Điều trị bằng y học hạt nhân: Làm thế nào để có kết quả tốt?

Điều trị bằng y học hạt nhân: Làm
thế nào để có kết quả tốt?

Việc ứng dụng y học hạt nhân (YHHN) vào điều trị đã tạo ra những
hiệu quả quan trọng với nhiều bệnh nguy hiểm, đặc biệt là các bệnh ung thư.
Ngày nay các thiết bị điều trị YHHN đang ngày một đa dạng và hiện đại hơn,
người bệnh có được nhiều hơn cơ hội điều trị. Để giúp người bệnh có được
hiệu quả điều trị tốt nhất, chúng tôi xin được giới thiệu bài viết này.
Bảo vệ bệnh nhân trong chẩn đoán và điều trị bằng bức xạ
Mục tiêu chính là tránh cho bệnh nhân những chiếu xạ không cần thiết và
hạn chế liều ở mức thấp nhất nhưng vẫn bảo đảm được yêu cầu chẩn đoán và điều
trị. Để đạt được mục tiêu trên cần phải tuân thủ các nguyên tắc sau đây:
Chỉ định đúng: Mọi phương pháp chẩn đoán và điều trị bằng bức xạ phải
được chỉ định bởi các thầy thuốc YHHN và phải cân nhắc kỹ lưỡng xem có thực
sự cần thiết hay không dựa trên việc so sánh với các phương pháp khác về lợi ích
và thiệt hại. Khi có hai phương pháp chẩn đoán và điều trị cùng đưa đến một kết
quả như nhau thì không dùng phương pháp phóng xạ. Tham khảo thông tin lần
khám trước để tránh những kiểm tra bổ sung không cần thiết. Tránh dùng chất
phóng xạ cho phụ nữ có thai, nghi có thai hoặc đang cho con bú trừ khi có chỉ định
lâm sàng bắt buộc. Trong trường hợp đó phải sử dụng các biện pháp cần thiết để
giảm liều tối thiểu cho thai nhi. Chỉ dùng được chất phóng xạ để chẩn đoán và
điều trị cho trẻ em khi không có các phương pháp khác thay thế và hoạt độ phóng
xạ phải giảm theo quy định.
Tận giảm liều chiếu: Trong mọi trường hợp, phải chú ý giảm liều chiếu cho
bệnh nhân ở mức thấp nhất nhưng vẫn đạt được mục đích khám chữa bệnh. Để
giảm liều chiếu cho bệnh nhân có 3 cách:
- Máy móc thiết bị chụp chiếu phải bảo đảm các thông số về kỹ thuật. Các
máy thế hệ mới sẽ có chất lượng hình ảnh cao hơn và bệnh nhân phải chịu liều
chiếu thấp hơn.
- Bảo đảm chất lượng các phim chụp để đưa ra các thông tin chính xác,
tránh cho bệnh nhân phải chụp nhiều lần.

- Khu trú trường nhìn trong chụp chiếu ở mức tối thiểu cần thiết là một biện
pháp rất có hiệu quả trong việc giảm liều chiếu vô ích cho bệnh nhân.
Ngoài nguy cơ chiếu xạ ngoài, các chất phóng xạ có thể thâm nhập vào bên
trong cơ thể qua đường hô hấp, tiêu hóa và qua da. Sau đó các chất phóng xạ có
thể phân tán đều trong toàn bộ cơ thể, nhưng phần lớn tập trung vào một số cơ
quan nhất định tạo ra một liều chiếu trong cho cơ thể. Vì vậy, ngoài các tiêu chuẩn
chiếu xạ cơ bản, cần xác định liều giới hạn hằng năm với từng nguyên tố phóng
xạ. Để tính giá trị này, cần phải xác lập các đặc trưng của cơ thể người, đường
thâm nhập các chất phóng xạ vào cơ thể, sự tích lũy các nguyên tố phóng xạ trong
cơ thể hay trong một số cơ quan riêng biệt nào đó.
YHHN ít đạt được kết quả trong những trường hợp nào?
Phát hiện bệnh muộn nên kích thước khối u quá lớn và giai đoạn bệnh
muộn.
Các yếu tố sinh học của môi trường khối u kém như thiếu ôxy, khả năng
khắc phục (tái tạo) tế bào sau xạ trị yếu trong khi khả năng phát triển và sinh sôi
mới của tế bào ung thư mạnh.
Phối hợp xạ trị với các phương thức khác không thích hợp, ví dụ: hóa trị
đồng thời hoặc nhanh chóng xen kẽ ngay với xạ trị. Hóa trị có thể làm giảm sự
sinh sản tế bào bệnh nhưng hóa trị làm tăng dòng máu tới u. Hóa trị cũng làm
giảm độ thiếu ôxy trong tế bào u. Một số thuốc hóa chất lại có tác dụng kìm hãm
sự sửa chữa của các tế bào lành đã bị tổn thương do xạ trị. Thông thường độc hại
của hóa trị và xạ trị sẽ phối hợp làm nặng lên.
Xạ trị có thể gây nên những tác dụng không mong muốn tại chỗ như viêm
đau và loét da do xạ. Có thể gặp chảy mủ ướt và róc vảy ở da và niêm mạc. Xạ trị
cũng có thể gây nên tổn thương hệ thống như buồn nôn, tiêu chảy, độc hại cho hệ
thần kinh, thận, tai, hệ thống tạo máu hoặc các tổn thương mạn tính như xơ hóa tổ
chức gây cứng khớp, thậm chí tắc và thủng ruột non.
Làm thế nào để có được kết quả điều trị tốt?
Các nhân viên YHHN hằng ngày phải kiểm tra các thiết bị an toàn, đặc biệt
là hệ thống đèn tín hiệu cho vào phòng chiếu, hệ thống liên lạc với bệnh nhân để

bảo đảm các thiết bị đang ở trạng thái hoạt động tốt. Trường hợp máy hoạt động
trục trặc, phải báo ngay cho nhân viên phục vụ an toàn biết. Quan sát, theo dõi
bệnh nhân trong suốt quá trình chiếu từ bên ngoài phòng chiếu qua cửa an toàn
hay qua hệ thống camera. Bảo đảm chính xác liều chiếu, thời gian chiếu và trường
chiếu trên bệnh nhân. Trường hợp xảy ra sự cố không thể đưa nguồn trở về vị trí
an toàn, cần tiến hành đóng tấm bịt và lá chắn càng nhanh càng tốt. Nếu có bộ
phận đẩy cơ học thì khởi động ngay để giải quyết tình thế.
Bệnh nhân điều trị bằng YHHN cần tuân thủ theo chỉ dẫn của bác sĩ, có chế
độ dinh dưỡng đầy đủ các chất, đặc biệt là giàu vitamin và khoáng chất trong và
sau quá trình điều trị, cần tái khám theo chỉ dẫn của bác sĩ. Không nên sử dụng các
chất kích thích như rượu bia, thuốc lá khi đã mắc bệnh và trong quá trình điều trị
vì sẽ làm bệnh nặng hơn và cho kết quả điều trị hạn chế.