Gia công sản phẩm bằng phương pháp ép trực tiếp

Trang
61
Chỉång V GIA CÄNG SN PHÁØM BÀỊNG PHỈÅNG PHẠP
ẸP TRỈÛC TIÃÚP
I. Âàûc âiãøm
Phỉång phạp gia cäng bàòng cạch ẹp khn â cọ tỉì láu, trỉåïc cạc phỉång phạp gia
cäng khạc. Phỉång phạp ny cọ thãø ạp dủng âỉåüc cho c nhỉûa nhiãût ràõn v nhiãût do. Nhỉng
ngy nay do cọ cạc phỉång phạp khạc dng âãø gia cäng nhỉûa nhiãût do cọ låüi hån v cháút
lỉåüng cao hån nhỉ phỉång phạp âục dỉåïi ạp sút. Vç váûy, phỉång phạp ny ch úu chè âãø
gia cäng cạc loải nhỉûa nhiãût ràõn v häùn håüp cao su.
Cạc loải nhỉûa nhiãût ràõn thỉåìng âỉåüc gia cäng bàòng phỉång phạp ny l PF, UF,
Melamin (dng cạc såüi âäün tàng cỉåìng). Cạc loải nhỉûa nhiãût âäü d
o thỉåìng âỉåüc gia cäng
bàòng phỉång phạp ny l cạc loải Celluloid nhỉ: Cellulose acetat, Cellulose acetat butirat,
etyl Cellulose, Acrylic, PS, PE, PA...
Phỉång phạp ny cọ nhỉỵng âàûc âiãøm quan trng sau:
1, Sn pháøm âỉåüc âënh hçnh trong khn theo 3 chiãưu
2, Vng âënh hçnh ca khn âỉåüc âënh båíi chy ẹp v cäúi khn, âỉåüc âënh hçnh dáưn
dáưn trong quạ trçnh ẹp.
3, Sn pháøm âỉåüc hçnh thnh giạn âoản theo tỉìng chu k tỉì 10 ÷ 50 phụt hay láu hån,
tu theo tênh cháút ca ngun liãûu v kêch thỉåïc sn pháøm.
4, Thiãút bë tảo ạp sút giụp nhỉûa biãún dảng theo hçnh ca khn l mạy ẹp, thỉåìng l
loải thy lỉûc.
5, Trong quạ trçnh gia cäng, åí giai âoản thnh hçnh, ngun liãûu åí trảngt hại chy nhåït.
Âàûc âiãøm ny chè l
tỉång âäúi. Âäúi våïi sn pháøm ẹp ngüi, âàûc âiãøm ny khäng cọ.
Trong quạ trçnh gia cäng, viãûc tảo hçnh sn pháøm cọ thãø chia lm 2 giai âoản:
- Giai âoản thnh hçnh:
Dỉåïi tạc dủng ca nhiãût âäü v ạp sút, ngun liãûu trong khn s chuøn dáưn tỉì trảng thại

ràõn sang trảng thại chy nhåït v láúp âáưy vng tảo hçnh ca khn.
- Giai âoản âënh hçnh:
Âãø cọ thãø láúy sn pháøm ra khi khn m khäng bë biãún dảng v âàût âãún dảng sỉí dủng
cúi cng ca sn pháøm, ngun liãûu trong vng tảo hçnh phi âỉåüc chuøn qua trảng thại
ràõn. Âäúi våïi nhỉûa nhiãût ràõ
n, quạ trçnh chuøn trảng thại ny âỉåücthỉûc hiãûn nhåì cạc phn ỉïng
hoạ hc xy ra åí nhiãût âäü gia cäng âãø tảo thnh mảng lỉåïi khäng gian. Âäúi våïi nhỉûa nhiãût
do thç quạ trçnh chuøn trảng thại ny xy ra do quạ trçnh lm ngüi âãún nhiãût âäü dỉåïi T
g

ca nhỉûa.
Tu theo nhiãût âäü ca giai âoản thnh hçnh, ngỉåìi ta chia phỉång phạp ẹp trỉûc tiãúp thnh
2 loải:
- Ẹp nọng: Nhiãût âäü giai âoản thnh hçnh cao: 120 ÷ 180
0
C
- Ẹp ngüi: Nhiãût âäü giai âoản thnh hçnh l nhiãût âäü thỉåìng


Trang
62
Phỉång phạp ẹp nọng thêch håüp cho gia cäng nhỉûa nhiãût ràõn vç nhiãût âäü cao thûn låüi cho
phn ỉïng âọng ràõn xy ra v khi láúy sn pháøm ra khäng cáưn phi lm ngüi khn. Do âo,
rụt ngàõn âỉåüc chu k, tiãút kiãûm âỉåüc nàng lỉåüng.
Nọi chung, phỉång phạp ẹp trỉûc tiãúp cọ nhiãưu thûn låüi hån so våïi cạc phỉång phạp gia
cäng khạc khi gia cäng nhỉûa nhiãût ràõn v khi kêch thỉåïc sn pháøm låïn (nhỉ mám, khung,
mạ...). tuy nhiãn, âäúi våïi nhỉûa nhiãût do thç dng phỉång phạp ny khäng kinh tãú so våïi cạc
phỉång phạp khạc. Ngoi ra, do âàûc âiãøm vng tảo hçnh âỉåüc hçnh thnh dáưn trong quạ trçnh
ẹp nãn kêch thỉåïc sn pháøm khäng chênh xạc (nháút l åí vng giạp khn v trỉåìng håüp
khn nhiã

ưu läù khn), v âäúi våïi sn pháøm cọ hçnh dảng phỉïc tảp (våïi kãút cáúu khn phỉïc
tảp gäưm nhiãưu âỉåìng gäư, li tảo hçnh... thç khi váûn chuøn khn s dãù gáy biãún dảng hồûc
lm gy cạc bäü pháûn ca khn.
II. Ẹp nọng trỉûc tiãúp nhỉûa nhiãût ràõn
1. Mạy v thiãút bë dng âãø ẹp
Mạy v thiãút bë chênh dng âãø ẹp gäưm cọ mạy ẹp v khn. Ngoi a, cn cọ nhỉỵng thiãút bë
phủ nhỉ thiãút bë âäút nọng så bäü...
a. Mạy ẹp
Dng âãø tảo ạ sút cho quạ trçnh ẹp. Cọ nhiãưu loải v hoảt âäüng ch úu bàòng thu lỉûc, mäüt
säú
êt lm viãûc theo ngun tàõc cå hc hồûc kãút håüp giỉỵa cå hc v thu lỉûc. Trong âọ, loải
mạy ẹp thu lỉûc âỉåüc dng nhiãưu hån do cå cáúu tảo v váûn hnh âån gin, ph håüp cho c
nàng sút låïn v nh.
ÂÄÚi våïi mạy ẹp thu lỉûc, ngỉåìi ta thỉåìng sỉí dủng 2 hãû thäúng ạp sút:
- Ạp sút tháúp: âãø âọng khn ẹp nhanh, 8 kg/cm
2

- Ạp sút cao: âãø tảo ạp sút â cho quạ trçnh ẹp, biãún thiãn tỉì 20 ÷ 300 kg/cm
2

Cạch váûn hnh v quạ trçnh ẹp nhỉ sau:
Trỉåïc khi tiãưn hnh quạ trçnh ẹp sn pháøm, ngỉåìi ta làõp khn ẹp vo 2 bn ẹp åí vë trê tỉång
ỉïng âãø khi bn ẹp chuøn âäüng xúng thç chy ẹp vo läù chênh xạc.
Sau khi cho bäüt ẹp vo âáưy läù khn, âäút nọng âãưu dãún nhiãût däü ẹp. Quạ trçnh ẹp bàõt
âáưu: Nhåì Piston thu lỉûc âáøy bn ẹp cọ gàõn chy ẹp tỉì trãn xúng. Khi chy ẹp bàõt âáưu nẹn
váût liãûu thç båm cao ạp bàõt âáưu hoảt âäüng âãø tàng ạp sút nẹn ẹp âãún ạp sút cáưn thiãút v duy
trç åí ạp sút ny trong sút thåìi gian sn pháøm lỉu trong khn. Khi quạ trçnh ẹ
p kãút thục
piston âáøy s âáøy bn ẹp lãn, måí khn ẹp âãø lạy sn pháøm khi cäúi khn bàòng cạc thanh
âáøy thu lỉûc.

Âãø tàng nàng sút, ngỉåìi ta dng loải mạy ẹp 2 táưng hay nhiãưu táưng. Loải ny cọ nhỉỵng
ỉu âiãøm sau:
- Nàng sút låïn
- Lỉûc ẹp âỉåüc sỉí dủng hiãûu qu hån
- Êt tiãu täún cháút lng thu lỉûc
Tuy nhiãn cọ nhỉỵng nhỉåüc âiãøm sau:


Trang
63
- Cå cáúu phỉïc tảp
- Kêch thỉåïc låïn, nháút l chiãưu cao
- Âiãưu khiãøn v phủc vủ phỉïc tảp
Cạc loải mạy ẹp nhiãưu táưng thỉåìng âỉåüc sỉí dủng âãø ẹp cạc sn pháøm cọ kêch thỉåïc låïn (?)
b. Khn ẹp
Cọ nhiãưu loải khạc nhau v mäùi loải chè cọ thãø dng âãø ẹp mäüt säú váût liãûu nháút âënh. Viãûc
chn khn phủ thüc vo cạc úu täú sau:
+ Hçnh dảng sn pháøm
+ Tênh cháút váût liãûu
+ u cáưu ca quy trçnh cäng nghãû
Vãư cå bn cáúu tảo khn ẹp gäưm 2 bäü pháûn chênh l:
- Cäúi khn
-
Chy ẹp
Ngoi ra cn cọ nhỉỵng bäü pháûn phủ nhỉ thanh âáøy, li tảo hçnh, chäút âënh vë, thanh dáùn...
Viãûc phán loải khn cọ thãø theo nhiãưu cạch khạc nhau:
- Theo cạch làõp khn: Khn thạo råìi, nỉỵa cäú âënh v cäú âënh...
- Theo cạch khẹp kên vng tảo hçnh: Khn håí, khn kên v nỉỵa kên
- Theo cạch láúy sn pháøm:
+ Dng thanh âáøy

+ Thanh âáøy kãút håüp mạ khn
+ Mạ khn...
- Theo màût thạo råìi: Thàõng âụng, nàòm ngang
- Theo säú läù khn: 1 läù hay nhiãưu läù khn
Loải khn nhiãưu läù khn âỉåüc chia ra thnh loải cọ nháûp liãûu chung v nháûp liãûu riãng
cho tỉìng läù khn
Theo cạch làõ
p khn vo bn ẹp, ta cọ khn thạo råìi, cäú âënh v nỉỵa cäú âënh. Loải thạo råìi
cọ cäúi khn v chy ẹp khäng bàõt chãút vo bn ẹp, r tiãưn nhỉng cọ nhỉỵng báút låüi sau:
- Váûn chuøn, thạo làõp âãưu âỉåüc tiãún hnh åí nhiãût âäü cao nãn cäng nhán thao tạc nàûng
nhc, âäúi våïi sn pháøm cọ kêch thỉåïc låïn, loải khn ny khäng thêch håüp.
- Nàng sút tháúp hån loải cäú âënh
- Nhiãût âäü ẹp khäng äøn âënh
- Mau hng khn
- Tiãu täún nàng lỉåüng cao
- Thåìi gian làõp khn láu
Âãø khàõc phủc nhỉåüc âiãøm trãn v âäúi våïi sn pháøm låï
n, ngỉåìi ta sỉí dủng khn cäú âënh
âỉåüc bàõt chàût vo bn ẹp. Âäøi khi âãø dãù thay khn bäü pháûn ny âỉåüc bàõt chãút vo bn ẹp v
bn khn âỉåüc làõp vo bn ẹp qua bäü pháûn ny. Âáy chênh l loải khn nỉỵa cäú âënh. Tu


Trang
64
theo cạch khẹp kên vng tảo hçnh ca khn, ngỉåìi ta phán biãût khn håí, khn kên v nỉỵa
kên.
- Loải khn håí cọ kãút cáúu âån gin nãn láu mn. Nọ thỉåìng âỉåüc sỉí dủng âãø ẹp cạc
loải nhỉûa nhiãût ràõn dảng bäüt råìi. Våïi loải váût liãûu kãút khäúi thç loải khn ny khäng thêch
håüp vç thãø têch pháưn nảp liãûu khäng â. Loải ny cng khäng thêch håüp cho cạc sn pháøm cọ
thnh cao, vç ạp sút ẹp khäng â âãø lm váût liãûu chy âi xa âỉåüc. Vç váûy nọ âỉåüc dng âãø

gia cäng cạc sn pháøm cản v phàóng.
Nãúu váûn täúc âọng khn quạ nhanh, váût liãûu s trn ra ngoi nhiãư
u, tảo rça dy. Nhỉng
nãúu váûn täúc âọng khn quạ cháûm thç khäúi lỉåüng riãng sn pháøm s tháúp, âäü bãưn kẹm. Ỉu
âiãøm ca loải khn ny l:
+ Giạ khn tháúp
+ Thêch håüp cho sn pháøm kêch thỉåïc nh
+ Dãù âàût cạc váût giạ vo sn pháøm.
+ Cạc khn thê nghiãûm cọ thãø dng âãø chãú tảo cạc sn pháøm máùu
- Loải khn kên cn gi l khn piston hay khn trỉåüt vç chy ẹp trỉåüt 1 âoản trãn
thnh ca cäúi khn.
Våïi loải khn ny, khe håí giỉỵa chy v thnh trỉåüt ca cäúi khn ráút bẹ nãn váût liãûu khäng
trn ra âỉåüc khi läù khn. Vç thãú, lỉåüng váû
t liãûu cho vo läù khn phi chênh xạc. Khong
håí giỉỵa chy v thnh trỉåüt ca läù khn 0,05 ÷ 0,08 mm s tảo nãn vng rça thàóng âỉïng
trãn sn pháøm. Khn ny ráút thêch håüp cho loải sn pháøm cọ kãút cáúu chàõc, thnh cao v ph
håüp våïi loải váût liãûu nhỉûa nhiãût ràõn kãút khäúi. Do khi chuøn âäüng, chy trỉåüt mäüt âoản trãn
cäúi khn nãn khn bë mi mn. Âãø khàõc phủc nhỉåüt âiãøm ny, ngỉåìi ta dng loải khn
nỉỵa kên
Loải khn nỉỵa kên thêch håüp cho loải váût liãûu kãút khäúi, cäưng kãưnh. Chy ẹp chè trỉåüt
trãn thnh läù khn â âãø tàng ạp sút åí cúi giai âoản âọng khn, bãư räüng ca v
ng âãûm
khong 2,5 ÷ 2 mm v khäng âỉåüc vỉåüt quạ 7 mm vç mäüt pháưn ạp sút tạc dủng s tạc dủng
lãn vng âãûm ny. Loải khn nỉỵa kên hçnh b âỉåüc sỉí dủng nhiãưu hån vç khong trỉåüt ngàõn
giỉỵa chy v thnh läù khn âm bo âỉåüc ạp sút tạc dủng lãn váût liãûu.
Thỉåìng khi thiãút kãú sn pháøm ẹp trỉûc tiãúp, thnh ca sn pháøm nãn giỉỵ âäưng âãưu, nãúu
khäng khi ẹp cạc chäù mng s bë quạ nhiãût v âäøi mu, âàûc biãût l âäúi våïi loải UF v
melamin formondehid cn khi lm ngüi trong khn, chäù dy s ngüi sau, co rụt tảo nãn
cạc vãút lm åí bãư màû
t.

Bãư dy ca sn pháøm thay âäøi tu theo loải nhỉûa. Bng sau cho bãư dy thỉåìng sỉí dủng ca
cạc sn pháøm ẹp tỉì cạc loải nhỉûa nhiãût ràõn.
Bãư dy sn pháøm ẹp trỉûc tiãúp
Váût liãûu
Täúi thiãøu (inch) Trung bçnh (inch) Täúi âa (inch)
Alkyd - âäün såüi thu tinh
Alkyd - âäün cháút khoạng
0,04
0,04
0,125
0,187
0,5
0,375


Trang
65
Dialyl - Phtalat
Thu tinh epoxy
Melamin âäün Cellulose
Ure âäün Cellulose
Phenolic âäün såüi thu tinh
Phenolic âäün vi
Phenolic âäün khoạng
Thu tinh silicon
Polyeste cọ âäün
0,04
0,03
0,035
0,035

0,05
0,03
0,06
0,125
0,05
0,04
0,187
0,125
0,1
0,1
0,125
0,093
0,187
0,187
0,125
0,07
0,375
1,0
0,187
0,187
1
0,75
0,375
1,0
0,25
1
c. Li tảo hçnh
Âáy l mäüt bäü pháûn ca khn, âỉåüc dng trong trỉåìng håüp cáưn ẹp nhỉỵng sn pháøm cọ
läù häøng bãn trong hồûc cọ cáúu tảp âàûc biãût våïi chiãưu sáu thay âäøi. Cọ 2 loải li tảo hçnh
chênh:

- Li tảo hçnh trån: Thỉåìng âỉåüc sỉí dủng trong cạc trỉåìng håüp gii quút váún âãư kãút
cáúu ca khn: viãûc sỉí dủng li tảo hçnh giụp dãù kãút cáúu khn trong trỉåìng håüp
khn cáúu tảo gäưm nhiãưu chi tiãút ghẹp lải.
Âäúi våïi li tảo hçnh thỉåìng khäng phi tênh toạn vç kêch thỉåïc chụng phủ thüc hçnh
dảng, kêch thỉåïc läù mhn trong sn pháøm. Nhỉng âãø gim kh nàng biãú
n dảng ca li tảo
hçnh trong quạ trçnh ẹp nãn cäú gàõng gim chiãưu di ca nọ. Âãø gim chiãưu di ca li tảo
hçnh, cọ thãø thay 1 li thnh 2 li gàõn åí 2 khn âäúi diãûn nhau, nhỉng cáưn phi láúy chênh
xạc, nãúu kêch thỉåïc khäng âäøi trãn sút chiãưu di läù, thç chäù näúi nãn chn l âiãøm giỉỵa. Khi
läù quạ sáu thç nãn sỉí dủng khåïp näúi cän nhỉng gọc phi låïn hån 90
0
.
Ngoi ra, viãûc thiãút kãú läù cng cáưn chụ âãø trạnh sỉû hỉ hng v biãún dảng ca li tảo
hçnh.
- Li tảo hçnh xồõn äúc
Cáúu tảo ca loải ny ch úu phủ thüc vo dảng läù häøng v cọ nhiãưu dảng khạc nhau,
thỉåìng dng âãø tảo ràng vêt. Âãø trạnh sỉû hỉ hải ràng xồõn äúc khi láúy sn pháøm bàòng mám
trỉåüt thç cáưn cọ 1 t lãû giỉỵa âỉåìng kênh âènh ràng v chán ràng thêch âạng cho tỉìng loải váût
liãûu. Bng sau âáy cho säú liãûu vãư % biãún dảng cho phẹp khi thiãút kãú li tảo hçnh xồõn äúc âäúi
våïi mäüt säú nhỉûa loải nhiãût d
o: % biãún dảng = [(D - d)/d]100
Váût liãûu % biãún dảng cho phẹp åí 150
0
F
ABS
PS
Acetal
Nylon
PE - LD
8

8
5
9
21


Trang
66
PE - HD
PP
6
5
Khi thiãút kãú li tảo hçnh xồõn äúc nãn trạnh âỉåìng ràng cháúm dỉït åí cúi chán li tảo
hçnh vãư phán ny kãút cáúu mng, dãù gy v âỉåìng kênh åí cúi li tảo hçnh phi nh hån hồûc
bàòng âỉåìng kênh chán ràng âãø âm bo láúy sn pháøm m khäng lm hỉ ràng.
2. Chøn bë váût liãûu trỉåïc khi ẹp
Kháu chøn bë váût liãûu trỉåïc khi ẹp bao gäưm nhiãøu váún âãư, tỉì bo qun váût liãûu, xạc âënh
cạc thäng säú k thût ca váût liãûu, xỉí l váût liãûu âãø âảt âỉåüc cạc u cáưu k thût, âãún viãûc
âong lỉåìng, âäút nọng så bäü.
- Bo qun bäüt ẹp:
Qua
ï trçnh ẹp tiãún hnh bçnh thỉåìng, nàng sút thiãút bë cao, hỉ hng sn pháøm êt v cháút
lỉåüng sn pháøm täút. Mäüt pháưn låïn l do viãûc bo qun váût liãûu quút âënh.
Thỉåìng váût liãûu ẹp ráút dãù thay âäøi tênh cháút theo âiãưu kiãûn bãn ngoi nhỉ âäü áøm, nhiãût âäü
mäi trỉåìng. Bn thán ca váût liãûu ẹp thỉåìng cọ kh nàng hụt áøm låïn vfa sỉû hiãûn diãûn ca håi
nỉåïc trong váût liãûu thỉåìng âỉa âãún nhỉỵng hiãûu ỉïng xáúu âäúi våïi quạ trçnh ẹp v cháút lỉåüng
sn pháøm nhỉ tàng thãø têch, lm cong vãnh, phäưng rãûp sn pháøm, tênh cháút âiãûn mäi v bãưn
nỉåïc gim, cháûm quạ trçnh âọng ràõn... cho nãn phi giỉỵ
âäü áøm trong váût liãûu âụng chè tiãu
k thût ca nọ, thäng thỉåìng âäü áøm täúi âa cho phẹp l 4%. Cng cáưn nãn nhåï mäüt hiãûu ỉïng

thûn låüi ca hm lỉåüng áøm trong váût liãûu âọ l âäü linh âäüng ca váût liãûu gia tàng theo hm
lỉåüng áøm, cho nãn viãûc sáúy váût liãûu quạ khä trỉåïc khi gia cäng khäng phi ln ln täút. Âãø
âm bo váût liãûu cọ hm lỉåüng áøm cho phẹp thç phi chụ âãún kháu bo qun, nháút l trong
âiãưu kiãûn âäü áøm trung bçnh trong âiãưu kiãûn khê háûu nỉåïc ta 80 ÷ 90%. Thỉåìng váût liãûu phi
âỉåüc âỉûng trong cạc thng chỉïa, bao âỉûng âáûy kên v âãø nåi khä rạo, âäü áø
m mäi trỉåìng nãn
giỉỵa tỉì 68 ÷ 70%.
Nhiãût âäü bo qun cng l mäüt thäng säú cáưn lỉu âäúi våïi cạc bäüt ẹp nhỉûa nhiãût ràõn cọ
thãø xy ra quạ trçnh âọng ràõn åí nhiãût däü khäng cao làõm, háûu qu l âäü linh âäüng khi gia cäng
gim v tênh cháút ca sn pháøm cng gim. Thỉåìng nhiãût âäü bo qun bäüt ẹp nhỉûa nhiãût ràõn
tỉì 16 ÷ 20
0
C.
Mäüt säú loải bäüt ẹp nhỉ nhỉûa Carbamid cáưn phi giỉỵ sảch vç sn pháøm s bë nhüm mu
do phn ỉïng khỉí ca cạc cháút báøn.
Nọi chung trỉåïc khi sỉí dủng bäüt ẹp cáưn phi qua kháu kiãøm tra cạc thäng säú k thût âãø
xỉí l trỉåïc, trạnh lỉåüng phãú thi tàng cao.
- Âong lỉåìng
Kháu âong lỉåìng cọ nh hỉåíng âãún hçnh dạng, kêch thỉåïc ca sn pháøm bãn cảnh úu täú
khn ẹp.
Nọi chung, viãûc âong lỉåìng chênh xạc lỉåüng váût liãûu cho vo läù khn l cáưn thiãút âãø
âm bo kêch thỉåïc sn pháøm. Cọ nhiãưu phỉång phạp âãø âong lỉåìng cạc váût liãûu råìi ny,
trong viã
ûc âong lỉåìng váût liãûu cọ thãø phán thnh 3 loải ch úu: