Tìm hiểu một số mô hình tổ chức thi hành án dân sự ở Châu Âu

Số 1/2018 - Năm thứ Mười Ba

PHÁ P LUẬ T THẾ GIỚ I

TÌM HIỂU MỘT SỐ MƠ HÌNH TỔ CHỨC THI HÀNH ÁN DÂN SỰ
Ở CHÂU ÂU
Nguyễn Văn Nghĩa1
Tóm tắt: Hệ thống cơ quan tư pháp nói chung, cơ quan thi hành án dân sự nói riêng, ở Châu âu
ln được đầu tư nghiên cứu và cải cách, đổi mới đáp ứng u cầu phát triển kinh tế, bảo đảm thực
hiện quyền con người và các quyền cơ bản của cơng dân. Để có thêm kinh nghiệm quốc tế góp phần
thiện hệ thống tổ chức thi hành án dân sự ở Việt Nam, bài viết dưới đây sẽ nêu và phân tích bốn mơ
hình tổ chức thi hành án dân sự tiêu biểu ở Châu âu, đó là mơ hình thi hành án dân sự tư nhân, mơ
hình thi hành án dân sự do Tòa án đảm nhiệm, mơ hình thi hành án dân sự hỗn hợp và mơ hình thi
hành án dân sự thuộc cơ quan hành chính.
Từ khóa: Thi hành án dân sự, Hệ thống tổ chức thi hành án, Mơ hình thi hành án dân sự Châu âu.
Ngày nhận bài: 10/01/2018; Ngày hồn thành biên tập: 18/01/2018 ; Ngày duyệt đăng:
30/1/2018.
Abstract:In European countries, the judicial systems in general and the enforcement systems in
particular have been carefully and systematically considered for research and innovation to not
only meet the requirements of economic development, but also serve the protection of human rights and
fundamental rights. In order to strengthen the Vietnamese organizational system of issuing civil
judgment execution and support the relevant agencies to implement the decisions more effectively, this
study will discuss and analyze four typical models of judgment enforcement in Europe, i.e. the bailifforiented system, the court-oriented system, the mixed system, and the administrative system.
Keywords: Civil Judgment Enforcement, Structures of Enforcement Organizations, Models of
Civil Judgment Enforcement in Europe.
Date of receipt: 10/01/2018; Date of revision:18/01/2018 ; Date of approval: 30/1/2018.

Thi hành án dân sự ngày càng giữ vai trò
quan trọng trong đời sống xã hội, kết quả và
hiệu quả của cơng tác này ảnh hưởng trực tiếp
đến đời sống vật chất và tinh thần của các bên

có liên quan nói riêng, đến niềm tin của họ và
nhân dân nói chung vào cơng lý của chế độ, đến
sự chắc chắn và hiệu quả của hệ thống luật pháp
và ảnh hưởng đến sự phát triển kinh tế của mỗi
nước. Về lĩnh vực này, theo đánh giá của bà
Viviane Reding, Phó chủ tịch Ủy ban Châu âu
thì “Một hệ thống tư pháp hiệu quả và độc lập
là một yếu tố then chốt để một quốc gia có thể
thu hút đầu tư và kinh doanh. Đó là lý do vì sao
một quyết định tư pháp được thi hành kịp thời,
hiệu quả lại trở nên quan trọng và cũng là lý do
1
2

mà u cầu cải cách nền tư pháp ở mỗi quốc gia
thành viên Châu âu được coi là một trong
những u cầu quan trọng bắt buộc trong chiến
lược phát triển kinh tế của Châu âu.”2 Tư tưởng
này cũng là một trong những lý do mà đã từ rất
lâu, các quốc gia Châu âu rất quan tâm đến đến
việc hồn thiện thể chế pháp luật thi hành án
dân sự, cơ cấu tổ chức bộ máy cơ quan thi hành
án dân sự cũng như các cơ quan tư pháp nhằm
cải thiện và nâng cao hiệu quả của cơng tác này
trong thực tiễn.
Luật pháp quốc tế và pháp luật khu vực
Châu âu cũng khuyến khích các quốc gia thơng
qua hệ thống thi hành án dân sự hiệu quả để bảo
vệ quyền con người và những quyền cơ bản của

Thạc sỹ, Tổng cục Thi hành án dân sự, Bộ Tư pháp, NCS. Trường Đại học Passau, Cộng hòa Liên bang Đức.
The 2014 EU Justice Scoreboard published on 27 March 2014.

71


HOÏC VIEÄN TÖ PHAÙP

công dân. Ví dụ, Hội đồng Bộ trưởng các quốc
gia thành viên của Hội đồng Châu âu đã nhấn
mạnh rằng việc thi hành bản án của Tòa án là
một phần quan trọng và cần thiết của quyền cơ
bản của con người, quyền được xét xử công
bằng trong một thời gian hợp lý phù hợp với
Điều 6 của Công ước Châu âu về quyền con
người3.
Xuất phát từ vai trò và tầm quan trọng của
công tác thi hành án dân sự như vậy nên việc
nghiên cứu, so sánh để không ngừng hoàn thiện
mô hình tổ chức thi hành án dân sự ở các quốc
gia Châu âu luôn được xem là một trong những
ưu tiên hàng đầu trong công cuộc cải cách nền
tư pháp quốc gia. Trong phạm vi bài viết này,
chúng tôi sẽ nghiên cứu, phân tích một số mô
hình thi hành án dân sự tiêu biểu ở các quốc gia
Châu âu, nơi có nền lập pháp phát triển trên thế
giới, qua đó nhằm gợi mở, tham khảo cho Việt
Nam trong tiến trình cải cách tư pháp nói chung
và tiếp tục đổi mới, nâng cao hiệu quả hoạt
động của hệ thống tổ chức thi hành án dân sự ở

Việt Nam trong thời gian tới.
Ở Châu âu, có ít nhất bốn mô hình về hệ
thống tổ chức thi hành án dân sự tiêu biểu
khác nhau4. Yếu tố lịch sử và sự phát triển văn
hóa ở mỗi quốc gia là lý do chính dẫn đến sự
khác biệt về mô hình tổ chức thi hành án dân
sự giữa các quốc gia này. Lịch sử phát triển
của lĩnh vực thi hành án dân sự ở phần lớn các
quốc gia Châu âu chứng minh rằng thủ tục thi
hành án dân sự được coi là một phần của thủ
tục tố tụng tư pháp, theo đó thì Thẩm phán là
người ra bản án, quyết định cũng chính là
người có trách nhiệm tổ chức việc thi hành

3

bản án, quyết định do mình ban hành. Tuy
nhiên, ở Cộng hòa Liên bang Đức, trách
nhiệm của Thẩm phán trong việc thi hành bản
án do mình ban hành đã được bãi bỏ kể từ khi
Bộ luật Tố tụng dân sự Đức được thông qua5.
Mô hình thi hành án dân sự của Cộng hòa
Liên bang Đức một phần giống mô hình của
Pháp, theo đó Nhân viên thi hành án hoặc có
thể gọi là Chấp hành viên thi hành án hoạt
động ngoài hệ thống tổ chức của Tòa án. Ngày
nay, sự phân biệt rõ ràng giữa thủ tục thi hành
án dân sự với thủ tục tư pháp dường như là
đặc điểm phổ biến ở hầu hết hệ thống tư pháp
của các nước6. Tuy nhiên, sự phân biệt này

không có nghĩa là sự bảo đảm của Hiến pháp
đối với công tác thi hành án dân sự lại không
được áp dụng. Ngược lại, dưới góc độ Hiến
pháp, thủ tục thi hành án dân sự và thủ tục tư
pháp luôn có quan hệ mật thiết với nhau7. Bốn
mô hình tổ chức thi hành án dân sự phổ biến
ở Châu âu bao gồm:
Thứ nhất, mô hình thi hành án dân sự do
Chấp hành viên tư (Thừa phát lại) đảm nhiệm
Ở Pháp, Benelux và Scotland (cũng như ở
nhiều quốc gia Đông âu khác và ở Bồ Đào
Nha), việc thi hành án được thực hiện bởi
nhân viên thi hành án (huissiers de justice),
nhân viên thi hành án được nhà nước bổ
nhiệm nhưng hoạt động bên ngoài hệ thống
Tòa án. Ở Hà Lan, công cuộc cải cách năm
2001 đã giảm địa vị pháp lý của Chấp hành
viên, người mà hiện nay thực hiện nghề
nghiệp độc lập trong một hệ thống cạnh tranh.
Thu nhập của Chấp hành viên từ các khoản
phí và một phần từ công việc dịch vụ thi hành

Recommendation Rec (2003)17 of the Committee of Ministers to member states on enforcement, adopted by the
Committee of Ministers on 9 September 2003 at the 851st Meeting of the Ministers’ Deputies.
4
Prof. Mads Andenas, Burkhard Hess and Paul Oberhammer, Thực tiễn thi hành án dân sự ở Châu Âu, British
Institute of International and Comparative Law, 2005, tr. 33-36.
5
Theo đó, nhiệm vụ của Thẩm phán là xét xử vụ việc chứ không phải thi hành bản án, Hahn, Materialien zur CPO,
137, 220; Gaul, Der deutsche Rechtspfleger (1971) 81.

6
Ngoại lệ: Tây Ban Nha, Đan Mạch và ở một mức độ nào đó ở Anh và Ireland.
7
European Court of Human Rights, 19 Mar 1997, Hornsby v Greece, ECHR Reports 1997 II 495; 11 Jan 2001,
Lunari v Italy, ECHR Reports 2001. VN Frice’ro ‘Le droit Europeen a I’exe’cution des Jugments’ (2002) Revue
des Husissiers de Justice 6.

72


Soỏ 1/2018 - Naờm thửự Mửụứi Ba

ỏn8, h phi thc hin nhiu nhim v, trong
ú bao gm cỏc dch v v cung cp ti liu,
tra cu ti liu trong nhng trng hp c th
v c bit l dch v thu hi cỏc khon n
trc khi quy trỡnh t tng. Phỏp, Tha phỏt
li cng c t chc nh l nhõn viờn cụng
quyn hot ng ngoi h thng Tũa ỏn. Thm
phỏn thi hnh ỏn cng cú th can thip vo
quỏ trỡnh t chc thi hnh ỏn (Thm phỏn l
ngi ng u c quan tũa ỏn a phng).
nhng h thng t phỏp ny, Tha phỏt
li cú a v kinh t cng nh a v xó hi
rt cao.
Th hai, mụ hỡnh thi hnh ỏn dõn s do
Tũa ỏn m nhim
Mụ hỡnh h thng t chc thi hnh ỏn dõn
s do Tũa ỏn m nhim c t chc o,
Tõy Ban Nha v an Mch. Xột v chi tit thỡ

mụ hỡnh t chc thi hnh ỏn li rt khỏc nhau
cỏc quc gia khỏc nhau Chõu õu. Vớ d,
o, Tũa ỏn a phng ni ngi phi thi
hnh ỏn c trỳ cú trỏch nhim thc hin cỏc
th tc thi hnh ỏn dõn s, cụng vic thi hnh
ỏn dõn s ch yu c thc hin bi nhõn
viờn Tũa ỏn vi nhng th tc hon ton
riờng bit. Tõy Ban Nha thỡ Thm phỏn tũa
ỏn vi t cỏch l ngi ra quyt nh, bn ỏn
cú trỏch nhim t chc thi hnh bn ỏn, quyt
nh do mỡnh ban hnh. Theo ú, thm quyn
thi hnh ỏn ca Tũa ỏn Tõy Ban Nha khụng
c quyt nh bi ni c trỳ ca ngi phi
thi hnh ỏn cng nh ti ni cú ti sn ca
ngi phi thi hnh ỏn m nhỡn chung bi
thm quyn ca ngi ng u ca c quan
ti phỏn. Vỡ vy, h thng thi hnh ỏn dõn s

Tõy Ban Nha ph thuc vo s phi hp v
mt t phỏp gia cỏc C quan Tũa ỏn khỏc
nhau. õy, Thm phỏn l ngi cú trỏch
nhim chớnh v u tiờn trong vic thi hnh
bn ỏn trờn c s yờu cu ca ngi c thi
hnh ỏn. cỏc h thng theo khuynh hng
Tũa ỏn ph trỏch vic thi hnh ỏn thỡ vic thu
gi ti sn l ng sn c thc hin bi
Chp hnh viờn l cụng chc nh nc c
tuyn dng bi Tũa ỏn. Nhng ngi ny liờn
h trc tip vi ngi phi thi hnh ỏn
thc hin vic m phỏn, tha thun hũa gii

v cỏc khon phi thi hnh ỏn v vic m
phỏn ny cú th t di s giỏm sỏt ca Tũa
ỏn9. Tuy nhiờn, hot ng ny ca Chp hnh
viờn c kim soỏt rt cht ch v kht khe
bi Tũa ỏn.
Th ba, mụ hỡnh thi hnh ỏn dõn s hn hp
H thng t chc thi hnh ỏn dõn s loi
ny tn ti Cng hũa Liờn bang c v
Anh. nhng quc gia ny, th tc thi hnh
ỏn dõn s mt phn c thc hin bi Chp
hnh viờn hoc Th trng c quan thi hnh
ỏn (c bit l trong vic thu gi ti sn l
ng sn), vic thu gi ti khon ca ngi
phi thi hnh ỏn ang do ngi th ba nm
gi li c thc hin bi Tũa ỏn. Tuy nhiờn,
cng cú s khỏc bit gia cỏc quc gia cú
cựng h thng t chc thi hnh ỏn dõn s loi
ny. Vớ d, c, Chp hnh viờn (ting
c l Gerichtsvollzieher(in): ting Anh l
Bailiff, Officer of the Court, Sheriffs
Officer) 10 thc hin cụng vic thi hnh ỏn
nh Th ký Tũa ỏn (ting c l
Rechtspfleger(in): ting Anh l Clerk of the

8

Nhng h cng cú th tha thun v mc giỏ vi cỏc khỏch hng, bao gm c cỏc loi phớ d phũng c phộp,
xem Prof. Mads Andenas, Burkhard Hess and Paul Oberhammer, Thc tin thi hnh ỏn dõn s Chõu u, British
Institute of International and Comparative Law, 2005, tr.34.
9

o, t ci cỏch trong lnh vc t phỏp gn õy ó tng thm quyn cho Chp hnh viờn trong vic m phỏn
thanh toỏn theo nh k hoc i din cho ngi phi thi hnh ỏn tha thun hũa gii vic thi hnh ỏn, xem W
Jakusch Die EONovelle 2003, ửsterreichiche Juristenzeitung (2004) 201.
10
Tỏc gi Walter Bachem, Dieter Hamblock, Cun T in Thut ng Phỏp lý c-Anh, Anh c, NXB Cornelsen,
2004, trang 100; Tỏc gi Bryan A. Garner, T in Phỏp lut Blacks Law Dictionary, Thomson West, Eighth
Edition, 2004, tr. 151, Bailiff is a court officer who maintains order during court proceedings or bailiff is a sheriffs
officer who executes writs and services processes; Tỏc gi Nguyn Th K, Phm Quc Ton, Lng Hu nh,
T in Phỏp lut Anh-Vit, NXB Khoa hc Xó hi, nm 1991, tr. 48.

73


HOẽC VIEN Tệ PHAP

Court, Judicial Officer) 11 , nhng Chp
hnh viờn iu hnh hot ng vn phũng
riờng ca mỡnh ngoi h thng Tũa ỏn v t
di s giỏm sỏt ca Tũa ỏn (iu 766 B
lut T tng dõn s c) 12 . Thu nhp ca
Chp hnh viờn ch yu bi lng v mt
phn t cỏc khon phớ. Vic thu gi ti sn
ca ngi phi thi hnh ỏn ang do ngi th
ba gi c thc hin bi Th ký Tũa ỏn
thụng qua hỡnh thc bng vn bn. Liờn quan
n yờu cu thu gi ti sn ca ngi phi
thi hnh ỏn ang do ngi th ba gi, ngi
phi thi hnh ỏn s khụng c thụng bỏo
cho bit trc khi vic thu gi ti sn ca h
c thc hin (iu 834 B lut T tng

dõn s c)13. Vn bn thu gi ti sn ny s
c chuyn giao cho ngi c thi hnh
ỏn, ngi cú quyn c nhn tin hoc ti
sn t bờn th ba (khụng cú bt k liờn h
no vi Tũa thi hnh ỏn), (iu 835 B lut
T tng dõn s c). Th ký Tũa ỏn thc
hin hu ht cỏc nhim v t phỏp v cỏc th
tc hnh chớnh liờn quan vi thi hnh ỏn, cỏc
th tc ng ký t ai v phỏ sn. H cng
l cụng chc nh nc, (cú a v phỏp lý cao
hn so vi Chp hnh viờn) hot ng ch
trong phm vi thm quyn ca Tũa ỏn.
Thu nhp ca Th ký Tũa ỏn ch c nhn
t lng.
Cũn Anh, yờu cu thu gi ti sn i vi
bờn th ba c thc hin bi Thm phỏn ca
Tũa ỏn, ngi ó ra bn ỏn, quyt nh. Vic
11

thu gi ti sn ca ngi phi thi hnh ỏn
c thc hin theo hai bc: theo yờu cu
ca ngi c thi hnh ỏn, Thm phỏn ban
hnh lnh tm thi cho bờn th ba v n nh
ngy nghe ngi phi thi hnh ỏn trỡnh
by. Trong khi nghe ngi phi thi hnh ỏn
trỡnh by thỡ c ngi phi thi hnh ỏn v bờn
th ba cú th phn i Lnh ú ca Tũa ỏn,
ngi phi thi hnh ỏn cng cú th yờu cu
bo v ti sn ca h; Tũa ỏn s quyt nh
tt c cỏc vn v a ra Lnh cui cựng. Vỡ

vy, theo lut ca Anh, vic thu gi ti sn
ca ngi phi thi hnh ỏn ang do ngi th
ba gi s c thc hin theo th tc phỏp lý
thụng thng n gin ca Tũa ỏn. Vic
thanh toỏn s tin thc t b thu gi cho ngi
c thi hnh ỏn c thc hin sau khi cú
quyt nh th hai ca Tũa ỏn. Quyt nh
ny ca Tũa ỏn c ban hnh sau khi xem
xột khiu ni (nu cú) ca ngi phi thi hnh
ỏn v/ hoc bờn th ba i vi Lnh ca Tũa
ỏn. Vic thu gi ti sn thi hnh ỏn l ng
sn c thc hin bi Tũa ỏn Dõn s cp
cao14 v Th trng c quan thi hnh ỏn Ht
(cng l cụng chc nh nc) v theo la
chn ca ngi c thi hnh ỏn cú th la
chn Chp hnh viờn t nhõn. H thng thi
hnh ỏn c bao gm nhiu ngi cú thm
quyn thi hnh ỏn nh trờn ó c thay th
bi mt h thng thi hnh ỏn thng nht. H
thng ny gm nhng ngi m theo quy
nh ca phỏp lut phi c cp phộp hnh

Tỏc gi Walter Bachem, Dieter Hamblock, Cun T in Phỏp lut, NXB Cornelsen, 2004, tr. 201.
Đ 766 Erinnerung gegen Art und Weise der Zwangsvollstreckung
(1) ĩber Antrọge, Einwendungen und Erinnerungen, welche die Art und Weise der Zwangsvollstreckung oder das
vom Gerichtsvollzieher bei ihr zu beobachtende Verfahren betreffen, entscheidet das Vollstreckungsgericht. Es ist
befugt, die im Đ 732 Abs. 2 bezeichneten Anordnungen zu erlassen.
(2) Dem Vollstreckungsgericht steht auch die Entscheidung zu, wenn ein Gerichtsvollzieher sich weigert, einen
Vollstreckungsauftrag zu ỹbernehmen oder eine Vollstreckungshandlung dem Auftrag gemọò auszufỹhren, oder
wenn wegen der von dem Gerichtsvollzieher in Ansatz gebrachten Kosten Erinnerungen erhoben werden

13
Đ 834 Keine Anhửrung des Schuldners
Vor der Pfọndung ist der Schuldner ỹber das Pfọndungsgesuch nicht zu hửren. Ting Anh The Debtor is not to be
heard, prior to the attachment, regarding the request for attachment.
14
The Superior Civil Court of England and Wales or High Court, xem tỏc gi Bryan A. Garner, T in Phỏp lut
Blacks Law Dictionary, Thomson West, Eighth Edition, 2004, tr.746.
12

74


Soỏ 1/2018 - Naờm thửự Mửụứi Ba

ngh v cú nng lc trỡnh chuyờn mụn
ngh nghip cao. C quan cú thm quyn cp
phộp cho tt c ngi lm cụng tỏc thi hnh
ỏn ú l C quan an ninh cụng nghip.
Anh, Tũa ỏn khụng t ng thi hnh cỏc bn
ỏn do mỡnh ban hnh m phi trờn c s yờu
cu ca ngi c thi hnh ỏn, h s thc
hin cỏc bc thi hnh ỏn. Ngi cú thm
quyn thi hnh ỏn Anh thuc c v lnh vc
cụng v lnh vc t15. Vic t do cnh tranh
gia nhng ngi cú thm quyn thi hnh ỏn
cng l mt c im na ca h thng t
chc thi hnh ỏn dõn s Anh.
Th t, h thng thi hnh ỏn do c quan
hnh chớnh m nhim
Thy in v Phn Lan l nhng nc cú

h thng thi hnh ỏn dõn s hon ton khỏc so
vi cỏc mụ hỡnh nờu trờn. nhng quc gia
ny, cụng tỏc thi hnh ỏn dõn s c thc hin
bi mt c quan hnh chớnh hot ng c lp
ngoi h thng ca Tũa ỏn. C quan cú thm
quyn thi hnh ỏn Thy in c t chc
nh l mt c quan hnh chớnh v t di s
giỏm sỏt ca B Ti chớnh v c chia lm 10
c quan thi hnh ỏn cp khu vc, trong ú c
tỏch ra bi 84 Vn phũng thi hnh ỏn. Thm
quyn ca c quan thi hnh ỏn cng bao gm
cỏc th tc thi hnh ỏn n gin, tỏi thit li cỏc
khon n xu v giỏm sỏt th tc phỏ sn.
Thy in, chin lc thi hnh ỏn ch yu c
kim soỏt bi mt hóng thi hnh ỏn. Mi õy, t
chc ca c quan thi hnh ỏn ó thay i v vic
thi hnh ỏn i vi cỏc khon thu bõy gi c
chuyn giao cho Hi ng Thu ca Nh nc.
Mụ hỡnh t chc thi hnh ỏn mi s loi b thay
th bt k s u tiờn no c ỏp dng i vi
ngi phi thi hnh ỏn l c quan cụng quyn.
Quan phõn tớch cỏc mụ hỡnh t chc thi
hnh ỏn dõn s cỏc nc Chõu õu nờu trờn

cho thy v tng th trờn th gii cú s a dng
v mụ hỡnh t chc thi hnh ỏn dõn s, ngoi
ra, mc dự cựng chia s chung mt mụ hỡnh thi
hnh ỏn nhng phõn tớch chi tit t chc b
mỏy thi hnh ỏn dõn s cỏc nc khỏc nhau
li cú s khỏc nhau v phng phỏp t chc

thi hnh ỏn, nhim v, quyn hn ca ngi
lm cụng tỏc thi hnh ỏn dõn s v ca cỏc c
quan thi hnh ỏn dõn s, v.v. iu ỏng lu ý
trong cỏc mụ hỡnh t chc thi hnh ỏn ny ú
l mc dự l mụ hỡnh thi hnh ỏn cụng (vic t
chc thi hnh ỏn do cỏc c quan thi hnh ỏn
ca nh nc m nhim) hay mụ hỡnh t chc
thi hnh ỏn t (do cỏc t chc t nhõn thc
hin, vớ d Phỏp) nhng u tuõn theo
nguyờn tc bo m vic vic kim tra, giỏm
sỏt cht ch quỏ trỡnh t chc thi hnh ỏn c
thc hin bi ngi i din cho c quan t
phỏp (vớ d Thm phỏn thi hnh ỏn, mụ hỡnh
ca Phỏp) nhm bo m mi bn ỏn, quyt
nh c thi hnh nhanh chúng v cú hiu
qu trờn thc t. Hoc theo mụ hỡnh thi hnh
ỏn dõn s ca c, thi hnh ỏn dõn s l nhng
th tc thuc v nh nc, bt buc thc hin
bo m quyn li ca ngi yờu cu thi
hnh ỏn16, c thc hin bi Chp hnh viờn
thi hnh ỏn l cụng chc nh nc hot ng
ngoi Tũa ỏn nhng luụn t di s qun lý,
kim soỏt cht ch ca Tũa ỏn trong quỏ trỡnh
t chc thi hnh nhm bo m vic thi hnh
ỏn luụn tuõn th ỳng Hin phỏp, ỳng phỏp
lut v bo v quyn li bỡnh ng cho cỏc bờn
cú liờn quan.
Kt lun
S phỏt trin ca mụ hỡnh t chc thi hnh
ỏn dõn s cỏc nc cng nh Vit Nam hin

nay mc dự v chi tit cng cú nhng nột
tng ng mụ hỡnh thi hnh ỏn dõn s ca cỏc
nc trờn th gii. Vi h thng t chc thi

15

Prof. Mads Andenas, Burkhard Hess and Paul Oberhammer, Thc tin mụ hỡnh t chc thi hnh ỏn Chõu u,
British Institute of International and Comparative Law, 2005, tr.132.
16
Prof. Dr. Olaf Muthorst, University of Hamburg, Grundzỹge des Zwangsvollstreckungsrechts, Nomos, 2013,
p. 19.

75


HOÏC VIEÄN TÖ PHAÙP

hành án dân sự Việt Nam được tổ chức theo
ngành dọc từ trung ương xuống địa phương
bao gồm Tổng cục Thi hành án dân sự, Cục
Thi hành án dân sự cấp tỉnh, Chi cục Thi hành
án dân sự cấp huyện do Chấp hành viên là
công chức nhà nước thực hiện giống với mô
hình thi hành án dân sự công ở một số nước
hoặc hệ thống các văn phòng thừa phát lại do
các Thừa phát lại không phải là công chức nhà
nước tổ chức thực hiện việc thi hành án, mô
hình này giống với mô hình thi hành án dân sự
tư ở các nước). Tuy nhiên, xét một cách tổng
thể thì mô hình thi hành án dân sự hiện nay của

Việt Nam không giống với các mô hình chung
về thi hành án dân sự ở nhiều nước trên thế
giới. Việc tư nhân hóa hoặc xã hội hóa công
tác thi hành án dân sự cùng với những ưu
điểm, hạn chế của từng mô hình thi hành án đã
được nhiều học giả trên thế giới nghiên cứu.
Không thể phủ nhận rằng mô hình thi hành án
dân sự tư nhân lại không có những ưu điểm
nhất định so với mô hình thi hành án dân sự
công như ưu thế về giảm ngân sách chi trả
lương cho người làm công tác thi hành án, tăng
thuế thu từ hoạt động của các văn phòng thừa
phát lại cho ngân sách, giảm tải công việc ở
các cơ quan thi hành án dân sự, nâng cao năng
lực cạnh tranh giữa các tổ chức làm dịch vụ thi
hành án dân sự, tăng cơ hội lựa chọn cho
người dân, đặc biệt ưu thế này được phát huy
trong điều kiện khủng hoảng kinh tế hiện nay.
Tuy nhiên, những hạn chế của nó so với mô
hình thi hành án công thì vẫn chưa có lời giải
thỏa đáng vì lẽ dĩ nhiên các mô hình thi hành
án dân sự tư sẽ luôn theo đuổi mục tiêu kinh tế
theo đúng quy luật của nền kinh tế thị trường
mà các mục tiêu khác có thể sẽ bị ảnh hưởng
hoặc có thể bị xem nhẹ như việc bảo vệ quyền
cơ bản của công dân (quyền về nhân thân và
quyền về tài sản, đặc biệt đối với bên có quyền
lợi đối lập), quyền con người, quyền bình đẳng
giữa người được thi hành án và người phải thi
hành án, và các giá trị nhân đạo khác, v.v. Đây

cũng là một trong các lý do mà pháp luật thi
hành án dân sự của Đức luôn coi công tác thi
76

hành án là đặc quyền thuộc về trách nhiệm của
nhà nước, do công chức nhà nước thực hiện.
Bài học thực tiễn thi hành án quốc tế cho
thấy, trong mọi trường hợp rất khó để một tổ
chức thi hành án tư nhân có thể bảo đảm sự hài
hòa về lợi ích giữa người được thi hành án với
người phải thi hành án và lợi ích công trong khi
họ chỉ được hưởng lợi ích từ khách hàng của họ
là một trong các bên trong quan hệ này, vì việc
bảo vệ hoặc không làm phương hại đến lợi ích
của bên khác không phải là khách hàng sẽ liên
quan đến các vấn đề về chi phí, lợi nhận. Ngoài
ra, việc kết hợp như thế nào giữa mô hình thi
hành án tư và mô hình thi hành án công nhằm
bảo đảm vừa phát triển song song của hai hệ
thống này, vừa bảo đảm hiệu quả thi hành án là
một vấn đề cần tiếp tục nghiên cứu từ những
kinh nghiệm quốc tế có liên quan.
Trước những bất cập, hạn chế phát sinh
trong thực tiễn thi hành án dân sự cả của hệ
thống thi hành án dân sự công và trong hoạt
động của các văn phòng thừa phát lại ở Việt
Nam trong thời gian qua đã đặt ra yêu cầu cần
tìm hiểu kinh nghiệm từ các mô hình tổ chức
thi hành án dân sự trên thế giới nhằm định
hướng phát triển hệ thống tổ chức thi hành án

dân sự của Việt Nam trong tương lai là một
trong những yêu cầu bức thiết hiện nay./.
Tài liệu tham khảo
1. The 2014 EU Justice Scoreboard
published on 27 March 2014.
2. Recommendation Rec (2003)17 of the
Committee of Ministers to member states on
enforcement, adopted by the Committee of
Ministers on 9 September 2003 at the 851st
Meeting of the Ministers’ Deputies.
3. Prof. Mads Andenas, Burkhard Hess and
Paul Oberhammer, Thực tiễn thi hành án dân sự
ở Châu Âu, British Institute of International and
Comparative Law, 2005, tr. 33-36.
4. Tác giả Walter Bachem, Dieter
Hamblock, Cuốn Từ điển Pháp luật, NXB
Cornelsen, 2004.
5. Black’s Law Dictionary, Thomson West,
Eighth Edition, 2004.