Tác động của suy giảm tăng trưởng kinh tế đến nông nghiệp và vai trò của hệ thống an sinh xã hội

Nghiên cứu, trao đổi

Khoa học Lao động và Xã hội - Số 38/Quý I- 2014

(UN - Africa Spending Less on Basic
Social Services).
Nh vy: Dch v xó hi c bn l h
thng cung cp dch v nhm ỏp ng
nhng nhu cu c bn ca con ngi v
c xó hi tha nhn

s t tin, y mnh ho nhp tt hn vi
cng ng, nõng cao s hiu bit, kin thc
cho i tng...
Núi cỏch khỏc, thỳc y cỏc chớnh
sỏch v dch v xó hi nhm cung cp v
h tr thụng qua cỏc dch v c thự giỳp
cỏc cụng dõn trong xó hi cú th xõy dng
cuc sng tt p hn bng s c lp v
kinh t, s khng nh quyn con ngi
c hũa nhp v tham gia vo th trng
lao ng cng nh cỏc hot ng cng
ng, xó hi./.

Dch v xó hi c bn c chia
thnh 4 loi chớnh:
Dch v ỏp ng nhng nhu cu
vt cht c bn: vic n ung, v sinh,
chm súc, nh ....mi i tng yu th
l tr em, ngi tn tt mt kh nng lao
ng u phi c ỏp ng nhu cu ny

phỏt trin v th lc.

TI LIU THAM KHO

Dch v y t: bao gm cỏc hỡnh
thc khỏm cha bnh, iu dng phc
hi chc nng v th cht cng nh tinh
thn cho cỏc i tng.

1. Simonne Cecchini and Rodrigo
Martinez, 2012 - Inclusive Social
Protection in Latin America, A
comprehensive Rights- Based Approach.
2. ILO, 2010-2011 - World Social
Securiry Report.
3. ADB - Conditional cash transfer An
effective tool for Poverty alleviation
4. Katja Bender and Johanna Knửss Social Protection Reform in Indonesia In
Search of Universal Coverage.
5. UN - Africa Spending Less on Basic
Social Services).
6. Bựi Xuõn D, 2009 - Cụng c can thip
chớnh sỏch an sinh xó hi
7. Good practices in social services
delivery in SEE

Dch v giỏo dc: trng hc, cỏc
lp tp hun, o to k nng sng, cỏc
hỡnh thc giỏo dc ho nhp, hi nhp v
chuyờn bit...

Dch v v gii trớ, tham gia v
thụng tin: õy l loi hỡnh dch v xó hi
rt quan trng i vi cỏc i tng thuc
nhúm i tng cụng tỏc xó hi, hot ng
gii trớ nh vn ngh, th thao,... nõng cao

TC NG CA SUY GIM TNG TRNG KINH T

N NễNG NGHIP V VAI TRề CA H THNG AN SINH X HI
ThS. Lu Quang Tun ThS. Phm Th Bo H
Túm tt: Suy thoỏi kinh t th gii ó tỏc ng ỏng k n Vit Nam, nhiu ngnh

18


Nghiên cứu, trao đổi

Khoa học Lao động và Xã hội - Số 38/Quý I- 2014

kinh t ó b nh hng nghiờm trng. Ngnh nụng nghip - ni c coi l b then cht
trong giai on suy gim tng trng v bt n kinh t v mụ cng khụng nm ngoi s ú.
H qu ca nú l nhng khú khn trong trng trt, chn nuụi, sn xut th cụng m ngh
nh: sn phm mt giỏ, khụng tiờu th c, ngi sn xut thua l liờn tc Do vy, nhiu
lao ng ri b nụng nghip di c ra thnh ph tỡm vic, bờn cnh ú, cng xut hin
dũng lao ng di chuyn ngc t thnh th v nụng thụn, in hỡnh l lao ng ngnh xõy
dng. i phú vi nhng tỏc ng ca suy gim tng trng kinh t, dng nh khu vc
nụng thụn cũn rt b ng trong cỏc chin lc ny, nu thiu vng cỏc chng trỡnh, d ỏn
v s h tr ca Nh nc v cng ng. Vỡ vy, h thng an sinh xó hi cn thit phi c
vn hnh hiu qu v d dng tip cn i vi khu vc ny.
T khúa: suy gim tng trng kinh t, nụng nghip, nụng thụn, an sinh xó hi.

Abstract: The worldwide economic recession has impacted significantly to Vietnam,
many business industries was heavily affected. Agriculture- the key platform during the
growth recession and macroeconomic unstability period was not an exception. The
consequences included the difficulties in H qu ca nú l nhng khú khn trong farming,
animal husbandry, handicrafts production such as: product devaluation, could not be
consumed, producers continued losing, So that, many labors got out of agriculture and
migrated into the cities to find jobs, beside that, there was also the reversed labor stream
from the city to the rural area, typically the labor in the construction industry. In order to
deal with the impacts of economic growth recession, it seems like the rural areas would be
very passive in those strategies, if lacked of programs, projects and the support of the State
and the community. So that, the social protection system need to be effectively implemented
and easy to access with this sector.
Key words: economic growth recession, agriculture, rural, social protection .

19


Nghiªn cøu, trao ®æi

Khoa häc Lao ®éng vµ X· héi - Sè 38/Quý I- 2014

V

iệt Nam đã đạt được những
thành tựu lớn về tăng
trưởng và giảm nghèo trong
hai thập kỷ qua. Tuy nhiên, tốc độ tăng

khác đều tăng thì hàng nông lâm sản, kim
ngạch xuất khẩu lại giảm 1,9% chỉ đạt

16,5 tỷ USD so với 16,8 tỷ USD năm
2012. Có thể nói, ngành nông nghiệp đã

trưởng kinh tế đã suy giảm trong vài năm
gần đây. Tốc độ tăng GDP bình quân giai

bị tác động mạnh bởi tình trạng suy giảm
tăng trưởng kinh tế kéo dài.

đoạn 2009- 2013 chỉ đạt hơn 5%/năm, so
với mức tăng trưởng 7%/năm thời kỳ
trước năm 2009. Năm 2013, nền kinh tế
có dấu hiệu phục hồi, thể hiện ở tốc độ
tăng trưởng kinh tế 5,42%, cao hơn mức

1. Những khó khăn đối với ngành
nông nghiệp
Nông nghiệp là ngành có tỷ trọng lao
động làm việc cao nhất, là nơi hấp thu lao
động bị mất việc làm từ các ngành khác.

5,03% năm 2012, nhưng vẫn thấp hơn
nhiều so với mức tăng trưởng thời kỳ

Tuy nhiên hoạt động nông nghiệp lại chịu
nhiều rủi ro: thiên tai, sâu bệnh, giá cả

trước năm 2009. Ngành nông nghiệp, nơi

biến động, tư thương ép giá, cạnh tranh

được coi là bệ đỡ then chốt trong giai đoạn
suy giảm tăng trưởng và bất ổn kinh tế vĩ
mô, chỉ tăng 2,67% (tương đương với

với nông sản Trung Quốc… Trong thời kỳ
kinh tế khó khăn, tác động của những rủi
ro này đối với ngành nông nghiệp còn

mức tăng năm 2012). Trong khi kim

trầm trọng hơn.

ngạch xuất khẩu của tất cả các nhóm hàng

Hình 1: Những tác động đến ngành nông nghiệp
Sâu bệnh

Ít đất, làm
không đủ ăn.

Dịch bệnh
Thời tiết

Mất mùa, =>
sản lượng
thấp

Được mùa,
=> sản lượng

cao

Lao động
quay về
nông nghiệp
Hạn hẹp thị
trường đầu
ra.

Giá sản
phẩm
thấp

Giá cao
nhưng
không đủ
bù chi
Giá vật tư
NN, thức ăn
chăn nuôi
tăng đều

Sức mua
giảm

SX NN
gặp khó
khăn

20

Cạnh tranh
trong sản
xuất và tiêu
thụ sản
phẩm

Phải thuê
lại, thu
không bù
chi

Lực hút
kinh tế kéo
LĐ nông
thôn ra
thành thị

Không có
nhân lực
làm nông
nghiệp


Nghiên cứu, trao đổi

Khoa học Lao động và Xã hội - Số 38/Quý I- 2014
khỏc.
i vi cỏc h trng lỳa, sc tiờu th
khụng gim do lỳa go v rau l nhng

mt hng thit yu. Lao ng tr v lm
trng trt to nờn s d tha lao ng gõy
nờn lóng phớ, gim nng sut v thu nhp
tớnh trờn u lao ng. Nhúm trng rau b
nh hng nhiu do cú nhiu h chuyn
i t trng lỳa sang trng rau dn n
ngun cung tng vt cu. Nhúm trng
cõy n trỏi ( phớa Bc) b tỏc ng mnh
hn do th trng tiờu th gim, thờm vo
ú l cnh tranh t hng Trung Quc.

Bi cnh suy gim tc tng trng
kinh t kộo di khin th trng tiờu th b
hp li nhiu mt hng. Mt khỏc, lao
ng t cỏc ngnh khỏc b nh hng
mnh hn quay v nụng nghip (tm thi
hoc lõu di) cng tỏc ng lờn vic lm
v thu nhp ca cỏc h gia ỡnh. Ri ro
nụng nghip ớt tỏc ng n i sng ca
h gia ỡnh hn nu h cú ngun thu ngoi
nụng nghip v s trm trng hn nu
ngun thu ca h ch trụng ch vo nụng
nghip. c bit, ngnh trng trt v chn
nuụi c nhn nh l cú khú khn do
nhiu nguyờn nhõn, trong ú cú nguyờn
nhõn bt ngun t s suy gim tng
trng ca nn kinh t.
Nhng vựng sn xut nụng nghip
ln, tỏc ng ca khng hong khụng
nhiu. Sn phm nụng nghip thng

c bỏn cho thng lỏi ti rung ngay
sau khi thu hoch. Tỡnh trng b thng lỏi
ộp giỏ khi vo chớnh v xy ra hng nm,
khụng phi do tỏc ng ca khng hong
kinh t. Ti nhng vựng ớt t canh tỏc v
tỡnh trng t ai manh mỳn nh cỏc
huyn ngoi thnh H Ni v cỏc vựng
nụng thụn min Bc khỏc, mt h gia ỡnh
cú th cú n vi mnh rung nhng ni
khỏc nhau mnh no ln thỡ c khong
1 so , mnh no nh thỡ ch c vi hng
cy. Lm nụng nghip ó t lõu khụng
cũn mang li giỏ tr kinh t cao nhng
nụng dõn vn tip tc sn xut vỡ: (1)
khụng phi mua go, thc n giỏ cao; (2)
l mt thúi quen; v (3) khụng bit lm gỡ

Hp 1: Khú khn trong trng trt
Hn 1 nm nay khú khn, rau thỡ r
khụng bỏn c, trc 10 nghỡn ng/kg
rau m gi cú 5-6 nghỡn/kg thụi, chui
trng ra nhiu m bỏn khụng ai mua
chui chớn rng y gc khụng mun cht
v, vỡ cht v bỏn khụng cú ngi mua.
Trc cú khi i bỏn mt bui ch c 500600 nghỡn nhng gi ch c 80-150
nghỡn ng m nh hụm qua, i bỏn c
ngy mi c cú 40 nghỡn ng.
Phng vn sõu h trng trt, phng Lnh
Nam Hong Mai H Ni

Ngnh chn nuụi chu tỏc ng mnh
c lng tiờu th v giỏ u ra. Ngoi
cỏc vn dch bnh [cht lng sn
phm khụng m bo] vn tỏc ng
thng trc n tõm lý ngi tiờu dựng thỡ
sc mua gim cỏc nhúm hng thc
phm (nh tht, cỏ) v khú khn trong xut
khu, dn n giỏ bỏn gim mnh, gõy
thit hi ln cho ngi sn xut. Trong khi
ú giỏ thc n chn nuụi tng u hng
nm thỡ giỏ bỏn liờn tc tri st. Mt khỏc,

21


Nghiên cứu, trao đổi

Khoa học Lao động và Xã hội - Số 38/Quý I- 2014

mt b phn lao ng t khu vc ụ th v
khu cụng nghip tr v nụng thụn (do
khụng cũn vic lm ụ th), ch yu
tham gia vo lm chn nuụi. Ngun cung
cp thc n chn nuụi giỏ r b chia s.
ng thi ngun cung hng cng di do
hn nờn cnh tranh gia tng dn n d
tha v b gim giỏ bỏn. Vỡ th, nhiu h
chn nuụi ó phi b chung tri, khụng
dỏm lm na vỡ cng lm cng l.

khn chung nh giỏ c nguyờn vt liu u
vo tng, sc mua th trng gim cũn
nhng lng ngh sn xut hng xut khu
truyn thng li b nh hng mnh bi
cn bóo khng hong kinh t ton cu.
Hụp 3: Sn xut sn phm th cụng m
ngh suy gim
Cỏc n hng xut khu sn phm th
cụng m ngh ca lng ngh chp na [mõy
tre an] Yờn Tin, Nam nh b gim, hng
ó t b tỡm mi cỏch tr li. Hng lot cỏc
c s chp na lõm vo tỡnh trng nguy
khn, t ch hng nghỡn c s sn xut nm
2010 hin gi ch cũn vi chc c s, vi
vi doanh nghip ln u ang ri vo khú
khn. T ch lao ng hng chc nghỡn
ngi khụng ch ti a phng m cũn
cỏc tnh lõn cn nh Thanh Húa, Hũa Bỡnh,
Ninh Bỡnhgi ch cũn con s vi trm.

Hp 2: Khú khn trong chn nuụi
Ngy trc i ly nc go, cm tha
cỏc ca hng v cho ln nhng bõy gi
nhiu ngi i ly nh th, trong khi cỏc
ca hng n ung cng vng khỏch nờn
thc n tha b gim xung Trc õy 510 h chn nuụi thỡ kim thc n d hn so
vi c lng cựng chn nuụi
Mt nm tr li õy giỏ bỏn cú nhiu bin
ng, ti thi im thỏng 10/2012 v u
nm 2013 giỏ ln gim mnh ch cũn

khong 30 31 nghỡn ng/kg. Trong khi
ú, chi phớ cỏm vn tip tc tng v giỏ ln
ging cao, do ú sau khi bỏn gia ỡnh b l
10 triu ng/ la ln.

Nghiờn cu thc a ti Nam inh

2. Lung lao ng ri khi nụng
nghip nụng thụn
khu vc nụng thụn, vic lm ch yu
l nụng nghip. Cỏc hot ng sn xut kinh
doanh phi nụng nghip cha phỏt trin, ch
yu vn l sn xut kinh doanh cỏ th, h
gia ỡnh v mt s ớt doanh nghip nh v
va. Nng sut lao ng trong nụng nghip
thp, hot ng sn xut theo thi v nờn d
xy ra tỡnh trng d tha sc lao ng nht
l nhng vựng ớt t canh tỏc. Mt sụ
vựng ó quy hoch phỏt trin cụng nghip
dch v, mt s vựng cha xõy dng, tr
thnh quy hoch treo dn n tỡnh trng

Tho lun nhúm h chn nuụi xó Cao
Viờn, Thanh Oai, H Ni

Bờn cnh nụng nghip, cỏc ngh
truyn thng v ngh th cụng khu vc
nụng thụn cng úng vai trũ quan trng
trong m bo thu nhõp cho h gia ỡnh.
Tt nhiờn, cỏc ngnh sn xut ny cng b

nh hng bi cỳ sc kinh t suy gim.
Nhng lng ngh truyn thng ch phc
v th trng trong nc nh ỳc ng,
may vn tn ti c dự gp nhng khú

22


Nghiªn cøu, trao ®æi

Khoa häc Lao ®éng vµ X· héi - Sè 38/Quý I- 2014

người dân bị mất đất sản xuất bắt buộc
phải rời bỏ nông nghiệp. Cộng thêm vào
khó khăn trong nông nghiệp như đã trình
bày ở trên, hiện tượng người nông dân
không canh tác trên mảnh đất của mình có
dấu hiệu gia tăng ở nhiều địa phương. Tại
các vùng sản xuất lớn, đất đai còn nhiều,
nhiều hộ gia đình đem ruộng cho thuê, bản
thân kiếm việc làm khác tại chỗ hoặc tại
các khu công nghiệp, thành thị. Những
vùng đất đai ít và manh mún, nông sản chủ
yếu để tự tiêu dùng trong hộ gia đình và
phục vụ chăn nuôi, tình trạng cho thuê đất
canh tác không phổ biến nhưng một số hộ
đã cho mượn đất để được chia hoa lợi
hoặc họ thuê người làm khi vào vụ.

Phỏng vấn sâu trưởng ấp, xã Khánh

Hưng, Vĩnh Hưng, Long An
“Công ty Anh Việt đền bù hoa màu từ 20072013 cho bà con, đền bù hoa màu trên mỗi
sào. Nhưng không biết lý do gì bây giờ đang
bỏ hoang. Chúng tôi đang kiến nghị để bà con
quay lại làm chứ đất thì bỏ hoang và người
thì không có việc làm…”
Thảo luận nhóm nông dân xã Xuân Châu,
Nam Định

Ở thành thị, cơ hội và khả năng tìm
những công việc chân tay hoặc bán hàng
rong và nhiều việc khác... còn lớn. Những
việc này tạo được thu nhập cao hơn so với
làm nghề nông và hiển nhiên là tốt hơn so
với tình trạng thiếu việc làm, bị thất
nghiệp. Bỏ qua các vấn đề thiên tai, sâu
bệnh, nếu thuận lợi, thu nhập 1 năm từ 1
ha đất nông nghiệp bình quân khoảng 15–
20 triệu trong khi đi làm công nhân hoặc
làm thuê mức lương thấp nhất là 2–3
triệu/tháng. Do vậy, việc làm ở nông thôn
không còn tạo được sức hút, nhất là đối
với lao động trẻ, tạo nên các dòng dịch
chuyển từ nông thôn ra thành thị tìm việc
làm ở cả miền Bắc và miền Nam. Nhóm
lao động còn gắn bó với ruộng đồng, chủ
yếu là người trên 45 tuổi, khó tìm được
việc làm khác.
3. Luồng lao động dịch chuyển trở

Hôp 4: Nông dân không mặn mà với sản
xuất nông nghiệp
“Mỗi khẩu có sào rưỡi bắc bộ. Người già thì
còn có ruộng nhưng lớp trẻ từ 1997 trở lại đây
là không có. Không có đất thì phải đi làm ăn
xa thôi. Mà làm ruộng thì sống sao được nên
con cái chúng tôi đều đã đi gần 10 năm rồi,
bọn trẻ giờ hết học là xin đi làm công nhân.
Giờ bảo về làm ruộng là chả đứa nào muốn,
lâu không làm làm sao được nữa.”
Thảo luận nhóm hộ gia đình có con đi làm
ăn xa, xã Xuân Thượng, Nam Định

về khu vực nông nghiệp nông thôn
Trong điều kiện suy giảm tăng trưởng
cũng xuất hiện dòng lao động di chuyển

“Ấp Cả Trốt mấy năm lại đây kinh tế tiếp
tục đi lên, đời sống người dân ngày càng cải
thiện nhưng nhân khẩu vẫn tiếp tục giảm.
Nhiều hộ đi cả nhà, 1 năm mới về 1 lần,
không có đất người ta đi mà có đất người ta
cũng đi còn đất thì đem cho thuê. Giá mướn
1 công thì 15 – 20 triệu/năm, trả trước 2
năm, đi làm công nhân 1 tháng được 3 triệu
thôi thì vẫn còn ổn định hơn làm ruộng.”

ngược từ thành thị về nông thôn, điển hình
là lao động ngành xây dựng. Xây dựng và
các ngành liên quan bị ảnh hưởng bởi suy

giảm kinh tế dẫn tới nhiều lao động bị mất

23


Nghiên cứu, trao đổi

Khoa học Lao động và Xã hội - Số 38/Quý I- 2014

vic lm, gim thu nhp. Mt s khụng
th bỏm tr c thnh th, phi quay v
nụng thụn tỡm c hi vic lm hay ớt ra
l cng gim c chi phớ sinh hot. Vi

bin phỏp ng phú ch yu l i thuờ t
hoc i lm thuờ cho cỏc h nhiu t.
Hin tng thuờ, mn t canh tỏc din
ra cỏc vựng ớt t sn xut, t ai manh
mỳn v c nhng vựng cú din tớch canh
tỏc ln.

vy, ỏp lc vic lm nụng thụn gia tng,
ch nhng th gii, lnh ngh mi d kim
c vic lm. Nhng th kộm hn hoc
l nh ph giỳp gia ỡnh chn nuụi, lm

Hp 6: Chin lc ng phú
Nh tụi cú 5 ngi, 2 v chng, 2 ụng b,
1 a con. Nh ch cú 2 cụng t, khụng
canh tỏc nờn tụi mn thờm 15 cụng na,

giỏ mn 15 triu/nm tớnh ra ly cụng lm
lói thỡ cng sng
Tho lun nhúm nụng dõn xó Vnh
Tr,Vnh Hng, Long An
Cỏc cụ khụng cú trỡnh nờn ch bit bỏm
vo ng rung, ri cỏc con khụng cú vic
nờn phi thuờ thờm t cho chỳng nú lm
cựng ch ch nh li ngi chi. Cng khú
khn li cng phi lm trc lm 7 8
so l n ri nhng gi phi lm nhiu
hn thỡ may ra mi sng
Phng vn sõu h trng trt, phng Lnh
Nam, Hong Mai, H Ni

nụng nghip, chm con hoc lm bt c
ngh gỡ khỏc c thuờ lm. Dũng chuyn
dch ngc v nụng thụn t khu vc thnh
th, khu cụng nghip min Bc rừ nột
hn so vi min Nam. min Nam, do
kinh t phỏt trin v nng ng hn, ngi
lao ng d tỡm c vic lm mi hn v
vỡ th s lao ng phi tr v ớt hn.
Hp 5: Lao ng khụng cú vic tm thi
quay v nụng nghip, nụng thụn
Ht vic ch ny thỡ em li i ch khỏc
tỡm vic mi, t no khụng cú vic kộo di
thỡ mi quay v quờ, cú vic cú ngi gi thỡ
li i tip ch quờ kim tin õu cú d
Phng vn sõu ph h, Bn Lc, Long An

Tuy nhiờn, nụng thụn vi vai trũ lm
giỏ cho nhng ngi lao ng ó khụng
cũn nh trc. Hu ht cỏc lao ng ch
quay v sau khi ó xoay x ht cỏch v
khụng th bỏm tr li thnh th c na.
H v quờ gim chi phớ sinh hot, ch
i vic lm mi v s li tip tc dũng
chy hng v cỏc vựng ụ th.
4. Chin lc ng phú ca lao ng
trong nụng nghip
i phú vi vic thiu t canh tỏc v
d tha sc lao ng trong nụng nghip,

Cỏc h sn xut núi chung cha tỡm
c mt chin lc phự hp i phú
vi tớnh trng d tha nụng sn, nguyờn
nhõn l vỡ ngi nụng dõn cha ch ng
c u ra. Cỏc n lc nh chuyn i
c cu cõy trng, chn nhng loi nụng
sn cú giỏ thnh cao ũi hi nhiu kin
thc v k thut, phỏt trin cỏc mụ hỡnh
trng rau sch ũi hi vn u t v
chuyn giao cụng ngh; vic tỡm th
trng n nh cho nụng sn cng vt

24


Nghiên cứu, trao đổi

Khoa học Lao động và Xã hội - Số 38/Quý I- 2014

quỏ kh nng ca h. Vỡ th i vi cỏc
h trng trt, khi nụng sn n k thu
hoch, h buc phi bỏn thu hi chi phớ
trc khi b hng. i vi cỏc h chn

khụng phi i õu c, ch ụi lỳc b ộp giỏ
khi giỏ ln xung quỏ thp thụi.
Tho lun nhúm h chn nuụi - Qung
Phong, Qung Xng, Thanh Húa

nuụi, ng phú ch yu l tm dng mt
thi gian chuyn i hoc c cu li

5. Vai trũ ca h thng an sinh xó
hi
i vi sn xut nụng nghip, chớnh
sỏch bao tiờu sn phm, bỡnh n giỏ cng
khụng c ngi sn xut nụng nghip
hng ng vỡ giỏ mua cũn thp hn giỏ
th trng. Cỏc hot ng xõy lũ sy, kho
tr thúc cng cha c ngi dõn quan
tõm, vỡ thúc v trc chc chn bỏn
khụng c giỏ bng thúc v mi, nụng
sn cng lõu cng mt giỏ. Cỏc chớnh
sỏch, chng trỡnh khuyn nụng cng
c trin khai trong nhiu nm qua,
ngi lao ng khu vc nụng thụn c
tip cn cỏc thụng tin khuyn nụng thụng

qua cỏc hot ng tuyờn truyn, tp hun.
Tuy nhiờn, mc tip cn cỏc hng dn
trc tip v cỏc mụ hỡnh khuyn nụng cũn
rt thp. Cỏc mụ hỡnh khuyn nụng c
trin khai thc hin theo mụ hỡnh thớ im
cha gn vi th trng v ớt cú c hi
c nhõn rng, tng kt xong l thụi.
Vỡ vy, ngi sn xut vn ch yu da
vo ngun vn t tớch tr t trc v i
vay lói ngoi khi cn thit.
Cỏc chớnh sỏch an sinh xó hi hin
hnh tp trung h tr nhng nhúm i
tng ó c xỏc nh nh h nghốo,
i tng bo tr xó hi, h sinh sng ti
cỏc vựng khú khn, hu nh cha tớnh
n cỏc ri ro kinh t ca ngi lao ng.

hoc c gng ch ng hn v ging v
ngun thc n gim chi phớ, qua ú
tng hiu qu sn xut.
Thc t cho thy khi cú mụ hỡnh sn
xut tt, c h tr, thỡ nụng nghip cú
th phỏt trin k c trong iu kin suy
thoỏi kinh t. Mt s mụ hỡnh thớ im ó
mang li kt qu. Tuy nhiờn, cú th
thnh cụng thỡ cn khụng ch vn m cũn
phi u t c k thut v kin thc cho
ngi sn xut. Do vy, cỏc d ỏn hu nh
ch dng mụ hỡnh thớ im v khú cú th
nhõn rng.

Hp 7: D ỏn nụng nghip mang li hiu
qu
õy cú d ỏn LIFSAT ca Ngõn hng
Th gii v chn nuụi ln sch, sch t
khõu chung tri, cỏm bó ti lỳc vo lũ m.
D ỏn ny lm t 2010 nờn chỳng tụi gi
cng bt u quen vi nhng quy nh kht
khe ca d ỏn ri, v cng thy mỡnh cng
hng li nhiu. D ỏn ny ó h tr lm
mt lũ m 650 triu, ang h tr lm mt
cỏi ch tiờu th sn phm chn nuụiNúi
chung c cú ln l cú ngi ti hi mua,

25


Nghiên cứu, trao đổi

Khoa học Lao động và Xã hội - Số 38/Quý I- 2014

Cỏc chớnh sach ch yu l BHXH bt buc
v BHTN cha vi ti lao ng trong nụng
nghip nụng thụn.
BHXH t nguyn thc hin t nm
2008 c coi l chớnh sỏch b sung cho
BHXH bt buc hng ti nhúm lao ng
khu vc phi chớnh thc ny. Tuy nhiờn, n
nay, BHXH t nguyn mi ch thu hỳt
c khong trờn 170 nghỡn lao ng tham

gia, trong ú khong 70% l nhng ngi
trc ú ó úng BHXH bt buc. Mc
úng BHXH t nguyn hng thỏng ti
thiu theo qui nh (bng 22% mc tin
lng ti thiu) l cao so vi thu nhp ca
lao ng trong nụng nghip. Do vy, h
khụng mun tham v t nguyn nm ngoi
h thng BHXH. Cụng tỏc tuyờn truyn,
ph bin lut BHXH v thụng tin v cỏc
hỡnh thc BHXH cũn nhiu hn ch.
Ngi dõn lao ng cũn cha bit v cha
hiu v cỏc chớnh sỏch BHXH tham
gia.

i vi nhiu h gia ỡnh nụng dõn. Mc
phớ úng tng theo lng ti thiu v bo
him theo tng nm khin ngi dõn nht
l nhúm cú thu nhp thp cm thy b lóng
phớ (tham gia m li khụng hng do
khụng m au).
Hp 8: BHYT cha tip cn c khu
vc nụng nghip nụng thụn
Ch h nghốo mi c min phớ, cũn nh
tụi phi úng c, phớ bo him nm no
cng tng, nm nay lờn n hn 600 nghỡn,
nh tụi 4 ngi, úng c mt hn 2 triu thỡ
tin õu np.
Phng vn sõu h nụng dõn, Vnh Tr,
Vnh Hng, Long An

Cỏc chớnh sỏch tớn dng u ói nhm
h tr ngun ti chớnh cho cỏc i tng
cú hon cnh c bit nh ngi nghốo v
cỏc i tng chớnh sỏch. Nh nc h tr
vn sn xut, kinh doanh theo c ch cho
vay tớn dng thụng qua cỏc chng trỡnh,
chớnh sỏch khỏc nhau ó to c hi cho
cỏc nhúm yu th nh lao ng nghốo, lao
ng nụng thụn, lao ng i lm vic cú
thi hn nc ngoi, lao ng vựng
chuyn i s dng t nụng nghip,...

Phm vi bao ph BHYT hin nay ó
t 70% dõn s nhng hu ht i tng
cú BHYT l thuc din bt buc tham gia
hoc l c nh nc cp th BHYT
min phớ. Theo s liu t BHXH Vit
Nam, 74% nụng dõn, ngi lao ng phi
chớnh thc cha tham gia BHYT. Nguyờn
nhõn ch yu l do chớnh sỏch BHYT
b phn dõn c ny t nguyn (khụng phi
bt buc) tham gia m khụng cú s h tr
ca Nh nc. Do vy, ch nhng i
tng au yu, cú bnh tt mi tham gia.
Mt khỏc, mc phớ úng BHYT l khỏ cao

Ngun tớn dng t Ngõn hng Chớnh
sỏch vi lói sut thp cho cỏc mc ớch
vay sn xut (tớn chp thụng qua cỏc
on th v hip hi), vay i hc (ỏp

dng cho cỏc h nghốo) v vay vi cỏc
mc ớch khỏc (nh , nc sch, ). Cỏc
ngun vn vay cũn cú nhiu hn ch nh
cỏc quy nh v th tc vay cũn gii hn

26


Nghiên cứu, trao đổi

Khoa học Lao động và Xã hội - Số 38/Quý I- 2014

v i tng v thụng qua hỡnh thc bỡnh
xột, chn lc i tng vay.

H nh tụi c vay 8 triu lm nc sch,
tụi cng khụng bit ngun no nhng lói
sut thp, t va ri nh cú vic nờn tụi
tiờu trc, cú tin s bự sau

Hp 9: Tớn dng u ói t Ngõn hng
chớnh sỏch

Phng vn sõu h nghốo, Vnh Tr, Vnh
Hng, Long An

Vay vn tớn chp thụng qua hi Nụng dõn
hay hi Ph n nhng cng phi xem ai tr
c n thỡ mi dỏm bo lónh cho vay. Cỏc
t hi a ra bỡnh xột v chn i tng

c vay, nu vay thỡ mc ch l gỡ, kh
nng tr th no, nhng h nh ny [nghốo,
khụng cú h khu thng trỳ, kh nng tr
c n khụng cao] thỡ khụng ai dỏm bo
lónh cho vay

Cú my nh c vay vn u ói nhng
h khụng bit dựng lm gỡ, nờn cho tụi
sut vay ú
Phng vn sõu ch thu, Bỡnh Minh,
Thanh Oai, H Ni

Cỏc kờnh gii thiu vic lm chớnh
thc hu nh cha n c vi khu vc
nụng thụn, ngi nụng dõn ớt cú c hi
tham gia cỏc phiờn giao dch vic lm hay
n cỏc trung tõm gii thiu vic lm.
Trong khi cỏc hi ch vic lm him khi
c t chc ti ch do kinh phớ ln v
khụng thu c nhiu hiu qu. Chớnh vỡ
th ngi lao ng thng tỡm vic mt
cỏch t phỏt, bao gm c vic di c sang
ni khỏc tỡm vic cng da trờn gii thiu,
h tr ca cỏc mi quan h cỏ nhõn nh
anh em, h hng, bn bố, hng xúm
Chng trỡnh o to ngh nụng
thụn theo Quyt nh 1956 trin khai thc
hin n nay vn cha thu hỳt c s
quan tõm ca s ụng lao ng mc dự
hc viờn khụng phi úng hc phớ v c

h tr kinh phớ (15.000 ng/ngy).
Nguyờn nhõn l o to cha gn vi nhu
cu, hc xong cng khụng ra ngh c,
gõy lóng phớ cho ngi hc v ngõn sỏch.

Tho lun nhúm nụng dõn,Vnh Tr,Vnh
Hng, Long An

Ngun tớn dng t Ngõn hng nụng
nghip v Phỏt trin nụng thụn sn xut
c ỏnh giỏ l khú tip cn do lói sut
cũn cao v ũi hi giỏ tr th chp ln
(giy chng nhn quyn s hu t ai,
nh ca). Ngun vn ny thng c
bit n nhiu hn ti cỏc vựng sn xut
nụng nghip ln. Vi nhng h cú t sn
xut, h dựng chớnh s hu t ca mỡnh
th chp vay vn.
Trong thc t, cú hin tng ngi
c vay do khụng cú nhu cu hoc
khụng bit cỏch s dng vn ó
nhng/bỏn li lói sut cho vay. Ngoi ra,
cũn cú trng hp s dng vn sai mc
ớch nh vay vn phỏt trin sn xut kinh
doanh nhng li mang ra ci v cho con,
cha bnh,
Hp 10: S dng vn tớn dng u ói sai
mc ớch

Hp 11 : o to ngh nụng thụn

Cng cú my lp dy ngh ri nhng vn
ng mói mi cú ngi i hc, hc k thut

27


Nghiªn cøu, trao ®æi

Khoa häc Lao ®éng vµ X· héi - Sè 38/Quý I- 2014

trồng trọt, chăn nuôi thì còn áp dụng được.
Học mấy lớp sửa xe máy hay trồng nấm thì
chẳng để làm gì, học xong thì thôi chứ có
ra nghề được đâu.

xây dựng chuỗi giá trị hàng hóa nông
nghiệp, đa dạng hóa cây trồng, hướng tới
những sản phẩm xuất khẩu và sản phẩm
sạch là giải pháp thiết thực đối với người
lao động của khu vực nông thôn hiện nay.
Đẩy mạnh việc gắn kết giữa sản xuất nông
nghiệp, công tác khuyến nông và bao tiêu
nông sản để đảm bảo thu nhập của người
nông dân, đáp ứng nhu cầu của thị trường
cũng như khuyến khích được sản xuất
nông nghiệp. Như vậy nông nghiệp nông
thôn sẽ giữ được vai trò làm giá đỡ cho
người lao động cũng như nền kinh tế trước
những cú sốc lớn.
Các chính sách khác như dạy nghề

cho lao động nông thôn cũng cần được
xem xét, đánh giá và triển khai trên cơ sở
gắn với nhu cầu đào tạo thực tế tại mỗi địa
phương để tránh lãng phí nguồn lực và
phát huy hiệu quả; hỗ trợ hộ gia đình nông
lâm ngư nghiệp có mức thu nhập trung
bình tham gia các chính sách an sinh xã
hội, khuyến khích trách nhiệm và nâng
cao vai trò chủ động trong việc đảm bảo
an sinh xã hội cho bản thân và hộ gia
đình./.

Thảo luận nhóm nông dân, Vĩnh Trị, Vĩnh
Hưng, Long An

6. Khuyến nghị
Trong thực tế, người dân các vùng
nông thôn chưa được phổ biến, giới thiệu
về các chính sách việc làm và dạy nghề,
BHXH, BHTN, BHYT do đó còn chưa
biết để tham gia, hoặc biết có chính sách
nhưng không biết tham gia như thế nào.
Vì vậy, cần đẩy mạnh công tác tuyên
truyền, phổ biến thông tin về pháp luật
và chính sách lao động, an sinh xã hội,
đảm bảo thông tin, tiếp cận thông tin về
chính sách để người lao động và người
dân nói chung hiểu về quyền lợi, nghĩa vụ
của bản thân từ đó chủ động tham gia.
Đồng thời cũng cần có những điều chỉnh

trong thiết kế chính sách để hỗ trợ các đối
tương người nông dân thu nhập trung bình
có cơ hội tham gia BHXH tự nguyện và
BHYT.
Chính sách thúc đẩy sản xuất, tăng
giá trị hàng hóa nông nghiệp thông qua

28