nâng cao hi u qu vi c th c hi n Ch

ng

trình xây d ng nông thôn m i trên đ a bàn huy n H u L ng, t nh L ng S n trong giai
đo n ti p theo.
3. Ph

ng pháp nghiên c u c a đ tài

Trên c s th c ti n và lý lu n chung v ch

ng trình m c tiêu qu c gia xây d ng

nông thôn m i, các v n b n, ch đ , chính sách hi n hành và tình hình tri n khai th c
hi n xây d ng nông thôn m i đ i v i các xã đã đ t chu n và các xã khác trên đ a bàn
t nh L ng S n.
ph

tài áp d ng ph

ng pháp nghiên c u nh : Ph

ng pháp phân tích t ng h p, so sánh; ph

li u; ph

ng pháp h th ng hóa, và m t s ph

ng pháp th ng kê;

ng pháp kh o sát đi u tra thu th p s
ng pháp nghiên c u h tr khác đ

gi i quy t các v n đ c a đ tài nghiên c u.
4.

it

ng và ph m vi nghiên c u c a đ tài

a.

it

ng nghiên c u

Ti n đ xây d ng nông thôn m i trên đ a bàn huy n H u L ng, t nh L ng S n
b. Ph m vi nghiên c u
- Ph m vi v n i dung và không gian: K t qu th c hi n b tiêu chí và các n i dung
xây d ng nông thôn m i các xã trên đ a bàn huy n H u L ng, t nh L ng S n.
- Ph m vi v th i gian: Th i gian nghiên c u, s li u kh o sát, thu th p th c ti n giai
đo n t n m 2011 - 2016, đ nh h

ng các gi i pháp đ y nhanh ti n đ xây d ng nông
3


thôn m i trên đ a bàn huy n H u L ng, t nh L ng S n.
5. Ý ngh a khoa h c và th c ti n
a. Ý ngh a khoa h c
tài nghiên c u t ng quan, h th ng hóa ti n đ xây d ng nông thôn m i trên đ a
bàn huy n H u L ng, t nh L ng S n. Nh ng k t qu nghiên c u c a lu n v n

m t

m c đ nào đó, có giá tr tham kh o trong h c t p, gi ng d y các v n đ v nông
nghi p - nông dân - nông thôn.
b. Ý ngh a th c ti n
H

ng t i đ xu t các gi i pháp đ y nhanh ti n đ xây d ng nông thôn m i trên đ a

bàn huy n H u L ng, t nh L ng S n và có th áp d ng cho các huy n khác trên đ a
bàn t nh L ng S n ho c các đ a ph
n

ng khác có các đi u ki n t

ng đ ng trên c

c.

6. K t qu d ki n đ t đ

c c a đ tài

- H th ng hóa và b sung c s lý lu n, th c ti n v xây d ng nông thôn m i.
- Phân tích, đánh giá k t qu , ti n đ xây d ng nông thôn m i trên đ a bàn huy n H u
L ng, t nh L ng S n. Ch ra nh ng v n đ t n t i, b t c p, h n ch trong tri n khai
xây d ng nông thôn m i trên đ a bàn huy n H u L ng, t nh L ng S n.
- Xác đ nh các gi i pháp đ y nhanh ti n đ xây d ng nông thôn m i trên đ a bàn
huy n H u L ng, t nh L ng S n.
7. N i dung c a lu n v n
Ngoài ph n m đ u, k t lu n và tài li u tham kh o, lu n v n đ
ch

c k t c u thành 3

ng:

Ch

ng 1: T ng quan v nông thôn và ch

ng trình xây d ng nông thôn m i.

Ch

ng 2: Th c tr ng vi c tri n khai ch

ng trình xây d ng nông thôn m i trên đ a

bàn huy n H u L ng, t nh L ng S n
Ch

ng 3: Gi i pháp đ y nhanh ti n đ xây d ng nông thôn m i trên đ a bàn huy n

H u L ng, t nh L ng S n

4


CH
NG I T NG QUAN V
NÔNG THÔN M I

CH

NG TRÌNH XÂY D NG

1.1 Các khái ni m, vai trò, đ c đi m c a nông thôn
1.1.1 Khái ni m nông thôn và nông thôn m i

1.1.1.1 Khái ni m v nông thôn
Theo t đi n ti ng Vi t: Nông thôn là danh t ch khu v c dân c t p trung ch y u
làm ngh nông; phân bi t v i thành th .
Bách khoa toàn th m Wikipedia cho r ng: Nông thôn Vi t Nam là danh t đ ch
nh ng vùng đ t trên lãnh th Vi t Nam,

đó, ng

i dân sinh s ng ch y u b ng nông

nghi p.
B Nông nghi p và Phát tri n nông thôn t i Thông t s : 54/2009/TT-BNNPTNT thì
nông thôn đ

c khái ni m: Nông thôn là ph n lãnh th không thu c n i thành, n i th

các thành ph , th xã, th tr n đ

c qu n lý b i c p hành chính c s là

y ban nhân

dân xã.
Nh v y nông thôn là vùng sinh s ng c a t p h p dân c , trong đó t p trung ch y u là
nông dân, ngh nghi p ch y u là s n xu t nông nghi p. T p h p này tham gia vào các
ho t đ ng kinh t , v n hóa, xã h i và môi tr

ng trong m t th ch chính tr nh t đ nh

và ch u nh s qu n lý hành chính c s là y ban Nhân dân xã.

1.1.1.2 Khái ni m v nông thôn m i
V nông thôn m i có nhi u cách ti p c n khác nhau, nh ng đa s đ u khá th ng nh t
khi kh ng đ nh nông thôn m i ph i có kinh t phát tri n, đ i s ng v t ch t, tinh th n
c a nhân dân đ

c nâng cao, dân trí cao, b n s c v n hóa dân t c đ

c gìn gi , tái

t o.
Ngh quy t 26-NQ/T c a Trung

ng xác đ nh: Nông thôn m i là khu v c nông thôn có

k t c u h t ng kinh t - xã h i t ng b c hi n đ i; c c u kinh t và các hình th c t ch c
s n xu t h p lý, g n nông nghi p v i phát tri n nhanh công nghi p, d ch v ; g n phát tri n
nông thôn v i đô th theo quy ho ch; xã h i nông thôn dân ch , n đ nh, giàu b n s c v n

5


hóa dân t c; môi tr ng sinh thái đ c b o v ; an ninh tr t t đ c gi v ng; đ i s ng v t
ch t, tinh th n c a ng i dân ngày càng đ c nâng cao; theo đ nh h ng xã h i ch ngh a.
Nh v y, mô hình nông thôn m i là t ng th nh ng đ c đi m, c u trúc t o thành m t
ki u t ch c nông thôn theo tiêu chí m i, đáp ng tính tiên ti n

5 n i dung: th

nh t, làng xã v n minh, s ch đ p, h t ng hi n đ i; th hai, s n xu t phát tri n b n
v ng theo h

ng hàng hóa; th ba, đ i s ng v t ch t, tinh th n c a ng

càng đ

c nâng cao; th t , b n s c v n hóa dân t c đ

n m, đ

c qu n lý t t, dân ch ngày càng đ

Nông thôn m i là vùng nông thôn đ

i dân ngày

c gi gìn, phát tri n; th

c nâng cao.

c xác đ nh b i các xã đã hoàn thành và đ t

chu n các tiêu chí nông thôn m i theo Quy t đ nh 491/Q -TTg ngày 16 tháng 4 n m
2009 c a Th t

ng Chính ph ban hành B tiêu chí qu c gia xây d ng nông thôn

m i.
1.1.2

c đi m c a nông thôn Vi t Nam trong giai đo n đ i m i

vùng nông thôn, các c dân ch y u là nông dân, lao đ ng và GDP nông nghi p
chi m t tr ng cao trong kinh t nông thôn. Nông thôn Vi t Nam sau nh ng n m đ i
m i đ n nay đã có nhi u bi n đ i theo xu h

ng tích c c. Tuy nhiên, l c l

ng dân c

ch y u v n là nông dân, ngành ngh và ngu n thu c a h v n ch y u là nông nghi p.
Công nghi p và d ch v đã có s phát tri n, nh ng còn chi m t l nh và ch y u
phát tri n d a trên s phát tri n c a nông thôn và ph c v cho s phát tri n nông
nghi p và đ i s ng ng

i nông dân là chính.

Nông thôn có đi u ki n t nhiên, môi tr
đ t, n

ng sinh thái đa d ng bao g m các tài nguyên

c, khí h u, r ng, sông su i, ao h , khoáng s n, h đ ng th c v t.

ây là đi u

ki n thu n l i đ phát tri n nông nghi p, nông thôn, nh ng đ ng th i c ng là thách
th c trong quá trình phát tri n b n v ng c a khu v c nông thôn nói riêng và c n

c

nói chung.
Dân c nông thôn có m i quan h h t c và gia đình khá ch t ch v i nh ng quy đ nh
c th c a t ng h t c và gia đình. Nh ng ng

i ngoài h t c cùng chung s ng luôn có

tinh th n đoàn k t giúp đ nhau t o nên tình làng, ngh a xóm lâu b n.

6


Nông thôn l u gi và b o t n nhi u di s n v n hóa qu c gia nh phong t c t p quán c
truy n v đ i s ng, l h i, s n xu t nông nghi p và ngành ngh truy n th ng, các di
tích l ch s , v n hóa, các danh lam th ng c nh… ây chính là n i ch a đ ng kho tàng
v n hóa dân t c, đ ng th i là khu v c gi i trí và du l ch sinh thái phong phú và h p
d n đ i v i m i ng

i.

1.1.3 Vai trò c a nông thôn trong phát tri n kinh t xã h i
Nông thôn là n i cung c p l

ng th c, th c ph m cho đ i s ng nhân dân; cung c p

nguyên v t li u cho công nghi p; cung c p hàng hóa cho xu t kh u; cung c p lao đ ng
cho công nghi p và thành th ; là th tr

ng r ng l n tiêu th nh ng s n ph m công

nghi p và d ch v ; phát tri n nông thôn t o đi u ki n phát tri n n đ nh v kinh t chính tr - xã h i; là n i s n sinh và l u gi các truy n th ng v n hóa các dân t c Vi t

Nam.
1.2 T ng quan ch

ng trình xây d ng nông thôn m i

1.2.1 Quan đi m c a
Qua các k

i h i, t

ng và Chính ph v xây d ng nông thôn m i
i h i III đ n

t “Nông thôn m i” nh ng

i IX c a

ng, tuy ch a ch a đ c p đ n c m

ng ta luôn xác đ nh nông nghi p có m t v trí r t quan

tr ng, là m t tr n hàng đ u, đ ng th i đã đ ra nhi u ch tr
tri n nông nghi p, nông thôn theo h
quy t

ng hi n đ i. Cho đ n

ng, đ

ng l i đ phát

ih iXc a

ng, ngh

i h i X đã xác đ nh: “Ph i luôn luôn coi trong đ y m nh công nghi p hóa,

hi n đ i hóa nông nghi p nông thôn... G n phát tri n kinh t v i xây d ng nông thôn
m i, gi i quy t t t h n m i quan h gi a nông thôn v i thành th , gi a các vùng mi n,
góp ph n gi v ng n đ nh chính tr xã h i”. Ngày 05 tháng 8 n m 2008, H i ngh Ban
Ch p hành Trung

ng 7, khóa X đã ban hành Ngh quy t s 26-NQ/TW v nông

nghi p, nông dân, nông thôn, trong đó đã đánh giá thành t u và h n ch trong v n đ
nông nghi p, nông dân và nông thôn sau h n 20 n m đ i m i, đ ng th i xác đ nh quan
đi m ch đ o v v n đ nông nghi p- nông dân- nông thôn nh sau: (i) Nông nghi p,
nông dân, nông thôn có v trí chi n l

c trong s nghi p công nghi p hoá, hi n đ i

hoá, xây d ng và b o v T qu c, là c s và l c l

ng quan tr ng đ phát tri n kinh

t - xã h i b n v ng, gi v ng n đ nh chính tr , đ m b o an ninh, qu c phòng, gi
gìn, phát huy b n s c v n hoá dân t c và b o v môi tr
7

ng sinh thái c a đ t n

c. (ii)


Các v n đ nông nghi p, nông dân, nông thôn ph i đ

c gi i quy t đ ng b , g n v i

quá trình đ y m nh công nghi p hoá, hi n đ i hoá đ t n

c; công nghi p hoá, hi n đ i

hoá nông nghi p, nông thôn là m t nhi m v quan tr ng hàng đ u c a quá trình công
nghi p hoá, hi n đ i hoá đ t n

c. Trong m i quan h m t thi t gi a nông nghi p,

nông dân và nông thôn, nông dân là ch th c a quá trình phát tri n, xây d ng nông
thôn m i g n v i xây d ng các c s công nghi p, d ch v và phát tri n đô th theo
quy ho ch là c n b n; phát tri n toàn di n, hi n đ i hóa nông nghi p là then ch t. (iii)
Phát tri n nông nghi p, nông thôn và nâng cao đ i s ng v t ch t, tinh th n c a nông
dân ph i d a trên c ch kinh t th tr

ng đ nh h

ng xã h i ch ngh a, phù h p v i

đi u ki n c a t ng vùng, t ng l nh v c, đ gi i phóng và s d ng có hi u qu các
ngu n l c xã h i, tr

c h t là lao đ ng, đ t đai, r ng và bi n; khai thác t t các đi u

ki n thu n l i trong h i nh p kinh t qu c t cho phát tri n l c l

ng s n xu t trong

nông nghi p, nông thôn; phát huy cao n i l c; đ ng th i t ng m nh đ u t c a Nhà
n

c và xã h i, ng d ng nhanh các thành t u khoa h c, công ngh tiên ti n cho nông

nghi p, nông thôn, phát tri n ngu n nhân l c, nâng cao dân trí nông dân. (iiii) Gi i
quy t v n đ nông nghi p, nông dân, nông thôn là nhi m v c a c h th ng chính tr
và toàn xã h i; tr
v

c h t, ph i kh i d y tinh th n yêu n

c, t ch , t l c t c

ng

n lên c a nông dân. Xây d ng xã h i nông thôn n đ nh, hoà thu n, dân ch , có

đ i s ng v n hoá phong phú, đ m đà b n s c dân t c, t o đ ng l c cho phát tri n nông
nghi p và xây d ng nông thôn m i, nâng cao đ i s ng nông dân.
Th c hi n Ngh quy t Trung

ng 7 (khóa X), Th t

ng Chính ph đã ban hành Ngh

quy t s 24/2008/NQ-CP ngày 28/10/2008 c a Chính ph v Ban hành Ch
hành đ ng c a Chính ph , trong đó xây d ng 45 n i dung, ch
ch

ng trình m c tiêu qu c gia, trong đó có ch

ng trình

ng trình d án và 03

ng trình m c tiêu qu c gia v xây

d ng nông thôn m i; Ban hành B tiêu chí qu c gia nông thôn m i, đ l
đ c tính nông thôn m i trong các Ngh quy t đã đ ra; ban hành Ch

ng hóa các
ng trình m c

tiêu Qu c gia v xây d ng nông thôn m i đ c th hóa các m c tiêu, n i dung, l
trình, cách th c t ch c th c hi n ch

ng trình xây d ng nông thôn m i.

8


Nh v y, k t sau các k

ih i

v xây d ng nông thôn m i c a

ng toàn qu c, quan đi m, ch tr
ng ta ngày càng rõ và đ n

ng, bi n pháp

i h i X , XI thì hoàn

ch nh và th ng nh t ch đ o trên ph m vi toàn qu c.
1.2.2 M c đính, m c tiêu xây d ng nông thôn m i
Xây d ng nông thôn m i là nông thôn đ
đ nh và đ

c xây d ng đ t đ

c nh ng tiêu chí quy

c công nh n c a c p có th m quy n. Trong Ngh quy t s 26-NQ/TW c a

Ban Ch p hành Trung

ng đ a ra m c tiêu: “Xây d ng nông thôn m i có k t c u h

t ng kinh t - xã h i hi n đ i, c c u kinh t và các hình th c t ch c s n xu t h p lý,
g n nông nghi p v i phát tri n nhanh công nghi p, d ch v , đô th theo quy ho ch; xã
h i nông thôn n đ nh, giàu b n s c v n hoá dân t c; dân trí đ
tr

ng sinh thái đ
ng đ

c t ng c

c b o v ; h th ng chính tr

nông thôn d

c nâng cao, môi
i s lãnh đ o c a

ng”. Nh v y, Xây d ng nông thôn m i ph i đ t nh ng n i dung

c b n sau: làng xã v n minh, s ch đ p, h t ng hi n đ i; s n xu t ph i phát tri n b n
v ng theo h

ng kinh t hàng hoá; đ i s ng v v t ch t và tinh th n c a dân nông thôn

ngày càng đ

c nâng cao; b n s c v n hoá dân t c đ

nông thôn an ninh t t, qu n lý dân ch , ch t l
thôn đ

c gi gìn và phát tri n; xã h i

ng ngu n nhân l c

khu v c nông

c nâng cao.

Th c t hi n nay trong quá trình ch đ o xã đi m tri n khai xây d ng nông thôn m i
n

c ta đang g p ph i 3 khó kh n l n nh t:

u tiên là t ng nhanh, b n v ng thu nh p

cho nông dân, m c tiêu đ n 2020 thu nh p bình quân đ u ng

i khu v c nông thôn các

t nh trung du mi n núi phía B c ph i đ t t 36 tri u đ ng/ng

i tr lên. Khó kh n ti p

theo là xây d ng h t ng nông thôn hi n đ i, trong đi u ki n th c t h t ng nông thôn
quá l c h u nh t là mi n núi thì h u h t các xã ch a đ t chu n v các tiêu chí h t ng,
trong khi ngu n v n h tr c a Chính ph r t h n ch , huy đ ng n i l c t ng
g p nhi u khó kh n do thu nh p, đ i s ng c a ng

i dân

i dân nôn thôn còn th p. Cu i cùng

là v n đ chuy n d ch c c u lao đ ng trong nông thôn, sao cho đ n n m 2020 lao

đ ng nông nghi p chi m 30% lao đ ng c a xã h i, trong khi ch t l
l c ch a đáp ng các yêu c u đ chuy n d ch.
* S c n thi t ph i xây d ng nông thôn m i trong giai đo n hi n nay

9

ng ngu n nhân


Vi t Nam là m t n

c nông nghi p, ti n lên xây d ng xã h i ch ngh a, s

n đ nh v

chính tr - xã h i là n n t ng c b n đ th c hi n thành công m c tiêu này. Khu v c
nông thôn tính đ n n m 2016 dân s khu v c nông thôn kho ng 60,64 tri u ng

i,

chi m 65,4%, lao đ ng khu v c nông thôn chi m 68,1%. Bên c nh đó, nông thôn có
vai trò r t l n trong s phát tri n kinh t c a Vi t Nam nói chung và đ c bi t là phát
tri n kinh t nông nghi p. B i vì nông thôn v a là n i cung c p lao đ ng, ngu n nhân
l c cho phát tri n kinh t , là n i l u gi các ng n tài nguyên thi n nhi n, v n hóa nói
chung, đ ng th i là n i s n xu t, cung c p l

ng th c, th c ph m thi t y u cho xã h i

và xu t kh u, đóng góp vào s phát tri n chung c a đ t n

c. V i vai trò quan tr ng

nh v y, nh ng so v i thành th , nông thôn g p ph i r t nhi u khó kh n, đi n hình
nh : H t ng th p kém, không đ ng b ch a đáp ng đ
tri n thi u quy ho ch, đ c bi t là phát tri n s n xu t, t l ng
ch y u

c yêu c u phát tri n, phát
i nghèo l n và t p trung

khu v c này. Do đó, đòi h i ph i có s quan tâm và đ u t thích đáng nông

nghi p - nông thôn. Trong nh ng n m qua, ngu n v n đ u t cho khu v c nông
nghi p, nông thôn r t l n, tuy nhiên đ u t mang tính dàn tr i và hi u qu không cao.
M t trong nh ng lý do d n đ n tình tr ng này là thi u m c tiêu c th trong phát tri n
nông nghi p - nông thôn, không đ ng b trong đ u t .
T nh ng vai trò, đóng góp và hi n tr ng đ u t vào khu v c nông thôn, đòi h i Vi t
Nam ph i đ y m nh phát tri n khu v c này. Chúng ta có th rút ra m t s v n đ sau:
M t là, ph i t p trung đ y m nh phát tri n nông nghi p - nông thôn làm c s cho th c
hi n th ng l i m c tiêu phát tri n đ t n

c, xây d ng thành công m c tiêu xã h i ch

ngh a c a dân, do dân và vì dân;
Hai là, ph i đ t ra m c tiêu c th cho phát tri n khu v c nông nghi p, nông thôn làm
bàn đ p, làm kim ch nam cho quá trình đ u t và phát tri n.
Ba là, nhanh chóng đ a khu v c nông thôn phát tri n, theo k p v i s phát tri n c a
khu v c thành th .
T nh ng v n đ đó, đòi h i ph i xây d ng m t ch

ng trình phát tri n toàn di n,

đ ng b dành cho khu v c nông nghi p – nông dân – nông thôn, làm kim ch nam cho
quá đ u t và phát tri n nông thôn. Vì v y, Chính ph đã ban hành Quy t đ nh s
10


800/Q -TTg, ngày 4 tháng 6 n m 2010 v phê duy t ch

ng trình m c tiêu Qu c gia

v xây d ng nông thôn m i giai đo n 2010 - 2020, sau khi th c hi n Ch

ng trình

trong giai đo n 2011-2015, trên c s tích l y, phát huy nh ng k t qu , thành t u đã
đ tđ

c, kh c ph c, đi u ch nh nh ng v n đ t n t i, ch a ph h p, Chính ph đã có

s đi u ch nh b ng vi c ban hành Quy t đ nh 1600/Q -TTg ngày 16/8/2016 c a Th
t

ng Chính ph phê duy t Ch

ng trình m c tiêu qu c gia xây d ng nông thôn m i giai

đo n 2016-2020. M c tiêu v xây d ng nông thôn m i: Xây d ng nông thôn m i có k t
c u h t ng kinh t - xã h i t ng b

c hi n đ i; c c u kinh t và các hình th c t ch c

s n xu t h p lý, g n nông nghi p v i phát tri n nhanh công nghi p, d ch v ; g n phát
tri n nông thôn v i đô th theo quy ho ch; đ i s ng v t ch t và tinh th n c a ng
ngày càng đ
t c; môi tr

c nâng cao; xã h i nông thôn dân ch , n đ nh giàu b n s c v n hóa dân
ng sinh thái đ

h th ng chính ch đ
1.2.3 Các b
B

i dân

c b o v ; ch t l

ng ngu n nhân l c ngày đ

c c ng c và phát huy hi u qu ; an ninh tr t t đ

c nâng cao;
c gi v ng.

c xây d ng nông thôn m i

c 1: Thành l p h th ng qu n lý, th c hi n.

B c 2: T ch c thông tin, tuyên truy n, t p hu n v th c hi n ch ng trình.

B

c 3: Kh o sát đánh giá th c tr ng nông thôn theo 19 tiêu chí c a B tiêu chí qu c

gia NTM.
B

c 4: Xây d ng quy ho ch NTM c a xã.

B

c 5: L p, phê duy t đ án xây d ng NTM c a xã.

B

c 6: T ch c th c hi n đ án.

B

c 7: Giám sát, đánh giá và báo cáo v tình hình th c hi n ch

ng trình.

1.2.4 B tiêu chí qu c gia v nông thôn m i và các n i dung th c hi n

l

B tiêu chí qu c gia v nông thôn m i:
trong xây d ng nông thôn m i, Th t

ng hóa các đ c tính nông thôn

ng Chính ph ban hành Quy t đ nh s

491/Q -TTg, ngày 16 tháng 4 n m 2009 v vi c ban hành b tiêu chí qu c gia
v nông thôn m i và đ

c s a đ i t i quy t đ nh s Quy t đ nh 342/Q -TTg

ngày 20/3/2013. Trong giai đoan 2016-2020 đ b sung, hoàn thi n và đi u ch nh các
11


tiêu chí xây d ng nông thôn m i đ m b o tính toàn diên m i m t c a c p xã, đ ng th i
mang tính kh thi, phù h p v i đ c đi m vùng mi n Th t

Quy t đ nh s 1980/Q -TTg ngày 17/10/2016 c a Th t

ng Chính ph đã ban hành

ng Chính ph Ban hành

B tiêu chí qu c gia v xã nông thôn m i giai đo n 2016-2020. Theo ph l c s 01,
và ph l c s 02 B tiêu chí qu c gia xã nông thôn m i có 19 tiêu chí chia thành

05 nhóm, bao g m: Nhóm tiêu chí v quy ho ch có 01 tiêu chí (tiêu chí s 1); nhóm
tiêu chí v h t ng Kinh t - Xã h i có 08 tiêu chí (t tiêu chí s 2 đ n h t tiêu chí s
9); nhóm tiêu chí v Kinh t và t ch c s n xu t có 04 tiêu chí (t tiêu chí s 10 đ n
h t tiêu chí s 13); nhóm tiêu chí v V n hóa - Xã h i - Môi tr

ng có 04 tiêu chí (t

tiêu chí s 14 đ n h t tiêu chí s 17); nhóm tiêu chí h th ng chính tr g m 02 tiêu chí
(tiêu chí s 18 và 19). Xã đ t chu n nông thôn m i khi hoàn thành và đ t các ch tiêu

quy đ nh trong 19 tiêu chí c a B tiêu chí qu c gia xây d ng nông thôn m i,
đ

c UBND t nh th m đ nh và quy t đ nh công nh n, sau 05 n m th m đ nh

công nh n l i.
N i dung xây d ng nông thôn m i:

c th hóa vi c th c hi n các tiêu chí xây d ng

nông thôn m i Chính ph đã ban hành Quy t đ nh s 800/Q -TTg, ngày 4 tháng 6
n m 2010 v phê duy t ch

ng trình m c tiêu Qu c gia v xây d ng nông thôn m i

giai đo n 2010 - 2020, k t thúc giai đo n 2011-2015 Chính ph đã có s đi u ch nh
b ng vi c ban hành Quy t đ nh 1600/Q -TTg ngày 16/8/2016 c a Th t

ng Chính ph

phê duy t Ch ng trình m c tiêu qu c gia xây d ng nông thôn m i giai đo n 2016-2020.
Trong đó c th hóa các n i dung ph i th c hi n đ đ t các tiêu chí, phân công, giao
trách nhi m và xác đ nh ti n đ th c hi n c th đ tri n khai th c hi n xây d ng nông
thôn m i, g m 11 n i dung c th nh sau:
(1) Quy ho ch xây d ng nông thôn m i:

t yêu c u tiêu chí s 01 c a B tiêu chí

qu c gia nông thôn m i. H t n m 2011, c b n ph kín quy ho ch xây d ng nông thôn
trên đ a bàn c n

c làm c s đ u t xây d ng nông thôn m i, làm c s đ th c hi n

m c tiêu qu c gia xây d ng nông thôn m i giai đo n 2010 - 2020;
(2). Phát tri n h t ng kinh t - xã h i:

t yêu c u tiêu chí s 2; 3; 4; 5; 6; 7; 8; 9

trong B tiêu chí qu c gia nông thôn m i v i 7 n i dung c th :
12


- N i dung 1: Hoàn thi n đ

ng giao thông đ n tr s

y ban nhân dân xã và h th ng

giao thông trên đ a bàn xã.

n 2015 có 35% s xã đ t chu n (các tr c đ

ng xã đ

nh a hóa ho c bê tông hóa) và đ n 2020 có 70% s xã đ t chu n (các tr c đ

c

ng thôn,

xóm c b n c ng hóa);
- N i dung 2: Hoàn thi n h th ng các công trình đ m b o cung c p đi n ph c v sinh
ho t và s n xu t trên đ a bàn xã.

n 2015 có 85% s xã đ t tiêu chí nông thôn m i và

n m 2020 là 95% s xã đ t chu n;
- N i dung 3: Hoàn thi n h th ng các công trình ph c v nhu c u v ho t đ ng v n
hóa th thao trên đ a bàn xã.

n 2015 có 30% s xã có nhà v n hóa xã, thôn đ t

chu n, đ n 2020 có 75% s xã đ t chu n;
- N i dung 4: Hoàn thi n h th ng các công trình ph c v vi c chu n hóa v y t trên
đ a bàn xã.

n 2015 có 50% s xã đ t chu n và đ n 2020 có 75% s xã đ t chu n;

- N i dung 5: Hoàn thi n h th ng các công trình ph c v vi c chu n hóa v giáo d c
trên đ a bàn xã.

n 2015 có 45% s xã đ t tiêu chí và n m 2020 có 75% s xã đ t

chu n;
- N i dung 6: Hoàn ch nh tr s xã và các công trình ph tr .

n 2015 có 65% s xã

đ t tiêu chí và n m 2020 có 85% s xã đ t chu n;
- N i dung 7: C i t o, xây m i h th ng th y l i trên đ a bàn xã.
xã đ t chu n (có 50% kênh c p 3 tr lên đ
đ t chu n (c b n c ng hóa h th ng kênh m

c kiên c hóa).

n 2015 có 45% s
n 2020 có 77% s xã

ng n i đ ng theo quy ho ch).

(3). Chuy n d ch c c u, phát tri n kinh t , nâng cao thu nh p:
10, 12 trong B tiêu chí qu c gia nông thôn m i.

t yêu c u tiêu chí s

n n m 2015 có 20% s xã đ t, đ n

2020 có 50% s xã đ t:
(4). Gi m nghèo và an sinh xã h i:

t yêu c u tiêu chí s 11 c a B tiêu chí qu c gia

nông thôn m i;

13

(5).

i m i và phát tri n các hình th c t ch c s n xu t có hi u qu

yêu c u tiêu chí s 13 c a B tiêu chí qu c gia nông thôn m i.

nông thôn:

t

n 2015 có 65% s xã

đ t chu n và đ n 2020 có 75% s xã đ t chu n;
(6). Phát tri n giáo d c - đào t o

nông thôn:

tiêu chí qu c gia nông thôn m i.

t yêu c u tiêu chí s 5 và 14 c a B

n 2015 có 45% s xã đ t chu n và đ n 2020 có

80% s xã đ t chu n;
(7). Phát tri n y t , ch m sóc s c kh e c dân nông thôn:
15 c a B tiêu chí qu c gia nông thôn m i.

t yêu c u tiêu chí s 5 và

n 2015 có 50% s xã đ t chu n và đ n

2020 có 75% s xã đ t chu n;
(8). Xây d ng đ i s ng v n hóa, thông tin và truy n thông nông thôn:
chí s 6 và 16 c a B tiêu chí qu c gia nông thôn m i.

t yêu c u tiêu

n 2015 có 30% s xã có nhà

v n hóa xã, thôn và 45% s xã có b u đi n và đi m internet đ t chu n.

n 2020 có

75% s xã có nhà v n hóa xã, thôn và 70% có đi m b u đi n và đi m internet đ t
chu n;
(9). C p n

c s ch và v sinh môi tr

ng nông thôn:

t yêu c u tiêu chí s 17 trong

B tiêu chí qu c gia nông thôn m i; đ m b o cung c p đ n
v sinh cho dân c , tr

c sinh ho t s ch và h p

ng h c, tr m y t , công s và các khu d ch v công c ng; th c

hi n các yêu c u v b o v và c i thi n môi tr

ng sinh thái trên đ a bàn xã.

n 2015

có 35% s xã đ t chu n và đ n 2020 có 80% s xã đ t chu n;
(10). Nâng cao ch t l
đ a bàn:

ng t ch c

ng, chính quy n, đoàn th chính tr - xã h i trên

t yêu c u tiêu chí s 18 trong B tiêu chí qu c gia nông thôn m i.

n

2015 có 85% s xã đ t chu n và n m 2020 là 95% s xã đ t chu n;
(11). Gi v ng an ninh, tr t t xã h i nông thôn:
chí qu c gia nông thôn m i.

t yêu c u tiêu chí s 19 c a B tiêu

n 2015 có 85% s xã đ t chu n và n m 2020 là 95% s

xã đ t chu n;
1.3 Các y u t

nh h

ng đ n xây d ng nông thôn m i

1.3.1 Các y u t ch quan
i u ki n kinh t : Là y u t thúc đ y ti n đ xây d ng nông thôn m i t i các xã. N i
14


nào có đi u ki n kinh t khá, thu nh p c a ng
t t công nghi p, th

i dân cao, các l nh v c phát tri n kinh

ng m i d ch v đ n nông nghi p phát tri n s thu n l i h n

trong vi c huy đ ng ngu n l c tham gia xây d ng nông thôn m i.
i u ki n t

nhiên và h t ng c s : Là y u t tác đ ng đ n ti n đ , ph

ng th c

tri n khai xây d ng nông thôn m i, đ c bi t là đ i v i nhóm các tiêu chí v h t ng mà
c th là các công trình h t ng nông thôn thôn.

i v i các t nh mi n núi đi u ki n

đ a hình chia c t, đ i núi nhi u, đ d c cao, khí h u kh c nghi t s là y u t b t l i

cho xây d ng nông thôn m i. H t ng c s

khu v c nông thôn, đ c bi t là khu v c

mi n núi còn nhi u khó kh n, th p kém, ch a đ ng b h u h t ch a đáp ng đ

c yêu

c u c a phát tri n, đ đ t chu n nông thôn m i v k t c u h t ng thì h u h t ph i đ u
t m i và nâng c p, xu t đ u t các công trình h t ng

khu v c mi n núi th

ng cao

h n các t nh mi n xuôi, nhu c u kinh phí r t l n đ th c hi n n i dung này.
V n hóa xã h i: Th hi n phong t c t p quán, thói quen sinh ho t c a t ng vùng mi n,
dân t c c th . Y u t này nh h

ng đ n m t s ch tiêu, tiêu chí c th trong xây

d ng nông thôn m i, đ c bi t là nhóm các tiêu chí v v n hóa xã h i, môi tr
các nhóm tiêu chí trách nhi m th c hi n chính t ng

i dân.

ng và

ng th i nó nh h

ng

đ n công tác tuyên truy n, truy n thông trong xây d ng nông thôn m i.
Ngu n nhân l c và trình đ s n xu t: Hi n nay khu v c nông thôn lao đ ng chi m đa
s , tuy nhiên trình đ v n hóa, trình đ chuyên môn còn th p, ý th c t t ch c k lu t,
tác phong làm vi c ch a cao.
tri n s n xu t

i u này nh h

ng đ n vi c t ch c s n xu t và phát

khu v c nông thôn c ng nh chuy n d ch c c u lao đ ng trong xây

d ng nông thôn m i hay nó tác đ ng kìm hãm nhóm các tiêu chí kinh t t ch c s n
xu t trong xây d ng nông thôn m i.
ây chính là đ n v qu n lý, t ch c, tri n khai th c hi n

Chính quy n đ a ph

ng:

ch

ng trình xây d ng nông thôn m i đi vào cu c s ng và đ

ng trình, đ ch

c các

t ng l p nhân dân và c h th ng chính tr tham gia vào cu c thì nh t thi t chính quy n
các c p ph i n l c quy t tâm, kiên trì, b n b , sáng t o, quy t tâm cao trong ch đ o
đi u hành thì xây d ng nông thôn m i m i thành hi n th c và b n v ng. M i đ a
ph

ng có m t đi u ki n t kinh t v n hóa xã h i đ n đ i ng cán b khác nhau do
15


v y trong xây d ng nông thôn m i các đ a ph

ng có nh ng c ch chính sách riêng,

phù h p c ng là y u t tác đ ng không nh đ n k t qu và t c đ xây d ng nông thôn
m i.
S tham gia c a ng
h

ng th ch

ch

i dân: Trong xây d ng nông thôn m i ng

ng trình,

ng và Nhà n

c xác đ nh ng

ng trình, đ ng th i ph i phát huy n i l c c a ng

v y vi c tham gia c a ng

i dân chính là ng

i

i dân ph i là ch th c a

i dân t trí l c đ n ti m l c, do

i dân vào quá trình xây d ng nông thôn m i là y u t quy t

đ nh s thành công và b n v ng c a ch

ng trình xây d ng nông thôn m i.

1.3.2 Các y u t khách quan
Ch tr

ng, chính sách c a

c: ây là nhóm y u t tác đ ng tr c ti p

ng và Nhà n

thúc đ y, h tr ngu n l c đ các đ a ph

ng tri n khai th c hi n ch

m t c ch , chính sách s có tác đ ng thúc đ y đ n m t đ a ph

ng trình. M i

ng ho c vùng lãnh

th , ho c tác đ ng đ n m t tiêu chí ho c m t nhóm tiêu chí trong xây d ng nông thôn
m i.
Ngân sách nhà n

c:

i v i các đ a ph

ng còn nhi u khó kh n v kinh t xã h i thì

ngu n l c h tr t ngân sách các c p là đ ng l c h t s c quan tr ng thúc đ y ti n đ
xây d ng nông thôn m i, đ c bi t đ i v i nhóm các tiêu chí xây d ng h t ng nông
thôn.
Các v n b n h

ng d n th c hi n:

ây là nhóm y u t tác đ ng tr c ti p đ n cách

th c t ch c th c hi n, k ho ch, l trình, ph m vi, đ i t
giúp các c quan chuyên môn, đ n v , cá nhân đ

ng th c hi n ch

ng trình,

c giao nhi m v xây d ng nông

thôn m i t ch c tri n khai, qu n lý, ki m tra, giám sát, đánh giá vi c t ch c th c
hi n ch

ng trình.

1.4 Kinh nghi m trong xây d ng nông thôn m i
1.4.1 Kinh nghi m n

c ngoài

*Phong trào làng m i

Hàn Qu c:

T nh ng cách làm và k t qu

c a phong trào làng m i

Hàn Qu c, chúng ta có th

rút ra nhi u bài h c kinh nghi m không ch cho xây d ng NTM, mà còn v v n đ xã
h i hóa, k t n i nông thôn - thành th , phát tri n con ng
16

i… Nh ng bài h c kinh

nghi m chính đó là:
- Chính ph Hàn Qu c có cam k t chính tr m nh m và quy t li t đ i v i vi c th c
hi n phong trào làng m i;
- Hình thành m t h th ng t ch c qu n lý, đi u hành v ng ch c t c p c s đ n c p
trung

ng, t o ra các c ch ph i h p t t theo chi u ngang và chi u d c;

- Xây d ng đ i ng lãnh đ o t c p làng đ c l p v i h th ng chính quy n và chính tr .
i ng này do dân b u, đ
c p nh ng con cái đ

c trao quy n, đ

c đào t o bài b n, không đ

ch

ng tr

c h tr h c t p…

- Quan tâm đ n công tác đào t o cán b tri n khai phong trào làng m i các c p cùng
v i cán b chính quy n, giáo s , nhà báo… đ t o phong trào cho toàn xã h i;
- Thúc đ y tinh th n thi đua, c nh tranh lành m nh gi a các làng, làm t t thì đ
h

c

ng h tr nhi u;

- Tri n khai theo t ng b

c, t th p đ n cao, t quy mô nh đ n quy mô l n, hình

thành d n s t tin thay th cho t ti trong tâm lý c ng đ ng.
* Ch

ng trình m i làng m t s n ph m (OVOP)

Nh t B n:

T hi u qu c a phong trào OVOP có th đúc rút ra m t s bài h c đ v n d ng trong
tri n khai th c t khi phát tri n, hình thành các s n ph m

khu v c nông thôn nh sau:

- M i làng s t ch n và quy t đ nh hình thành, phát tri n m t ngh có nhi u h và
doanh nghi p tham gia. M i xã quy t đ nh phát tri n ít nh t m t làng ngh có s n
ph m đ c tr ng c a đ a ph

ng. V i nh ng làng có nhi u ngh , nhi u s n ph m thì

c n l a ch n nh ng ngh có s n ph m đ c tr ng nh t đ t p trung ngu n l c đ u t ,
t o ra s khác bi t so v i s n ph m cùng lo i c a đ a ph
đ

c đ a vào quá trình s n xu t, v a nâng cao đ

n ng su t lao đ ng, v a b o v môi tr

ng khác. Công ngh m i c n

c ch t l

ng s n ph m, c i thi n

ng, đ m b o s c kh e ng

đ ng dân c . Khâu thi t k m u mã, ki u dáng s n ph m c ng c n đ
- Các làng ngh c n t ng c

ng xây d ng, qu ng bá th

i lao đ ng và c ng
c chú tr ng.

ng hi u, hình nh v làng

ngh , v s n ph m. Ch đ ng tìm ki m các cách làm hay, đ c đáo trong công tác ti p
17


th , bán hàng, t o n t

ng đ i v i ng

i tiêu dùng. Bên c nh đó, c n t ng c

ng các

d ch v sau bán hàng nh : B o hành, b o trì, d ch v ch m sóc khách hàng, có các ch
đ

u đãi đ i v i khách hàng truy n th ng, quan tâm phát tri n khách hàng ti m n ng.

Các làng ngh nói riêng và hi p h i các làng ngh nói chung c n ph i h p v i các c
quan xúc ti n th

ng m i c a đ a ph

đ i tác đ xu t kh u ra th tr

ng và qu c gia đ gi i thi u s n ph m, tìm ki m

ng th gi i.

- Các B , ngành có liên quan c n có nh ng chính sách h tr đ các làng ngh đ y
m nh xúc ti n th

ng m i, xây d ng th

ng hi u, đ u t k thu t, công ngh , phát

tri n ngu n nhân l c, t o chu i liên k t trong ho t đ ng s n xu t g n v i th tr

ng

tiêu th . Bên c nh s h tr v chính sách t các c p qu n lý, c n h tr gi i quy t cho
vay v n u đãi đ đ u t m r ng s n xu t, hi n đ i hóa công ngh s n xu t.
1.4.2 Kinh nghi m trong n

c

* Kinh nghi m xây d ng nông thôn m i
Huy n L ng Giang n m

huy n L ng Giang, t nh B c Giang

phía B c c a t nh B c Giang, giáp huy n H u L ng, t nh

L ng S n, huy n có di n tích 245 km2, v i dân s trên 200.000 ng

i, huy n có 21 xã,

2 th tr n, kinh t c a huy n ch y u d a trên s n xu t nông nghi p.
Xác đ nh xây d ng nông thôn m i là nhi m v tr ng tâm xuyên su t.

th c hi n

th ng l i nhi m v xây d ng nông thôn m i trên đ a bàn huy n L ng Giang, huy n đã
t p trung lãnh đ o, ch đ o toàn di n công tác xây d ng nông thôn m i, đ n h t n m
2016 huy n đã hoàn thành 05 xã xây d ng nông thôn m i. Hàng n m huy n đ u t p
trung ch đ o c quan chuyên môn làm vi c v i Ban qu n lý xây d ng nông thôn m i
các xã đ xác đ nh các h ng m c c n xây d ng trong n m t ng th i đi m đ m b o các
d án k p ti n đ theo yêu c u. Hàng tháng t ch c giao ban v i t t c các xã đ k p
th i n m b t tình hình ti n đ tri n khai

c s và tháo g khó kh n, v

sinh trong quá trình t ch c th c hi n. Th
th i l

ng m c phát

ng xuyên ch đ o c p nh t thông tin t ng

ng phát các tin bài v tình hình, ti n đ , k t qu xây d ng nông thôn m i trên

đ a bàn, k p th i ph n ánh đ a tin nh ng n i làm t t nh ng cách làm hay sáng t o,
nh ng cá nhân đ n v có nhi u thành tích trong xây d ng nông thôn m i, phát đông
phong trào thi đua “L ng Giang cùng c n

c chung s c xây d ng nông thôn m i” và

tri n khai th c hi n sâu r ng đ n t ng thôn, xóm.

18


C n c vào đi u ki n th c t và ti n đ chung c a huy n, hàng n m huy n đ u t ch c
cho các xã đ ng ký tiêu chí ph n đ u c th đ t p trung ch đ o và phân b các ngu n
l c nh m đ m b o hoàn thành các ch tiêu đ ra, k t qu đ n h t n m 2016 các xã trên
đ a bàn huy n (tr xã Tân Th nh đã th c hi n đ t chu n các tiêu chí n m 2013) hoàn
thành thêm 29 tiêu chí, bình quân m i xã đ t thêm 1,45 tiêu chí, đ t 145 % so v i k
ho ch, trong đó có xã Tân H ng n m 2014 hoàn thành đ t chu n nông thôn m i tr

c

k ho ch đ ra (k ho ch n m 2015).
Công tác huy đ ng các ngu n l c và gi i ngân các ngu n v n trên đ a bàn huy n đ

c

th c hi n t t, riêng trong n m 2016 t ng ngu n v n đ u t trên toàn huy n là: 80,5 t
đ ng (trong đó: V n ngân sách Trung

ng, t nh: 22 4 t đ ng; v n ngân sách huy n:

11,8 t đ ng; v n ngân sách xã: 19,4 t đ ng; huy đ ng nhân dân đóng góp và các
ngu n v n khác: 26,9 t đ ng). Riêng 4 xã xây d ng nông thôn m i giai đo n 20112015 đ u t : 55,08 t đ ng, g m: Trung

ng, t nh: 19,8 t đ ng; ngân sách huy n:

2,23 t đ ng; ngân sách xã: 15,23 t đ ng; huy đ ng nhân dân đóng góp và các ngu n
v n khác: 17,82 t đ ng. Bên c nh đó, công tác huy đ ng nhân dân tham gia hi n đ t
đ xây d ng nông thôn m i c ng đ t nhi u k t qu quan tr ng, riêng trong n m 2014
toàn huy n v n đ ng hi n đ t đ xây d ng các công trình trong xây d ng nông thôn
m i là: 35.702 m2 đ t, đ t do nhân dân hi n ch y u dùng cho vi c m r ng đ
giao thông nông thôn, m t ph n đ xây d ng kênh m
Có đ

ng

ng và nhà v n hóa.

c k t qu trên là do có s t p trung cao trong công tác lãnh ch đ o c a c p y,

chính quy n Ban Ch đ o các c p t huy n t i c s , s vào cu c c a c h th ng
chính tr và đ c bi t là s tham gia tích c c c a c ng đ ng nên công cu c xây d ng
nông thôn m i trên đ a bàn huy n L ng Giang đã đ t m t s k t qu quan tr ng nh
đ n nay đã có 05 xã đ t chu n nông thôn m i; c b n các tiêu chí đ ra đ ph n đ u
đ t thêm

các xã đã đ

c th c hi n hoàn thành, bình quân s tiêu chí đ t thêm v

t

m c tiêu k ho ch đ ra. Nh ng kinh nghi m trên n u v n d ng cho đ a bàn huy n
H u L ng s có nhi u đi m t

ng đ ng và kh n ng tri n khai th c hi n cao.

* Kinh nghi m xây d ng “Khu dân c ki u m u” và “V

19

n m u” t nh Hà T nh: