Giãn phế quản: phòng ngừa được không?

Giãn phế quản: phòng ngừa được không?

Vào mùa lạnh thì có một bệnh đường hô hấp rất thường gặp là giãn phế
quản (GPQ). Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời sẽ dẫn đến nhiều biến
chứng nguy hiểm. Đây là sự giãn không hồi phục của cây phế quản. Có thể giãn ở
phế quản lớn trong khi phế quản nhỏ vẫn bình thường hoặc giãn ở phế quản nhỏ
trong khi phế quản lớn bình thường.
Các triệu chứng dễ nhận biết của bệnh
Khi phế quản bị giãn người bệnh thường bị ho, khạc đờm, ho ra máu.
Người bệnh bị ho dai dẳng, khạc đờm mủ hằng ngày khá nhiều, hơi thở có mùi rất
hôi. Đờm có 3 lớp: bọt, mủ, nhày. Có thể ho ra máu (từ ít đến nhiều). Riêng GPQ
ở trẻ em, ít gặp các trường hợp ho ra máu. Triệu chứng đau ngực có thể là dấu hiệu
sớm của nhiễm khuẩn phế quản ở vùng GPQ. Khi bị GPQ, bệnh nhân còn bị viêm
phổi tái diễn ở vùng GPQ. Mặt khác, 1/3 số trường hợp mắc phải căn bệnh này
còn có ngón tay hình dùi trống. Người bệnh sút cân, thiếu máu, yếu sức, 80% có
triệu chứng đường hô hấp trên kèm theo như (viêm mũi, xoang chảy mủ). Nếu
GPQ lan rộng cả 2 bên rất có thể người bị tím tái, khó thở. Ở vùng phổi bị GPQ,
có viêm phổi tái diễn nhiều lần, hằng năm về mùa lạnh.
Khi nghe phổi, thường xuyên có ran khu trú ở vùng có GPQ, thường là 2
đáy phổi. Nếu có tắc nghẽn phế quản kèm theo thì nghe có ran ngáy lan tỏa cả hai
phổi hoặc có tiếng thở rít. Khi có ran ẩm hoặc ran nổ khu trú thường xuyên ở đáy
phổi trong khi Xquang phổi lại bình thường, thì phải nghĩ đến GPQ. GPQ hậu
nhiễm khuẩn thường ở thùy trên (lao phổi, áp-xe phổi).
Biến chứng thường gặp của GPQ là viêm phổi, áp-xe phổi, tâm phế mạn,
ngày nay ít gặp biến chứng áp-xe não, thoái hóa amilô.
Một vài triệu chứng ít gặp là viêm mạch có ban xuất huyết ở ngoài da và có
thể kèm theo một vài bệnh sau: viêm xoang, viêm khớp dạng thấp, viêm đại tràng
mạn tính, vô sinh (vô sinh là một triệu chứng của bệnh xơ hóa kén, hội chứng rối
loạn vận động rung mạo tiên phát), hội chứng móng tay vàng, bệnh tổ chức liên
kết (luput ban đỏ hệ thống), viêm mạch với các xuất huyết ở da và tăng các phức
hợp miễn dịch lưu hành...

Nhiều nguyên nhân gây GPQ
Dị tật bẩm sinh ở cấu trúc phế quản như: GPQ lan tỏa cộng với viêm xoang
cộng với phủ tạng đảo lộn (vị trí của tim chuyển sang bên phải) do rối loạn hoạt
động của lông tuyến phế quản; khuyết tật hoặc không có sụn ở phế quản nên phế
quản phình ra khi hít vào, xẹp xuống khi thở ra; khí phế quản phì đại do khuyết tật
cấu trúc tổ chức liên kết ở thành phế quản kèm theo GPQ.
Do viêm hoại tử ở thành phế quản: Giãn phế quản sau nhiễm khuẩn phổi
như lao, viêm phổi vi khuẩn, virut, sởi, ho gà, do dịch dạ dày hoặc máu bị hít
xuống phổi, hít thở khói hơi độc (khí ammoniac), do nhiễm khuẩn phế quản tái
diễn.
Do bệnh xơ hóa kén: Chiếm tỷ lệ 50% các trường hợp GPQ, là nguyên
nhân thường gặp nhất ở châu Âu và Bắc Mỹ.
Do phế quản lớn bị tắc nghẽn: Lao hạch phế quản, hoặc dị vật rơi vào phế
quản ở trẻ em, u phế quản hoặc sẹo xơ gây chít hẹp phế quản sau khi bị giập vỡ ở
phế quản lớn do chấn thương lồng ngực. Dưới chỗ phế quản chít hẹp, áp lực nội
phế quản tăng lên và dịch tiết ùn tắc gây nên nhiễm khuẩn mạn tính tại chỗ rồi
phát triển thành GPQ.
Do tổn thương xơ hoặc u hạt co kéo thành phế quản: Lao phổi xơ, lao xơ
hang, áp-xe phổi mạn tính, bệnh phế nang viêm xơ hóa.
Do rối loạn thanh lọc nhày nhung mao: GPQ có thể phát triển trong rối loạn
vận động nhung mao thứ phát của hen phế quản. Các trường hợp này vi khuẩn
phát triển ở đường hô hấp dưới.
Do rối loạn cơ chế bảo vệ phổi: Ở những người bị suy giảm miễn dịch dịch
thể bẩm sinh hoặc mắc phải như giảm gamma - glôbulin máu, giảm chọn lọc lgA,
lgM, lgG; suy giảm miễn dịch mắc phải (thứ phát): do dùng thuốc gây độc tế bào,
nhiễm HIV/AIDS, đau tủy, bệnh bạch cầu mạn tính.
GPQ vô căn: Người ta cho rằng giãn phế quản vô căn có thể do rối loạn
thanh lọc phổi phế quản, nhưng bị bỏ qua, thường gặp ở người lớn ở thùy dưới.
Phòng và điều trị bệnh như thế nào?
Muốn dự phòng bệnh hiệu quả, cần giữ gìn vệ sinh sạch sẽ hệ hô hấp cho

trẻ em. Nếu trẻ bị nhiễm khuẩn phế quản cần điều trị triệt để. Đối với người