(Luận án tiến sĩ) nghiên cứu xây dựng hệ thống đảm bảo chất lượng ở các trường cao đẳng luận án TS giáo dục học 62 14 05 01001

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC

TRẦN LINH QUÂN

NGHIÊN CƢ́U XÂY DỰNG HỆ THỐNG
ĐẢM BẢO CHẤT LƢỢNG
Ở CÁC TRƢỜNG CAO ĐẲNG

LUẬN ÁN TIẾN SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC

Hà Nội - 2013

i


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC

TRẦN LINH QUÂN

NGHIÊN CƢ́U XÂY DỰNG HỆ THỐNG
ĐẢM BẢO CHẤT LƢỢNG
Ở CÁC TRƢỜNG CAO ĐẲNG
CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ GIÁO DỤC
MÃ SỐ: 62 14 05 01

LUẬN ÁN TIẾN SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC:
1. GS. TSKH. Vũ Ngọc Hải

2. PGS. TS. Đặng Xuân Hải

Hà Nội - 2013

ii


LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của riêng tôi. Các kết quả
nghiên cứu trong luận án là trung thực, chưa từng được công bố trong bất kỳ cơng
trình nào của các tác giả khác.

Tác giả luận án

Trần Linh Quân

i


LỜI CẢM ƠN
Để có được kết quả nghiên cứu này, trước hết, tơi xin bày tỏ lịng kính trọng
và lời biết ơn sâu sắc tới GS. TSKH. Vũ Ngọc Hải và PGS. TS. Đặng Xuân Hải,
người Thày, người hướng dẫn khoa học đã thường xuyên chỉ bảo, tận tình hướng
dẫn tơi trong suốt q trình cơng tác, học tập và thực hiện luận án.
Tôi xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu cùng toàn thể cán bộ, giảng
viên, viên chức Trường Đại học Giáo dục đã luôn động viên, giúp đỡ và tạo điều
kiện thuận lợi nhất để tơi hồn thành chương trình đào tạo tiến sĩ và hồn thành
luận án.
Tôi xin gửi lời cảm ơn tới các thày, cô, đồng nghiệp, các bạn bè đã cộng tác
và giúp đỡ về mọi mặt để tơi thực hiện q trình nghiên cứu của luận án.

Cảm ơn sự động viên, khích lệ và hỗ trợ của gia đình, người thân. Đặc biệt
là Bố tôi, người đã gieo trồng khát vọng vươn tới tri thức; và Mẹ tôi, người đã tần
tảo sớm hôm, chăm sóc, nghiêm khắc với tơi trong suốt q trình học tập, công
tác và nghiên cứu khoa học.
Tôi mong muốn sẽ học hỏi nhiều hơn nữa và hy vọng sẽ tiếp tục nhận được
sự quan tâm, sự hợp tác giúp đỡ, ủng hộ của các đồng chí lãnh đạo ngành,lãnh
đạo tỉnh; các thầy cô giáo, đồng nghiệp để luận án được triển khai thực hiện và
ứng dụng hiệu quả trong thực tế quản lý trên địa bàn tỉnh và cả nước về lĩnh vực
nghiên cứu này.
Hà Nội, ngày 29 tháng 12 năm 2013
Tác giả luận án

Trần Linh Quân

ii


DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
Chữ viết
BGH
Bộ GD&ĐT
CBQL
CĐ
CĐSP
CL
CNTT
CSVC
DH
ĐBCL
ĐBCL ĐT

ĐG
ĐH
ĐT
GD
GDĐH
GV
HS
HT ĐBCL
KQ
KT
MT
ND
NN
NT
PP
QL
QLCL
Sở GD&ĐT
SV
THCS
VH
XH

Đọc là
Ban giám hiệu
Bộ Giáo dục và Đào tạo
Cán bộ quản lí
Cao đẳng
Cao đẳng sư phạm
Chất lượng

Cơng nghệ thơng tin
Cơ sở vật chất
Dạy học
Đảm bảo chất lượng
Đảm bảo chất lượng đào tạo
Đánh giá
Đại học
Đào tạo
Giáo dục
Giáo dục đại học
Giáo viên
Học sinh
Hệ thống đảm bảo chất lượng
Kết quả
Kiểm tra
Mục tiêu
Nội dung
Ngoại ngữ
Nhà trường
Phương pháp
Quản lí
Quản lí chất lượng
Sở Giáo dục và Đào tạo
Sinh viên
Trung học cơ sở
Văn hóa
Xã hội

iii

MỤC LỤC
Trang
Lời cam đoan ....................................................................................................... i
Lời cảm ơn ...........................................................................................................ii
Danh mục từ viết tắt .............................................................................................iii
Mục lục ................................................................................................................iv
Danh mục các bảng ..............................................................................................vii
Danh mục các biểu đồ ..........................................................................................viii
Danh mục các hình...............................................................................................ix
MỞ ĐẦU .............................................................................................................1
Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN XÂY DỰNG HỆ THỐNG ĐẢM BẢO
CHẤT LƢỢNG CHO TRƢỜNG CAO ĐẲNG ............................................8
1.1. Tổng quan nghiên cứu ..................................................................................8
1.1.1. Ở nước ngoài .............................................................................................8
1.1.2. Ở trong nước ..............................................................................................10
1.2. Một số vấ n đề lí luâ ̣n ....................................................................................15
1.2.1. Trường cao đẳ ng trong hệ thống giáo dục quốc dân .................................15
1.2.2. Quan niệm về chất lượng và đánh giá chất lượng đào tạo.........................17
1.2.3. Quản lý trường cao đẳ ng...........................................................................19
1.2.4. Quản lí chất lượng và các cấp độ quản lí chất lượng .................................24
1.2.5. Hê ̣ thố ng đảm bảo chất lượng ....................................................................27
1.3. Vai trò của yế u tố quản lí trong hê ̣ thố ng đảm bảo chấ t lươ ̣ng đố i với
mô ̣t cơ sở giáo dục đại học ..................................................................................35
1.3.1. Xác lập các chuẩn mực và các chỉ số đối với các yếu tố liên quan đến
chất lượng của một cơ sở giáo dục đại học nói chung và trường cao đẳ ng
nói riêng.........................................................................................................................35
1.3.2. Tổ chức, hướng dẫn, hỗ trợ các bộ phận hành động để đạt chuẩn . ..........39
1.3.3. Kiể m tra, đánh gia,́ chỉ đạo khi triển khai hệ thống đảm bảo chất lượng
............40

1.4. Khả năng áp dụng hệ thống đảm bảo chất lượng cho một trường cao ..........
đẳng42
1.4.1. Vài nét về hệ thống đảm bảo chất lượng cho một trường cao đẳng ..........43
1.4.2. Mô ̣t số điể m cầ n lưu ý khi triể n khai nội dung của hệ thống đảm
bảo chất lượng ở trường cao đẳng ......................................................................44
1.5. Kinh nghiệm đảm bảo chất lượng giáo dục ở một số nước ..........................50
1.5.1. Kinh nghiệm của Nhật Bản ........................................................................50

iv


1.5.2. Kinh nghiệm của Trung Quốc ...................................................................56
1.5.3. Kinh nghiệm của Thái Lan ........................................................................62
Tiểu kết chương 1 ................................................................................................66
Chương 2: THỰC TRẠNG TRIỂN KHAI QUẢN LÍ CHẤT LƯỢNG
VÀ ĐẢM BẢO CHẤT LƯỢNG TRONG CÁC TRƯỜNG CAO ĐẲNG ........67
2.1. Đặc điểm phát triển trường cao đẳng sư phạm ở Việt Nam .........................67
2.1.1. Sơ lược lịch sử phát triển ...........................................................................67
2.1.2. Sứ mạng, chức năng, nhiệm vụ ..................................................................68
2.1.3. Cơ cấu tổ chức ...........................................................................................68
2.1.4. Cơ chế và thể chế quản lý ..........................................................................69
2.2. Thực trạng về chất lượng đào tạo ................................................................70
2.2.1. Đánh giá qua kết quả học tập và rèn luyện của học sinh-sinh viên ...........70
2.2.2. Đánh giá qua khảo sát ý kiến của cán bộ quản lí và giảng viên cao đẳng
72
2.2.3. Đánh giá qua khảo sát ý kiến của người sử dụng sinh viên tốt
nghiệp từ trường cao đẳng ...................................................................................73
2.3. Thực trạng công tác đảm bảo chất lượng ở các trường cao đẳng .................76
2.3.1. Nhận thức của cán bộ, giảng viên trường cao đẳng về đảm bảo chất lượng..............76
2.3.2. Đảm bảo chất lượng đầu vào .....................................................................82

2.3.3. Đảm bảo chất lượng quá trình ...................................................................87
2.3.4. Đảm bảo chất lượng đầu ra của quá triǹ h đào tạo .....................................92
2.3.5. Thực trạng thực hiện các điều kiện đảm bảo chất lượng ...........................94
2.3.6. Thực trạng hệ thống đảm bảo chất lượng ..................................................97
Tiểu kết chương 2 ................................................................................................
100
Chƣơng 3: ĐỀ XUẤT HỆ THỐNG ĐẢM BẢO CHẤT LƢỢNG Ở
102
CÁC TRƢỜNG CAO ĐẲNG ...........................................................................
3.1. Định hướng đảm bảo chất lượng ở các trường cao đẳng .............................
102
3.2. Xây dựng hê ̣ thố ng đảm bảo chất lượng ở trường cao đẳng.........................
104
3.2.1. Nguyên tắc xây dựng tiêu chí đánh giá......................................................
104
3.2.2. Bộ tiêu chí đánh giá các hoạt động trong hê ̣ thố ng đảm bảo chấ t
lươ ̣ng ở trường cao đẳ ng ......................................................................................
106
3.2.3. Nguyên tắc xây dựng quy trình..................................................................
132
3.2.4. Quy trình, thủ tục trong hệ thống đảm bảo chất lượng .............................
133
3.3. Khảo nghiệm bộ tiêu chí và các quy trình , thủ tục trong hê ̣ thố ng
đảm bảo chất lượng ở trường cao đẳ ng ...............................................................
139

v


3.3.1. Tổ chức khảo nghiệm bộ tiêu chí...............................................................

139
3.3.2. Tổ chức khảo nghiệm các quy trình, thủ tục .............................................
147
3.4. Giải pháp thực hiện hê ̣ thố ng đảm bảo chất lượng ở trường cao đẳ ng.........
150
3.4.1. Các nguyên tắc lựa chọn giải pháp ............................................................
150
3.4.2. Các giải pháp..............................................................................................
151
3.4.3. Thăm dị tính cần thiết và khả thi của các giải pháp ..................................
162
3.5. Thử nghiệm một số quy trình ở trường Cao đẳng Ngơ Gia Tự Bắc Giang.........165
3.5.1. Mục đích, ý nghĩa của việc thử nghiệm .....................................................
166
3.5.2. Quy trình và đối tượng thử nghiệm ...........................................................
166
3.5.3. Đánh giá kết quả thử nghiệm .....................................................................
166
Tiể u kế t chương 3 ................................................................................................
169
170
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ....................................................................
CƠNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ ĐÃ ĐƢỢC CƠNG BỐ
173
CĨ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN ..................................................................
174
TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................
185
DANH MỤC CÁC PHỤ LỤC ..........................................................................

vi


DANH MỤC CÁC BẢNG
Nội dung
Trang
Bảng 2.1. Nhâ ̣n thức của cán bộ , giảng viên trường cao đẳng về khái
niệm đảm bảo chất lượng .....................................................................................77
Bảng 2.2. Ý kiến đánh giá của cán bộ, giảng viên về tầm quan trọng của các
“sức ép” buộc mỗi trường cao đẳng phải quan tâm đến vấn đề ĐBCL ...............78
Bảng 2.3. Ý kiến của CBQL các trường cao đẳng về việc xây dựng mục
tiêu đào tạo của các trường ..................................................................................82
Bảng 2.4. Ý kiến của CBQL các trường cao đẳng về chương trình đào
tạo của các trường ................................................................................................83
Bảng 2.5. Ý kiến của CBQL các trường cao đẳng về người học của các trường ................
84
Bảng 2.6. Ý kiến của CBQL các trường cao đẳng về đội ngũ giảng viên
của các trường ......................................................................................................85
Bảng 2.7. Ý kiến của CBQL các trường cao đẳng về CSVC của các trường...............86
Bảng 2.8. Ý kiến của CBQL các trường cao đẳng về tài chính của các trường............87
Bảng 2.9. Ý kiến của CBQL các trường cao đẳng việc thực hiện các nội
dung về phương pháp giảng dạy ..........................................................................88
Bảng 2.10. Ý kiến của CBQL các trường cao đẳng việc thực hiện các
nội dung về phương pháp học tập của SV các trường .........................................88
Bảng 2.11. Ý kiến của CBQL các trường cao đẳng việc thực hiện các
nội dung về cơng tác quản lí nhà trường..............................................................89
Bảng 2.12. Ý kiến của CBQL các trường cao đẳng việc thực hiện các
nội dung về công tác nghiên cứu khoa học của các trường .................................90
Bảng 2.13. Ý kiến của CBQL các trường cao đẳng việc thực hiện các
nội dung về hệ thống thông tin của các trường ....................................................91

Bảng 2.14. Ý kiến của CBQL các trường cao đẳng việc thực hiện các
nội dung của quy trình đảm bảo chất lượng ........................................................91
Bảng 2.15. Ý kiến của CBQL các trường cao đẳng về việc thực hiện
đánh giá các nội dung phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống của SV ................92
Bảng 2.16. Ý kiến của CBQL các trường cao đẳng về việc thực hiện
đánh giá các nội dung kiến thức của SV ..............................................................92
Bảng 2.17. Ý kiến của CBQL các trường cao đẳng về việc thực hiện
đánh giá các nội dung kỹ năng của SV ................................................................93
Bảng 2.18. Ý kiến đánh giá của CBQL các trường cao đẳng việc thực
hiện các nội dung của văn hóa chất lượng trong nhà trường ...............................96
Bảng 3.1. Kết quả hỏi ý kiến của giảng viên và cán bộ quản lý trường
CĐ khảo nghiệm các quy trình, thủ tục ...............................................................
148
Bảng 3.2. Kết quả khảo nghiệm tính cần thiết và khả thi của nội dung các
giải pháp.............................................................................................................................
164

vii


DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ
Nội dung
Trang
Biểu đồ 2.1. Kết quả học tập của sinh viên cao đẳng trong 5 năm học ............. 71
Biểu đồ 2.2. Kết quả rèn luyện của sinh viên cao đẳng trong 5 năm học ....... 71
Biểu đồ 2.3. Ý kiến đánh giá của cán bộ, giảng viên trường cao đẳng về
mức độ quan tâm đến chính sách chất lượng ................................................... 79
Biểu đồ 2.4. Ý kiến đánh giá của cán bộ, giảng viên trường cao đẳng về
thực hiện chuẩ n mực và quy trình ĐBCL ........................................................ 79
Biểu đồ 2.5. Ý kiến đánh giá của cán bộ, giảng viên trường cao đẳng về

mức độ quan tâm đến giám sát thực hiện quy trình ĐBCL ............................. 80
Biểu đồ 2.6. Ý kiến đánh giá của cán bộ, giảng viên trường cao đẳng về
mức độ thực hiện các nội dung ĐBCL trong các hoa ̣t đô ̣ng của nhà trường
.......... 81
Biểu đồ 2.7. Ý kiến đánh giá của CBQL các trường cao đẳng về việc thực
hiện các nội dung của chính sách đảm bảo chất lượng trong nhà trường.................. 94
Biểu đồ 2.8. Ý kiến đánh giá của CBQL các trường cao đẳng việc thực hiện
các nội dung của kế hoạch đảm bảo chất lượng trong nhà trường........................... 95
Biểu đồ 2.9. Ý kiến đánh giá của CBQL các trường cao đẳng việc thực
hiện các nội dung về ý thức chất lượng trong nhà trường ............................... 95
Biểu đồ 2.10. Ý kiến của CBQL các trường cao đẳng về mức độ thực hiện
các nội dung “đầu vào” của hệ thống đảm bảo chất lượng trong nhà trường ......... 97
Biểu đồ 2.11. Ý kiến của CBQL các trường cao đẳng đánh giá về việc
thực hiện các nội dung trong “quá trình” hoạt động của hệ thống đảm
bảo chất lượng trong nhà trường ...................................................................... 98
Biểu đồ 2.12. Ý kiến của CBQL các trường cao đẳng đánh giá về các
nội dung “đầu ra” của hệ thống đảm bảo chất lượng trong nhà trường........... 98
Biểu đồ 2.13. Hoạt động của bộ phận chuyên trách về ĐBCL trong các
trường cao đẳng ............................................................................................... 99
Biểu đồ 2.14. Ý kiến đánh giá về cơ cấu tổ chức và chức năng, nhiệm vụ
của bộ phận chuyên trách ĐBCL trong các trường cao đẳng .......................... 100
Biểu đồ 3.1. Đánh giá tính cần thiết và tính khả thi của các giải pháp............ 165
Biểu đồ 3.2. Kết quả đánh giá mức độ tác dụng của việc thực hiện các
quy trình ........................................................................................................... 169

viii


DANH MỤC CÁC HÌNH
Nội dung

Trang
Hình 1.1. Mơ hình tổng thể quản lý quá trình đào tạo ...............................
21
Hình 1.2. Các cấp độ quản lý chất lượng ....................................................

25

Hình 1.3. Mơ hình quản lý chất lượng C-I-P-O .........................................

32

Hình 1.4. Mơi trường GD&ĐT của nhà trường..........................................

35

Hình 1.5. Hệ thống đảm bảo chất lượng ở các trường cao đẳng ................

43

Hình 1.6. Mối quan hệ trong hệ thống đảm bảo chất lượng ở Thái Lan ....

63

Hình 2.1. Sơ đồ cơ cấu tổ chức khái quát của một trường cao đẳng ..........

69

ix

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trong bối cảnh toàn cầu hoá và hội nhập kinh tế quốc tế, Việt Nam là thành
viên của tổ chức thương mại thế giới WTO, tổ chức mà các thành viên vừa hợp
tác để phát triển, đồng thời cũng có những sự cạnh tranh gay gắt, nhất là về chất
lượng (CL) nguồn nhân lực giữa các quốc gia. Do vậy, các quốc gia trên thế giới
đều nhận thức được vai trò của giáo dục (GD) và cần phải đổi mới, nâng cao chất
lượng giáo dục.
Đảng và Nhà nước ta luôn nhận thức, đánh giá đúng tầm quan trọng của
giáo dục trong việc phát triển đất nước; có những quan điểm, định hướng chiến
lược để phát triển giáo dục. Các quan điểm, định hướng đó ln được thể chế
hố trong các văn kiện và văn bản chỉ đạo của Đảng và nhà nước trong lĩnh vực
giáo dục và đào tạo. Với Đại hội VIII Đảng ta đã khẳng định rõ vai trò của giáo
dục và đào tạo: “Cùng với khoa học và công nghệ, giáo dục và đào tạo là quốc
sách hàng đầu” bằng việc coi trọng cả ba mặt của giáo dục: mở rộng quy mô,
nâng cao chất lượng và phát triển nguồn nhân lực đáp ứng u cầu cơng nghiệp
hố, hiện đại hố; tới Đại hội IX, Đảng đã khẳng định rõ mục tiêu tổng quát của
chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 2001-2010 là: “Đưa đất nước ta ra khỏi
tình trạng kém phát triển, nâng cao rõ rệt đời sống vật chất, văn hoá (VH) tinh
thần của nhân dân, tạo nền tảng để đến năm 2020 nước ta cơ bản trở thành một
nước cơng nghiệp theo hướng hiện đại hố”; đến Đại hội X, mục tiêu phát triển
giáo dục Việt Nam đã được nghị quyết xác định là: “Nâng cao chất lượng giáo
dục toàn diện; đổi mới cơ cấu tổ chức, nội dung, phương pháp dạy và học, thực
hiện “chuẩn hoá, hiện đại hoá, xã hội (XH) hoá”.
Giai đoạn 2011 - 2020, mục tiêu tổng quát của giáo dục được xác định:
“Đến năm 2020, nền giáo dục nước ta được đổi mới căn bản và tồn diện theo
hướng chuẩn hố, hiện đại hố, xã hội hố, dân chủ hóa và hội nhập quốc tế;
chất lượng giáo dục được nâng cao một cách toàn diện, gồm: giáo dục đạo đức,
kỹ năng sống, năng lực sáng tạo, năng lực thực hành, năng lực ngoại ngữ (NN)
và tin học; đáp ứng nhu cầu nhân lực, nhất là nhân lực chất lượng cao phục vụ sự

1


nghiệp cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và xây dựng nền kinh tế tri thức;
đảm bảo công bằng xã hội trong giáo dục và cơ hội học tập suốt đời cho mỗi
người dân, từng bước hình thành xã hội học tập”. Chiến lược phát triển giáo dục
2011-2020 cũng khẳng định: “Đến năm 2020, các cơ sở giáo dục nghề nghiệp có
đủ khả năng tiếp nhận 30% số học sinh tốt nghiệp trung học cơ sở; tỷ lệ lao động
qua đào tạo nghề nghiệp và đại học đạt khoảng 70%; tỷ lệ sinh viên tất cả các hệ
đào tạo trên một vạn dân vào khoảng 350 - 400.”
Hiện nay, hệ thống giáo dục đại học (ĐH) đã và đang phát triển rộng khắp
cả nước; đa dạng về loại hình trường và không ngừng tăng về quy mô. Mặc dù
vậy, trước yêu cầu ngày càng cao của sự nghiệp phát triển giáo dục Việt Nam,
giáo dục đại học (GDĐH) vẫn còn những hạn chế cơ bản. Điều này đã được Hội
nghị toàn quốc về chất lượng GDĐH năm 2008 xác định:

“Các tiêu chuẩn đảm

bảo chất lượng trong giáo dục đại học chưa cụ thể, không rõ ràng; các điều kiện
đảm bảo chất lượng còn hạn chế” và đồng thời cũng chỉ ra giải pháp cần “Đẩy
mạnh các hoạt động quản lí chất lượng”.
Ở nước ta, trong nhiều năm qua đã có nhiều cơng trình nghiên cứu có giá
trị của các nhà nghiên cứu giáo dục như Đặng Quốc Bảo, Nguyễn Đức Chính,
Nguyễn Thị Mỹ Lộc, Vũ Ngọc Hải, Đặng Xuân Hải, Lâm Quang Thiệp, Đặng Bá
Lãm, Nguyễn Minh Đường, Trần Khánh Đức, Nguyễn Hữu Châu, Nguyễn Kim
Dung, Lê Văn Hảo, Trần Thị Bích Liễu, Phạm Thành Nghị, Phạm Xuân Thanh…
về quản lí giáo dục và đảm bảo chất lượng đại học. Tuy nhiên, việc nghiên cứu,
đánh giá về hệ thống đảm bảo chất lượng (HT ĐBCL) trong các trường cao đẳng
(CĐ), với những đặc thù riêng của nó cịn chưa được đề cập một cách sâu sắc,

chính vì vậy tìm ra các giải pháp để hoàn thiện HT ĐBCL trong các trường CĐ là
một yêu cầu cấp thiết trong bối cảnh hiện nay, giai đoạn được đánh giá là có
nhiều khó khăn của các trường CĐ. Với những lý do đó, tơi chọn đề tài: “Nghiên
cứu xây dựng hê ̣ thố ng đảm bảo chất lượng ở các trường cao đẳng ” làm luận
án nghiên cứu của mình.

2


2. Mục đích nghiên cứu
Mục đích nghiên cứu là vận dụng các luâ ̣n cứ , luâ ̣n chứng khoa học , xây
dựng hê ̣ thố ng đảm bảo chất lượng trường CĐ nói chung bao gồm các trường cao
đẳ ng sư phạm (CĐSP), đồng thời đề xuấ t một số giải pháp để thực hiê ̣n hê ̣ thố ng
đảm bảo chấ t lươ ̣ng ở trường CĐ.
3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Các trường cao đẳ ng chuyên nghiệp , tập trung chủ yếu vào các trường cao
đẳng có đào tạo giáo viên.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Hê ̣ thố ng đảm bảo chất lượng trong các trường CĐ.
4. Nhiệm vụ nghiên cứu
4.1. Tổng thuật những luận cứ khoa học của hê ̣ thố ng đảm bảo chất lượng đố i với
các cơ sở GDĐH nói chung và ở trường CĐ nói riêng.
4.2. Khảo sát, đánh giá thực trạng về hê ̣ thố ng đảm bảo chất lượng trong một số các
trường CĐ (tập trung chủ yếu vào các trường CĐ có đào tạo giáo viên ở Việt Nam).
4.3. Nghiên cứu đề xuất hê ̣ thố ng đảm bảo chất lượng ở trường CĐ Việt Nam
- Xây dựng hê ̣ thố ng đảm bảo chất lượng ở trường CĐ Việt Nam.
- Tiến hành thử nghiệm một số yế u tố của hê ̣ thố ng đảm bảo chấ t lươ ̣ng
CĐ.
ở

5. Phạm vi nghiên cứu
- Đề tài nghiên cứu HT ĐBCL ở các trường CĐ chuyên nghiệp. Tuy nhiên,
trong khuôn khổ của một luận án tiến sĩ, thời gian và các điều kiện nghiên cứu
hạn chế, đồng thời với kinh nghiệm và thực tiễn công tác của tác giả luận án, đề
tài chỉ tập trung nghiên cứu chủ yếu đối tượng là các trường CĐ có đào tạo giáo
viên (các trường CĐSP hoặc CĐ đa ngành mà tiền thân là các trường CĐSP) và đi
sâu nghiên cứu lĩnh vực đảm bảo chấ t lươ ̣ng đào ta ̣o.
- Đối tượng khảo sát và thử nghiê ̣m: Đề tài đã tiến hành khảo sát tại 06 (sáu)
trường CĐ có đào tạo giáo viên thuộc đối tượng đã nêu: Trường Cao đẳng Ngô Gia
Tự Bắc Giang, Trường CĐSP Bắc Ninh, Trường CĐSP Điện Biên, Trường cao đẳng
Vĩnh Phúc, Trường CĐSP Lạng Sơn, Trường Cao đẳng Cần Thơ. Đây là các trường
đã được lựa chọn theo tiêu chí đại diện cho các vùng, miền, khu vực. Trường CĐ

3


Ngô Gia Tự Bắc Giang (tiền thân là trường CĐSP Ngô gia Tự Bắ c Giang), nơi tác
giả luận án đang công tác được chọn làm nơi thử nghiệm, giúp cho các hoạt động thử
nghiệm có điều kiện được áp dụng thuận lợi tốt nhất, cho nghiên cứu.
- Luận án nghiên cứu thực tra ̣ng hê ̣ thố ng đảm bảo chất lượng ở một số trường
CĐ trong 5 năm trở lại đây.
6. Giả thuyết khoa học
Trong bố i cảnh Bô ̣ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) đang thực hiê ̣n quản lí
GD&ĐT theo hướng chuẩ n hóa, hiê ̣n đa ̣i hóa và hô ̣i nhâ ̣p, cầ n thiế t phải xây dựng
hê ̣ thố ng đảm bảo chấ t lươ ̣ng cho các cơ sở ĐT . Trên cơ sở nghiên cứu lý luận về
quản lí chất lượng nói chung và các quan điểm của đảm bảo chất lượng đào tạo
(ĐBCL ĐT) nói riêng, có thể xây dựng đươ ̣c hê ̣ thố ng đảm bảo chất lượng phù
hợp với loại hình trường CĐ góp phần nâng cao chất lượng đào tạo và thực hiê ̣n
tố t phương thức quản lí chấ t lươ ̣ng trong vâ ̣n hành nhà trường CĐ ở Việt Nam.
7. Phƣơng pháp nghiên cứu

7.1. Phương pháp luận nghiên cứu
Đề tài sử dụng phương pháp duy vật lịch sử và duy vật biện chứng của chủ
nghĩa Mác-Lê Nin, vận dụng chủ trương, đường lối chính sách của Đảng Cộng
sản Việt Nam về phát triển giáo dục và đào tạo giáo viên.
7.2. Các phương pháp nghiên cứu cụ thể
Trong quá trình thực hiện nghiên cứu đề tài, tác giả luận án kết hợp sử
dụng các nhóm phương pháp nghiên cứu sau đây:
7.2.1. Phương pháp nghiên cứu lý thuyết
- Phân tích và tổng hợp các tài liệu về lý thuyết ĐBCL ĐT trong GDĐH.
- Phân tích các các ́ u tớ của hê ̣ thố ng quản lí chấ t lươ ̣ng và đă ̣c điể m của đố i
tươ ̣ng nghiên cứu là các trường CĐ chuyên nghiê ̣p ở Việt Nam.
- Phân tić h các liñ h vực quản lí trong trường CĐ và các yếu tố ảnh hưởng lên việc
xây dựng hê ̣ thố ng đảm bảo chấ t lươ ̣ng ở mô ̣t trường CĐ.
7.2.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Để tìm hiểu được thực trạng chất lượng và hoạt động đảm bảo chất lượng
trong các trường CĐ bằ ng phương pháp điều tra xã hội học . Cụ thể, tác giả luận
án đã sử dụng phiếu hỏi để tiến hành điều tra. Để thơng tin mang tính đại diện cho

4


các vùng, miền, khu vực, việc khảo sát được thực hiện với một số trường CĐ có
đào tạo giáo viên, đó là: Trường CĐ Ngơ Gia Tự Bắc Giang, Trường CĐSP Bắc
Ninh, Trường CĐSP Điện Biên, Trường CĐ Vĩnh Phúc, Trường CĐSP Lạng Sơn,
Trường CĐ Cần Thơ. Để đảm bảo tính xác thực và khách quan của kết quả (KQ)
điều tra, tác giả luận án đã lựa chọn mẫu ngẫu nhiên trong số các cán bộ quản lí
(CBQL) và giảng viên CĐ tại các trường khảo sát ở các độ tuổi, trình độ học hàm,
học vị khác nhau. Đối tượng được hỏi cũng rất đa dạng: giảng viên và CBQL nhà
trường; cựu sinh viên; CBQL ở các cơ sở giáo dục, cơ sở sử dụng lao động là các
sinh viên tốt nghiệp từ nhà trường (NT).

7.2.3. Phương pháp chuyên gia
Phương pháp chuyên gia được sử dụng nhằm thu thập các ý kiến của các
nhà khoa học, nhà quản lý trong lĩnh vực quản lí giáo dục và đảm bảo chất
lượng (ĐBCL).
7.2.4. Sử dụng các thuật toán xử lý số liệu
Luận án sử dụng kỹ thuật thống kê ứng dụng phân tích dữ liệu trong NCKH là
phân tích độ tin cậy của bảng hỏi và ứng dụng các phương pháp thống kê tốn học để
xử lý và phân tích các số liệu, thơng tin đã thu thập được bằng chương trình SPSS.
Để xử lý các số liệu khảo sát tác giả luận án đã sử dụng phương pháp tính giá
5

trị trung bình theo cơng thức: Điểm TB: X =

 ini

i 1
5

 ni

i 1

Trong đó:

i là mức điểm từ 1 đến 5
ni là số người đánh giá theo mức điểm i

8. Câu hỏi nghiên cƣ́u và Luận điểm bảo vệ
8.1. Câu hỏi nghiên cứu
8.1.1. Làm thế nào để quản lý trường CĐ đáp ứng được yêu cầu, mục tiêu đổi mới

giáo dục, đáp ứng nhu cầu xã hội?
8.1.2. Hệ thống ĐBCL là yếu tố quyết định QL trường CĐ trong bối cảnh hiện
nay?
8.1.3. Hệ thống ĐBCL được xây dựng như thế nào?
8.1.4. Làm thế nào để đưa HT ĐBCL vận hành có hiệu quả trong thực tế?

5


8.2. Luận điểm bảo vê ̣
- Xây dựng HT ĐBCL ở trong trường CĐ chuyên nghiệp nói chung

,

trường CĐ có đào tạo giáo viên nói riêng phải tn thủ lí thuyết quản lí chấ t
lươ ̣ng và các thành tớ của cấ p đô ̣ đảm bảo chấ t lươ ̣ng trong phương thức QL chấ t
lươ ̣ng mô ̣t cơ sở ĐT. Hê ̣ thố ng đảm bảo chấ t lươ ̣ng chỉ có thể vâ ̣n hành tố t khi trở
thành ý thức tự giác của tất cả mọi thành viên trong nhà trường; các hoạt động của
nhà trường phải có tiến trình thực hiện thống nhất theo mục tiêu chất lượng , được
đánh giá thường xuyên trong suốt q trình.
- Để vâ ̣n hành tớ t hê ̣ thố ng đảm bảo chấ t lươ ̣ng cầ n xây dựng đươ ̣c các thủ
tục, quy trin
̀ h và văn hóa chấ t lươ ̣ng của nhà trường . Xây dựng hê ̣ thố ng ĐBCL
trong trường CĐCN nói chung và CĐ

có đào tạo giáo viên nói riêng phải xuất

phát từ sứ mạng, mục tiêu đào tạo và đă ̣c điể m của các trường đó.
9. Điểm mới của luận án
9.1. Về lý luận

Trên cơ sở phân tích các vấn đề lý luận về quản lí chấ t lươ ̣ng, luận án đưa ra
được các luận cứ khoa học để xây dựng hê ̣ thố ng đảm bảo chất lượng cho trường
CĐCN nói chung vatrường
CĐ có đào tạo giáo viên nói riêng ở Việt Nam, theo đó đề
̀
xuất hệ thống các giải pháp nhằm triể n khai tố t hê ̣ thố ng đảm bảo chất lượng đã đươ ̣c
đề xuất.
9.2. Về thực tiễn
- Thông qua nghiên cứu, khảo sát đã đánh giá được thực trạng về chất
lượng và HT ĐBCL trong các trường CĐ có đào tạo giáo viên ở Việt Nam , luận
án chỉ ra bức tranh về QL chất lượng ở trường CĐ.
- Xác định được nội dung , điều kiện để ĐBCL trong trường CĐCN nói
chung và CĐSP nói riêng ở Việt Nam.
- Đề xuất hê ̣ thố ng ĐBCL và một số các giải pháp nhằm nâng cao chất
lượng đào tạo cho các trường CĐ ở Việt Nam.
- Giúp cho các nhà quản lí các trường CĐ ở Việt Nam có một hình dung
toàn cảnh về vấn đề đảm bảo chất lượng và hướng giải quyết nhằm nâng cao chất
lượng đào tạo (CLĐT) cho các trường.

6


10. Cấu trúc của luận án
Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, tài liệu tham khảo, phụ lục ,
nội dung chính của luận án gồm 3 chương:
Chƣơng 1: Cơ sở lý luận xây dựng hê ̣ thố ng đảm bảo chất lượng cho
trường cao đẳng
Chƣơng 2: Thực trạng triển khai quản lí chất lượng và đảm bảo chất lượng
trong các trường cao đẳng
Chƣơng 3: Đề xuất hê ̣ thố ng đảm bảo chất lượng ở các trường cao đẳng

7


CHƢƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN XÂY DỰNG HỆ THỐNG ĐẢM BẢO CHẤT LƢỢNG
CHO TRƢỜNG CAO ĐẲNG
1.1. Tổng quan nghiên cứu
Trong quản lý chất lượng (QLCL), cấp độ đảm bảo chất lượng đã được các
nhà khoa học trong và ngoài nước nghiên cứu những năm gần đây. Trải qua hơn
40 năm phát triển, ngành khoa học này đã nghiên cứu hàng chục mơ hình, HT
ĐBCL trong lĩnh vực sản xuất, kinh doanh và sau đó áp dụng vào giáo dục, đặc
biệt là GDĐH. Có nhiều cơng trình nghiên cứu về đảm bảo chất lượng trong quản
lý chất lượng nói chung và quản lý chất lượng trong giáo dục nói riêng, sau đây là
một số nét khái quát về một số công trình nghiên cứu ở nước ngồi và trong nước
liên quan đến vấn đề nghiên cứu của luận án.
1.1.1. Ở nước ngoài
1.1.1.1. Nghiên cứu về quản lý chất lượng, quản lý chất lượng giáo dục đại học
và mơ hình giáo dục
Về lĩnh vực quản lý chất lượng trong sản xuất và kinh doanh, cho thấy đây
là một lĩnh vực có khá nhiều cơng trình được cơng bố ở nước ngồi. Có thể kể
đến các cơng trình “Quality is Free: The Art of Making Quality Certain” của
P.Crosby công bố năm 1979; “Out of the Crisis” của W.Deming được công bố
năm 1986, “The Search for Quality: Planning Improvement and Managing
Change” của D.Goddard và M.Leaks năm 1992; “Juran’s Quality Control
Handbook” năm 1988 và “Juran on Leadership for Quality: An Executive
Handbook” của J.M.Juran năm 1989. Các cơng trình này đều nhằm quản lý, cải
tiến và củng cố chất lượng trong các tổ chức, đặc biệt là thuyết “mười bốn điểm
dành cho việc quản lí” của Edwards Deming.
1.1.1.2. Nghiên cứu về đảm bảo chất lượng và hệ thống đảm bảo chất lượng trong

giáo dục
Từ những năm 80 của thế kỷ XX đã có nhiều nhà khoa học nước ngoài
nghiên cứu về vấn đề đảm bảo chất lượng nói chung và đảm bảo chất lượng trong

8


giáo dục nói riêng. Các cơng trình và bài viết tập trung đề cập tới khái niệm đảm
bảo chất lượng trong GDĐH, các nguyên tắc của đảm bảo chất lượng, các thành
phần chính trong đảm bảo chất lượng, các bước thiết lập một HT ĐBCL.
Ở nước ngồi có thể đề cập đến một số cơng trình và bài viết: “A British
standard for university teaching. In Ellis, R. (Ed.)” của R.Ellis, Ellis (1993) quan
niệm: “Trong môi trường kinh doanh, đảm bảo chất lượng được xem là một quá
trình nơi mà một nhà sản xuất đảm bảo với khách hàng là sản phẩm hay dịch vụ
của mình ln đáp ứng được các chuẩn mực”. Cũng cần phải kể đến một số các
bài viết và cơng trình của D.Woodhouse: “Book review. ISO 9000 and Malcolm
Baldrige in training and education: A practical application guide, Russo, C.
Charro Publishers Inc. Lawrence, Kansas” năm 1999; “Quality and quality
assurance. In Organisation for Economic Co-operation and Development (Eds.)”
năm 1999 và “Quality improvement through quality audit” năm 2002. Trong các
bài viết và cơng trình của mình, Woodhouse (1999) quan niệm về đảm bảo chất
lượng giáo dục trong GDĐH: “Trong GDĐH, đảm bảo chất lượng được xác định
như các hệ thống, chính sách, thủ tục, qui trình, hành động và thái độ được xác
định từ trước nhằm đạt được, duy trì, giám sát và củng cố chất lượng”. Cơng
trình “ISO 9000 and Malcolm Baldrige in Training and Education: A Practical
Application Guide” năm 1995 của C.Russo đề cập đến ISO 9000 và Malcolm
Baldrige trong giáo dục và đào tạo. Russo (1995) nêu: đảm bảo chất lượng
“xem xét các quá trình được sử dụng nhằm kiểm soát và sản xuất sản phẩm hay
các dịch vụ và nhằm tránh các phế phẩm. Nếu như chúng ta có HT ĐBCL, sẽ
tránh đi việc có thể có các phế phẩm”. Cơng trình “Quality Assurance in

Training and Education” của R.Freeman năm 1994; Freeman đã đề ra 5 nguyên
tắc của đảm bảo chất lượng. Trong bài viết “Quality Assurance in Higher
Education. In Craft, A. (Ed)” của M.Frazer năm 1992, Frazer đã xác định 4
thành phần chính trong đảm bảo chất lượng.
1.1.1.3. Nghiên cứu về kiểm định và đánh giá chất lượng giáo dục
Cơng trình “Nền sư phạm đại học” của Pol Dupont - Marcelo Ossandon đã
đề cập đến những kinh nghiệm để phát triển một trường ĐH. Công trình “Cơ sở

9


đánh giá giáo dục hiện đại” của Ngô Cương đã đưa ra những khái quát về đánh
giá giáo dục, lịch sử và phát triển đánh giá giáo dục, tổ chức của các tiêu chuẩn
đánh giá, xử lý thông tin đánh giá giáo dục, … Cơng trình “Đánh giá chất lượng
để đạt được sự hoàn hảo” của Alexander W.Astin, đã đưa ra mơ hình khái niệm
về đánh giá (ĐG), đánh giá kết quả, đánh giá chất lượng đầu vào của sinh viên,
đánh giá về mơi trường, phân tích dữ liệu đánh giá, tương lai của việc đánh giá,
… Cơng trình “Đánh giá chất lượng trong giáo dục đại học và cao đẳng” của
Allan Ashworth and Roger C. Harvey đã đưa ra: các chỉ số thực hiện và các chỉ số
mô tả xếp loại chất lượng; tổ chức và nguồn lực; dạy và học; chương trình khung,
chuẩn và đánh giá; ….
1.1.2. Ở trong nước
1.1.2.1. Nghiên cứu về quản lý chất lượng, quản lý chất lượng giáo dục đại học
và mơ hình giáo dục
Ở trong nước, những năm gần đây cũng có khá nhiều cơng trình nghiên cứu
về quản lý chất lượng: “Quản lý chất lượng đồng bộ” của Trần Thị Dung chủ biên;
“Quản lý chất lượng để nâng cao lợi thế cạnh tranh” của Khiếu Thiện Thuật;
“Quản lý chất lượng toàn diện” của Vũ Quốc Bình; “Quản trị chất lượng theo tiêu
chuẩn quốc tế” của Lưu Thanh Tâm; “Quản lý chất lượng trong các tổ chức” của
tập thể tác giả Tạ Thị Kiều Anh-Ngơ Thị Ánh-Nguyễn Văn Hố-Nguyễn Hồng

Kiệt-Đinh Phượng Vương; “Giáo trình quản lý chất lượng trong các tổ chức” của
Nguyễn Đình Phan chủ biên. Các cơng trình nghiên cứu này hầu hết đều đề cập
tới khái niệm chất lượng, quản lý chất lượng, hệ thống chất lượng; kiểm tra, đánh
giá, đo lường chất lượng; giới thiệu về hệ thống quản lý chất lượng ISO 9000 và
quản lý chất lượng đồng bộ TQM.
Nghiên cứu về GDĐH, một số cơng trình đã tập trung vào nghiên cứu về
hệ thống GDĐH, về tổ chức đào tạo đại học, về hệ thống quản lý chất lượng, về
các giải pháp để phát triển GDĐH… Công trình “Một số vấn đề giáo dục học đại
học” của tập thể tác giả: Nguyễn Thị Mỹ Lộc (chủ biên), Lâm Quang Thiệp, Lê
Viết Khuyến, Đặng Xuân Hải đã tập trung vào những vấn đề chung của GDĐH
như: Giới thiệu về nền GDĐH của thế giới và Việt Nam, về HT ĐBCL, đo lường

10


và đánh giá, …và những vấn đề về tâm lý - sư phạm đại học. Cơng trình “Giáo
dục đại học (quan điểm và giải pháp)” của Lê Đức Ngọc đã tập trung vào việc đổi
mới tư duy để phát triển GDĐH và đề ra một số giải pháp nhằm nâng cao chất
lượng đào tạo. Cơng trình “Đổi mới giáo dục đại học và hội nhập quốc tế” của
Hội đồng Quốc gia Giáo dục Việt Nam trong “diễn đàn quốc tế về giáo dục Việt
nam” với sự tham gia của các chuyên gia giáo dục từ UNESCO, Cộng hoà Liên
bang Đức, Malaixia, Pháp, Singapore, Thái Lan, Trung Quốc... đã phác thảo
những nét chính về cải cách và đổi mới GDĐH Việt Nam trong bối cảnh hội nhập
quốc tế; phân tích các chính sách xã hội hố giáo dục, đặc điểm của xã hội tri
thức, sự hợp tác quốc tế trong GDĐH; đề ra các chiến lược và giải pháp để
GDĐH đạt chất lượng và một số kinh nghiệm quốc tế về GDĐH, …Cơng trình
“Giáo dục đại học: một số thành tố của chất lượng” của Nguyễn Phương Nga Nguyễn Quý Thanh đồng chủ biên đã tập hợp các bài viết của các nhà nghiên
cứu giáo dục về đào tạo và phát triển nguồn nhân lực cao thông qua GDĐH; thử
nghiệm sinh viên đánh giá giảng viên; ảnh hưởng của Internet, học vị khoa học
của giảng viên tới kết quả học tập của sinh viên ....

Về quản lý chất lượng GDĐH, có cơng trình “Quản lý chất lượng giáo dục
đại học” của Phạm Thành Nghị tập trung vào phân tích chất lượng, đánh giá chất
lượng, đảm bảo chất lượng, quản lý chất lượng trong GDĐH. Cơng trình “Quản lý
trường đại học trong giáo dục đại học” của Bikas C.Sanyal gồm 10 mô đun, tập
trung vào phân tích các khuynh hướng trong mơi trường GDĐH; quản lý tài
chính, quản lý cán bộ, quản lý đội ngũ cán bộ chuyên môn, … trong GDĐH.
Công trình “Con đường nâng cao chất lượng cải cách các cơ sở đào tạo giáo viêncơ sở lí luận và giải pháp” của Bernhard Muszynski - Nguyễn Thị Phương Hoa
(2004) đã đi sâu phân tích các cơ sở lí luận của chiến lược cải cách đào tạo giáo
viên và đã đề xuất tiêu chuẩn cho trường CĐSP.
Nghiên về lĩnh vực quản lý giáo dục, gần đây đã có một số cơng trình tập
trung vào nghiên cứu các lĩnh vực trong quản lý giáo dục, các cách tiếp cận hiện
đại trong quản lý giáo dục, tham khảo kinh nghiệm của giáo dục quốc tế và những
bài học có thể áp dụng cho GDĐH Việt Nam. Cơng trình “Chính sách và kế

11


hoạch trong quản lý giáo dục” của Đặng Bá Lãm - Phạm Thành Nghị đã đưa ra
các lý thuyết và mơ hình chính sách, q trình chính sách, phân tích chính
sách, lập kế hoạch giáo dục, phương pháp lập kế hoạch giáo dục. Cơng trình
“Quản lí giáo dục” của Bùi Minh Hiền (Chủ biên)-Vũ Ngọc Hải-Đặng Quốc
Bảo đã đưa ra các mơ hình quản lý giáo dục, quản lý nhà trường, quản lý tài
chính, quản lý chất lượng, quản lí giáo dục trong xu thế hội nhập và tồn cầu
hố, …. Cơng trình “Tiếp cận hiện đại trong quản lí giáo dục” của Trần Kiểm
đã đưa ra các cách tiếp cận hiện đại trong quản lý giáo dục: tiếp cận hệ thống,
tiếp cận phức hợp, quản lí chất lượng tổng thể, … trong quản lí giáo dục. Cơng
trình “Hệ thống thơng tin trong quản lí giáo dục: một số vấn đề lí luận và thực
tiễn” của Vương Thanh Hương đã tập trung phân tích hệ thống thơng tin quản
lí giáo dục, thu thập và xử lý dữ liệu giáo dục, những thách thức và các yếu tố
đảm bảo thành công của hệ thống thơng tin quản lí giáo dục. Cơng trình “Giáo

dục đại học Hoa Kỳ” của Lâm Quang Thiệp - D.Bruce Johnstone-Phillip
G.Altbach (Đồng chủ biên) đã khái quát về hệ thống GDĐH, mơ hình GDĐH,
giáo dục đại học đại chúng, sinh viên đại học ngày nay, quản trị đại học, cấp
tài chính cho GDĐH, kiểm định cơng nhận và chất lượng ở Hoa Kỳ, … đồng
thời cũng chỉ ra những thực tế đầy khó khăn và chỉ ra các kinh nghiệm mà
GDĐH Việt Nam có thể tham khảo. Cơng trình “Nâng cao chất lượng giáo dục
đại học ở Mĩ: những giải pháp mang tính hệ thống và định hướng thị trường” của
Trần Thị Bích Liễu đã đưa ra các giải pháp nâng cao chất lượng GDĐH ở Mĩ,
phân tích chất lượng GDĐH Việt Nam và những bài học rút ra từ GDĐH của Mĩ
có thể áp dụng cho GDĐH Việt Nam. Cơng trình “Quản lý và kiểm định chất
lượng đào tạo nhân lực theo ISO & TQM” của Trần Khánh Đức có đề cập đến các
mơ hình quản lý chất lượng đào tạo theo ISO&TQM, phương pháp mơ hình hoá
trong các phương pháp nghiên cứu đánh giá chất lượng đào tạo.
1.1.2.2. Nghiên cứu về đảm bảo chất lượng và hệ thống đảm bảo chất lượng trong
giáo dục
Ở trong nước có một số các các cơng trình cấp Bộ và bài viết nghiên cứu
về đảm bảo chất lượng trong GDĐH được công bố gần đây: “Xây dựng hệ thống

12


đảm bảo chất lượng đào tạo hệ đại học ở trường đại học Thuỷ sản” do Lê Văn
Hảo làm chủ nhiệm đề tài, “Các giải pháp cơ bản nâng cao chất lượng giáo dục
đại học” do Bùi Mạnh Nhị là chủ nhiệm đề tài và một số bài viết đăng trên các
tạp chí chuyên ngành hoặc trên mạng giáo dục như : “ISO 9000 với việc đảm
bảo chất lượng giáo dục đại học” của Đặng Xuân Hải - Lê Tú Anh; “Nhận diện
vấn đề đảm bảo chất lượng giáo dục đại học ở Việt Nam hiện nay” và “Một số
giải pháp chủ yếu về quản lý chất lượng đào tạo đại học ở nước ta hiện nay” của
Đặng Xuân Hải - Đỗ Công vịnh; “Xây dựng hệ thống đảm bảo chất lượng bên
trong các trường đào tạo giáo viên tiểu học” và “Đảm bảo chất lượng giáo dục

đại học: sự vận dụng vào thực tiễn của Việt Nam” của Phạm Xuân Thanh; “Đảm
bảo chất lượng giáo dục tiểu học và chất lượng giáo viên tiểu học - kinh nghiệm
thế giới và bài học cho Việt Nam” của Nguyễn Kim Dung. Hầu hết các cơng
trình nghiên cứu và bài viết trên đều tập trung vào nhận diện vấn đề đảm bảo
chất lượng, đề xuất xây dựng HT ĐBCL bên trong, tham khảo kinh nghiệm quốc
tế về đảm bảo chất lượng và đề ra một số giải pháp nhằm đảm bảo chất lượng
trong các cơ sở GDĐH. Tuy nhiên, các cơng trình trên đều chưa đề cập đến việc
đánh giá các hoạt động đảm bảo chất lượng trong các cơ sở GDĐH, cũng như
việc đề ra các quy trình cụ thể cho các hoạt động đào tạo nhằm đảm bảo và nâng
cao chất lượng đào tạo.
1.1.2.3. Nghiên cứu về kiểm định và đánh giá chất lượng giáo dục
Về kiểm định và đánh giá chất lượng giáo dục, trong thời gian gần đây đã
có một số cơng trình tập trung nghiên cứu về lý thuyết kiểm định chất lượng, kinh
nghiệm quốc tế về kiểm định; đánh giá một cơ sở giáo dục, đánh giá giáo dục,
đánh giá chất lượng đào tạo trong GDĐH. Cơng trình “Kiểm định chất lượng
trong giáo dục đại học” do Nguyễn Đức Chính chủ biên đã làm rõ cơ sở lý luận
về đảm bảo và kiểm định chất lượng trong GDĐH, giới thiệu bộ tiêu chí đánh giá
chất lượng và điều kiện đảm bảo chất lượng đào tạo dùng cho các trường ĐH Việt
Nam, hướng dẫn kiểm định chất lượng và kinh nghiệm kiểm định chất lượng
trong GDĐH thế giới. Cơng trình “Giáo dục đại học - Chất lượng và đánh giá” do
Nguyễn Phương Nga chủ biên của Trung tâm đảm bảo chất lượng đào tạo và

13


nghiên cứu phát triển giáo dục đã tập hợp các bài viết của các nhà khoa học giáo
dục về đánh giá hoạt động giảng dạy và nghiên cứu khoa học của giảng viên,
đánh giá hoạt động học tập và nghiên cứu khoa học của sinh viên và học viên cao
học, đánh giá chương trình đào tạo và chương trình giảng dạy. Cơng trình “Cơ sở
lý luận và thực tiễn về chất lượng giáo dục và đánh giá chất lượng giáo dục” do

Nguyễn Hữu Châu chủ nhiệm đề tài, đề cập đến cơ sở lý luận và thực tiễn về chất
lượng giáo dục và đánh giá chất lượng giáo dục, các tiêu chí và chỉ số cơ bản về
chất lượng giáo dục, phương pháp đánh giá chất lượng một số thành tố cơ bản của
giáo dục. Cơng trình “Đánh giá chất lượng giáo dục: nội dung-phương pháp - kỹ
thuật” của Trần Thị Bích Liễu, được dịch và biên soạn từ những bài viết, những
cuốn sách về đánh giá giáo dục của các học giả Hoa Kỳ. Cơng trình đã đưa ra nội
hàm khái niệm đánh giá chất lượng giáo dục, các phương pháp, hình thức đánh
giá và phương pháp sử dụng thông tin đánh giá để nâng cao chất lượng giáo dục.
Những cơng trình trên đều đã đưa ra được những khái niệm, cách thức thực hiện
các vấn đề về kiểm định và đánh giá chất lượng giáo dục mà các nước trên thế
giới đã, đang quan tâm và thực hiện, đồng thời đề xuất những cải tiến, cách thức,
biện pháp áp dụng tại Việt Nam nhằm đảm bảo và nâng cao chất lượng giáo dục.
Như vậy, qua tổng quan nghiên cứu vấn đề cho thấy rằng, bên cạnh tiếp
cận chức năng trong quản lí, các cơ quan/tổ chức đã từng bước chuyển dần và vận
dụng các nội dung của tiếp cận quản lí chất lượng trong quản lí hoạt động ở cơ
quan/tổ chức của mình; đã có nhiều những cơng trình nghiên cứu về quản lý chất
lượng, quản lý chất lượng trong giáo dục đại học và mơ hình giáo dục; đảm bảo
chất lượng và hệ thống đảm bảo chất lượng trong giáo dục; kiểm định và đánh giá
chất lượng giáo dục trong các trường đại học. Các nghiên cứu đó đã giúp chúng ta
có cái nhìn tổng qt về đảm bảo chất lượng ở tầm vĩ mô và việc triển khai công
tác đảm bảo chất lượng trong các cơ sở GDĐH trong và ngồi nước. Tuy nhiên,
chưa có một cơng trình nào đi sâu vào nghiên cứu HT ĐBCL cho các trường CĐ
với một cách thức tổ chức hợp lý, các quy trình chặt chẽ và có một bộ tiêu chí phù
hợp dùng để đánh giá các hoạt động ĐBCL trong nhà trường nhằm từng bước
nâng cao chất lượng đào tạo, NCKH và phục vụ cộng đồng cho các trường CĐ.

14