những lý luận cơ bản về thị trường xuất khẩu nói chung và thi trường xuất khẩu các mặt hàng chủ lực nói riêng

những lý luận cơ bản về thị trờng xuất khẩu nói
chung và thi trờng xuất khẩu các mặt hàng chủ
lực nói riêng
I. Bản chất và vai trò của thị trờng và thị trờng
xuất khẩu các mặt hàng chủ lực
1. Bản chất của thị trờng và thị trờng xuất khẩu câc mặt hàng chủ
lực
Thị trờng là một phạm trù khách quan gắn liền với sản xuất và lu thông
hàng hoá, ở đâu có sản xuất và lu thông thì ở đó có thị trờng.
Ta có thể hiểu thị trờng theo hai giác độ: thị trờng là tổng thể các quan
hệ lu thông hàng hoá-tiền tệ. Theo cách khác thì, thị trờng là tổng khối lợng
cầu có khả năng thanh toán và cũng có khả năng đáp ứng.
Theo quan điểm của ngời bán, thị trờng là những khách hàng có tiềm
năng tiêu thụ, có nhu cầu về hàng hoá và dịch vụ trong một thời gian nhất
định và cha đợc thoả mản chứ không thể quan niệm thị trờng đơn giản là khu
vực hay một phạm vi địa lý nào.
Thị trờng xuất khẩu các mặt hàng chủ lực của Việt Nam là một thơng
nhân nớc ngoài có tiềm năng tiệu thụ, có nhu cầu các mặt hàng chủ lực của
Việt Nam trong một thời gian nhất định và cha đợc thoả mản.
Một khi trên thị trờng có nhiều ngời mua, nhiều ngời bán và nhiều hàng
hoá tơng tự về chất lợng giá cả tất yếu nảy sinh cạnh tranh trên thị trờng-
cạnh tranh về chất lợng sản phẩm, về phơng thức giao dịch mua bán, giữa
những ngời mua với nhau. Cạnh tranh là bộ máy điều chỉnh trật tự thị trờng,
là yếu tố quan trọng khích thích tích cực tính đa dạng và nâng cao chất lợng
sản phẩm cho phù hợp với yêu cầu của ngời tiêu dùng, là yếu tố phát triễn
thị trờng.
Phát triễn thị trờng là mục tiêu, phơng thức quan trọng để tồn tại và
chiến thắng trong cạnh tranh. Có mở rộng và phát triễn thị trờng thì mới tăng
nhanh doanh số bán, mới duy trì mối quan hệ thờng xuyên gắn bó với khách
hàng. Đồng thời cũng cố uy tín của doanh nghiệp, không ngừng nâng cao
hiệu quả kinh doanh.

Để nắm vững đợc các yếu tố của thị trờng, hiểu biết về quy luật vận
động của chúng nhằm ứng xử kịp thời, mỗi nhà kinh doanh nhất thiết phải
tiến hành các hoạt động về nghiên cứu thị trờng.
Nghiên cứu thị trờng hàng hoá thế giới có ý nghĩa rất quan trọng trong
việc phát triễn và nâng cao hiệu quả kinh tế, đặc biệt là trong công tác xuất
khẩu hàng hoá của quốc gia, mỗi doanh nghiệp nghiên cứu và nắm vững
biến động của tình hình thị trờng và giá cả hàng hoá trên thế giới là những
tiền đề quan trọng đảm bảo cho các tổ chức xuất khẩu hoạt động trên thị tr-
ờng thế giới có hiệu quả cao nhất.
Đối với các tổ chức xuất khẩu, nghiên cứu thị trờng hàng hoá trên thế
giới phải trả lời đợc các câu hỏi: xuất khẩu cái gì, dung lợng của thị trờng
hàng hoá đó ra sao, sự biến động của giá cả hàng hoá đó nh thế nào, thơng
nhân trong giao dịch là ai, với phơng thức giao dịch nào và cuối cùng là
chiến thuật kinh doanh của từng giai đoạn để đạt đợc mục tiêu đề ra.
2. Vai trò của xuất khẩu hàng hoá nói chung và các mặt hàng chủ
lực nói riêng.
Đối với những nớc đang phát triễn nh nớc ta, sự phát triễn của xuất
khẩu nói chung và xuất khẩu các mặt hàng chủ lực nói riêng sẽ có một ý
nghĩa rất quan trọng đối với sự phát triễn của đất nớc. Đặc biệt là trong quá
trình khu vực hoá, toàn cầu hoá nh hiện nay xuất khẩu càng đóng một vai trò
quan trọng trong quá trình hội nhập nền kinh tế nớc ta với nền kinh tế thế
giới.
Trớc hết xuất khẩu sẽ mang lại một nguồn thu ngoại tệ cho đất nớc góp
phần quan trọng vào việc cải thiệt cán cân thơng mại và cán cân thanh toán,
đây là nguồn thu ngoại tệ lớn cho đất nớc, tăng khả năng dự trữ ngoại tệ,
tăng khả năng nhập máy móc thiết bị và nhiên liệu cho việc phát triễn công
nghiệp. Trong điều kiện nền kinh tế lạc hậu, sản xuất nhỏ là phổ biến, khu
vực nông nghiệp chiếm đại bộ phận dân c nhng khả năng tích luỹ kém, khả
năng tích luỹ của công nghiệp cũng thấp thì xuất khẩu có vai trò ngày càng
to lớn, đủ trở thành nguồn thu nhập chủ yếu của nền kinh tế quốc dân.

Ngời ta nhận thấy, thu nhập nhờ hoạt động xuất khẩu đã vợt tất cả các
nguồn thu nhập khác tại các nớc đang phát triễn ở châu á. Điều đó chứng tỏ
rằng trong quan hệ kinh tế giữa các nớc, kể cả các nớc có trình độ phát triễn,
chênh lệch nhau rất nhiều, thì hoạt động ngoại thơng đóng vai trò chủ yếu,
chứ không phải do các điều kiện viện trợ u đãi khác quyết định.
Ngoài việc tạo ra nguồn tích luỹ chủ yếu cho nền kinh tế, xuất khẩu còn
góp phần quan trọng trong việc giải quyết các vấn đề sau:
Nhờ xuất khẩu tăng, khả năng nhập khẩu cũng tăng, tạo ra điều kiện
tăng cờng đa ra các tiến bộ khoa học kỹ thuật mới vfa nguyên vật liệu phục
vụ cho sản xuát góp phần quan trọng vào sự đổi mới nền kinh tế.
Sự phát triễn của các ngành sản xuất hàng xuất khẩu mở ra khả năng
mới, thu hút lực lợng lao động ngày càng nhiều, góp phần giải quyết vấn đề
việc làm. Vấn đề việc làm vừa mang tính chất kinh tế, vừa mang tính chất xã
hội. Đây là hớng giải quyết tình trạng thất nghiệp, đa một bộ phận lao động
cha có việc làm tham gia vào sự phân công lao động quốc tế dới dạng xuất
khẩu lao động tại chổ.
Một khía cạnh hết sức có ý nghĩa là thông qua phát triễn kinh doanh
xuất khẩu, đáp ứng nhu cầu khách hàng về sản xuất ra sản phẩm có trình độ
kỹ thuật, tiêu chuẩn quốc tế, mà đào tạo rèn luyện về trình độ kỹ thuật và
chuyên môn hoá lành nghề cho một bộ phận lao động. Đây là cơ sở để mở ra
một xu hớng mới, làm tăng cờng xuất khẩu và xuất khẩu các mặt hàng có
hàm lợng ky thuật cao. Đó cũng là một tiền đề, nền kinh tế có một bớc
chuyển về chất từ nông nghiệp sang công nghiệp.
Xuất khẩu còn góp phần quan trọng vào việc giải quyết vấn đề sử dụng
có hiệu quả cao hơn các nguônf tài nguyên thiên nhiên. Việc đa các nguồn
tài nguyên này tham gia vào sự phân công lao động quốc tế, thông qua việc
phát triễn các ngành chế biến xuất khẩu, góp phần nâng cao giá trị của hàng
hoá.
Nh vậy xuất khẩu không chỉ đóng vai trò chất xúc tác hỗ trợ sự phát
triễn, mà đã trở thành một nhân tố rất quan trọng trong dự phát triễn của nền

kinh tế quốc dân.
II. nội dung cơ bản của xuất khẩu hàng hóa nói chung
và xuất khẩu các mặt hàng chủ lực noí riêng
1. Nhận biết về mặt hàng xuất khẩu
Việc nhận biết mặt hàng xuất khẩu nói chung và xuất khẩu các mặt
hàng chủ lực nói riêng trớc tiên phải dựa vào nhu cầu của sản xuất và tiêu
dùng về quy cách và chủng loại, giá cả, thời vụ và các thị hiếu cũng nh tập
quán của từng vùng, từng lĩnh vực sản xuất. Từ đó, sẽ tiến hành xem xét các
khía cạnh của hàng hoá trên thế giới. Về khía cạnh thơng phẩm, phải hiểu
giá trị, công dụng, các đặc tính của nó, quy cách phẩm chất, mẩu mã. Nắm
bắt đợc đầy đủ về giá cả hàng hoá, khả năng sản xuất và nguồn cung cấp chủ
yếu của các công ty cạnh tranh, các hoạt động dịch vụ phục vụ cho hàng hoá
nh bảo hành, cung cấp phụ tùng, hớng dẫn sử dụng...
Việc lựa chọn mặt hàng xuất khẩu không những chỉ dựa vào các tính
toán hay ớc tính, những biểu hiện cụ thể của hàng hoá, mà còn phải dựa vào
những kinh nghiệm của ngời nghiên cứu thị trờng để dự đoán đợc các su h-
ớng biến động của giá cả thị trờng trong nớc cũng nh nớc ngoài, khả năng
thơng lợng để đạt đợc điều kiện mua bán u thế hơn.
2. Nghiên cứu dung lợng thị trờng và các nhân tố ảnh hởng
Dung lợng thị trờng là khối lợng hàng hoá đợc giao dịch trên một phạm
vi thị trờng nhất định trong một thời kỳ nhất định. Nghiên cứu về dung lợng
thị trờng cần xác định đợc nhu cầu thật của khách hàng, kể cả lợng dự trữ,
xu hớng biến đổi của nhu cầu trong từng thời điểm, các vùng, các khu vực
có nhu cầu lớn và đặc điểm của nhu cầu cho từng khu vực,từng lĩnh vực sản
xuất, tiêu dùng. Cùng với việc xác định nắm bắt nhu cầu là việc nắm bắt khả
năng cung cấp của thị trờng bao gồm việc xem xét các dặc điểm, tính chất,
khả năng của sản xuất hàng thay thế, khả năng lựa chọn mua bán. Một vấn
đề cũng cần đợc quan tâm nắm bắt trong khâu này đó là tính chất thời vụ của
sản xuất(cung) và tiêu dùng(cầu) hàng hóa đó trên thị trờng thế giới để có
các biện pháp thích hợp trong từng giai đoạn để đảm bảo cho việc xuất khẩu

có hiệu quả.
Dung lợng thị trờng xuất khẩu hàng hoá nói chung và hàng hoá chủ lực
nói riêng là không ổn định, nó thay đổi tuỳ theo diễn biến của tình hình, do
tác động tổng hợp của nhiều nhân tố trong những giai đoạn nhất định. Các
nhân tố làm cho dung lợng thi trờng thay đổi có thể chia làm ba loại căn cứ
vào thời gian ảnh hởng của chúng đối với thị trờng:
Loại thứ nhất là các nhân tố làm cho dung lợng thị trờng biến động có
tính chất chu kỳ. Đó là sự vận động của tình hình kinh tế t bản chủ nghĩa và
tính chất thời vụ của sản xuất, lu thông và phân phối hàng hóa.
Sự vận động của tình hình kinh tế t bản chủ nghĩa là nhân tố quan trọng
ảnh hởng đến tất cả các thị trờng hàng hoá thế giới. Sự ảnh hởng này có thể
trên phạm vi thế giới, khu vực, phải lu ý phân tích sự biến động trong các n-
ớc giữ vai trò chủ yếu trên thị trờng. Khi nền kinh tế t bản rơi vào khủng
hoảng tiêu điều thì dung lợng thị trờng bị co hẹp và ngợc lại thì đợc mơ
rộng.
Nhân tố thời vụ ảnh hởng tới thị trờng hàng hoá trong khâu sản xuất, lu
thông các laọi hàng hoá khác nên sự tác động của các nhân tố này rất đa
dạng với các mức độ khác nhau.
Loại thứ hai là các nhân tố ảnh hởng lâu dài đến sự biến động của thị
trờng bao gồm tiến bộ khoa học kỹ thuật, các biến pháp chính sách của nhà
nớc và các tập đoàn t bản lũng đoạn, thị hiếu, tập quan ngời tiêu thụ, ảnh h-
ởng của khả năng sản xuất hàng thay thế.
Loại thứ ba là các nhân tố ảnh hởng tạm thời đối với dung lợng của thị
trờng nói chung và đối với thị trờng xuất khẩu các mặt hàng chủ lực nói
riêng là nh hiện tợng đầu cơ gây ra những đột biến về cung cầu, các yếu tố
tự nhiên nh thiên tai, bảo lụt, động đất... các yếu tố về chính trĩĩa hội nh đình
công...
Khi nghiên cứu sự ảnh hởng của các nhân tố phải thấy đợc nhóm các
nhân tố tác động chủ yếu trong từng thời kỳ kể cả trớc kia, hiện nay và xu h-
ớng tiếp theo.

Nắm đợc dung lợng thị trờng của các nhân tố ảnh hởng đến nó trong
từng thời kỳ có ý nghĩa rất quan trọng trong hoạt động kinh doanh xuất khẩu
hàng hoá nói chung và các mặt hàng chủ lực nói riêng giúp cho các nhà xuất
khẩu cân nhức để đề ra quyết định kịp thời, chính xác, nhanh chóng chớp
thời cơ giao dịch nhằm đạt hiệu quả kinh doanh cao nhất. Cùng với việc