(Luận văn thạc sĩ) phát triển đội ngũ giáo viên trung học cơ sở huyện yên mỹ, tỉnh hưng yên

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC

ĐỖ HỒNG TRÍ

PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRUNG HỌC CƠ SỞ
HUYỆN YÊN MỸ, TỈNH HƯNG YÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC

HÀ NỘI – 2015


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC

ĐỖ HỒNG TRÍ

PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRUNG HỌC CƠ SỞ
HUYỆN YÊN MỸ, TỈNH HƯNG YÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Chuyên ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Mã số: 60 14 01 14

Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS. Phạm Viết Vượng

HÀ NỘI – 2015


LỜI CẢM ƠN

Hoàn thành luận văn thạc sĩ khoa học này, tôi xin chân thành cảm ơn
PGS. TS. Phạm Viết Vượng đã tận tình hướng dẫn trong suốt quá trình thực
hiện.
Xin cảm ơn Ban giám hiệu, quý Thầy cô giáo khoa sau Đại học trường
Đại học giáo dục, Đại học quốc gia Hà Nội đã tận tâm giảng dạy, hướng dẫn
và giúp đỡ tơi trong suốt q trình học tập nghiên cứu.
Tơi cũng xin bầy tỏ lịng biết ơn sâu sắc đến UBND huyện Yên Mỹ,
phòng giáo dục và đào tạo huyện Yên Mỹ, cán bộ quản lý, giáo viên các
trường trung học cơ sở, các trường tiểu học trong huyện, cảm ơn bạn bè, đồng
nghiệp và gia đình đã giúp đỡ, động viên tơi hồn thành luận văn này.
Hưng Yên, tháng 11 năm 2015
Học viên

Đỗ Hồng Trí

i


DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

AN

Âm nhạc

BCH TW

Ban chấp hành Trung ương

BT THCS

Bổ túc Trung học cơ sở

CBQL

Cán bộ quản lý

CĐSP

Cao đẳng sư phạm

CMC

Chống mù chữ

CNH

Cơng nghiệp hố

CSVC

Cơ sở vật chất

DN

Dạy nghề

ĐHSP

Đại học sư phạm

GDTH

Giáo dục tiểu học

GD&ĐT

Giáo dục và đào tạo

GDP

Tổng sản phẩm quốc nội

GDPT

Giáo dục phổ thông

GDTX

Giáo dục thường xuyên

GD THCS

Giáo dục trung học cơ sở

GV

Giáo viên

GVVH

Giáo viên văn hoá

GVTN

Giáo viên tự nhiên

GVXH

Giáo viên xã hội

HĐH

Hiện đại hoá

HĐND

Hội đồng nhân dân

HS

Học sinh

KH&CN

Khoa học và công nghệ

KT-XH

Kinh tế -Xã hội

MT

Mỹ thuật

ii


MTNNL

Môi trường nguồn nhân lực

NN

Ngoại ngữ

NQ

Nghị quyết

PCGD THCS

Phổ cập giáo dục trung học cơ sở

QLNNL

Quản lý nguồn nhân lực

SDNNL

Sử dụng nguồn nhân lực

SPKT

Sư phạm kỹ thuật

SP

Sư phạm

TDTT

Thể dục thể thao

THCN

Trung học chuyên nghiệp

THCS

Trung học cơ sở

THPT

Trung học phổ thông

THSP

Trung học sư phạm

TN

Tự nhiên

TW

Trung ương

UBND

Uỷ ban nhân dân

VL

Việc làm

XH

Xã hội

iii


MỤC LỤC
Lời cảm ơn ......................................................................................................... i
Danh mục chữ viết tắt ....................................................................................... ii
Mục lục ............................................................................................................ iii
Danh mục bảng................................................................................................ vii
Danh mục sơ đồ, biểu đồ .................................................................................. ix
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỘI

NGŨ GIÁO VIÊN TRUNG HỌC CƠ SỞ .................................................... 5
1.1. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu ............................................................... 5
1.2. Một số khái niệm cơ bản liên quan đến đề tài nghiên cứu....................... 13
1.2.1. Giáo viên, giáo viên THCS ................................................................... 13
1.2.2. Đội ngũ giáo viên THCS........................................................................ 14
1.2.3. Phát triển đội ngũ giáo viên THCS ....................................................... 15
1.2.4. Quản lý giáo dục ................................................................................... 16
1.3. Phát triển đội ngũ giáo viên THCS theo tiếp cận phát triển nguồn nhân lực........ 18
1.3.1. Vị trí, vai trị của giáo viên THCS ......................................................... 18
1.3.2. Tiếp cận lý luận phát triển nguồn nhân lực trong phát triển đội ngũ giáo
viên THCS ....................................................................................................... 19
1.4. Yêu cầu xây dựng và phát triển đội ngũ giáo viên THCS trong thời kỳ
mới ................................................................................................................... 20
1.4.1. Đáp ứng yêu cầu về số lượng ................................................................ 21
1.4.2. Đồng bộ về cơ cấu .................................................................................. 21
1.4.3. Nâng cao về chất lượng ......................................................................... 22
1.5. Nội dung phát triển đội ngũ giáo viên THCS .......................................... 23
1.5.1. Quy hoạch, lập kế hoạch phát triển đội ngũ giáo viên THCS .............. 23
1.5.2. Tuyển chọn, đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ đội ngũ giáo viên THCS . 24
1.5.3. Sử dụng có hiệu quả đội ngũ hiện có .................................................... 28

iv


1.5.4. Tạo môi trường, động lực làm việc và khuyến khích sự phát triển đội
ngũ giáo viên ................................................................................................... 28
1.5.5. Xây dựng cơ chế, chính sách đãi ngộ đội ngũ giáo viên ...................... 29
1.6. Kinh nghiệm phát triển đội ngũ giáo viên THCS ở một số nước ............ 29
Kết luận chương 1 ........................................................................................... 32
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN VÀ

PHÁT

TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN YÊN
MỸ, TỈNH HƯNG YÊN ............................................................................... 33
2.1. Khái quát về tình hình kinh tế - xã hội, giáo dục và đào tạo huyện Yên
Mỹ ................................................................................................................... 33
2.1.1. Đặc điểm địa lý và phát triển kinh tế - xã hội ....................................... 33
2.1.2. Tình hình Giáo dục - Đào tạo................................................................ 33
2.2. Thực trạng đội ngũ giáo viên THCS Huyện Yên Mỹ .............................. 38
2.2.1. Về số lượng ........................................................................................... 38
2.2.2. Về cơ cấu ............................................................................................... 40
2.2.3. Về chất lượng đội ngũ ........................................................................... 46
2.2.4. Đánh giá chung về đội ngũ giáo viên THCS của huyện ....................... 46
2.3. Thực trạng công tác phát triển đội ngũ giáo viên THCS huyện Yên Mỹ 47
2.3.1. Thực trạng quy hoạch, lập kế hoạch phát triển đội ngũ giáo viên THCS
......................................................................................................................... 47
2.3.2. Thực trạng công tác tuyển chọn, sử dụng, đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ
giáo viên THCS ............................................................................................... 49
2.3.3. Thực trạng chế độ đãi ngộ, các chính sách đối với GV THCS ............. 57
2.4. Đánh giá chung về thực trạng ................................................................... 59
2.4.1. Thuận lợi ............................................................................................... 59
2.4.2. Khó khăn ............................................................................................... 60
2.4.3. Nguyên nhân ......................................................................................... 60
Kết luận chương 2 ........................................................................................... 62

v


CHƯƠNG 3: BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRUNG

HỌC CƠ SỞ HUYỆN YÊN MỸ, TỈNH HƯNG YÊN TRONG GIAI ĐOẠN
MỚI ................................................................................................................. 63
3.1. Định hướng và nguyên tắc đề xuất biện pháp .......................................... 63
3.1.1. Định hướng............................................................................................ 63
3.1.2. Nguyên tắc đề xuất ................................................................................ 64
3.2. Các biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên THCS huyện Yên Mỹ ......... 66
3.2.1. Lập quy hoạch, kế hoạch phát triển đội ngũ giáo viên THCS .............. 66
3.2.2. Đổi mới phương thức tuyển chọn giáo viên theo hướng khách quan, cơng
bằng và có yếu tố cạnh tranh đảm bảo đủ về số lượng, hợp lý về cơ cấu........... 73
3.2.3. Đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ đội ngũ giáo viên ...................... 74
3.2.4. Hình thành bộ phận chức năng phụ trách công tác bồi dưỡng đội ngũ
giáo viên ở cấp huyện và cấp trường .............................................................. 78
3.2.5. Xây dựng tổ bộ môn và giáo viên cốt cán............................................. 81
3.2.6. Đổi mới công tác kiểm tra đánh giá đội ngũ giáo viên theo Chuẩn nghề
nghiệp .............................................................................................................. 81
3.2.7. Thực hiện chính sách khuyến khích, động viên đội ngũ GV ................ 85
3.2.8. Điều động, luân chuyển giáo viên đảm bảo số lượng, cơ cấu bộ môn
giữa các trường trong huyện ........................................................................... 86
3.3. Khảo nghiệm tính cần thiết và khả thi của các biện pháp đề xuất ........... 87
3.3.1. Quy trình khảo nghiệm.......................................................................... 87
3.3.2. Kết quả khảo nghiệm ............................................................................ 88
Kết luận chương 3 ........................................................................................... 97
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ............................................................... 98
1. Kết luận ....................................................................................................... 98
2. Khuyến nghị .............................................................................................. 100
TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 103
PHỤ LỤC ..................................................................................................... 105

vi

DANH MỤC BẢNG
Bảng 2.1. Quy mô trường, lớp, học sinh ở bậc THCS huyện Yên Mỹ từ năm
học 2010 - 2011 đến năm học 2014 – 2015. ................................................... 34
Bảng 2.2. Kết quả xếp loại hạnh kiểm của học sinh THCS ............................ 35
Bảng 2.3: Kết quả xếp loại học tập của học sinh THCS: ................................ 36
Bảng 2.4. Thống kê số phòng học, phịng làm việc, phịng bộ mơn của các
trường THCS thời điểm 2012 – 2015. ........................................................... 38
(Đơn vị tính: Phịng) ....................................................................................... 38
Bảng 2.5. Thống kê số lượng đội ngũ giáo viên từ 2010 – 2015.................... 39
Bảng 2.6. Tỷ lệ bình quân giáo viên hiện có/lớp từ năm 2010 đến 2015. ...... 39
Bảng 2.7. Diễn biến số lượng đội ngũ giáo viên THCS huyện Yên Mỹ ....... 40
Bảng 2.8. Cơ cấu giáo viên theo độ tuổi (2014). ............................................ 41
Bảng 2.9. Trình độ giáo viên THCS huyện Yên Mỹ (2014) .......................... 41
Bảng 2.10. Cơ cấu giáo viên THCS theo giới tính năm học 2013- 2014 ....... 42
Bảng 2.11. Trình độ chính trị của giáo viên THCS năm học 2013 - 2014 .... 44
Bảng 2.12. So sánh cơ cấu giáo viên theo bộ môn huyện Yên Mỹ năm học
2013 - 2014...................................................................................................... 45
Bảng 2.13. Chất lượng giáo viên năm học 2013-2014 ( theo đơn vị trường) . 46
Bảng 2.14 Tổng hợp tự đánh giá kết quả đã đạt được trong công tác quy
hoạch, lập kế hoạch phát triển đội ngũ giáo viên THCS ................................ 48
Bảng 2.15. Phát triển cơ cấu giáo viên THCS năm 2010-2015 (Biên chế) ... 49
Bảng 2.16. Số GV được tuyển mới về các trường THCS từ 2010 - 2015 ..... 50
Bảng 2.17. Kết quả đánh giá phân loại giáo viên huyện Yên Mỹ .................. 53
Bảng 2.18. Tổng hợp đánh giá kết quả đạt được trong công tác tuyển chọn,
sử dụng, đào tạo bồi dưỡng đội ngũ giáo viên THCS. .................................... 56
Bảng 2.19. Tổng hợp tự đánh giá thực trạng chế độ đãi ngộ, các chính sách
đối với đội ngũ giáo viên THCS ..................................................................... 58

vii

Bảng 3.1. Dân số độ tuổi, số lượng học sinh và tỉ lệ học sinh THCS huyện
Yên Mỹ từ năm học 2010 - 2011 đến năm 2014 - 2015 ................................ 67
Bảng 3.2. Dự báo dân số huyện Yên Mỹ độ tuổi từ 11 – 14 tuổi ................... 69
Bảng 3.3. Dự báo quy mô học sinh THCS của huyện Yên Mỹ ...................... 69
Bảng 3.4. Dự kiến kế hoạch phát triển đội ngũ giáo viên THCS giai đoạn
2015 - 2020...................................................................................................... 71
Bảng 3.5. Quy hoạch giáo viên THCS huyện Yên Mỹ ................................... 72
giai đoạn 2015 – 2020 theo cơ cấu bộ môn. ................................................... 72
Bảng 3.6: Kết quả khảo nghiệm tính cần thiết của các biện pháp đã đề xuất . 88
Bảng 3.7. Kết quả khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp quản lý đã đề xuất 91
Bảng 3.8. Tương quan giữa tính cần thiết và tính khả thi của các biện phát
triển đội ngũ giáo viên THCS. ........................................................................ 93

viii


DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ
Sơ đồ 1.1.Phẩm chất, năng lực chun mơn, nghiệp vụ cần có của GV ........ 14
Biểu đồ 2.1. Cơ cấu độ tuổi giáo viên THCS huyện Yên Mỹ ........................ 41
Biểu đồ 2.2: cơ cấu giới tính giáo viên THCS huyện Yên Mỹ ....................... 43
Biểu đồ 2.3. Kết quả tự đánh giá trong công tác công tác quy hoạch, lập kế
hoạch phát triển đội ngũ giáo viên THCS ....................................................... 49
Biểu đồ 2.4. Kết quả tự đánh giá trong công tác tuyển dụng, sử dụng, đào tạo
và bồi dưỡng đội ngũ giáo viên THCS ........................................................... 57
Biểu đồ 2.5. Kết quả tự đánh giá giá thực trạng chế độ đãi ngộ, các chính sách
đối với đội ngũ giáo viên THCS. .................................................................... 59
Biểu đồ 3.1. Mức độ cần thiết của các biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên
THCS. .............................................................................................................. 90

Biểu đồ 3.2. Các biện pháp phát triển giáo viên THCS .................................. 93
Biểu đồ 3.3. Tương quan giữa mức độ cần thiết và mức độ khả thi của các
biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên THCS ................................................. 96

ix


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Theo quan điểm dạy học hiện đại, giáo viên là người tổ chức, hướng
dẫn và tạo dựng môi trường học tập thuận lợi cho học sinh. Giáo viên quyết
định phương hướng và chất lượng giáo dục, khơng có giáo viên giỏi khơng
thể nói đến chất lượng giáo dục tốt.
Tuy nhiên, trong thực tiễn đang còn tồn tại mâu thuẫn giữa số lượng và
chất lượng giáo viên. Vấn đề chuẩn hóa về số lượng, thành phần cơ cấu và
chất lượng đội ngũ giáo viên đang trở thành một vấn đề mang tính thời sự ở
nước ta, việc đi tìm các biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên là một yêu cầu
bức thiết trong đổi mới giáo dục hiện nay.
Nghị quyết Trung ương II (khóa VIII) của BCH TW Đảng nêu 4 giải
pháp cơ bản về xây dựng đội ngũ giáo viên trong thời kỳ CNH – HĐH: một là
củng cố và tập trung đầu tư nâng cấp các trường sư phạm, trong đó có các
trường sư phạm trọng điểm, hai là thực hiện chế độ thu hút nhân tài vào
ngành sư phạm, ba là bồi dưỡng thường xuyên, chuẩn hóa và nâng cao phẩm
chất, năng lực cho đội ngũ, bốn là có chính sách đãi ngộ đối với giáo viên và
tôn vinh nghề dạy học.
Chỉ thị số 40-CT/TW ngày 15/6/2004 của Ban Bí thư Trung ương Đảng
về xây dựng nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục
cũng chỉ rõ “Mục tiêu là xây dựng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo
dục theo hướng chuẩn hoá, đảm bảo chất lượng, đủ về số lượng, đồng bộ về
cơ cấu, đặc biệt chú trọng nâng cao bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức, lối

sống, lương tâm nghề nghiệp và trình độ chun mơn của nhà giáo, đáp ứng
đòi hỏi ngày càng cao của sự nghiệp giáo dục trong công cuộc đẩy mạnh
CNH-HĐH đất nước”.
Nghị quyết Đại hội Đảng bộ Tỉnh Hưng Yên lần thứ XVIII đã xác định
mục tiêu phát triển của tỉnh Hưng Yên giai đoạn 2015 đến năm 2020 là “Xây
dựng tỉnh Hưng Yên trở thành một tỉnh công nghiệp, hiện đại, trung tâm công
1


nghiệp, có kinh tế, văn hố GD-ĐT, KH-CN, cơ sở hạ tầng phát triển, quốc
phòng – an ninh vững chắc, không ngừng nâng cao đời sống nhân dân”.
Trên cơ sở các định hướng kinh tế - xã hội tỉnh Hưng Yên đã xây dựng
quy hoạch phát triển GD-ĐT của tỉnh giai đoạn 2015-2020 nhằm dự báo phát
triển giáo dục, đề xuất những định hướng đổi mới giáo dục đào tạo từ mạng
lưới trường học, các điều kiện phát triển giáo dục như đội ngũ nhà giáo, cán
bộ quản lý giáo dục, cơ sở vật chất, trang thiết bị, tài chính cùng với các giải
pháp và chương trình để nâng cao chất lượng giáo dục đưa giáo dục Hưng
Yên ở tốp đầu trong cả nước .
Huyện Yên Mỹ được tái lập ngày 01 tháng 9 năm 1999 trên cơ sở chia
tách huyện Mỹ Văn thành ba huyện là huyện Yên Mỹ, huyện Mỹ Hòa, huyện
Văn Lâm. Trong Đề án quy hoạch phát triển huyện Yên Mỹ đến năm 2020,
tầm nhìn đến năm 2025 xác định “xây dựng huyện Yên Mỹ thành huyện cơng
nghiệp hiện đại trong đó giáo dục phải đi trước một bước về quy mô, cơ cấu,
chất lượng đào tạo, mà ở đó đội ngũ giáo viên đóng vai trò quyết định đáp
ứng nguồn nhân lực xây dựng và phát triển của huyện” và cũng từ định hướng
này đòi hỏi phải có những nghiên cứu cụ thể đóng góp cho sự phát triển giáo
dục của huyện.
Là người gắn bó với sự nghiệp giáo dục của huyện trong nhiều năm, tác
giả chọn vấn đề: "Phát triển đội ngũ giáo viên THCS huyện Yên Mỹ, tỉnh
Hưng Yên" làm đề tài luận văn thạc sỹ chuyên ngành Quản lý giáo dục, với

mong muốn đóng góp cơng sức nhỏ bé của mình đối với việc nâng cao chất
lượng đội ngũ giáo viên THCS huyện Yên Mỹ.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn, luận văn đề xuất các biện
pháp phát triển đội ngũ giáo viên THCS trong thời kỳ mới nhằm nâng cao
chất lượng giáo dục ở huyện Yên Mỹ.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
2


Quản lý phát triển đội ngũ giáo viên THCS.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Biện pháp quản lý phát triển đội ngũ giáo viên THCS của huyện Yên
Mỹ tỉnh Hưng Yên
4. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu của đề tài
- Nghiên cứu lý luận về quản lý phát triển đội ngũ giáo viên.
- Nghiên cứu thực trạng đội ngũ giáo viên THCS tại 18 trường của Yên
Mỹ, tỉnh Hưng Yên.
5. Giả thuyết khoa học
Đội ngũ giáo viên THCS huyện Yên Mỹ tuy đã đủ về số lượng, chuẩn
hố về trình độ đào tạo, song chưa đồng bộ về cơ cấu bộ mơn. Nếu xây dựng
được các biện pháp có tính khoa học, phù hợp với thực tiễn, thì sẽ giải quyết
được các mâu thuẫn trong q trình phát triển, góp phần vào nâng cao chất
lượng giáo dục, đáp ứng yêu cầu phát triển sự nghiệp giáo dục của huyện Yên
Mỹ.
6. Nhiệm vụ nghiên cứu
6.1. Hệ thống hố, phân tích, tổng hợp các vấn đề lý luận về phát triển đội ngũ
giáo viên THCS.
6.2. Khảo sát, đánh giá thực trạng đội ngũ GV và thực trạng công tác phát

triển đội ngũ giáo viên THCS huyện Yên Mỹ.
6.3. Đề xuất các biện pháp quản lý phát triển đội ngũ giáo viên THCS huyện
Yên Mỹ từ năm 2015 đến năm 2020.
7. Phương pháp nghiên cứu
7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
Đề tài sử dụng các phương pháp phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa các
tài liệu lý thuyết về đào tạo, bồi dưỡng giáo viên để xây dựng cơ sở lý luận
của đề tài.
7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
7.2.1. Phương pháp điều tra xã hội học.
3


7.2.2. Phương pháp phân tích và tổng kết kinh nghiệm.
7.2.3. Phương pháp dự báo giáo dục.
7.2.4. Phương pháp tổng kết kinh nghiệm
7.2.5. Phương pháp khảo nghiệm.
7.3. Nhóm phương pháp bổ trợ
7.3.1. Phương pháp xử lý số liệu bằng thống kê.
7.3.2. Phương pháp chuyên gia.
8. Ý nghĩa của luận văn.
Luận văn “Phát triển đội ngũ giáo viên THCS huyện Yên Mỹ, tỉnh
Hưng n" với mong muốn đóng góp cơng sức nhỏ bé của mình đối với việc
nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên THCS huyện Yên Mỹ.
9. Cấu trúc của luận văn.
Gồm 5 phần :
9.1.Phần mở đầu.
9.2.Chương 1: Cơ sở lý luận của biến pháp phát triển đội ngũ giáo viên
trung học cơ sở.
9.3.Chương 2: Thực trạng đội ngũ giáo viên và phát triển đội ngũ giáo

viên trung học cơ sở huyện Yên Mỹ, tỉnh Hưng Yên.
9.4.Chương 3: Biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên trung học cơ sở
huyện Yên Mỹ, tỉnh Hưng Yên trong giai đoạn mới.
9.5.Kết luận và khuyến nghị.

4


CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN
ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRUNG HỌC CƠ SỞ
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề.
Cùng với quá trình phát triển kinh tế - xã hội, các quốc gia luôn coi
trọng việc phát triển giáo dục nhằm nâng cao trình độ dân trí, phát triển nguồn
nhân lực theo hướng hiện đại hoá. Bởi lẽ một nền giáo dục tốt sẽ tạo ra một
nguồn nhân lực tốt, nâng cao vị thế của quốc gia.
Trong báo cáo phát triển con người của UNDP năm 2002 cho thấy phần
lớn các nước có chỉ số HDI cao (chỉ số phát triển con người) là các nước có
hệ thống giáo dục tốt, như các nước Na Uy, Oxtraylia, Canada, Thuỵ Điển,
Hà Lan hoặc các nước có trình độ phát triển nhanh ở khu vực châu Á như Hàn
Quốc, Singapore, Malaysia…
Tổng thống Mỹ đã đưa ra chương trình hành động để phát triển giáo
dục đó là: để có những trường tốt nhất, phải có những giáo viên tốt. Nhật Bản
nước có nền kinh tế phát triển và đội ngũ tri thức đông đảo, từ thời Minh Trị
đến nay đã nhất quán về chính sách ưu đãi và chăm lo đến cuộc sống và trình
độ của giáo viên. Nhật Bản vốn chịu ảnh hưởng của lễ giáo phương Đông, với
truyền thống tôn sư trọng đạo, đội ngũ giáo viên được ưu đãi về lương bổng,
phụ cấp, tiền thưởng, miễn các khoản đóng góp nghĩa vụ... Chính sự quan tâm
này đã góp phần xây dựng và phát triển đội ngũ giáo viên đủ sức thực hiện tốt
chính sách phát triển giáo dục qua các thời kỳ.

Trong lịch sử phát triển giáo dục của các nước, nhất là các nước có nền
kinh tế và khoa học kỹ thuật phát triển đều phải có một nền giáo dục tốt.
Trong đó vai trị của đội ngũ giáo viên mang tính quyết định đến sự tồn tại và
phát triển của nền giáo dục đó. Vì vậy, đội ngũ giáo viên luôn được lựa chọn,
đào tạo khoa học, bài bản cùng với chính sách đãi ngộ xứng đáng về vật chất
và tinh thần đối với những cống hiến của cho nền giáo dục.

5


Lịch sử hình thành đội ngũ nhà giáo gắn liền với lịch sử phát triển của
nền giáo dục Việt Nam. Hơn 60 năm xây dựng và trưởng thành, nước ta đã có
một hệ thống giáo dục hồn chỉnh từ mầm non đến đại học và cùng với những
thành tựu ấy, chúng ta đã có một đội ngũ nhà giáo hùng hậu với hơn một triệu
người.
Vấn đề đào tạo, bồi dưỡng, phát triển đội ngũ nhà giáo luôn được Đảng
và Nhà nước đặc biệt quan tâm. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dạy “khơng có thầy
giáo thì khơng có giáo dục”, “các thầy, cơ giáo có nhiệm vụ nặng nề và vẻ
vang là đào tạo cán bộ cho dân tộc”, nhà nước cần chăm lo đào tạo và bồi
dưỡng giáo viên.
Thế kỷ XXI, với những thành tựu to lớn của cuộc cách mạng khoa học
- công nghệ đã làm cho nền kinh tế thế giới thay đổi mạnh mẽ về mọi mặt.
Đây là bước ngoặt lịch sử trong việc chuyển từ nền kinh tế dựa vào tài nguyên
sang nền kinh tế tri thức dựa vào trí tuệ con người. Tri thức đã trở thành nhân
tố ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, do đó việc
nghiên cứu phát triển nguồn lực con người đã được các chính phủ và các nhà
khoa học quan tâm.
Với xu thế chung của thế giới, Đảng và Nhà nước ta đã nhận thức rõ
vai trò to lớn của giáo dục, đã tăng cường đầu tư phát triển giáo dục. Quan
điểm của Đảng về phát triển giáo dục và đào tạo được thể hiện rất rõ ràng

trong các luận điểm sau đây:
- GD & ĐT là quốc sách hàng đầu, cùng với khoa học và công nghệ là
yếu tố quyết định sự tăng trưởng kinh tế, văn hóa, xã hội. GD & ĐT là sự
nghiệp của toàn Đảng, toàn dân, thực hiện chủ trương xã hội hóa để phát triển
giáo dục.
- Phát triển GD & ĐT gắn với nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội, khoa
học công nghệ và củng cố quốc phòng, an ninh. Mục tiêu giáo dục là hình
thành lớp người mới có đủ phẩm chất và năng lực để xây dựng và bảo vệ tổ
quốc.
6


- Nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực, đặc biệt chú trọng nhân
lực khoa học cơng nghệ trình độ cao, cán bộ quản lý, kinh doanh giỏi, trực
tiếp góp phần nâng cao sức cạnh tranh của nền kinh tế. (19; tr.124)
- Nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục. Chỉ
thị số 40-CT/TW của Ban Chấp hành trung ương Đảng đã nhấn mạnh “Xây
dựng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục được chuẩn hoá, đảm bảo
chất lượng, đủ về số lượng, đồng bộ về cơ cấu, đặc biệt chú trọng nâng cao
bản lĩnh chính trị, phẩm chất, lối sống, lương tâm, tay nghề của nhà giáo;
thông qua việc quản lý, phát triển đúng định hướng và có hiệu quả sự nghiệp
giáo dục để nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực, đáp ứng những đòi
hỏi ngày càng cao của sự nghiệp cơng nghiệp hố, hiện đại hố đất nước.
Nghị quyết số 14/2005/NQ – CP ngày 2/11/2005 của chính phủ đã
nêu:“Đổi mới cơng tác quy hoạch, đào tạo bồi dưỡng, sử dụng giảng viên và
cán bộ quản lý; xây dựng và thực hiện quy hoạch đội ngũ giảng viên và cán
bộ quản lý giáo dục Đại học. Đổi mới mạnh mẽ nội dung, chương trình và
phương pháp đào tạo, bồi dưỡng giảng viên và cán bộ quản lý giáo dục đại
học. Chú trọng nâng cao trình độ chuyên mơn và nghiệp vụ sư phạm của
giảng viên, tầm nhìn chiến lược, nâng cao sáng tạo và tính chuyên nghiệp của

cán bộ lãnh đạo, quản lý. Đổi mới phương thức tuyển dụng theo hướng khách
quan, cơng bằng và có yếu tố cạnh tranh. Hoàn thiện và thực hiện cơ chế hợp
đồng dài hạn, bảo đảm sự bình đẳng giảng viên biên chế hợp đồng, giữa
giảng viên ở cơ sở giáo dục cơng lập và cơ sở giáo dục ngồi cơng lập. Xây
dựng và ban hành chính sách đổi mới đối với giảng viên bao gồm tiêu chuẩn
giảng viên, định mức lao động, điều kiện làm việc, nhiệm vụ khoa học và công
nghệ, chế độ nghỉ dạy dài hạn để trao đổi học thuật và cơ chế đánh giá khách
quan kết quả cơng việc. Ban hành chính sách, chế độ kiêm nhiệm giảng dạy.
Đổi mới quy trình bổ nhiệm, miễn nhiệm chức danh giáo sư, phó giáo sư theo
hướng giao cho các cơ sở giáo dục đại học thực hiện dựa trên các tiêu chuẩn
và điều kiện chung do Nhà nước quy định. Định kì đánh giá để bổ nhiệm lại
7


hoặc miễn nhiệm chức danh giáo sư, phó giáo sư. Cải cách thủ tục hành
chính xét cơng nhận giảng viên, giảng viên chính”[10]
Trong những năm cuối thế kỷ XX đầu thế kỷ XXI ở Việt Nam đã có
các cơng trình nghiên cứu về giáo viên, tiêu biểu là của các tác giả Nguyễn
Ngọc Quang, Hà Sĩ Hồ, Trần Bá Hoành, Đặng Quốc Bảo, Nguyễn Thanh
Bình, Nguyễn Thanh Hồn … về vấn đề nâng cao chất lượng đội ngũ giáo
viên.
Trần Bá Hoành đã đề xuất cách tiếp cận chất lượng giáo viên từ đặc
điểm lao động sư phạm, theo ông chất lượng giáo viên bao gồm hai yếu tố cấu
thành đó là phẩm chất và năng lực sư phạm. Phẩm chất giáo viên đựơc thể
hiện ở thế giới quan, lòng yêu nghề, yêu trẻ, đạo đức và tính gương mẫu.
Năng lực sư phạm của giáo viên thể hiện ở sự nắm vững đặc điểm tâm, sinh
lý các lứa tuổi học sinh, năng lực thiết kế và tổ chức thực hiện kế hoạch giáo
dục, năng lực đánh giá học sinh, năng lực giải quyết các tình huống nảy sinh
trong hoạt động giáo dục. Bốn yếu tố ảnh hưởng tới chất lượng giáo viên là:
đào tạo, bồi dưỡng, sử dụng và năng lực tự học của chính giáo viên.

Trong bài viết “Nghề và nghiệp của người giáo viên” tác giả Trần Bá
Hoành nhấn mạnh đến vấn đề “lý tưởng sư phạm” coi đó là cái tạo nên động
cơ, thôi thúc người giáo viên sáng tạo và khơng ngừng học hỏi, nâng cao trình
độ của mình. Từ đó tác giả đề nghị cần phải quản lý xây dựng tập thể sư phạm
theo mơ hình “đồng thuận” ở đó giáo viên sẻ chia “bí quyết nhà nghề” để lao
động sáng tạo và có hiệu quả.
Trong bài “Chất lượng giáo viên và những chính sách cải thiện chất
lượng giáo viên” tác giả Nguyễn Thanh Hoàn đã trình bày khái niệm chất
lượng giáo viên bằng cách phân tích kết quả nghiên cứu về chất lượng giáo
viên của các nước thành viên OECD. Tác giả đã đưa ra những đặc điểm và
năng lực đặc trưng của một giáo viên có năng lực qua sự phân tích qua 2 năng
lực cụ thể trên góc độ tiếp cận năng lực giảng dạy và giáo dục. Tác giả cũng
đề cập tới những chính sách quản lý cải thiện và duy trì chất lượng giáo viên
8


ở cấp độ vĩ mơ và vi mơ; từ đó tác giả nhấn mạnh đến ba vấn đề quyết định
đến chất lượng giáo viên là: Bản thân người giáo viên, nhà trường, mơi
trường chính sách giáo dục.
Trong thời kỳ đổi mới, vấn đề nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên
được Nhà nước coi là một trong các giải pháp cho việc phát triển giáo dục đào tạo. Chiến lược phát triển giáo dục giai đoạn 2010 - 2020 đã xác định
phải “phát triển đội ngũ nhà giáo đủ về số lượng, hợp lý về cơ cấu và chuẩn
chất lượng”.
Hiện nay trong các trường đại học sư phạm và đại học giáo dục có
nhiều luận văn tốt nghiệp cao học về lĩnh vực quản lý phát triển đội ngũ giáo
viên. Các cơng trình tập trung vào các bậc học phổ thông, các trường đại học,
cao đẳng và khối trung học chuyên nghiệp dưới góc độ quy hoạch phát triển ở
các địa phương, vùng, miền và lãnh thổ.
Ta có thể kể đến cơng trình về quy hoạch phát triển đội ngũ giáo viên
các trường mầm non và phổ thông của các tác giả: Nguyễn Thị Yến (2008)

“Dự báo, quy hoạch, phát triển đội ngũ nhà giáo của huyện Nho Quan, Ninh
Bình đến năm 2015”. “Quy hoạch phát triển đội ngũ giáo viên THCS huyện
Bình Giang, tỉnh Hải Dương giai đoạn 2005 - 2010” của tác giả Vũ Hồng
Hiên. “Quy hoạch phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học huyện Yên Lạc, tỉnh
Vĩnh Phúc” của tác giả Hoàng Ngọc Dũng. “Quy hoạch đội ngũ cán bộ quản
lý trường trung học cơ sở thuộc phòng Giáo dục huyện Châu Thành, tỉnh Trà
Vinh giai đoạn 2006-2015” của tác giả Ngô Thanh Tùng; “Quy hoạch phát
triển giáo dục mầm non các huyện miền núi tỉnh Quảng Nam đến năm 2015”
của tác giả Nguyễn Bá Hứa...
Trong những nghiên cứu về phát triển và quản lý nguồn nhân lực thì
lĩnh vực giáo dục đại học cũng đã được quan tâm. Ta có thể kể đến các cơng
trình sau:

9


- Phan Văn Kha với bài viết “Phát triển đội ngũ giảng viên và bài tốn
tương quan giữa quy mơ với chất lượng giáo dục đại học”, Tạp chí KHGD, số
31/2008.
- Nguyễn Sơn Thành “Một số giải pháp quản lý nhằm phát triển đội
ngũ giảng viên trường Đại học Hải Phòng đến năm 2010” (Luận văn thạc sĩ
QLGD Đại học Sư phạm Hà Nội, 2004);
- Đặng Thị Thanh “Một số giải pháp xây dựng và phát triển đội ngũ
cán bộ giảng dạy ở trường Đại học Sân khấu Điện ảnh trước yêu cầu hiện
nay” (Luận văn thạc sĩ QLGD Đại học Sư phạm Hà Nội, 2010).
Trong bề dày phát triển của lịch sử dựng nước và giữ nước, vai trò của
giáo dục luôn đồng hành đối với sự thăng trầm của đất nước, nó ln giữ một
vai trị quan trọng không thể thiếu được. Với truyền thống tôn sư trọng đạo
người thầy ln có một vị trí xã hội cao, được xã hội kính trọng. Từ xa xưa ơng
cha ta đã nói: “Muốn sang thì bắc cầu kiều, muốn con hay chữ thì u lấy

thầy”. “Muốn khơn thì phải có thầy, không thầy đố mày làm nên”. Và rất nhiều
người thầy đã được nhân dân ta tơn kính thờ phụng, coi đó là một tấm gương để
giáo dục dạy dỗ thế hệ mai sau như thầy giáo Chu Văn An, thầy giáo Nguyễn
Bỉnh Khiêm, thầy giáo Nguyễn Tất Thành, thầy giáo Đặng Thai Mai ... Thể hiện
ở sự cư xử rất dân giã từ cụ già đến trẻ nhỏ đều gọi người thầy trong lịng mình
là ơng giáo và ln tin tưởng vào đức độ của những người làm nghề dạy học,
chính sự cư xử dân giã kính trọng đó đã thể hiện sự tơn kính của mọi người dân
Việt Nam đối với người dạy dỗ mình, con em mình.
Phát triển đội ngũ giáo viên được coi như là một giải pháp lớn trọng
tâm để phát triển sự nghiệp giáo dục, Nghị quyết TW 4 (khoá VII) (năm
1993), Nghị quyết TW 2 (khoá VIII) và Kết luận hội nghị TW 6, Nghị quyết
TW 9 (khố IV), Thơng báo số 242-TB/TW của Bộ chính trị về tiêp tục thực
hiện Nghị quyết TW2 (khố VIII) về cơng tác giáo dục và đào tạo. Đề án
của Chính phủ về xây dựng nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và cán bộ

10


quản lý giáo dục giai đoạn (2015-2020) đều đề cập đến nhiệm vụ xây dựng
đội ngũ giáo viên tạo động lực cho người dạy và người học...
Về xây dựng chiến lược phát triển giáo dục trong thời kì đẩy mạnh
cơng nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Ban khoa giáo Trung ương đã đề ra
mục tiêu xây dựng phát triển đội ngũ (thầy giáo có phẩm chất đạo đức, phẩm
chất nghề nghiệp, giỏi về chuyên môn, phải là người hướng dẫn gợi mở các
hoạt động sáng tạo). Vấn đề xây dựng phát triển đội ngũ giáo viên được rất
nhiều nhà nghiên cứu đi sâu vào tìm hiểu như quản lý chuyên môn, bồi dưỡng
giáo viên, công tác thi đua khen thưởng, thanh kiểm tra…. được nhiều nhà
nghiên cứu trong và ngoài nước đề cập. Đặc biệt trong những năm gần đây
nhiều luận văn thạc sĩ, tiến sĩ đã nghiên cứu vấn đề xây dựng phát triển đội
ngũ giáo viên từ những khía cạnh khác nhau, nghiên cứu những vấn đề vướng

mắc trong thực tiễn công tác xây dựng phát triển đội ngũ giáo viên ở các
ngành học, cấp học và các địa phương khác nhau:
Ở cấp quốc gia có dự án nghiên cứu tổng thể về GD&ĐT và phân tích
nguồn nhân lực, mã số VIE/89/022, năm 1991- 1992 (gọi tắt là dự án tổng thể
về giáo dục). Mục đích của dự án là:
+ Đánh giá hệ thống giáo dục về hiệu quả trong và hiệu quả ngoài.
+ Đề xuất chiến lược dài hạn thích nghi với yêu cầu đang thay đổi của
xã hội và sự hạn chế về tài chính.
Đề tài khoa học mã số KX-07-14 thuộc chương trình khoa học-công
nghệ cấp nhà nước, mã số KX-07 (năm 1996) về “Bồi dưỡng và đào tạo lại
đội ngũ nhân lực trong điều kiện mới”. Mục đích của đề tài này là đánh giá
thực trạng về tình hình bồi dưỡng và đào tạo lại các loại hình lao động hiện
nay để đề xuất với nhà nước một số nội dung chính sách và giải pháp nhằm
thúc đẩy việc bồi dưỡng và đào tạo lại các hình thức lao động có hiệu quả,
đáp ứng nhu cầu về nhân lực cho phù hợp với yêu cầu phát triển kinh tế xã
hội trong điều kiện mới.
Liên quan đến cấp học THCS đã có các nghiên cứu như sau:
11


- Dự án “Tăng cường năng lực đào tạo giáo viên”, thuộc nội dung tài
trợ của Ngân hàng phát triển Châu Á (ADB). Mục tiêu của dự án nhằm củng
cố năng lực các cơ sở đào tạo và tăng cường mối liên kết giữa các cơ quan
Trung ương và Chính quyền địa phương tham gia đào tạo giáo viên THCS
theo 4 lĩnh vực sau:
+ Xây dựng chương trình và giáo trình đào tạo giáo viên THCS.
+ Lập kế hoạch chiến lược đào tạo giáo viên.
+ Quản lý và tiến hành cải cách hệ thống đào tạo giáo viên.
+ Giám sát, đánh giá nhằm duy trì những nội dung cải cách trong đào
tạo giáo viên THCS.

- Dự án hỗ trợ kỹ thuật xây dựng kế hoạch tổng thể giáo dục trong giai
đoạn 2001-2010 do Ngân hàng thế giới tài trợ.
- Dự án hỗ trợ Bộ Giáo dục và Đào tạo do Uỷ ban Châu Âu tài trợ.
Ở các mức độ khác nhau, tất cả các đề tài khoa học, các dự án trên đều
đề cập đến vấn đề xây dựng phát triển đội ngũ GV. Tuy nhiên các cơng trình
đó chủ yếu đi sâu vào những nội dung nhất định, để có giải pháp đồng bộ hóa
các biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên THCS ở những địa phương. Hàng
năm các Sở Giáo dục và Đào tạo và các Phòng Giáo dục và Đào tạo đều có
những nghiên cứu khoa học hoặc thực hiện những giải pháp nhất định để xây
dựng phát triển đội ngũ GV. Trong những năm 1990 và đầu những năm 2000,
do quy mô học sinh tăng nhanh, dẫn đến mất cân đối về nhiều mặt trong đó có
đội ngũ giáo viên. Hầu hết các địa phương phải đối mặt với việc tăng nhanh
đội ngũ giáo viên bằng nhiều giải pháp tình thế như: Đào tạo giáo viên cấp
tốc, đào tạo lại giáo viên những môn thừa để chuyển sang dạy nhưng mơn cịn
thiếu. Tuyển dụng những giáo viên trái chuyên môn hoặc những người không
tốt nghiệp ở trường Sư phạm…. đã làm cho chất lượng đội ngũ giáo viên bị
giảm sút. Nhiều loại hình đào tạo, hình thức bồi dưỡng đã được mở rộng,
thiếu tính quy hoạch, kế hoạch, làm sai lệch cơ cấu đội ngũ giáo viên. Điều

12


này không chỉ là trách nhiệm thuộc các địa phương mà cịn là trách nhiệm của
các cơ quan quản lí nhà nước về giáo dục.
Ở tỉnh Hưng Yên những năm gần đây đã có một số đề tài nghiên cứu
cấp ngành về đội ngũ giáo viên phổ thông nhằm nâng cao chất lượng giáo
viên để đáp ứng được những nhiệm vụ mới của ngành giáo dục tỉnh Hưng
Yên, trong thời kì hiện nay. Các nghiên cứu này đã đề cập nhiều vấn đề về
thực trạng đội ngũ giáo viên nó là cơ sở cho việc xây dựng quy hoạch, kế
hoạch đào tạo bồi dưỡng giáo viên nhưng chưa sâu và cập nhật những vấn đề

mới mà ngành giáo dục phải thực hiện trong giai đoạn hiện nay. Giai đoạn đổi
mới nội dung chương trình giáo dục phổ thơng và thay SGK.
1.2. Một số khái niệm cơ bản liên quan đến đề tài nghiên cứu
1.2.1. Giáo viên, giáo viên THCS
Theo điều 70 Luật Giáo dục sửa đổi năm 2005 nhà giáo là người làm
nhiệm vụ giảng dạy, giáo dục trong nhà trường hoặc các cơ sở giáo dục khác.
Nhà giáo dạy ở các cơ sở giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông, giáo dục
nghề nghiệp gọi là giáo viên. Nhà giáo giảng dạy ở các cơ sở giáo dục đại học
gọi là giảng viên.
Trong phạm vi đề tài này nghiên cứu nhà giáo ở cấp THCS nên được
dùng với tên gọi là giáo viên.
Nhà giáo phải có những tiêu chuẩn sau:
a. Phẩm chất, đạo đức, tư tưởng tốt.
b. Đạt trình độ chuẩn được đào tạo về chuyên môn, nghiệp vụ.
c. Đủ sức khoẻ theo yêu cầu nghề nghiệp.
d. Lý lịch bản thân rõ ràng.

13


Chuyên
môn

Phẩm
chất

Nghiệp vụ sư
phạm

Sơ đồ 1.1.Phẩm chất, năng lực chuyên môn, nghiệp vụ cần có của GV

1.2.2. Đội ngũ giáo viên THCS
Từ điển Giáo dục học “đội ngũ giáo viên là một tập thể những người
đảm nhiệm công tác giáo dục và dạy học, có đủ tiêu chuẩn đạo đức, chun
mơn và nghiệp vụ quy định”. Đây là lực lượng quyết định hoạt động giáo dục
của nhà trường, cho nên cần được đặc biệt quan tâm xây dựng mọi mặt, phải
có đủ số lượng phù hợp với cơ cấu giảng dạy các bộ môn, đảm bảo tỉ lệ cân
đối nam, nữ giữa độ tuổi trẻ, trung niên và cao tuổi…
Muốn có đội ngũ GV mạnh cần có cơ chế, chế độ chính sách thoả đáng,
nhất là những đơn vị giáo dục ở vùng xa, khó khăn để từ đó phát huy tiền
năng của từng người, đồn kết gắn bó mọi người thành một khối thống nhất
của những nhà sư phạm.
Từ quan niệm trên, ta có thể hiểu: “đội ngũ giáo viên là một tập hợp
những người làm nghề dạy học - giáo dục, được tổ chức thành một lực lượng
(có tổ chức), cùng chung một nhiệm vụ, có đầy đủ các tiêu chuẩn của một nhà
giáo, cùng thực hiện các nhiệm vụ và được hưởng các quyền lợi theo Luật
giáo dục và các luật khác được nhà nước quy định”.
Đội ngũ giáo viên được tập hợp thành các tổ chức, có sự chỉ huy thống
nhất, bị ràng buộc bởi trách nhiệm, quyền hạn do luật pháp quy định và người tổ

14