Bài giảng Đường lối cách mạng của Đảng Cộng sản Việt Nam: Bài 1 (Nguyễn Hữu Công)

ĐƯỜNG
Ờ
LỐI
Ố CÁCH
Á
MẠNG
CỦA ĐẢNG CỘNG
Ộ
SẢN VIỆT
Ệ NAM

Giảng viên: TS. Nguyễn Hữu Cơng
TS. Nguyễn
ễ Thị Hồn
TS. Trần Thị Thu Hồi

v1.0013104217


MỤC TIÊU HỌC PHẦN
•

Mơn học Đường lối cách mạng của Đảng Cộng Sản Việt Nam là 1 trong 3 môn học thuộc
khoa học Mác - Lênin, Tư tưởng Hồ Chí Minh nên có quan hệ mật thiết với các mơn học:
Những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin và mơn học Tư tưởng Hồ Chí Minh.

•

Nội dung và kết cấu chương trình do ban khoa giáo Trung ương và Bộ giáo dục Đào tạo quy
định. Đây là học phần bắt buộc học viên phải tích luỹ kiến thức. Đường lối của Đảng được
xây dựng trên cơ sở vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, các

nhân tố thời đại và thực tiễn đất nước Việt Nam trong mỗi giai đoạn lịch sử. Vì vậy, đường
lối của Đảng vừa có tính khoa học vừa có tính cách mạng sâu sắc.
sắc Thực tiễn chứng minh
đường lối đúng đắn của Đảng và sự lãnh đạo tài tình của Đảng Cộng sản Việt Nam là nhân
tố có ý nghĩa quyết định mọi thắng lợi của dân tộc và cách mạng Việt Nam trước đây cũng
như hơm nay và mai sau.

•

Mơn học trang bị cho học viên những hiểu biết cơ bản về đường lối, quan điểm của Đảng
trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội từ kinh tế, chính trị, văn hố, xã hội đến quốc
phòng – an ninh, đối ngoại, hội nhập kinh tế quốc tế. Đây là điều kiện rất quan trọng để học
viên
iê có
ó cơ sở
ở và
à định
đị h hướng
h ớ đúng
đú đắn
đắ khi vận
ậ dụng
d
các
á kiến
kiế thức
thứ chuyên
h ê ngành
à h vào
à giải

iải
quyết các vấn đề thực tiễn trong công tác của bản thân.

v1.0013104217

2


KẾT CẤU CHUNG: GỒM 9 BÀI
Bài mở đầu: Đối tượng và phương pháp nghiên cứu môn Đường lối cách mạng của Đảng Cộng
sản Việt Nam
Bài 1: Sự ra đời của Đảng cộng sản Việt Nam và cương lĩnh chính trị đầu tiên của Đảng
g lối đấu tranh g
giành chính q
quyền
y ((1930 – 1945))
Bài 2: Đường
Bài 3: Đường lối kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược (1945-1975)
Bài 4: Đường lối cơng nghiệp hóa
g lối xâyy dựng
g nền kinh tế thị trường
g định hướng
g XHCN
Bài 5: Đường
Bài 6: Đường lối xây dựng hệ thống chính trị
Bài 7: Đường lối xây dựng, phát triển nền văn hóa và giải quyết các vấn đề xã hội
Bài 8: Đường lối đối ngoại

v1.0013104217

3


HƯỚNG DẪN HỌC
•

Có đủ các học liệu cơ bản: Giáo trình và tài liệu tham khảo;

•

Tự học, tự nghiên cứu là chính;

•

Tham gia tích cực; đầy đủ các buổi thảo luận, trao đổi trực tuyến mà trường tổ chức;

•

Hồn thành tốt các bài tập,
tập bài kiểm tra theo quy định.
định

v1.0013104217

4


BÀI 1
SỰ RA ĐỜI CỦA ĐẢNG CỘNG
SẢN VIỆT NAM VÀ CƯƠNG LĨNH

CHÍNH TRỊ ĐẦU TIÊN CỦA ĐẢNG
TS. Nguyễn Hữu Cơng
Trường Đại học Kinh tế Quốc dân

v1.0013104217


MỤC TIÊU
•

Hiểu rõ các cơ sở chính trị - tư tưởng,
tưởng cơ sở xã hội – giai cấp của sự ra đời
của Đảng cộng sản Việt Nam;

•

Nhận thức được vai trị và cơng lao to lớn của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc – Hồ
Chí Minh trong việc thành lập Đảng cộng sản Việt Nam;

•

Thấy được ngay từ khi ra đời, Đảng đã có đường lối cách mạng đúng đắn,
sáng tạo, thể hiện ở Cương lĩnh chính trị đầu tiên (2-1930);

•

Nắm được ý nghĩa lịch sử to lớn của việc Đảng cộng sản Việt Nam ra đời và
nắm
ắ giữ ngọn cờ lãnh đạo cách mạng Việt Nam.

v1.0013104217

6


NỘI DUNG
Hoàn cảnh ra đời của Đảng cộng sản Việt Nam

Hội nghị thành lập Đảng và Cương lĩnh chính trị đầu tiên của Đảng

v1.0013104217

7


TÌNH HUỐNG KHỞI ĐỘNG
Hai học viên từ ký túc xá lên giảng đường học môn Đường lối cách mạng của Đảng cộng sản
Việt Nam buổi đầu tiên.
•

Học viên A: Hơm qua bạn có đọc bài 1 giáo trình Đường lối cách mạng của Đảng cộng sản
Việt Nam khơng?

•

Học viên
H
iê B:
B Mình
Mì h có

ó thói quen là trước
t ớ lúc
lú lên
lê lớp
lớ học
h môn
ô học
h nào
à cũng
ũ đều
đề đọc
đ và
à nghiên
hiê cứu
ứ
kỹ nội dung phần thầy dạy hơm đó để tích cực tham gia vào quá trình dạy và học trên lớp đồng
thời có vấn đề nào chưa hiểu sẽ chủ động hỏi thầy, cơ.

•

Học viên A: Bạn có thể giúp mình hiểu rõ hơn những nhân tố tác động đến sự ra đời của Đảng
cộng sản Việt Nam cũng như Đảng ta ra đời trên cơ sở xã hội - giai cấp, cơ sở tư tưởng - chính
trị và tổ chức nào được không? Theo bạn dựa trên cơ sở nào để khẳng định ngay từ khi ra đời
Đảng đã có đường lối cách mạng đúng đắn, sáng tạo, phù hợp với thực tiễn Việt Nam?

•

ọ viên B: Đề nghị
g ị của bạn
ạ vượt

ợ q
quá khả năng
g của mình,, ta hãy
y lên lớp
p nghe
g thầy
yg
giảng
g chắc
Học
sẽ rõ.

v1.0013104217

8


1. HOÀN CẢNH RA ĐỜI CỦA ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM

1.1. Tình hình thế giới và Việt Nam
1.2. Các phong trào yêu nước ở Việt Nam cuối thế kỉ XIX đầu thế kỉ XX
1.3. Vai trò của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc đối với sự ra đời của Đảng cộng sản Việt Nam

v1.0013104217

9


1.1. TÌNH HÌNH THẾ GIỚI VÀ VIỆT NAM
a Thế giới:

a.
Có 3 nhân tố tác động đến sự ra đời của Đảng:
•

Sự chuyển biến của chủ nghĩa tư bản và hậu quả
của nó;;

•

Sự ra đời và phát triển ngày càng mạnh của chủ nghĩa
Mác – Lênin;

•

Thắng lợi của cách mạng Tháng Mười Nga và sự ra
đời của quốc tế Cộng sản (Quốc tế III).

v1.0013104217

10


1.1. TÌNH HÌNH THẾ GIỚI VÀ VIỆT NAM (tiếp theo)
b Trong nước:
b.
Chính sách cai trị bảo thủ và tàn bạo của thực dân Pháp đã tác
động sâu sắc đến xã hội Việt Nam dẫn đến những thay đổi to
lớn trong xã hội.
• Làm cho tính chất xã hội thay đổi từ phong kiến độc lập
thành xã hội thuộc địa nửa phong kiến.

• Làm xuất hiện 2 mâu thuẫn cơ bản:
 Mâu thuẫn giữa dân tộc Việt Nam với thực dân Pháp
xâm lược. Đây là mâu thuẫn chủ yếu, gay gắt nhất;
 Mâu thuẫn giữa nhân dân Việt Nam (chủ yếu là nơng
dân) với giai cấp địa chủ phong kiến.
• Làm cho kết
ế cấu
ấ trong xã hội thay đổi.
ổ Xã hội Việt Nam lúc
này có 5 giai cấp cơ bản: Giai cấp địa chủ phong kiến, giai
cấp nông dân, giai cấp công nhân, giai cấp tư sản và giai
cấp tiểu tư sản. Trong các giai cấp trên chỉ có giai cấp cơng
nhân là người có đủ khả năng lãnh đạo cách mạng Việt
Nam đi tới thắng lợi.
v1.0013104217

11


1.2. CÁC PHONG TRÀO YÊU NƯỚC Ở VIỆT NAM CUỐI THẾ KỶ XIX, ĐẦU THẾ KỶ XX
Phong trào theo khuynh hướng chính trị Phong kiến
và Tư sản
•

Theo con đường phong kiến: Phong trào Cần Vương
(1885 – 1895);

•

Theo con đường dân chủ tư sản:

 Đông du của Phan Bội Châu (1906 -1908);
 Cải cách của Phan Chu Trinh;
 Việt Nam Quốc dân đảng.

Tất cả đều thất bại vì khơng có một đường lối chính trị đúng đắn. Điều này dẫn đến cuộc khủng
hoảng sâu sắc về đường lối cứu nước ở Việt Nam. Tuy nhiên phong trào yêu nước cũng đã
đóng góp tích cực vào sự ra đời của Đảng cộng sản Việt Nam.

v1.0013104217

12


1.2. CÁC PHONG TRÀO YÊU NƯỚC Ở VIỆT NAM CUỐI THẾ KỶ XIX, ĐẦU THẾ KỶ XX
(tiếp theo)
Phong trào yêu nước theo khuynh hướng vơ sản
•

Trước khi có chủ nghĩa Mác - Lênin soi sáng (1927): Về cơ bản là tự phát, mục tiêu đấu
tranh chủ yếu là kinh tế.

•

Sau khi giác
S
iá ngộ
ộ chủ
hủ nghĩa
hĩ Mác
Má - Lênin,

Lê i phong
h
t à công
trào
ô
nhân
hâ đã chuyển
h ể sang tự
t giác,
iá
mục tiêu đấu tranh gồm cả kinh tế và chính trị, đã có sự tổ chức và lãnh đạo chặt chẽ.

•

Sự phát triển ngày càng mạnh mẽ của phong trào công nhân là nhân tố cơ bản tác động
tích cực đến sự ra của Đảng cộng sản Việt Nam.
Nam

v1.0013104217

13


1.3. VAI TRÒ CỦA LÃNH TỤ NGUYỄN ÁI QUỐC ĐỐI VỚI SỰ RA ĐỜI
CỦA ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM
•

Tìm ra con đường
Tì
đ ờ cứu

ứ nước
ớ đúng
đú đắn:
đắ Con
C đường
đ ờ cách
á h mạng
vô sản đáp ứng được yêu cầu của cách mạng Việt Nam.

•

Tích cực tổ chức, truyền bá chủ nghĩa Mác – Lênin vào Việt
Nam tạo cơ sở chính trị,
trị tư tưởng lý luận cho sự ra đời của
Đảng cộng sản Việt Nam.

•

Chuẩn bị về tổ chức, nhân sự cho sự ra đời của Đảng:
g thanh niên
 Thành lập tổ chức Hội Việt Nam cách mạng
(6/1925);
 Tổ chức huấn luyện cho hàng trăm chiến sỹ yêu nước Việt
Nam, tạo ra hạt giống đỏ đầu tiên của Đảng.

•

Chủ động triệu tập và chủ trì hội nghị hợp nhất
ấ thành lập Đảng
cộng sản Việt Nam (3/2/1930).

•

Soạn ra cương lĩnh chính trị đầu tiên.

v1.0013104217

14


2. HỘI NGHỊ THÀNH LẬP ĐẢNG VÀ CƯƠNG LĨNH CHÍNH TRỊ ĐẦU TIÊN CỦA ĐẢNG
2.1. Hội nghị thành lập Đảng
2.2. Nội
ộ dung
g chủ yyếu của Cương
g lĩnh chính trịị đầu tiên
2.3. Ý nghĩa của sự kiện Đảng cộng sản Việt Nam ra đời

v1.0013104217

15


2.1. HỘI NGHỊ THÀNH LẬP ĐẢNG
•

Sự phát triển mạnh mẽ của phong trào cách mạng Việt Nam sau khi chủ nghĩa Mác - Lênin,
Lênin
tư tưởng Nguyễn Ái Quốc được truyền bá vào Việt Nam thông qua nhiều con đường, đặc
biệt thơng qua phong trào "vơ sản hố" của Hội Việt Nam cách mạng thanh niên (1928). Điều

này đã dẫn đến sự ra đời của 3 tổ chức cộng sản:
 Đông Dương Cộng sản Đảng (6-1929);
 An Nam Cộng sản Đảng (8-1929);
 Đơng Dương Cộng sản Liên Đồn (9-1929).

•

Như vậy chỉ trong vòng 4 tháng, 3 tổ chức cộng sản đã nối tiếp nhau ra đời ở Việt Nam. Điều
này chứng tỏ việc thành lập Đảng Cộng Sản là nhu cầu bức thiết của cách mạng Việt Nam.
Tuy nhiên việc cùng tồn tại 3 tổ chức cộng sản trong một nước đã vi phạm nguyên tắc thống
nhất trong việc tổ chức Đảng cộng sản của chủ nghĩa Mác - Lênin và ảnh hưởng không tốt
đến sự phát triển của cách mạng Việt Nam. Vì vậy cần phải nhanh chóng hợp nhất lại thành
một chính Đảng Cộng sản duy nhất. Đó là yêu cầu cấp bách của cách mạng Việt Nam.

v1.0013104217

16


2.1. HỘI NGHỊ THÀNH LẬP ĐẢNG (tiếp theo)
Được sự uỷ nhiệm của quốc tế cộng sản và với sự chủ
động, tích cực của mình, Nguyễn Ái Quốc đã triệu tập
và chủ trì hội nghị hợp nhất thành lập Đảng cộng sản
Việt Nam từ ngày 3-7/2-1930 tại Hương cảng (Trung
quốc) và đã thành cơng tốt đẹp. Hội nghị quyết định:
•

Đặt tên Đảng là Đảng cộng sản Việt Nam.

•

Thơng qua Chính cương vắn tắt, Sách lược vắn
tắt Chương
tắt,
Ch
t ì h tóm
trình
tó tắt của
ủ Đảng.
Đả
Đâ là bản
Đây
bả
Cương lĩnh chính trị đầu tiên của Đảng.

•

Đề ra kế hoạch hợp nhất các tổ chức cộng sản
trong cả nước.
nước

•

Thành lập Ban chấp hành Trung ương lâm thời.

v1.0013104217

17

2.2. NỘI DUNG CHỦ YẾU CỦA CƯƠNG LĨNH CHÍNH TRỊ ĐẦU TIÊN
•

Phương hướng chiến lược của cách mạng: “Làm
Làm tư sản dân quyền cách mạng và thổ địa
cách mạng để đi tới xã hội cộng sản”.

•

Nhiệm vụ chủ yếu của cách mạng trong cách mạng tư sản dân quyền và thổ địa cách mạng:
 Về chính trị;ị;
 Về kinh tế;
 Về văn hố xã hội.

•

g cách mạng:
g
Lực lượng
 Đảng chủ trương tập hợp đại bộ phận giai cấp công nhân, nông dân và dựa vào hạng
dân cày nghèo để lãnh đạo nông dân làm cách mạng ruộng đất.
 Lôi kéo tiểu tư sản, tri thức, trung nông… đi vào phe vô sản.
 Đối với phú nông, trung, tiểu địa chủ và tư sản An Nam thì phải tranh thủ, ít ra làm cho
họ đứng trung lập.
 Bộ phận nào đã đặt ra mặt phản cách mạng phải đánh đổ.

v1.0013104217

18

2.2. NỘI DUNG CHỦ YẾU CỦA CƯƠNG LĨNH CHÍNH TRỊ ĐẦU TIÊN (tiếp theo)
•

Lã h đạo
Lãnh
đ cách
á h mạng:
 Là giai cấp công nhân thông qua Đảng
Cộng Sản.
 Đảng phải thu phục được đại bộ phận
giai cấp mình phải làm cho giai cấp mình
lãnh đạo được dân chúng.

•

Quan hệ với phong trào cách mạng thế giới:
 Xác định cách mạng Việt Nam là một bộ
phận của cách mạng thế giới.
 Phải đoàn kết với những dân tộc bị áp
bức và quần
ầ chúng vô sản trên thế
ế giới
nhất là với vô sản Pháp.

v1.0013104217

Cương lĩnh chính trị đầu tiên của Đảng

19

2.3. Ý NGHĨA CỦA SỰ KIỆN ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM RA ĐỜI
•

Xác lập sự lãnh đạo của giai cấp công nhân đối với cách mạng Việt Nam.
Nam Chứng tỏ giai cấp
công nhân Việt Nam đã trưởng thành về mọi mặt, đủ sức lãnh đạo cách mạng nước ta.

•

Mở ra thời kỳ phát triển mạnh mẽ của dân tộc Việt Nam.

•

ạ g Việt
ệ Nam trở thành một
ộ bộ
ộp
phận
ậ của cách mạng
ạ g thế g
giới.
Cách mạng

v1.0013104217

20

TĨM LƯỢC CUỐI BÀI
•

Như vậy sự ra đời của Đảng là địi hỏi khách quan của cơng cuộc đấu tranh giải phóng
dân tộc, xây dựng và phát triển đất nước của dân tộc Việt Nam. Sự ra đời của Đảng chịu
sự tác động của nhiều nhân tố cả quốc tế và trong nước, cả chủ quan lẫn khách quan
trong đó vai trò của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc là rất to lớn. Đảng cộng sản Việt Nam ra đời
là sự kết hợp của 3 yếu tố: Chủ nghĩa Mác - Lênin, phong trào Công nhân và phong trào
yêu nước Việt Nam.

•

Ngay từ khi mới ra đời Đảng đã có đường lối đúng đắn, sáng tạo thể hiện ở bản Cương
lĩnh chính trị đầu tiên.
tiên

•

Đảng cộng sản Viêt nam ra đời và nắm giữ ngọn cờ lãnh đạo cách mạng Việt nam đã mở
ra thời kỳ phát triển mạnh mẽ của dân tộc Việt Nam.

v1.0013104217

21


GIẢI QUYẾT TÌNH HUỐNG
•

Sự ra đời của Đảng là kết quả của quá trình vận động và phát triển của cách mạng

Việt Nam; là đáp ứng được đòi hỏi của cách mạng Việt Nam.

•

Cách mạng ngay từ khi ra đời Đảng Cộng sản Việt Nam đã có đường lối cách mạng đúng
đắn, sáng tạo. Chính là Cương lĩnh chính trị đầu tiên của Đảng do lãnh tụ
Nguyễn Ái Quốc trực tiếp sáng tạo, được Hội nghị thành lập Đảng 3/2/1930 thông qua.

v1.0013104217

22


CÂU HỎI TỰ LUẬN
Vai trò của Nguyễn Ái Quốc đối với sự ra đời của Đảng cộng sản Việt Nam là rất to lớn.
lớn
Hãy chứng minh?
Gợi ý trả lời:
Để trả lời câu hỏi,, cần làm rõ các vấn đề sau:
•

Sớm nhận thấy sự hạn chế của con đường cứu nước của các vị cách mạng tiền bối nên đã
quyết định đi ra nước ngồi tìm con đường cứu nước mới.

•

Qua 10 năm gian khổ tìm đường cứu nước đã kết luận: Muốn cứu nước và giải phóng dân
tộc khơng có con đường nào khác con đường cách mạng vơ sản.

•

Thấy rõ vai trò và giá trị to lớn của chủ nghĩa Mác - Lênin, của Đảng Cộng sản đối với thắng
lợi của cách mạng Việt Nam nên đã phấn đấu trở thành người cộng sản và tích cực truyền
bá chủ nghĩa Mác - Lênin vào Việt Nam.
Nam

•

Trực tiếp chuẩn bị về mọi mặt cho sự ra đời của Đảng cộng sản Việt Nam.

•

Chủ động triệu tập và chỉ đạo thành công việc hợp nhất thành lập Đảng cộng sản Việt Nam.

•

Soạn thảo ra Cương lĩnh chính trị đầu tiên của Đảng.
Đảng

v1.0013104217

23


CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM 1
Trong các nhân tố quốc tế sau đây,
đây nhân tố nào tác động trực tiếp và mạnh mẽ nhất đến
sự ra đời của Đảng cộng sản Việt Nam?
a. Sự chuyển biến của chủ nghĩa tư bản và hậu quả của nó.
ự ra đời và p

phát triển ngày
g y càng
g mạnh
ạ của chủ nghĩa
g
Mác - Lênin.
b. Sự
c. Thắng lợi của cách mạng Tháng mười Nga và sự thành lập quốc tế Cộng sản (quốc tế III).
d. Chiến tranh thế giới lần thứ nhất.
Trả lời:
•

Đáp án đúng là: c. Thắng lợi của cách mạng Tháng mười Nga và sự thành lập quốc tế Cộng
sản (quốc tế III).

•

Giải thích:
 Cách mạng Tháng Mười Nga mở ra con đường mới cho nhân dân lao động → cho Việt
Nam đứng lên đấu tranh.
 Cách mạng Tháng Mười Nga, quốc tế Cộng sản, Xô Viết đào tạo cho Việt Nam những
h t giống
hạt
iố cách
á h mạng đầu
đầ tiên.
tiê

v1.0013104217

24


CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM 2
Yêu cầu cấp thiết nhất của giai cấp nông dân Việt Nam dưới ách thống trị của thực
dân Pháp là gì?
a. Ruộng đất.
ộ lập
ập dân tộc.
ộ
b. Độc
c. Quyền tự do, dân chủ.
d. Bình đẳng.
Trả lời:
•

Đáp án đúng là: b. Độc lập dân tộc.

•

Giải thích: Giai cấp công nhân là một bộ phận của nhân dân Việt Nam. Yêu cầu độc
lập dân tộc là yêu cầu chung, là vấn đề bức thiết nhất của dân tộc Việt Nam.

v1.0013104217

25