(Luận văn thạc sĩ) phân tích chiến lược kinh doanh của công ty đầu tư phát triển đường cao tốc việt nam vietnam expressway company

TiriT*


INTERNATIONAL EXECUTIVE MBA PROGRAM (leMBA)
Chucng trinh cao hoc Quan tri kinh doanh Quoc te

LUAN VAN TOT NGHIEP
•

•

PHAN TICK CHIEN LlTOC KINH DOANH
CUA CONG TY D A U TlT PHAT TRIEN
DlTCJNG CAO TOG VIET NAM
(Vietnam Expressway Company)

NGUYEN XUAN LAM
IEMBA#3

THANG 05, 2007


INTERNATIONAL EXECUTIVE MBA PROGRAM (leMBA)
Chuang trinh cao hoc Quan trj kinh doanh Quoc te

BAN LUAN VAN NAY DU'OC NOP CHO
TRirOTNG DAI HOC IRVINE (HOA KY)

VA

KHOA QUAN TR| KINH DOANH

(TRUCJNG DAI HOC QUOC GIA HA NQI)

BAN LUAN VAN LA M O T PHAN

B A T B U O C T R O N G CHU'ONG T R I N H

DAO TAO THAC SY Q U A N TRI KINH DOANH QUOC TE

THANG 05, 2007


Phe duyet eiia Chuoiig trinh Cao hoc quan tri kinh doanh quoc te

Chu nhiem chuong trinh
Toi xac nhan rang luan van nay da dap ung dugc cac yeu cau cua mot luan van tot nghiep
thugc chuang trinh dao tao Thac sy Quan tri kinh doanh.

PGS-TS. VuCdngTy
Chu tich Hoi ddng
Chung tdi, ky ten dudi day xac nhan rang chung tdi da doc toan bd luan van nay va cdng
nhan ban luan van hoan toan dap ung cac tieu chuan cua mot luan van Thac sy quan tri kinh
doanh.

Giao vienTiudng dan

Cac thanh vien Hoi ddng
(Xep thu tir ten theo bang chir cai)
PGS-TS. Vu Tri Dung

TS. Pham Quang Nggc

NCS. Ha Nguyen

TS. Vu Xuan Quang


MUC LUC
Trang
PHAN MOf DAU

1

1. Ly do chon de tai

1

2. Muc tieu nghien cuu

2

3. Pham vi nghien cuu cua de tai

2

4. Phuang phap nghien cuu

3

5. Ket cau cua luan van

3

CHU'ONG 1: CO SO LY THUYET VE CHIEN LU^OC KINH DOANH CUA
DOANH NGHIEP

1.1. Khai niem chien luac kinh doanh
1.2. Mo hinh phan tich va hoach djnh chien luac

7

1.2.1. Phan tich vYmo - Mo hinh PEST.

9

1.2.2. Phan tich moi truang ngdnh - Mo hinh 5 luc lugng cua Michael Porter

14

1.2.3. Phan tich moi truang ben trong - Phan tich chuoi gid tri cua doanh nghiep

26

cua M.Porter (Value chain analysis)
1.2.4. Tdng hgp ket qua phan tich moi truang de xay dung vd lua chon chien luge

30

toi uu- Mo hinh SWOT
1.3. Cac loai chien lucre kinh doanh.

32

1.4. Ket luan

36


CHU^ONG 2: PHAN TICH CHIEN LU^OC KINH DOANH CUA
CONG TY VEC
2.1. Thue trang cua chien luae kinh doanh cua Cong ty VEC

37

2.1.1. Chuc ndng, nhiem vu cua Cong ty VEC

37

2.1.2. Twh hinh hogt dong kinh doanh

38

2.1.3. Nguon von

41

2.1.4. Ca cau to chuc

41

2.1.5. Chien luge cua VEC cho giai dogn 2005 - 2010

47

2.2. Phan tich chien luac kinh doanh cua VEC

49

2.2.7 Phan tich moi truang vT mo (mo hinh PEST)

49

2.2.2. Phan tich moi truang ngdnh cua VEC (Mo hinh nam luc lugng cua

63

M.Porter)
2.2.3. Phan tich moi truang ben trong cua VEC ( mo hinh chuoi gid tri)

66

2..2.4. Phan tich cdc dgc diem chien luge cua VEC (Mo hinh SWOT)

75

CHirONG 3: DE XUAT CHIEN LU^OC KINH DOANH CUA VEC
3.1. Djnh hudng chien luac cua VEC- Su menh cua VEC

78

3.2. Cac chien luac lua chon cua VEC

79

KET LUAN

89

TAI LIEU THAM KHAO

91


DANH M UC H INH VE VA BANG BIEU

Hinh 1.1. Cac bude xay dung mo hinh chien luge kinh doanh
Hinh 1.2. Mo hinh PEST

8

Hinh 1.3. Mo hinh 5 luc luung cua Michael Porter

10

Hinh 1.4. Chuoi gia trj cua doanh nghiep

15

Hinh 1.5. Cac muc tieu chuc nang cheo va chuoi gia trj

27

B a n g 1.1. M a t r a n p h a n t i c h S W O T

29

Bang 1.2. Nguon goc lui the canh tranh va cac chien luge kinh doanh cu ban

30

Bang 2.1 bao cao ket qua heat dong kinh doanh, 2005, 2006

33

So* d6 2.1. Ca cau to chuc cua VEC

39

Bang 2.2. C c cau nhan su va trinh do cua VEC

42

Bang 2.3: Toe do tang trudng GDP va khoi cong nghiep, xay dung

46

Bang 2.4. He thong Dudng bo (Km)

54

Hinh 2.1. Chuoi gia tri

55

Bang 2.5. Muc phi tinh toan

66

Bang 2.6. Phan tich SWOT ciia Cong ty VEC

74
75


PHAN M O DAU

l.LYDOCHONDETAI
Canh tranh giira cac doanh nghiep san xult kinh doanh la mot ylu td dac trung cua nen kinh
te thi trudng. De ton tai va phat trien, cac doanh nghiep phai tim ra con dudng di rieng cho
minh. Tuy nhien, doanh nghiep khdng phai de gi tim ra dugc con dudng nay, dac biet la
trong thi trudng canh tranh khdc liet. Thuat ngu "chien luge kinh doanh" thudng dugc su
dung de phan anh tinh chat quan trong eiia viee tim ra con dudng ton tai va phat trien rieng
cua doanh nghiep.
Viee van dung chien luge kinh doanh vao thue tien boat ddng san xuat va kinh doanh la rat
phong phu va da dang d cac nude phat trien theo con dudng kinh te thj trudng hang tram
nam nhu My, Anh va Tay Au. Dieu nay phan anh hien thue khach quan ciia sir phat trien rat
cao d cac thi trudng dd. O Viet nam, do nude ta chuyen ddi tu ca che kinh te ke hoach sang
kinh tl thi trudng mdi dugc ban hai thap ky, muc do canh tranh edn tuong ddi so khai, do
vay viee van dung ly thuyet chien luge kinh doanh vao phan tich boat dong san xuat kinh
doanh cua cac doanh nghiep Viet nam edn tuong ddi la mdi me.
Tuy nhien, dieu do khdng ed nghTa la cac doanh nghiep Viet nam de dang ban trong viee ton

tai va phat trien. Ben canh viee cac doanh nghiep ed nhieu ca hdi tu thj trudng ndi dja dang
phat trien rat manh me, cac doanh nghiep phai ton tai trong mot mdi trudng thay ddi rat
nhanh chdng, dac biet nhu Viet nam dang thue hien qua trinh hdi nhap vao nin kinh tl thi
gidi, cam ket md cua ra ben ngoai, danh dau bang viee Viet nam la thanh vien chinh thue
cua WTO dau nam 2007. Viet nam thue hien cai each nen kinh te, ed phan boa cac doanh
nghiep nha nude, xa hdi boa cac ngudn von dau tu vao moi ITnh vue cua nen kinh te, xoa bd


trg cap vao cac ITnh vue kinh te xa hdi. Ben canh do, cac doanh nghiep Viet nam dang phai
ddi mat vdi su canh tranh rat gay gat tu mdi trudng, vi du tu cac doanh nghiep ed von dau tu
ciia nude ngoai (FDI) la cac doanh nghiep ed ngudn lire rat manh ve vdn, ve kinh nghiem
phat trien va chien luge kinh doanh.
Van dung he thong ly thuyet ve chien luge kinh doanh vao phan tich mot md hinh doanh
nghiep cu the la mot yeu cau quan trgng ciia chuong trinh MBA Quoc te. Tu kinh nghiem
quan ly va kinh doanh eiia tac gia (la ngudi quan trj trong cdng ty xay dung va kinh doanh
dudng bo), vdi nguon luc ve thdi gian va sd lieu kha la han che, tac gia lua ebon de tai Phan
tich chien luge kinh doanh cua Cdng ty Dau tu Phdt trien Du&ng cao toe Viet Nam
(Vietnam Expressway Company-VEC) la de tai luan van tdt nghiep. Tac gia lua chgn de tai
nay vdi by vong la se ddng gdp mot phan nao dd vao boat ddng san xuat va kinh doanh ciia
Cdng ty VEC, va lam phong phii ly luan chien luge kinh doanh ciia cac doanh nghiep Viet
nam.

2. MUC TIEU NGHIEN ClTU
De tai cd nhung muc tieu nghien cuu nhu sau:
-

He thing boa ly thuyet chien luge kinh doanh ciia doanh nghiep

-

Van dung sang tao ly thuyet ve chien luge kinh doanh vao viee phan tich va dl xult
chiln luge kinh doanh ciia Cdng ty VEC.

3. PHAM VI NGHIEN ClTU CUA DE TAI
Dk tai lay md hinh cdng ty dudng cao toe VEC lam tinh hudng nghien cuu. Do ban che vl
thdi gian va sd lieu, tac gia chi di sau nghien cuu chien luge kinh doanh ndi chung ciia VEC.


4. PHU'ONG PHAP NGHIEN ClTU
-

Nghien cuu tinh hudng djnh tinh dugc sir dung chii yeu trong nghien cuu nay. Phuang
phap cu the nhu phong van sau cac quan trj cap cao cua Cdng ty VEC dugc su dung de
thu thap sd lieu.
Sd lieu: tac gia sir dung sd lieu thong ke d cac ngudn khac nhau nhu cua Tdng Cue
Thong ke, Bd Giao thong van tai, Bd Cdng nghiep, Bd Ke hoach va dau tu..., cac thdng
tin, sd lieu chuyen nganh; cac bao cao va nghien cuu cua cdng ty Dudng cao toe VEC.

5. KET CAU CUA LUAN VAN
Luan van gdm 3 chuang. Ndi dung torn tat cua mdi chuang dugc trinh bay sau day:
Chuang 1: Ca sd ly thuyet ve chien luge kinh doanh cua doanh nghiep
Ndi dung ciia chuang nay bao gdm:
Co sd ly thuyet trong viee hoach djnh va xay dung chien luge kinh doanh.
Tdng hgp cac each tiep can (qui trinh) trong xay dung va hoach djnh chien luge kinh
doanh.
Trinh bay cac md hinh ap dung trong phan tich chien luge
- Trinh bay cac chien luge kinh doanh ciia doanh nghiep
Chuang 2: Phan tich chien luge kinh doanh linh vue dudng cao toe cua cong ty Dudng
cao toe VEC
-

Gidi thieu tdng quan ve cdng ty Dudng cao toe VEC: tarn nhin, sir menh, muc dich,
CO cau td chuc, sa bd ve chien luge kinh doanh hien tai.

-

Ap dung cac md hinh neu d chuong 1 de phan tich mdi trudng vT md, mdi trudng
nganh, mdi trudng ben trong ndi bd doanh nghiep. Phan tich cac chiln luge kinh
doanh hien tai nham phan tich tinh hgp ly tdi uu ciia cac chien luge nay


Chuang 3: De xuat chien luge kinh doanh cua VEC
Qua ndi dung phan tich chien luge kinh doanh ciia VEC d chuang 2, tac gia neu ra mot sd
chien luac cu the.


CHU^ONG 1
CO S6 LY THUYET VE CHIEN

LUOC

KINH DOANH CUA DOANH NGHIEP

Muc dich ciia chuang nay la nham neu ra cac ndi dung ciia ly thuyet chien luge kinh doanh.
Dd la ca sd ly thuyet cho viee phan tich chien luge kinh doanh cua Cdng ty VEC d Chuong
2. Chuang nay gdm ed ba phan chinh: phan 1 di vao phan tich khai niem eiia chien luge
canh tranh. Phan 2 he thdng boa cac md hinh ly thuyet phan tich chien luge kinh doanh, cu
the ddi vdi mdi trudng cua doanh nghiep. Phan 3 tdng hgp cac chien luge kinh doanh ciia
doanh nghiep.

1.1. Khai niem chien luge kinh doanh
Thuat ngii chien luge cd ngudn gdc tu rat lau. Thuat ngiJ nay lln diu tien dugc su dung
trong quan su, ngay nay, thuat ngir nay da dugc su dung trong hlu hit cac ITnh vue: kinh tl,
chinh trj va van boa xa hdi. Trong ITnh vue kinh te, d pham vi vT md thuat ngir nay dugc su
dung vdi cap quoc gia, vi du nhu chien luge phat trien kinh tl xa hdi trong giai doan 20062010 va tarn nhin 2020. Q pham vi vi md (doanh nghiep), thuat ngu chiln luge dugc hilu
rat phong phii va da dang.
''Chien luge Id yeu to quyet dinh muc tieu ddi hgn cua to chuc'' (Alfred D. Chandler,
1962);

'Chien luge Id md hinh ve cdc muc tieu, chit dich vd cdc ke hogch de dgt dugc cdc
muc tieu do'' (Kenneth L. Andrews, 1965);
''Chien luge Id sgi chi do xuyen sudt cdc hogt dong cua td chuc'' (H. Igor Ansoff,
1965);


-

"Chiin luge Id nghe thuat tgo lap cdc Igi thi canh tranh" ( M.Porter, 1980)
"Chien luge la nham phdc hog nhirng quy dao tien trien du vung chdc vd lau ddi,
xung quanh quy dao do cd the sap dgt nhdng quyet dinh vd nhirng hdnh dong chinh
xdc cua doanh nghiep" (Alain Charles Martinet, 1983).
"Chien luge dugc dinh ra nhu Id ke hogch hogc sa do tac nghiep tdng qudt ddn dat
hoge hudng td chuc di den muc tieu mong mudn. Ke hogch tdc nghiep tdng qudt ndy
tgo ca sa cho cdc chinh sdch (dinh hu&ng cho viee thong qua quyet dinh ) vd cdc thu
phdp tdc nghiep" (Garry D.Smith, DannyR. Arnold, Bopby G.Bizrell, Chien luge va
sach luge kinh doanh").
" Chien luge kinh doanh bao ham viee an dinh cdc muc tieu ca ban ddi hgn cua dan
vi kinh doanh, ddng thdi lua chgn each thitc hogc tien trinh hogc tien trinh hdnh ddng
vd phan bd cdc ngudn luc thiet yeu de thue hien cac muc tieu do " (Alfred
Chandle,1998).

Cho du cd nhieu quan niem ve chien luge, cac quan niem deu ed chung nbijng diem sau:
1) Chien luge la ke hoach hanh ddng ciia doanh nghiep (Muc tieu, cdng cu, thdi
gian thue hien)
2) Chien luge hoach djnh nhirng bude di can thiet, ngudn lire va td chuc nham dat
tdi nhung muc tieu quan trong ciia doanh nghiep.
3) Nhung ke hoach hanh ddng ciia chien luge la nham tao ra sir dot pha cua boat
ddng kinh doanh ciia doanh nghiep
4) Chien luge khai thac Igi the, diem manh va diem yeu cua doanh nghiep va ngoai
mdi trudng.


Nhu vay, ta thiy chiln luge kinh doanh ciia doanh nghiep la mot "san pham" ket hgp dugc
nhirng gi ngoai mdi trudng ma doanh nghiep ed Igi the, nhiing gi ma ban than doanh nghiep
cd, va nhung gi doanh nghiep mong mudn dat tdi.
Kit qua ciia san phim chiln luge la qua trinh phan tich cac yeu td thugc mdi trudng ben
ngoai, va mdi trudng ben trong ciia doanh nghiep. Ban chat doanh nghiep la mot td chuc
boat dong trong mot mdi trudng: doanh nghiep cd cac quan he tuang tac vdi mdi trudng, bi
chi phdi va chju su tac ddng ciia mdi trudng. Doanh nghiep khi td chuc boat ddng kinh
doanh thi khdng chi xem xet din ban than ndi luc ciia minh ma edn phai phan tich cac yeu td
ngoai mdi trudng, vi du nhu cac ddi thii canh tranh, cac yeu td nganh. Nhin gdc do nao dd,
chiln luge chinh la mot nghe thuat thiet ke, td chuc cac phuang tien nham dat tdi cac muc
tieu dai ban.
Chien luge ed the phan anh tinh chat chung ciia boat ddng kinh doanh ciia doanh nghiep
(chien luge canh tranh, chien luge tang tdc) va chien luge cung cd the phan anh tinh chat
rieng ciia tirng boat ddng ciia doanh nghiep vi du nhu chien luge marketing, chien luge phat
trien san pham, chien luge san xuat, chien luge xam nhap thj trudng v.v...
1.2. Mo hinh phan tich va hoach djnh chien luge
Ve ly thuyet cd kha nhieu md hinh hoach dinh chien luge. Trong bdi canh xay dung chien
luge ciia mot cdng ty trong ITnh vue xay dung dudng cao tdc, md hinh dugc lira chgn la md

hinh xay dung chien luge canh tranh (Strategic Planning Model) theo 3 van de ciia De
Kluyver (Abraham, 1999). Md hinh nay ggi y cho viee tu duy chien luge ciia mot doanh
nghiep de tra Idi cho 3 cau hdi "Hien nay chiing ta dang d dau?, Chung ta can di din dau?,
va Lam the nao de chiing ta den dugc dd?" thdng qua 7 bude sau:


Hinh 1.2. Cac bude xay dung mo hinh chien luge kinh doanh

1. Danh gia hi^n t^: Sir mgng, Muc tieu, cac chien lirgc.

r

I Chung ta edn
r/ din dau?

2.Phan tich moi trudng kinh doanh:
kit cau thi trudng, tinh hinh phat trien,
phan tich canh tranh v^ dinh vi doanh nghiep
3. Phan tich moi trudng vT mo:
moi trudng chinh tri, kinh te, xa hoi va cong ngh# (PEST).

Hien nay
chung ta
dang a
dau?

4.Phan tich ngi t^ doanh nghiep:
clu tnic, cac ngudn luc, quy trinh, nhan sy va van hoa doanh nghifp
5. Phan tich dilm manh, diem yeu, ca hoi va thach thiic (SWOT)
6. Phan tich lua chon chiln luge: chung hay theo ph6ng ban

Lam thi nao
di chung ta

7. Danh gia va thirc hi?n: yeu cau ve nguin lye, nii ro va Igi ich.

den da^fc do?

Muc tieu ciia viee phan tich cac mdi trudng la nham xac djnh dugc yeu td nao la Igi the quan
trgng cho doanh nghiep, Igi the canh tranh la nhiing Igi the ma doanh nghiep cd the khai thac
trong hoach djnh va thue thi chien luge. VI du nhu ddi vdi mot doanh nghiep cd the khai
thac Igi the ve chi phi, de nang cao sue manh canh tranh ciia doanh nghiep thdng qua viee
cung cap cung dich vu hoac san pham nhu cac ddi thii canh tranh khac nhung vdi muc gia
thap ban. Tuy nhien, nhieu trudng hgp gia ban thap lai la tac ddng nghjch ddi vdi canh tranh
ciia doanh nghiep: khach hang cd the hieu nham la san pham ciia doanh nghiep cd chat
lugng kem nen mdi cd gia thap.

8


Mot trudng hgp khac la mot doanh nghiep khai thac nh&ng Igi the khac biet ciia san pham
nham nang cao Igi nhuan (gia ban cao han ddi thu canh tranh) va thj phan. Viee xac dinh va
khai thac nhung Igi the khac biet phai dua tren nhung phan tich ky ludng cac yeu td ciia
khach hang ( vi du nhu thue su cac yeu td khac biet ciia san pham dd dugc khach hang coi
trgng khdng?), cac yeu td thugc cdng nghe ( cac khac biet dd cd de dang bj thay the bdi cdng
nghe mdi khdng?), va cac yeu td thugc ddi thii canh tranh (cac khac biet nay cd de bi bat
trude khdng?). Dua ra mot chien luge va khai thac the manh ciia doanh nghiep do do la cdng
viee khdng don gian, ddi hdi phai cd each tiep can he thdng, tu mdi trudng ben ngoai den
mdi trudng ben trong ciia doanh nghiep. Cac md hinh phan tich mdi trudng dugc Ian lugt
neu ra d phan sau.

1.2.1. Phan tich vT mo -Mo hinh PEST (Political, Economic, Social, Technology)
Cac nhan td mdi trudng vT md bao gdm: chinh trj, kinh tl, xa hdi va cdng nghe, dugc thi
hien qua hinh 1.2.


Hinh 1.2 Mo hinh PEST

Chinh tri (Political)
Su on dinh chinh trj
Luat Lao dong
Chinh sach thu^
Bao ve moi tru'ong

Xa hoi (Social)
Dan sd, nhan khau
hoc
Phan phoi thu nhap
qu6c dan
Phong each s6ng
Dan triA/an hoa

Kinh t^ (Economic)
Xuhu'ongGDP
Lai su^t, lam phat
ThSt nghiep
Sir sin cd ngu6n luc
Chu k/hoat dong

Cong nghe (Technological)

Phat hien cong nghe moi
T6c do chuyen giao cong
nghe
Chi lieu cua Chinh phij cho
R&D
T6cdpl6ithoicuac6ng
nghe

1) Phan tich moi trudng chinh trj va phap luat
Cac nhan td chinh phii, luat phap va chinh trj tac ddng din doanh nghiep theo cac hudng
khac nhau. Chiing cd thi tao ra ca hdi, trd ngai, tham chi la riii ro that sir cho doanh nghiep.
Cac yeu td can quan tam dd la: cac su kien chinh trj, cai each hanh chinh, cai each kinh tl,
siia ddi xda bd cac qui dinh, ban hanh nhiing qui djnh mdi, thay doi chinh sach thul.
10


- Mdi trudng chinh trj: la cac ylu td chinh trj va nhirng hoan canh ma sir van hanh
ciia cac ylu td dd anh hudng din kinh doanh ciia doanh nghiep. Cac yeu td nay bao gdm: che
do chinh tri; khdng khi chinh tri ciia xa hdi; ehl do chinh Dang; Doan thi chinh tri; chinh
sach ciia Dang va Nha nude.
- Mdi trudng phap luat: la he thong phap luat cd lien quan din doanh nghiep, bao
gdm: qui pham phap luat cua Nha nude, y thue phap luat ciia ca quan tu phap, ca quan hanh
phap va doanh nghiep.
- Moi trudng quoc tl: Viet Nam da va dang trong tien trinh hdi nhap vdi nen kinh te
khu vue va thi gidi ASEAN, APEC, WTO...la ca hdi va thach thue ddi vdi doanh nghiep.
Viee nghien ciiu mdi trudng quoc te se giiip doanh nghiep xac djnh miic do anh hudng ciia
no tdi boat ddng kinh doanh ciia doanh nghiep. Hdi nhap la liic Chinh phu Viet Nam thao da
cac hang rao bao ho cac doanh nghiep trong nude va cac doanh nghiep nude ngoai se tham
gia vao thj trudng Viet Nam, tao ra mot thi trudng sdi ddng va canh tranh khac nghiet, ddng
thdi no Cling tao ra ca hdi de cac doanh nghiep vuon ra dau tu, lam an vdi nude ngoai.

Mot qude gia on djnh vl chinh tri, khdng khi chinh trj tdt, chinh sach rd rang va nhat quan,
phap luat nghiem minh, cd mdi quan he tot vdi cac nude tren thi gidi thi cac doanh nghiep
cd ca hdi phat trien lanh manh va on djnh.
2) Phan tich moi trudng kinh te
Thue trang nen kinh te va xu hudng trong tuong lai cd anh hudng den thanh cdng va chien
luge ciia mot doanh nghiep.
Mdi trudng kinh te ciia doanh nghiep la tinh hinh kinh te-xa hdi va chinh sach kinh te ciia
nha nude ma doanh nghiep ton tai va phat trien.

11


Mdi trudng kinh tl vT md gom: ca clu kinh tl, trinh do phat triln kinh tl, ehl do kinh te va
chinh sach kinh te vT md.
- Phan tich ca clu kinh tl xa hdi: Ca cau kinh tl xa hdi con ggi la ca cau ciia nen
kinh tl quoc dan, bao gdm: ca clu nganh nghe, phan phdi, trao ddi, tieu dung, ky thuat, sd
huu vv, ... trong dd ca clu nganh nghl la quan trgng nhat. Do dd, khi xay dung chien luge
kinh doanh, doanh nghiep phai nghien cuu tinh hinh ca clu cua nganh nghl.
- Phan tich trinh do phat triln kinh tl: Trinh do phat triln kinh te la qui md, tdc do
phat triln kinh tl ciia mot quoc gia, mot khu vue va trinh do kinh tl da dat dugc, the hien d
cac chi tieu: tdng san phIm quoc ndi, thu nhap qude dan, thu nhap quoc dan tinh theo dau
ngudi, tde do phat trien kinh te.
Phan tich trinh do phat triln kinh tl cua dit nude, khu vue giiip doanh nghiep nam
dugc xu the phat trien ciia nen kinh te.
- Phan tich thi ehl kinh tl: Thi ehl kinh te qui djnh quan he giij-a Nha nude vdi
doanh nghiep, giiia doanh nghiep vdi doanh nghiep, giiia doanh nghiep vdi cac nganh kinh
tl, thdng qua nhirng bien phap, phuang phap quan ly nhat djnh dl dilu boa tac ddng din
pham vi, ndi dung, phuang thiic cua cac boat ddng kinh te -xa hdi. Nd de ra nhijng qui tac va
dilu kien ca ban, cd he thdng ve hinh thue, ndi dung, con dudng sinh tdn va phat trien ciia
doanh nghiep. Nha lanh dao doanh nghiep can nam vung phuang hudng ca ban ciia cudc cai

each, thi ehl kinh tl, kjp thdi xay dung quan niem tu tudng va phuang thue hanh vi phii hgp
vdi the che mdi.
- Phan tich chinh sach kinh te ciia Nha nude: Chinh sach kinh te ciia Nha nude bao
gdm chien luge phat trien kinh tl ciia ca nude, chinh sach nganh nghe, chinh sach phan phdi,
gia ca, thuang mai, tien luang, tai chinh, tien te. Chinh sach kinh te vT md qui djnh pham vi

12


va nguyen tac boat ddng ciia doanh nghiep, dieu hoa quan he glua. cac doanh nghiep, cac
nganh, giiJa cue bd va toan cue, bao dam sir van hanh binh thudng ciia nen kinh te qude dan,
thue hien muc tieu va nhiem vu phat trien kinh te quoc dan. Lanh dao doanh nghiep can nam
virng de thue hien diing cac qui djnh.
3) Phan tich moi trudng cong nghe
Day la loai nhan td cd anh hudng Idn, true tiep cho chien luge kinh doanh ciia cac ITnh virc,
nganh cung nhu nhieu doanh nghiep. Nhirng phat minh ky thuat dem lai nhirng thay ddi to
Idn, tac ddng manh den cac doanh nghiep, nd cd the tao ca hdi hoac rui ro cho doanh nghiep.
Cac yeu td cdng nghe bao gdm : su phat trien ciia cdng nghe, sir ra ddi ciia nhiing nguyen vat
lieu mdi, thiet bj xe may mdi lien quan tdi nganh, qua trinh chuyin giao cdng nghe mdi, chi
phi nghien cuu phat trien, bao ve ban quyen. Cac doanh nghiep cin nim lly ca hdi, thue
hien tien bd khoa hge ky thuat va nang cap ky thuat d doanh nghiep minh.
4) Phan tich moi trudng van hoa - xa hoi
Mdi trudng van hoa bao gdm cac yeu td triet hge, tdn giao, ngdn ngii, van hge nghe thuat.
Cac yeu to nay phin Idn anh hudng gian tilp din kinh doanh ciia doanh nghiep, nhung
khdng dugc coi nhe.
Mdi trudng xa hdi bao gdm: sir hinh thanh va bien ddng ciia cac ting lap xa hdi, ca cau dan
cu, ty le tang dan sd, tinh hinh di chuyen dan cu, ca cau quyin luc xa hdi, phuang thue sinh
boat va lam viee cua mgi ngudi, su thay doi vl quan dilm sdng, muc sdng, thdi quen tieu
diing, phong tuc tap quan. Nhiing ylu td dd deu ed thi anh hudng din boat ddng kinh doanh
ciia doanh nghiep.

13


1.2.2. Phan tich moi trudng nganh - Mo hinh 5 luc lugng cua Michael Porter
Md hinh 5 lire lugng ciia Porter (Porter's Five Forces) dugc sir dung kha phd bien trong viee
phan tich cac yeu td tac ddng den canh tranh tu mdi trudng ben ngoai. Nam lire lugng dd la:
(1) muc do canh tranh nganh; (2) ddi thii canh tranh tiem nang; (3) san pham thay the; (4)
quyen nang khach hang; (5) quyen nang nha cung cap. Md hinh nay dua ra each thue cho
cac doanh nghiep xac dinh chien luge nao phu hgp vdi san pham ciia minh va vj the ciia
minh tren thj trudng hoac kiem tra chien luge hien cd ciia doanh nghiep. Chi tiet minh boa
md hinh nay the hien d hinh 1.3:

14


•

Hinh 1.3

De doa cua
ddi thu tiem nang

Cdc rdo can
• SM" trung thanh vo-i nhan hi^u
• Khdc bi#t ve san pham/djch vy
• lQf\ the ve quy mo
• Lp-i the ve chi phi;
• Quy djnh cua chinh phu,
• Vu khi ran 6e: 6e dog cuOc chien

gid

Cau true cgnh tranh: So lu-p-ng
doanh nghiep va mire dp chi phoi
thj tru-ong cua cac dpanh nghiep)
• Cac dieu kien ve cau: tang giam
nhu cau ve san pham
• Rao can ra khoi nganh: SLP dung
tai san, chi phi c6 d|nh ra khoi
nganh...
• It san pham thay the va san pham ciia
nha cung cap la quan trpng doi vai
ngu-ai mua
• Ngu-oi mua khong phai la khach hang
l^n
• San pham khac bi^t va rat ton kem cho
ngu'6'i mua chuyen sang ngu-oi khac
• Sy de doa cua ngu'oi ban nhay vao
nganh kinh doanh cua ngu-oi mua
• IMgydi mua khong c6 kha nang nhay
v^o nganh kinh doanh cua ngu'oi ban

Quyen nang
nha cung cap

QuyIn nang
khach hang

T
• Nhieu doanh nghiep nho, it khach hang

va la nhOng khach hang Ion
• Mua khoi luong Ion
• Kh^ch hang de chuyen sang mua cua
ngu'oi khdc
• Khach hang c6 the mua cung luc tunhieu doanh nghiep
• Khach hang c6 the ti/ cung cap
• Su" sin CO cua cdc san pham thay
the
• Chi phi chuyen dich thap
• Ngu'oi cung cap san pham thay
the CO loi nhu$n cap va hdo hCfc
canh tranh
^Hieu so "gid tri - gid ca" cua san

De doa ciia
san pham thay t h i

i) Muc do canh tranh nganh
Trong md hinh kinh te truyen thdng, canh tranh gii/a cac doanh nghiep ddi thii dly Igi nhuan
tien dan tdi con sd 0, nhung trong cudc canh tranh ngay nay, cac doanh nghiep khdng ngay
tha den muc chju chap nhan gia mot each thu ddng. Tren thue te, cac doanh nghiep dIu cd

15


ging dk cd dugc Igi thi canh tranh so vdi doi thii eiia minh. Cudng do canh tranh thay ddi
khac nhau tuy theo tiing nganh, va cac nha phan tich chiln luge rat quan tam den nhijng
diem khac biet do.
Cac nha kinh tl danh gia kha nang canh tranh theo cac chi sd ve miic do tap trung eiia nganh,
va ty le tap trung (Concentration Ration - CR) la mot trong nhung chi sd phai ke den iau

tien. Chi so nay cho bilt phIn tram thi phIn do 4 doanh nghiep Idn nhit trong nganh nIm
giu'. Ngoai ra edn cd chi so CR vl ty le thj trudng do 8, 25 va 50 doanh nghiep dau nganh
kilm soat. Chi sd cang cao cho thay miic do tap trung thj phan vao cac doanh nghiep Idn
nhat cang Idn, ddng nghTa vdi viee nganh dd cd miic do tap trung cao. Neu chi cd mot sd
doanh nghiep nIm giir phIn Idn thj phan, thi nganh se mang tinh canh tranh it ban (gan vdi
doe quyen ban). Ty le tap trung thap cho thay nganh cd rat nhieu ddi thu, trong dd khdng cd
ddi thii nao chiem thj phan dang ke. Cac thj trudng gdm nhieu "manh ghep" nay dugc cho la
cd tinh canh tranh. Tuy nhien, ty le tap trung khdng phai la chi sd duy nhat, bdi vi xu hudng
dinh nghTa nganh mang nhieu thdng tin han so vdi sir phan bd thj phan.
Neu muc do canh tranh giira cac doanh nghiep trong mot nganh thap, thi nganh do dugc coi
la "cd ky luat", Ky luat nay cd the la ket qua cua Ijch sii" canh tranh trong nganh, vai trd cua
doanh nghiep dung dau, hoac su tuan thii vdi cac chuan muc dao due chung. Sir cau ket giiia
cac doanh nghiep nhin chung la khdng hgp phap. Trong nhung nganh cd muc do canh tranh
thap, cac ddng thai canh tranh chae chan bj ban che mot each khdng chinh thue. Tuy nhien,
mot doanh nghiep khdng chap nhan tuan thii luat le ma tim kiem Igi the canh tranh cd the
lam mat di cai thj trudng "cd ky luat" dd.
Khi mot ddi thii hanh ddng theo each khien cac doanh nghiep khac bude phai tra dua, thi tinh
canh tranh d thj trudng dd se tang len. Cudng do canh tranh thudng dugc mieu ta la tan

16


khoc, manh me, vira phai, hoac ylu, tiiy theo viee cac doanh nghiep no lire gianh Igi the canh
tranh den muc nao.
Dk cd dugc Igi thi canh tranh so vdi cac ddi thii, mot doanh nghiep cd the chgn mot sd ddng
thai canh tranh nhu sau:
- Thay doi gia: tang hoac giam gia de ed dugc Igi the ngan ban.
- Tang su khac biet cua san phIm - cai thien cac dac tinh, ddi mdi qua trinh san xuat
va ddi mdi san pham.
- Sir dung cac kenh phan phoi mot each sang tao: diing hdi nhap theo chieu dgc hoac

sir dung mot kenh phan phdi mdi chua cd trong nganh. Chang ban nhu trong nganh budn ban
kim hoan, cac ciia hang kim hoan cao cap ngan ngai khdng ban ddng ho, Timex da chuyen
tdi cac cua hang thuoc va cac dai ly khdng truyen thdng khac. Nhd dd, doanh nghiep da
hoan toan lam chii thi trudng dong bd cd gia tu thip din trung binh.
- Khai thac mdi quan he vdi cac nha cung cap - vi du, tu nhung nam 1950 - 1970,
hang Sears, Roebuck & Co chi phdi thj trudng hang gia dung ban le. Sears da dat ra cac tieu
chuan chat lugng cao va yeu cau cac nha cung cap phai dap ung cac yeu cau ve chi sd ky
thuat va gia san pham ciia hg.
Cudng do canh tranh chju anh hudng ciia cac dac diem nganh sau day:
- Sd lugng doanh nghiep Idn: sd lugng doanh nghiep Idn lam tang tinh canh tranh, vi
cd nhieu doanh nghiep ban trong khi tdng sd khach hang va ngudn lire khdng ddi. Tinh canh
tranh se cang manh ban neu cac doanh nghiep nay cd thj phan tuang duang nhau, dan den
phai "chien dau" de gianh vi tri chi phdi thj trudng.

17


- Thj trudng tang trudng cham: dac dilm nay khien cac doanh nghiep phai canh tranh
tich cue ban dl chilm giu thj phln. Trong mot thj trudng tang trudng cao, cac hang cd kha
nang tang doanh thu cd thi chi do thj trudng md rgng.
- Cac chi phi cd dinh cao: chi phi cd djnh cao thudng tdn tai trong mot nganh cd tinh
kinh tl theo quy md, cd nghTa la chi phi giam khi quy md san xuat tang. Khi tdng chi phi chi
Idn ban khdng dang ke so vdi cac chi phi cd dinh, thi cac doanh nghiep phai san xuat gan
vdi tdng cdng suit dl dat dugc mii'c chi phi thap nhat cho tirng don vj san pham. Nhu vay,
cac doanh nghiep se phai ban mot so lugng rat Idn san pham tren thj trudng, va vi the phai
tranh gianh thj phln, din din cudng do canh tranh tang len.
- Chi phi luu kho cao hoac san pham de hu hong: dac diem nay khien nha san xuat
mudn ban hang hoa cang nhanh cang tdt. Neu cung thdi diem dd, cac nha san xuat khac ciing
mudn ban san pham ciia hg thi cudc canh tranh gianh khach hang se trd nen du ddi.
- Chi phi chuyen ddi hang hoa thap: khi mot khach hang de dang chuyen tu sir dung san

pham nay sang san pham khac, thi muc do canh tranh se cao ban do cac nha san xuat phai cd
gang de giir chan khach hang.
- Muc do khac biet hda san pham thap: dac diem nay ludn dan den muc do canh
tranh cao. Ngugc lai, neu san pham ciia cac doanh nghiep khac nhau cd dac dilm hang hda
khac nhau rd ret se giam canh tranh.
- Kha nang thay ddi chien luge cao: kha nang thay ddi chien luge cao xay ra khi mot
doanh nghiep dang mat dan vj the thj trudng ciia minh, hoac cd tilm nang gianh dugc nhilu
Igi nhuan ban. Tinh hudng nay cQng lam tang tinh canh tranh trong nganh.
- Cac rao can "thoat ra" cao: dac diem nay khien doanh nghiep phai chju mot chi phi
cao, neu mudn tu bd khdng san xuat san pham nira. Vi thi doanh nghiep bude phai canh

18