Ứng dụng học thuyết ngũ hành trong y học

HỌC THUYẾT NGŨ HÀNH
ỨNG DỤNG TRONG LÂM SÀNG


HỌC THUYẾT NGŨ HÀNH VÀ ỨNG DỤNG TRONG LÂM SÀNG

Đại Cương

Quy Luật Của Ngũ Hành

Ứng Dụng Trong Y Học


HỌC THUYẾT NGŨ HÀNH VÀ ỨNG DỤNG TRONG LÂM SÀNG

1,Đại Cương
Ngũ hành là gì?


HỌC THUYẾT NGŨ HÀNH VÀ ỨNG DỤNG TRONG LÂM SÀNG

Học thuyết ngũ hành có từ đâu và khi nào ?

Thời Gian

Nguồn Gốc

•

Trung Quốc cổ

đại

•

Thời gian không
rõ

Tác Giả

•

Không rõ


HỌC THUYẾT NGŨ HÀNH VÀ ỨNG DỤNG TRONG LÂM SÀNG

Mạnh Tử

Đổng Trọng Thư


HỌC THUYẾT NGŨ HÀNH VÀ ỨNG DỤNG TRONG LÂM SÀNG



Người xưa cho rằng Kim, Mộc, Thuỷ Hoả, Thổ là 5 loại vật chất cơ bản cấu tạo nên vũ trụ

 Họ còn dựa vào quy luật vận động của ngũ hành để giải thích dần dần các sự biến hoá của sự vật và hiện tượng trong vũ
trụ này

Theo thời gian thì học thuyết ngũ hành dần hình thành


HỌC THUYẾT NGŨ HÀNH VÀ ỨNG DỤNG TRONG LÂM SÀNG

Hội Hoạ

Kiến

Bói Toán

Trúc
Học thuyết ngũ
hành ngày nay được
ứng dụng trong rất

Phong

nhiều lĩnh vực
Quân Sự

Thuỷ

Y Học


HỌC THUYẾT NGŨ HÀNH VÀ ỨNG DỤNG TRONG LÂM SÀNG

 Trong Học thuyết ngũ hành nói chung và y học nói riêng, qua sự quan sát và nghiên cứu người ta ví cơ thể con người như
một vũ trụ thu nhỏ. Cho nên cơ thể con người có âm dương và ngũ hành đầy đủ.

 Từ đó, trong Y học (Y học cổ truyền) người ta phân chia quy loại cơ thể con người, bệnh lý, dược liệu, cách chữa bệnh theo
học thuyết ngũ hành


HỌC THUYẾT NGŨ HÀNH VÀ ỨNG DỤNG TRONG LÂM SÀNG

Ví dụ:


HỌC THUYẾT NGŨ HÀNH VÀ ỨNG DỤNG TRONG LÂM SÀNG

Ví dụ:


HỌC THUYẾT NGŨ HÀNH VÀ ỨNG DỤNG TRONG LÂM SÀNG

Đến Ngày Nay Học Thuyết Ngũ Hành Là Một Trong Những
Môn Học Tạo Tiền Đề Cho Sự Học Hỏi Và Nghiên Cứu Về Bộ
Môn YHCT


HỌC THUYẾT NGŨ HÀNH VÀ ỨNG DỤNG TRONG LÂM SÀNG

Đặc Tính Của Ngũ Hành

 Mộc: gỗ, là sinh trưởng, thăng phát,
 Hoả: lửa, đặc tính đưa lên trên, bốc lên trên, ôn nhiệt
 Thổ: đất, hoá sinh, truyền tải, thu nạp
 Kim: kim loại, thanh khiết, đưa xuống dưới, thu liễm

 Thuỷ: nước, đặc tính tư nhuận, hướng xuống dưới, hàn lương, tư nhuận, hướng xuống dưới.


HỌC THUYẾT NGŨ HÀNH VÀ ỨNG DỤNG TRONG LÂM SÀNG

2, Quy Luật Của Ngũ Hành

Tương
Sinh

Tương
Thừa

Quy
Luật

Tương
Vũ

Tương
Khắc


HỌC THUYẾT NGŨ HÀNH VÀ ỨNG DỤNG TRONG LÂM SÀNG

a, Tương sinh

 Trong ngũ hành tồn tại mối quan hệ nuôi dưỡng, thúc đẩy nhau để vận động không ngừng, đó
chính là tương sinh

 Trong luật tương sinh của ngũ hành còn bao một hàm ý nghĩa nữa là hành nào cũng có
quan hệ hai phương diện: cái sinh ra nó và cái nó sinh ra, ứng dụng vào y học còn gọi là
mẫu và tử.

Ví dụ: mộc sinh hỏa => mộc là mẹ, hỏa là con. Hỏa sinh thổ => hỏa là mẹ, thổ là con


HỌC THUYẾT NGŨ HÀNH VÀ ỨNG DỤNG TRONG LÂM SÀNG


HỌC THUYẾT NGŨ HÀNH VÀ ỨNG DỤNG TRONG LÂM SÀNG

b, Tương Khắc



Tương khắc trong ngũ hành cũng chính là một hình thức để duy trì sự cân bằng giữa 5 nguyên tố,
không cho một nguyên tố nào được phép phát triển quá mức

 Trong tương khắc cũng có hai mối quan hệ là cái khắc nó và cái nó khắc

Ví dụ: mộc khắc thổ, kim khắc mộc=> cái mộc khắc là thổ, cái khắc mộc là kim


HỌC THUYẾT NGŨ HÀNH VÀ ỨNG DỤNG TRONG LÂM SÀNG


HỌC THUYẾT NGŨ HÀNH VÀ ỨNG DỤNG TRONG LÂM SÀNG

c,Tương Thừa

 Quy luật tương thừa: tức là tương khắc quá mạnh, vượt khỏi sự khắc chế bình thường.
 Quy luật tương thừa có hai tình huống:
Ví dụ

 Mộc nhân lúc thổ hư mà khắc (vượt khỏi  quan hệ chế ước bình thường) làm  mất đi trạng thái cân
bằng vốn có làm cho thổ càng hư nhược.

 Mộc quá mạnh làm mất trạng thái chế ước bình thường vốn có.


HỌC THUYẾT NGŨ HÀNH VÀ ỨNG DỤNG TRONG LÂM SÀNG

d,Tương vũ

 Quy luật tương vũ: là hiện tượng 1 hành nào đó quá mạnh làm cho hành vốn khắc nó không thể
khắc chế được mà ngược lại bị nó quay lại khắc chế, gọi là phản khắc



Quy luật tương vũ có hai hiện tượng:

Ví dụ




Khi can mộc quá suy yếu không thể khắc tỳ thổ nên thổ nhân khi can mộc hư mà phản vũ lại.
Khi mộc quá mạnh, kim không khắc chế mộc, bị mộc khắc chế lại.

HỌC THUYẾT NGŨ HÀNH VÀ ỨNG DỤNG TRONG LÂM SÀNG

3, Ứng Dụng Vào Trong Lâm Sàng

Sinh lý

Phòng bệnh

Bệnh lý

Phương dược

Chuẩn đoán

Chữa bệnh


HỌC THUYẾT NGŨ HÀNH VÀ ỨNG DỤNG TRONG LÂM SÀNG

a,Sinh Lý

Người xưa phân chia các bộ phận cơ thể con người theo ngũ hành và có quan hệ chặt chẽ với nhau. Học thuyết ngũ hành còn nói lên
tính thống nhất giữa các tạng phủ trong cơ thể con người với tự nhiên.


HỌC THUYẾT NGŨ HÀNH VÀ ỨNG DỤNG TRONG LÂM SÀNG

Chủ về sơ tiết, tàng huyết

Chủ phần khí

Chủ về huyết mạch

Chủ tàng tinh
Chủ lưu thông huyết, vận
hoá thuỷ cốc, thuỷ thấp


HỌC THUYẾT NGŨ HÀNH VÀ ỨNG DỤNG TRONG LÂM SÀNG

b,Bệnh Lý

Quy luật chuyển biến của bệnh tật không ngoài diễn biến quy luật của ngũ hành


HỌC THUYẾT NGŨ HÀNH VÀ ỨNG DỤNG TRONG LÂM SÀNG

Ví dụ: Chứng mất ngủ, hồi hộp lở miệng thì do tâm ( hoả ) thịnh hoặc yếu…
Hoặc mất ngủ còn kèm theo tiêu chảy, mệt mỏi, ăn uống kém thì do Tỳ hư mà tâm bị ảnh hưởng ( vì tỳ thổ là con của tâm hoả ).