Tải bản đầy đủ (.pdf) (11 trang)

DỊCH TỄ HỌC UNG THƯ

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (194.11 KB, 11 trang )

1

Chƣơng II
DỊCH TỄ HỌC UNG THƯ

Mục tiêu học tập
1. Trình bày được các khái niệm thường dùng trong dịch tễ học ung thư
2. Mô tả được sự thay đổi của dịch tể bệnh ung thư và sự liên quan của các yếu tố nhân khẩu đến
tỷ lệ mới mắc.
3. Hiểu quá trình ghi nhận ung thư trên thế giới và tại Việt Nam
I. ĐẠI CƢƠNG
Dịch tễ học là môn học nghiên cứu về sự phân bố và những yếu tố liên quan đến bệnh tật
trong một quần thể dân cư. Dịch tễ học đã cung cấp những thông tin có giá trị về các mô hình và
nguyên nhân sinh bệnh.
Tại các nước phát triển, cùng với sự gia tăng tuổi thọ trung bình thì bệnh ung thư là
nguyên nhân gây tử vong thứ hai sau bệnh tim mạch. Hiện nay, ở nhiều quốc gia đang phát triển,
tỷ lệ ung thư ghi nhận được thấp hơn nhiều, hầu hết do tỷ lệ tử vong cao hơn vì các bệnh nhiễm
trùng và chấn thương. Với sự gia tăng kiểm soát Sốt rét và Lao ở một số nước đang phát triển, tỷ
lệ ung thư được trông đợi sẽ tăng lên.
Dịch tễ học ung thư phản ánh sát sự phân bố yếu tố nguy cơ ở các nước khác nhau.
Các loại ung thư thường gặp tính chung cả 2 giới nam và nữ, ước tính hàng năm trên toàn
cầu cho thấy khoảng 10,9 triệu ca ung thư mới mắc và khoảng 6,7 triệu người chết vi ung thư
(2002)


2

Thống kê cho thấy các bệnh ung thư thường gặp trên thế giới là:
- Ung thư phổi: luôn chiếm tỷ lệ cao nhất ở cả các nước phát triển và đang phát
triển ( khoảng 13,5% ), bệnh có mối liên quan chặt chẽ với thuốc lá.
- Ung thư vú: chiếm tỷ lệ 11,5%, là bệnh ung thư hàng đầu ở phụ nữ


- Ung thư đại tràng: chiếm tỷ lệ 10,2%, liên quan đến chế độ ăn nhiều chất béo và
ít rau quả.
- Ung thư dạ dày: 9,34%, nguyên nhân chính do vi khuẩn Helicobacter Pylori, có
mối liên quan chặt chẻ với các thức ăn ướp muối như: các loại dưa muối, thịt muối, thịt hun
khói…
- Ung thư gan nguyên phát:chiếm tỷ lệ 6,26%, hai nguyên nhân thường gặp là
bệnh viêm gan siêu vi ( HBV, HCV) hoặc ăn các loại ngũ cốc nhiễm nấm Aspergillus
- Ung thư tiền liệt tuyến: thường gặp ở người cao tuổi, là bệnh ung thư nam giới
hàng đầu tại các nước phát triển, chiếm tỷ lệ 6,79%
- Ung thư cổ tử cung: chiếm tỷ lệ 4,93%, HPV được coi là thủ phạm hàng đầu cho
bệnh ung thư này ( 82% )
Tại VN, hàng năm có khoảng 100.000-150.000 trường hợp mới mắc ung thư và khoảng
70.000 người chết do ung thư.
Ở VN, qua nghiên cứu ở TPHCM và Hà Nội cho thấy 10 loại ung thư thường gặp




3

Bảng 1: Các bệnh ung thƣ thƣờng gặp ở 2 giới













II. MỘT SỐ KHÁI NIỆM TRONG DỊCH TỄ HỌC UNG THƢ
1. Xuất độ (Incidence)
Được tính bằng số ca ung thư mới xuất hiện trong một quần thể dân cư, thường được tính
theo số ca ung thư mới mắc mỗi năm trên 100.000 dân. Đây là chỉ số tốt nhất của tần suất mắc
bệnh ung thư.
Người ta ước lượng tổng số ca ung thư mới mắc trên thế giới như sau:
Năm 2002: 10,9 triệu (với 24,6 triệu người sống chung với ung thư )
Năm 2020: 16 triệu ( với 30 triệu người sống chung với ung thư )
THỨ TỰ Nam Nữ
1 Gan Cổ tử cung
2 Phổi Vú
3 Dạ dày Đại trực tràng
4 Đại trực tràng Phổi
5 Tiền liệt tuyến Dạ dày
6 Hốc miệng Gan
7 Vòm hầu Buồng trứng
8 Thực quản Tuyến giáp
9 Lymphôm Thân tử cung
10 Bệnh bạch cầu Bệnh bạch cầu
4

Tỉ lệ mới mắc thường được dùng để cung cấp những dữ liệu về sự xuất hiện ung thư trong
quần thể dân cư theo nhóm tuổi, giới tính, chủng tộc...người ta có thể tính tỉ lệ mới mắc cho toàn
bộ dân cư hoặc từng bộ phận của quần thể dân cư với những đặc trưng phân bố khác nhau.
2. Tử suất (Mortality)
Số ca tử vong trên 100.000 dân mỗi năm.
Tình hình tử vong do ung thư: các nhà dịch tể học đã ghi nhận năm 2002, trên thế giới có

6,7 triệu ca tử vong do ung thư, là nguyên nhân gây tử vong thứ hai ở các nước phát triển sau
bệnh tim mạch và đứng thứ ba ở các nước đang phát triển sau bệnh nhiễm trùng và bệnh tim
mạch.
Tỉ lệ tử vong do ung thư ngày càng cao phụ thuộc vào hai nguyên nhân chính:
- Yếu tố nhân chủng học: tuổi thọ của con người ngày càng tăng mà số ung thư
hay gặp ở những người có tuổi.
- Khả năng về chẩn đoán tiến bộ hơn nhờ đó mà nhiều loại ung thư được chẩn
đoán trước lúc chết.
Tuy nhiên, ở nhiều nước, các thống kê chính thức chưa công bố mọi loại tử vong.
3. Tỉ lệ mắc bệnh toàn bộ (Prevalence)
Là con số ước tính toàn bộ số người mắc bệnh ung thư (ở tất cả các vị trí ung thư hay gộp
lại ở một vị trí nào đó ) và những người này sống tại một thời điểm nhất định hoặc một thời điểm
nhất định trong khoảng thời gian xác định, thường tính bằng số ca ung thư trên 100.000 dân
Chỉ số này dùng để đánh giá gánh nặng về bệnh tật của cộng đồng.
Tăng theo tỉ lệ mới mắc và khoảng thời gian trung bình mà bệnh kéo dài.

5

III. SỰ THAY ĐỔI DỊCH TỂ HỌC UNG THƢ
1. Xu hướng giảm
Xu hướng giảm ung thư cổ tử cung một phần do sự áp dụng rộng rãi xét nghiệm tế bào cổ
tử cung, điều trị các thương tổn tiền ung thư tăng cường các điều kiện vệ sinh cho phụ nữ, sinh đẻ
có kế hoạch và tỉ lệ cắt tử cung toàn bộ tăng lên cùng với sự phát hiện vacxin dự phòng ung thư
cổ tử cung.
Sự giảm đi của ung thư dạ dày liên quan đến sự cải thiện vệ sinh dinh dưỡng, điều trị có
hiệu quả vi khuẩn Helicobacter Pylori cũng như ăn nhiều thức ăn chứa các chất chống oxy hoá.
Sự giảm đi của bệnh u lympho ác tính, ung thư tinh hoàn, đại tràng do sự cải thiện của
chất lượng điều trị
2. Sự tăng thêm
Sự gia tăng của ung thư phổi, ung thư bang quang được quy kết do tăng tiêu thụ thuốc lá.

Xu hướng tăng thêm của ung thư vú và ung thư tiền liệt tuyến là do tuổi thọ của con
người ngày càng tăng.
Tăng lên của ung thư da do thói quen tắm nắng.
IV. SỰ DAO ĐỘNG CỦA TỶ LỆ MỚI MẮC THEO CÁC YẾU TỐ NHÂN KHẨU
1. Tuổi
Là yếu tố quan trọng nhất xác định nguy cơ mắc bệnh ung thư. Đối với hầu hết ung thư
loại tế bào biểu mô thì tỉ lệ mới mắc tăng rõ rệt theo tuổi.
Mối quan hệ giữa tuổi và tỉ lệ mới mắc biểu thị hiệu quả tích lũy qua quá trình tiếp xúc
với các tác nhân sinh ung thư theo thời gian.

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về

Tải bản đầy đủ ngay
×