Đề thi chọn học sinh giỏi cấp tỉnh môn Lịch sử lớp 12 năm học 2010-2011 – Sở Giáo dục và Đào tạo Tuyên Quang (Đề chính thức)

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO 
TẠO TUYÊN QUANG

KỲ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI
 CẤP TỈNH LỚP 12 THPT NĂM HỌC 2010­2011

ĐỀ CHÍNH THỨC

MÔN: Lịch sử
Thời gian làm bài: 180 phút. 
(Không kể thời gian giao đề)
( Đề thi có 01 trang, gồm 05 câu)

Câu 1. (5,0 điểm)
Nêu những cống hiến của phong trào Tây Sơn đối với lịch sử  dân tộc nửa sau 
thế kỷ XVIII và phân tích một cống hiến theo em là nổi bật nhất.
Câu 2. (4,0 điểm)
Hoàn cảnh lịch sử và đặc điểm của phong trào Cần Vương cuối thế kỷ XIX .
Câu 3. (5,0 điểm)
Trên cơ  sở  trình bày diễn biến chính của phong trào Đông Du và Duy Tân  ở 
nước ta đầu thế kỷ XX, hãy làm rõ điểm giống và khác nhau của hai phong trào. Giải  
thích vì sao?
Câu 4. (2,0 điểm)
Nêu nhiệm vụ và tính chất của cách mạng tháng Mười Nga.
Câu 5. (4,0 điểm)
Phân tích những tiền đề  dẫn đến cuộc cách mạng dân tộc dân chủ  nhân dân 
Trung Hoa (1946­1949). Tóm tắt diễn biến cuộc nội chiến Trung Quốc và sự  thành 
lập nước công hoà dân chủ nhân dân Trung Hoa.
­­­­­­­­­­Hết ­­­­­­­­­­­
­ Thí sinh không được sử dụng tài liệu.
­ Giám thị không giải thích gì thêm.

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO 
TẠO TUYÊN QUANG

HƯỚNG DẪN CHẤM VÀ CHO ĐIỂM
ĐỀTHI CHỌN HỌC SINH GIỎI
 CẤP TỈNH LỚP 12 THPT NĂM HỌC 2010­2011

MÔN: Lịch sử

Câu hỏi
Nội dung trả lời
*Những cống hiến lớn:
Câu 1
(5 điểm) + Mùa xuân 1771, từ  ấp Tây Sơn (thuộc An Khê – Gia 
Lai ngày nay) với khẩu hiệu : “Lấy của nhà giầu chia  
cho người nghèo” anh em Nguyễn Nhạc, Nguyễn Lữ, 
Nguyễn Huệ  dựng cờ  khởi nghĩa. Từ  một cuộc khởi  
nghĩa nhỏ  đã nhanh chóng phát triển thành phong trào 
quật khởi, long trời chuyển đất của toàn thể dân tộc. 
+   Chiến   tranh   nông   dân   diễn   ra   hơn   10   năm   đã   có 
những cống hiến to lớn đối với lịch sử dân tộc nửa sau  
thế kỷ XVIII : 
­ Lật đổ chúa Nguyễn ở Đàng trong (1777), chúa Trịnh 
ở Đàng ngoài (1786), chấm dứt hơn 200 năm đất nước 
bị chia cắt, thống nhất đất nước, đáp ứng yêu cầu của 
lịch sử và nguyện vọng của dân tộc. 
­  Đánh thắng 5 vạn quân Xiêm  ở  phía nam, 29 vạn 
quân   Thanh   ở   phía   bắc,   ghi   vào   lịch   sử   những   trận  

thắng lớn, những chiến  công  hiển hách  như  :  Gạch 
Gầm – Xoài Mút (1785), Ngọc Hồi ­ Đống Đa (1789)  
bảo vệ vững chắc nền độc lập .
­ Tiến hành nhiều cải cách tiến bộ  : kinh tế  ban hành  
chiếu khuyến nông, mở cửa ải, thông thương chợ; văn 
hoá coi trọng chữ  Nôm, bảo vệ  nền văn hoá dân tộc; 
chính trị  chăm lo củng cố  chính quyền, soạn bộ  hình 
thư, ban hành chế độ tín bài; về quân sự củng cố quốc 
phòng, thực hiện chế  độ  quân dịch; về  đối ngoại đặt 
quan hệ bang giao khôn khéo với nhà Thanh.
* Phân tích một cống hiến nổi bật nhất :
+ Những cống hiến của anh em nhà Tây Sơn với lịch  
sử dân tộc cuối thế kỷ XVIII, một cống hiến nổi bật là 
lãnh   đạo   nhân   dân   kháng   chiến   chống   29   van   quân 

Điểm

0,5

0,5

0,5

0,5

0,5


Thanh xâm lược (1789):
­ 1786 Nguyễn Huệ tiến quân ra Bắc, lật đổ chúa Trịnh 

ở  đằng ngoài, vân duy trì triều vua Lê Hiển Tông, sau 
khi Lê Hiển Tông mất, Lê Chiêu Thống lên ngôi, con 
cháu họ  Trịnh đòi lập lại ngội chúa, các thế lực phong 
kiến địa phương nổi loại khắp nơi, triều đình nhà Lê 
nghiêng ngả.
­ 1788 Nguyễn Huệ  ra Bắc lần 2 trừng trị  kẻ  phản  
loạn và xoá bỏ  nhà Lê. Lê Chiêu Thống hèn nhát bỏ 
chạy sang cầu cứu nhà Thanh.
­ 29 vạn quân Thanh do Tôn Sỹ  Nghị  và Sầm Nghi 
Đống   thống   lĩnh   đã   ồ   ạt   tràn   vào   nước   ta   (tháng 
11/1788), nền dộc lập dân tộc một lần nữa bị đe doạ. 
­ Từ  Phú Xuân (Huế) nhận được tin quân Thanh kéo 
vào nước ta, 22/12/1788 Nguyễn Huệ  làm lễ  lên ngôi 
Hoàng Đế lấy hiệu là Quang Trung lập tức tiến quân ra 
Bắc .
­ Đêm 30 tết Kỷ  Dậu (1789), từ Tam Điệp, Biện Sơn 
với 5 mũi, nghĩa quân Tây Sơn dược lệnh xuất phát, 
mờ  sáng mùng 5 tết đồng loạt mở  các cuộc tổng công 
kích vào Ngọc Hồi­ Đống Đa, giải phóng Thăng Long, 
xác quân Thanh chất thành đống, số  sống sót bỏ  chạy 
về nước, nền độc lập dân tộc được giữ vững, kể từ đó 
quân Thanh không dám sang xâm lược nước ta nữa.
* Hoàn cảnh lịch sử của phong trào Cần Vương:
Câu 2
 (4 điểm) ­ Sau hiệp ước Hác Măng và Pa Tơ Nốt, thực dân Pháp  
cơ  bản đã hoàn thành cuộc xâm lược Việt Nam, thiết 
lập bộ máy cai trị ở Bắc Kỳ và Trung Kỳ .
­ Các sỹ  phu và văn thân yêu nước, nhân dân các địa 
phương vẫn tiếp tục nổi dạy chống thực dân pháp.
­ Dựa vào phong trào kháng chiến của nhân dân, phái 

chủ  chiến do Tôn Thất Thuyết  đứng đầu đã bí mật  
chuẩn   bị   lực   lượng,   xây   dựng   căn   cứ   Sơn   Phòng 
(Quảng Trị), tích trữ lương thực, vũ khí chuẩn bị chiến 
đấu.
­   13/7/1885   sau   khi   đưa   vua   Hàm   Nghi   về   Sơn 
Phòng(Quảng Trị), lấy danh hiệu vua Hàm Nghi, Tôn 
Thất   Thuyết   xuống   chiều   Cần   Vương   kêu   gọi   văn 
thân, sỹ  phu và nhân dân cả  nước đứng lên vì vua mà  

0,5

0,5
0,5

0,5

0,5

0,5
0,25

0,5

0,5


kháng chiến.
­ Chiếu Cần Vương đã nhanh chóng thổi bùng ngọn 
nửa yêu nước trong nhân dân, tạo thành một phong trào 
vũ trang chống Pháp sôi nổi kéo dài hơn 10 năm mới 

chấm dứt.
* Đặc điểm của phong trào Cần Vương:
Phong trào Cần Vương phát triển qua 2 giai đoạn 
:
+ Giai đoạn 1 (1885­1888) :
­  Phong trào của  đặt dưới sự   chỉ  huy  của vua  Hàm 
Nghi và Tôn Thất Thuyết, hàng trăm cuộc khổi nghĩa 
lớn nhỏ  đã diễn ra trên phạm vi rộng lớn, nhầt là  ở 
Bắc kỳ  và Trung kỳ  (điển hình là các cuộc khởi nghĩa 
của   Phạm   Bành,   Đinh   Công   Tráng,   Nguyễn   Thiện  
THuật,   Hoàng   Đình   Kinh,   Nguyễn   Quang   Bích,   Đề 
Kiều, Đốc Ngữ,...lãnh đạo.
­ Năm 1888 vua Hàm Nghi bị bắt và đi đầy ở An giê ri
+ Giai đoạn 2(1988­1996):
­  ở  giai đoạn này tuy không còn sự  chỉ  đạo của triều 
đình, nhưng phong trào vẫn tiếp tục phát triển, tuy thu  
hẹp về  chiều rộng song lại phát triển về  chiều sâu, 
quy tụ thành các trung tâm khởi nghĩa lớn. Tiêu biểu là 
các cuộc khởi nghĩa : Khởi nghĩa Hùng Lĩnh do Tống  
Duy Tân và Cao Điền lãnh đạo, khởi nghĩa Hương Khê 
do Phan Đình Phùng và Cao Thắng lãnh đạo . 
­ Đến năm 1896 phong trào cần vương coi như  chấm 
dứt.
Câu 3  * Phong trào Đông Du:
(5 điểm) ­ Người khởi xướng : Phan Bội Châu (quê Nam Đàn ­  
Nghệ  An) năm 1902 ông lên đường vào Nam ra Bắc 
tìm những người cùng chí hướng và tháng 5/1904 Phan 
Bội Châu cùng các đồng chí của ông thành lập Hội Duy  
Tân và tổ  chức phong trào Đông Du đưa học sinh sang  
Nhật học.

­ Tháng 8/1908 chính phủ  Nhật câu kết với thực dân 
pháp trục xuất học sinh Việt Nam về nước, phong trào 
Đông Du tan dã.
­ Tháng 6/1912 tại Quảng Châu (Trung Quốc), tập hợp 
những người cùng chí hướng trong và ngoài nước thành 

0,5

0,75

0,25

0,5

0,25

0,5

0,5


lập Việt Nam Quang phục hội với tôn chỉ  : “ Đánh 
đuổi giặc Pháp, khôi phục nước Việt Nam, thành lập 
nước cộng hoà Dân Quốc Việt Nam” .
­   Tiến   hành   bạo   động,   cử   người   về   nước   trừ   khử 
những   tến   thực   dân   đầu   sỏ,   Pháp   đàn   áp   ngày 
24/12/1913 Phan Bội Châu bị  giới quân phiệt bắt giam 
vào tù tại Quảng Đông .
* Phong trào Duy Tân:
­ Người khởi xướng : Phan Chu Trinh (quê ở Tam Kỳ ­ 

Quảng   Nam)   ông   cùng   với   nhóm   sỹ   phu   tiến   bộ   ở 
Quảng Nam mở cuộc vận động Duy Tân ở Trung kỳ
­ Hình thức hoạt động chủ  yếu là vận động cải cách, 
mở  trường học...phong trào Duy tân là một cuộc vận 
động yêu nước chủ  yếu là cải cách về  văn hoá xã hội 
nhằm thức tỉnh lòng yêu nuớc, đấu tranh cho dân tộc. 
­ 1908 Pháp đàn áp, Phan Chu Trinh bị  bắt và đầy ra  
Côn   Đảo,   đến   năm   1911   Pháp   đưa   ông   sang   Pháp. 
Trước sau ông vẫn theo đường lối cải cách kêu gọi 
thực hiện dân quyền, cải thiện dân sinh.
* Những điểm giống nhau và khác nhau giữa hai xu 
hướng :
+ Giống nhau : cả hai xu hướng đều có chung một mục  
đích là đánh đuổi thực dân Pháp, khôi phục nền độc lập  
dân tộc.
+Khác nhau :
­ Phan Bội Châu : chủ trương bạo động, dựa vào Nhật 
để  đánh Pháp, khác gì “ đuổi hổ  cửa trước, rước beo 
cửa sau”.
­ Phan Chu Trinh : chủ trương cải cách văn hoá xã hội, 
làm cho nước mạnh, từ đó đấu tranh để  đòi Pháp phải 
cải cách. 
Cả hai xu hướng trên cuối cùng đều đi đến thất bại, do  
cả  hai ông đều không thoát ra khỏi hệ  ý thức của tư 
tưởng phong kiến . 
Nhiệm   vụ   và   tính   chất   của   cách   mạng   tháng   Mười 
Câu 4
(2 điểm) Nga:
* Nhiệm vụ : 
­ Sau cách mạng 1905 – 1907, Nga vẫn là một nước 

Quân chủ  chuyên chế, phong trào đòi lật đổ  chế  độ 

0,5

0,5
0,5

0,5

0,5

0,5

0,5

0,5

0,5


Nga Hoàng lan rộng khắp cả  nước, nước Nga đã tiến 
sát một cuộc cách mạng .
­ Cách mạng tháng 2/1917 bùng nổ và thắng lợi lật đổ 
chế độ Nga Hoàng .
­ Sau cách mạng tháng 2/1917  ở  Nga lại xuất hiện hai 
chính quyền song song tồn tại:
Chính phủ tư sản lâm thời.
Xô Viết  đại biểu của công nhân, nông dân và 
binh lính.
Đòi hỏi phải tiếp tục đưa cách mạng đi lên nhằm lật 

đổ chính phủ tư sản lâm thời.
* Tính chất : Mùng 7 tháng 11 năm 1917 dưới sự  lãnh 
đạo của Lê Nin và đảng Bôn Sê Vích đã tiến hành cuộc 
cách mạng xã hội chủ  nghĩa, lật đổ  chính phủ  tư  sản 
lâm thời, cách mạng tháng Mười Nga hoàn toàn thắng 
lợi. Đây là cuộc cách mạng Vô Sản do giai cấp Vô Sản  
lãnh đạo .
Câu 5  *Những tiền đề :
(4 điểm) ­ Sau khi kết thúc cuộc kháng chiến chống quân Phiệt 
Nhật,   20/7/1946   Tưởng   Giới   Thạch   (được   Mỹ   giúp 
sức) chính thức phát động cuộc nội chiến chống lại 
Đảng cộng sản. 
­   Cuộc   nội   chiến   kéo   dài   3   năm   (1946­1949).   Đảng 
cộng sản đã tiến hành cuộc cách mạng dân tộc dân chủ 
để loại bỏ thế lực Tưởng Giới Thạch
*Tóm tắt diễn biến cuộc nội chiến:
Cuộc nội chiến diễn ra qua hai giai đoạn :
+ Giai đoạn phòng ngự tích cực : (từ tháng 7/1946 đến 
tháng 6/1947) quân giải phóng Trung Quốc đã tiến hành 
chiến lược phòng ngự  tích cực để  tiêu diệt lực lượng 
địch xây dựng lực lượng mình.
+ Giai đoạn phản công :
­ Quân giải phóng đã chuyển sang giai đoạn phản công 
với 3 chiến dịch lớn : (Liêu ­ Thẩm, Hoài ­ Hải, Bình –  
Tân) làm cho lực lượng của Tưởng Giới Thạch bị tổn  
thất nghiêm trọng. Ngày 23/4/1949 Nam Ninh thủ  phủ 
của Tưởng Giới Thạch được giải phóng.
­ Cuối năm 1949, cuộc nội chiến kết thúc, toàn bộ  lục 
địa Trung Quốc được giải phóng, Tưởng Giới Thạch bị 

0,25

0,75

0,5

0,5

0,5

1,0

1,0


thất bại phải chạy ra Đài Loan. 01/10/1949 nước Cộng  
hoà dân chủ nhân dân Trung Hoa chính thức được thành 
lập đứng đầu là Chủ tịch Mao Trạch Đông. 
Đây là thắng lợi  đưa nước Trung Hoa bước vào kỷ 
1,0
nguyên độc lập, tự  do tiến lên chủ  nghĩa xã hội, nối 
liền chủ  nghĩa xã hội từ  Châu Âu sang Châu Á,  ảnh 
hưởng sâu sắc đến phong trào giải phóng dân tộc trên 
thế giới.
­ Điểm toàn bài : 20 điểm (không là tròn)
­ Trong trường hợp học sinh có các diễn đạt khác song vẫn đảm bảo kiến thức 
cơ bản vẫn cho điểm tối đa.