THỰC TRẠNG VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN HẠCH TOÁN CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHÂM XÂY LẮP THEO MÔ HÌNH KHOÁN

THỰC TRẠNG VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN HẠCH TOÁN
CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHÂM XÂY LẮP THEO
MÔ HÌNH KHOÁN
I-/ THỰC TRẠNG HẠCH TOÁN CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÌNH GIÁ
THÀNH SẢN PHẨM THEO MÔ HÌNH KHOÁN TẠI CÁC DOANH
NGHIỆP XÂY LẮP HIỆN NAY.
Các doanh nghiệp xây lắp hiện nay đang tiến hành công tác tại kế toán theo
"chế độ kế toán áp dụng cho doanh nghiệp xây lắp" do Bộ tài chính ban hàng chính
thức theo quyết định 1864/1998/QĐ-BTC ngày 16/11/1998.
Tuy nhiên, chế độ kế toán này mới chỉ hướng dẫn công tác kế toán chung
cho tất cả các doanh nghiệp xây lắp , chưa đi sâu vào từng loại hình tổ chức kinh
doanh cụ thể, như doanh nghiệp xây lắp tổ chức kinh doanh theo mô hình khoán.
Trong khi đó, trên thực tế, hầu hết các doanh nghiệp xâylắp ở Việt Nam hiện nya
đều có tổ chức kinh doanh theo mô hình khoán. Vì vậy đòi hỏi những doanh
nghiệp này phải vận dụng "chế độ kế toán áp dụng cho doanh nghiệp xây lắp" một
cách linh hoạt để đảm bảo vừa tuân theo đúng những quy định của chế độ, mà phù
hợp với tình hình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Do đó, kế toán chi phí
sản xuất và tính giá thành sản phẩm vẫn còn một số vướng mắc như:
Theo chế độ kế toán, tiền lương nghỉ phép của công nhân trực tiếp sản xuất
không được tính trước. Chỉ khi nào việc nghỉ phép của công nhân trực tiếp sản xuất
thực tế phát sinh mới ghi vào chi phí. Như vậy, trong kỳ sản xuất kinh doanh nếu
số công nhân nghỉ phép lớn sẽ dẫn tới chi phí sản xuất trong kỳ này sẽ tăng lên
đáng kể, ảnh hwngr tới giá thành của công trình.
Mặt khác, trong quá trình đấu thầu, thiết kê giao khoán tổ chức thi công...,
doanh nghiệp xây lắp có khi cân những chuyên gia phục vụ xây dựng cơ bản.
Nhưng chi phí về chuyên gia lại không được tính vào chi phí. Như vậy với doanh
nghiệp xây lắp là không hợp lý.
Ngoài ra, việc hạch toán kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm
xây lắp theo mô hình khoán còn chịu ảnh hwngr của cơ chế quản lý "khoán".
Đúng vậy, tổ chức kinh doanh xâylắp theo mô hình khoán đã tạo điều kiện
thuận lợi cho doanh nghiệp xây lắp tiết kiệm được chi phí quản lý, chi phí gián tiếp

góp phần hạ giá thành sản phẩm xâylắp, tránh thất thoát, lãng phí ngyên vật liệu,
nâng cao quyền làm chủ của người lao động...bên cạnh đó, việc giao khoản sản
phẩm khiến cho đơn vị nhận khoán phải gắn trách nhiệm và thực hiện thi công, bảo
đảm tiến độ cũng như chất lượng của công trình...
Nhưng song song với những điều kiện thuận lợi trên, cơ chế quản lý theo mô
hình khoán cũng còn tồn tại nhiều nhước điểm.
Trước hết, cách "khoán" này đã vô tình đánh mất vai trò quan trọng của
phòng kế toán trong việc kiểm soát chung từ chi phí. Để hợp pháp trong hạch toán
kế toán, các đội - trưởng của đơn vị nhận khoán phải giao cho phòng kế toán đơn
vị giao khoán những hoá đơn mua vật tư xuất dùng cho công trình về những chi
phí khác phù hợp với tổng số chi phí được giao khoán (cho nên, có nhiều trường
hợp hoá đơn chứng từ tập hợp được không hợp lý về tỷ lệ các loại chi phí, mới chỉ
quan tâm đến nộp hoá đơn cho đủ mức chi phí khoán mà không để ý tới chi phí
thực tế từng loại vật tư và chi phí khác.
Bên cạnh đó, trong trường hợp giao khoán gọn khoản mục chi phí, đợn vị
giao khoán nhiều khi không hiểu soát được một số khoản công nợ. Do có quyền tự
chủ trong công việc, tự mua vật tư, thuê nhân công nên đội trưởng xây dựng của
đơn vị nhận khoán đã mua chịu vật tư, nguyên vật liệu của các cá nhân, đơn vị
khác một cách vô tội vạ. Cho nên, ảnh hưởng tới việc tập hợp chi phí sản xuất cũng
như hạch toán kế toán chi phí sản xuất.
Một yếu tố nữa cũng ảnh hưởng tới kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành
sản phẩm là việc quản lý tiền tạm ứng, vay thi công vẫn còn sơ hở. Trường hợp nếu
đơn vị nhận khoán cùng một lùc thi công nhiều công trình khác nhau, một số đội
trưởng xây dựng đơn vị nhận khoán đã vay, ứng tiền vượt quá khối lượng công
việc thực hiện, rồi chiếm đoạt, sử dụng chỉ tiêu cho các mục đích khác. Do đó, nếu
không quản lý chặt chẽ các khoản tạm ứng, chi phí sản suất sẽ có thể tăng thêm vì
phải thêm một khoản mất mát, dẫn đến giá thành công trình, hạng mục công tình
cao.
Như vậy, mặt trái của tổ chức kinh doanh xây lắp theo mô hình khoán là việc
kiểm soát không chặt chẽ các chứng từ chi hí, tập hợp chi phí sản xuất thiếu chính

xác, không phản ánh đúng chi phí thực tế cho công trình, dẫn tới việc vi phạm chế
độ chứng từ kế toán.
Hơn nữa, một số doanh nghiệp xây lắp đã điều chỉnh giá giao khoán để cân
đối kết quả kinh doanh trong kỳ để điều chỉnh lỗ lãi. Như trên đã nói, giá giao
khoán được xác định trên cơ sở giá thành dự toán, tức là trên cơ sở các định mức
thiết kế và khung giá xây dựng cơ cbản hiện hành. Và như vậy, giá thành đã được
xác định trước, lợi nhuận của đơn vị giao khoán cũng có thể xác định trước. Do đó,
một số doanh nghiệp đã cố tình tính sai giá thành công trình xây lắp giao khoán, vi
phạm chế độ kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm xây lắp theo mô
hình khoán.
Nói tóm lại, "chế độ kế toán áp dụng cho doanh nghiệp xây lắp" và tổ chức
kinh doanh xây lắp theo mô hình khoán là phù hợp với các doanh nghiệp xây lắp
hiện nay, và tuy còn một số tồn tại nhưng đã tạo điều kiện thuận lợi cho kế toán chi
phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm xây lắp, giúp doanh nghiệp tồn tại và phát
triển trong nền kinh tế thị trường.
II- MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN KẾ TOÁN CHI PHÍ SẢN XUẤT
VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM THEO MÔ HÌNH KHOÁN
“Chế độ kế toán áp dụng cho doanh nghiệp xây lắp “ hiện nay, nói chung, phù
hợp với công tác kế toán hiện nay của các doanh nghiệp xây lắp. Vì vậy, phương
hướng chung để hoàn thiện công tác hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành
sản phẩm xây lắp là tiếp tục phát huy những điều kiện thuận lợi hiện có, tìm cách
khắc phục những tồn tại nhằm đảm bảo hạch toán vừa đúng chế độ nhà nước quy
định, vừa đáp ứng dược yêu cầu quản trị doanh nghiệp.
Theo ý kiến của em, các biện pháp cụ thể khắc phục tồn tại trong chế độ và
công tác kế toán chi phí, tính giá thành sản phẩm xây lắp là:
•Về phía nhà nước
Chế độ kế toán cần được hoàn thiện hơn nữa để đáp ứng được nhu cầu của
các doanh nghiệp nói chung, doanh nghiệp xây lắp nói riêng.
Thứ nhất, nên trích trước tiền lương nghỉ phép cho công nhân trực tiếp sản
xuất

Tiếp theo, chi phí chuyên gia phục vụ công trình nên tính vào CPSXC thành
một khoản chi phí hợp lệ để tính vào giá thành công trình. Như vậy sẽ vừa đảm bảo
chất lượng công trình, vừa đảm bảo tính hợp lý. Tuy nhiên, khoản chi phí này cần
phải được kiểm tra chặt chẽ.
Mặt khác, nhà nước cũng nên có những quy định hướng dẫn cụ thể thực hiện
kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm theo mô hình khoán.
•Về phía doanh nghiệp xây lắp
Doanh nghiệp cần tuân thủ những quy định về quản lý, công tác hạch
toán... theo đúng chế độ kế toán áp dụng cho doanh nghiệp xây lắp nhằm đảm
bảo tính thống nhất trong kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm.
Bên cạnh đó, để giám sát chặt chẽ chi phí sản xuất, tạo diều kiện thuận lợi cho
xác định giá thành thực tế một cách chính xác, đơn vị giao khoán chỉ thực hiện
giao khoán khi:
-Đơn vị nhận khoán có đủ điều kiện đảm bảo tổ chức thi công đúng tiến độ,
đảm bảo chất lượng công trình.
-Chỉ nên thực hiện “khoán công trình “ đối với những công trình nhỏ. Trong
trường hợp này, công ty cần tính toán cụ thể, đầy đủ, chính xác các yếu tố chi phí,
từ đó xác định mức khoán cho phù hợp. Ngoài ra, cũng cần phải quy định rõ mức
tạm ứng, vay của đơn vị nhận khoán, không để xảy ra tình trạng tạm ứng, vay vượt
khối lượng công việc thực hiện, tiền tạm ứng về mua sắm thiết bị, vật tư phải được
quản lý theo dõi về hiện vật tương xứng.
-Chỉ nên khoán gọn khoản mục chi phí với những công trình có giá trị
lớn.trên cơ sở tính toán theo định mức các chi phí vật tư, chi phí sử dụng máy thi
công, nhân công..., đơn vị giao khoán trực tiếp thực hiện mua vật tư, cung cấp vật
tư cho công trình theo từng giai đoạn. Một số khoản chi phí vật tư phụ, giá trị thấp,
chi phí lặt vặt có thể cho phép các đội tự mua, tự chi và thanh quyết toán với đơn
vị giao khoán trên cơ sở hoá đơn, chứng từ hợp pháp, hợp lệ.
-Trong trường hợp đơn vị nhận khoán không tổ chức bộ máy kế toán riêng,
cần bố trí ít nhất một nhân viên làm công tác thống kê kế toán chịu sự chỉ đạo của
công ty-đơn vị giao khoán đảm bảo công tác kế toán ban đầu tại đơn vị nhận khoán

và chuyển chứng từ về đơn vị giao khoán.
*******************
KẾT LUẬN
Trong nền kinh tế thị trường với sự cạnh tranh gay go, quyết liệt, một
doanh nghiệp chỉ có thể tồn tại và đứng vững nếu biết kết hợp quản lý và tổ
chức sản xuất kinh doanh, sử dụng đúng yếu tố đầu vào, đảm bảo chất lượng đầu
ra... Do đó, công tác hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm theo
mô hình khoán ở các doanh nghiệp xây lắp nói chung và trong các doanh nghiệp
sản xuất nói chung giữ vai trò đặc biệt quan trọng.
Sử dụng hợp lý, tiết kiệm các loại chi phí sản xuất và phấn đấu hạ giá thành
sản phẩm là một vấn đề thực sự cần thiết và là nhiệm vụ chủ yếu của doanh
nghiệp. Yêu cầu đặt ra là đổi mới không ngừng công tác hạch toán chi phí sản xuất
và tính giá thành sản phẩm xây lắp trong các doanh nghiệp xây lắp (đặc biệt là
trong doanh nghiệp xây lắp có tổ chức kinh doanh theo mô hình khoán) nhằm thích
ứng với yêu cầu quản lý trong cơ chế mới và là một trong những phương pháp kêu
gọi đầu tư và ký kết hợp đồng xây lắp.