(Luận văn thạc sĩ) ngôn ngữ đối thoại của nhân vật trong hai tiểu thuyết bến không chồngvà dưới chín tầng trờicủa nhà văn dương hướng

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
-----------------------------------------------------

PHẠM TH NGU

NG N NG
TI U THU

N

Đ I THOẠI C A NHÂN V T TRONG HAI
T

N KH NG CH NG VÀ

ƯỚI CH N

T NG TRỜI C A NHÀ VĂN Ư NG HƯỚNG

LU N VĂN THẠC SĨ
Chuyên ngành: Ngôn ngữ học

Hà Nội – 2014


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
-----------------------------------------------------

PHẠM TH NGU

NG N NG
TI U THU

N

Đ I THOẠI C A NHÂN V T TRONG HAI
T

N KH NG CH NG VÀ

ƯỚI CH N

T NG TRỜI C A NHÀ VĂN Ư NG HƯỚNG

Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành Ngôn ngữ học
Mã số: 60 22 02 40

Người hướng dẫn khoa học: GS - TS HOÀNG TRỌNG PHI

Hà Nội – 2014

N


LỜI CAM ĐOAN

C
ƣ

ừ

ƣợ

b

bấ

ỳ

ộ

P

N


LỜI CẢM ƠN

ư
tốt

c

c

đã trực t p ư

dẫ t

ất có t ể để t
c

c p ị

Qu

có c
t

t

ộ t ực
c

ýk a

cv

úp đỡ t

suốt t

a t

b y tỏ

c

đồ

tạ

ệp

a đì

đ ều k ệ t uậ

v

ệ v
au đạ

c quốc

ư
ợ để t

a

-

ữ

đ ều k ệ

uậ vă của ì

á tr

c – trư

k aN
Đạ

Nộ đã

ữ

cK a

ệt tì

ư

c

dẫ v

c tập tạ trư
đ

t

v tạ
t

các t ầy c

vă – Đạ

cũ

r

ột các tậ tì

Xã ộ v N
tr

t

c qua t

đã cũ
t

đa

c

c a sẻ độ
được uậ vă

tác bạ bè
vê

úp đỡ v
y

H Nộ

12

P

N

2014


ANH M C VI T T T
1 KC:
2

n Không Chồng

CTT:

ới ch n ầng ời

3. N: ổ ngữ
4. V : V
1

5
nh

2

3

g:

ngôi h

6 Đcđ: Đại

nh
nh

ngôi h nhấ
gộ

ch đ nh

7 V: V
8 V :V
9. Vck: V
10. Vnhck : v
11.Vtck: v
12. Ttt: Ti u

h
cầu hi n
ngôn hành cầu hi n
nh h i cầu hi n
nh h i

13 T N: T ạng ngữ

nh

ngôi h h i


ANH M C C C

NG TH NG K TRONG LU N VĂN
T n

STT
1

2

3

4

5

6

ảng hống ê số

ng

ng và

h ại

Trang
c c ạng h c cuộc

ng h i i u huy

ảng hống ê số

ng nh n vậ

ng h i i u

huy
ảng hống ê số

ng và

c c i uc u

ng

c c cuộc h ại
ảng hống ê số

ng và

ng hành động n i
ảng hống ê số

ng và

c c i uc us
c i
c c i uc us

ng hành động n i gi n i
ảng hống ê số

ng và
h ại

ch đ c c cuộc

10

21

27

27 - 28

29

71


M CL C
PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................... 1
1 L

chọn đ ài ....................................................................................... 1

2 M c đ ch và nhi

v nghiên c u ............................................................ 2

3 Đối

vi nghiên c u............................................................. 2

ng và hạ

4 Ph ơng h
5 Đ ng g
6

nghiên c u........................................................................... 3

c

uận văn.............................................................................. 3

ố c c uận văn ......................................................................................... 3

PHẦN NỘI UNG ....................................................................................... 5
CH

NG 1: NH NG KH I NI M CẦN

U LI N QUAN Đ N

Đ TÀI ......................................................................................................... 5
1 1 Kh i ni

hội h ại ................................................................................. 5

1 1 1 Đơn h ại......................................................................................... 6
1 1 2 S ng h ại ....................................................................................... 7
113T

h ại ........................................................................................ 8

1 1 4 Đ h ại ........................................................................................... 9
1 2 Kh i ni
1 2 1 Cấu

cuộc h ại ............................................................................ 11
c chung c

cuộc h ại ...................................................... 11

1 2 2 C c y u ố cấu ạ ......................................................................... 11
1 3 C c hành vi gi

i

ng hội h ại .................................................... 14

1 3 1 Hành vi ngôn ngữ.......................................................................... 14

1 3 2 Hành vi ngôn ngữ
14V i ịc

ngơn ngữ nh n vậ

1 4 1 Nh n vậ gi
142V i òc
1 5 Vài né v
và “

c i

i

và

và gi n i
ng c hẩ

văn học ....................... 18

ối u n h iên nh n ............................... 18

ngôn ngữ nh n vậ

c giả

....................................... 16

ng c hẩ

văn học ............... 21

ơng H ớng và h i i u huy “

n hông chồng”

ới ch n ầng ời” ............................................................................ 22

1 5 1 Vài né v

c giả............................................................................. 22

152T

ắ i u huy “

n hông chồng” ....................................... 23

153T

ắ i u huy “

ới ch n ầng ời” .................................... 24


1 6 Ti u
CH

.................................................................................................. 25

NG 2: Đ C ĐI M NG N NG

TRONG HAI TI U THU

T“

ĐỐI THOẠI C A NH N V T

N KH NG CHỒNG” VÀ “

ỚI

CH N TẦNG TRỜI” C A NHÀ V N

NG H ỚNG ..................... 26

2 1 Đặc đi

ng

iêng c

ời h ại nh n vậ

ng i u huy

u

ộ số

cuộc h ại đi n h nh ................................................................................... 26
2 1 1 Đặc đi
u

ời h ại nh n vậ

ời” u

ời h ại nh n vậ

ng i u huy “

ới ch n ầng

ộ số cuộc h ại đi n h nh ................................................ 50

2 2 Đặc đi

chung c

ngôn ngữ đối h ại g

hần hắc họ

nh c ch

ng h i i u huy . ..................................................................... 62

2.2.1 Lời h ại nh n vậ s

ng nhi u ời ch i

2 2 2 Lời h ại c

nh n vậ s

2 2 3 Nhận xé v

h ng c ch ngôn ngữ nhà văn

hi n u ngôn ngữ đối h ại c
2 2 4 Ti u
CH

n hông chồng”

ộ số cuộc h ại đi n h nh .......................................................... 30

2 1 2 Đặc đi

nh n vậ

ng i u huy “

c h ặc ời hô

c 62

ng u n ngữ ................................... 66

nh n vậ

ơng H ớng h

ng h i c hẩ

........... 67

....................................................................................... 68

NG 3: CH Đ C C CUỘC THOẠI TRONG HAI TI U THU

N KH NG CHỒNG” VÀ “

T“

ỚI CH N TẦNG TRỜI” ........................ 70

3 1 Ch đ gi đ nh ..................................................................................... 71
3 2 Ch đ

nh yêu ..................................................................................... 77

3 3 Ch đ

i

nh n sinh ....................................................................... 80

3 4 Ch đ công vi c ................................................................................... 88

3 5 Ti u

.................................................................................................. 90

PHẦN K T LU N ..................................................................................... 92
TÀI LI U THAM KHẢO........................................................................... 94
PHỤ LỤC


PH N MỞ Đ U
1. Lí do chọn đề tài.
“Ngơn ngữ à y u ố h nhấ c

văn học” (M G

huậ ( uy n ngắn i u huy …) vốn à
gi

đặc i
ởng

ng vi c

u giữ

ộ h nh h c ổ ch c ngôn ngữ c

uy n đạ

h ng c ch ngôn ngữ

uy n hống văn h

h ng c ch nhà văn ở

s nhấ đ nh Vi c nghiên c u ngôn ngữ
nhi u h

i) Văn ản ngh
ch s

ộ hời đi

ng c c văn ản ngh

cạnh h c nh u: ngôn ngữ ng ời

huậ c

chuy n ch đ nh n vậ …

T ng đ nghiên c u ngôn ngữ đối h ại c v i ò u n ọng
uy n đạ

ởng cả

t uy t” M
đố t ạ : ỏ
t

ồ

t

t

a

đồ

ư

t ầ

v t

bộ cuộc đ

ãk
ba

văn học đối h ại – gi

ư

b

c u n

ộ đ

vậ

ng

ài

c hẩ

đ

c

ó v t
ư

a

ó

ập cuộc ộ

sự ra đ C

ó ấy cò

ạ

ã

ộ

ư

ộ số

ra

ã tr

c c

c hẩ

ng những y u ố

hội h ại vốn à

ộ

ng những

ng ngôn ngữ học hi n n y Nghiên c u

ng

c hẩ

văn học Vi

N

hông hải

c giả nh N

Nguyễn Th Thu Hu … V

C
h

nh n

Nguyễn Huy Thi
ại i u huy

c c

c

những nhà văn nh M Văn Kh ng Nguyên Hồng …cũng đã

c nghiên c u

huy

c

a

tay t

ới Đã c nhi u nghiên c u v ngôn ngữ đối h ại c

Nguyễn Ngọc T
hẩ

t

huy

hàng đầu

ngôn ngữ đối h ại nh n vậ
à

c

b

t a

ắt

óv

giữ c c nh n vậ à

u n ọng cấu hành văn ản L
vấn đ đ

ư

tức

k t t úc” [2, tr.76]. T ng hầu h
i

p áp t ểu

a cuộc đố t ạ ấy

: bằ

c t Cá c t c ỉ

của ì

cuộc t ạ k

t a
ì

đố t ạ của cuộc số

…B
đã ó

ư … ố
ư

tc

àn v “

ng vi c

đối h ại: “Đố t ạ

c

ý…C

v Nó trút
ập d

t

đ k

c ất của cuộc số
e tr

bộ c

của ó

nh n vậ

h in hẳng đ nh v i ò c

c ất của ý t ức b
bằ

x c

ch

ng c c uận văn uận n i n sĩ.

hội h ại ch ng ôi hả s

ng vi c

ngôn ngữ đối h ại c
1

nh n vậ

và
ng


c c cuộc h ại ở h i i u huy
ời” nh

g

hê

“

n hông chồng” và “

ới ch n ầng

ngữ i u và vi c nghiên c u ngôn ngữ nh n vậ văn

học và đ nh h nh h ng c ch ngơn ngữ c
2. M c đích và nhi

nhà văn

ơng H ớng

v nghi n c u

2.1 M c đích nghi n c u
M c đ ch c
né đặc
“B

k

ng

ch ng ôi hi nghiên c u đ

ng ngôn ngữ đối h ại c

c ồ

” và “Dư

Qu đ ch ng ôi
x y

tầ

v i òc

ng nh c ch

và “

c

ài này à

nh n vậ

tr ” c

ng h i i u huy

nhà văn

ơng H ớng.

ngôn ngữ đối h ại nh n vậ

ng vi c

nh n vậ

2.2 Nhi

v nghi n c u

- Khả s

c c cuộc h ại c

ng h i

ới ch n ầng ời” và đặc đi

c hẩ : “

ời h ại c

3. Đ i tư ng và ph

n hông chồng”

c c nh n vậ .

ớc đầu đ nh h nh h ng c ch ngôn ngữ nhà văn

-

hi u những

ơng H ớng

vi nghi n c u

3.1 Đ i tư ng nghi n c u
Đối
c

ng nghiên c u c

uận văn ch ng ôi à ngôn ngữ đối h ại

nh n vậ h hi n u c c ạng:
- Đối h ại đầy đ :
+ S ng h ại
+T

h ại

+ Đ h ại
- Đối h ại hông đầy đ :
+ Đơn h ại
3.2 Ph

vi nghi n c u

T ng uận văn này ch ng ôi ch y u ậ

ng 2 i u huy
văn

“

n hông chồng” và “

ơng H ớng

2

ung hả s

s ng h ại

ới ch n ầng ời” c

nhà


4. Phương pháp nghi n c u
T ng uận văn này ch ng ôi s

ng c c h ơng h

s u:

4.1 Phương pháp phân tích hội tho i
Ch ng ơi s

ng h ơng h

đặc đi

ời h ại c

nh n vậ

h cc

c c ời h ại

này đ ch

c đ ch gi

đặc đi

i

c

v cấu

nh n vậ

c

u h nh

4.2 Phương pháp th ng k
Ch ng ôi i n hành hống ê số
huy

h n

ng

ại và nh

ng c c cuộc h ại

ng 2 i u

xuấ hi n c c ạng h c đối h ại hống ê số

c c i u c u ( ần huậ nghi vấn cầu hi n và cả

ng ời h ại nh n vậ số
n i

c i

ng nh n vậ và số

ng

cũng nh c c hành động n i gi n i

ch đ c

h n)

c c hành động

ng c c cuộc h ại và

ch ng

4 3 P ƣơ
Chúng tôi chọn
hả s

đ

những cuộc h ại iêu i u

i n hành

iêu ả đặc đi

ngôn ngữ đối h ại c

nh n vậ ở

ên những iêu ch

nh

những né riêng trong

ng i u huy

cũng nh đặc đi

ng cả h i i u huy

chung

5. Đ ng g p c a u n v n
Những
-G

hê

nh n vậ
- Gi
ố hơn

ộ h ớng i

uận văn s :
cận nghiên c u ngôn ngữ đối h ại c

ng c c c hẩ

văn học

ên

ch vi c cả

nhận v

c hẩ

huy hội h ại
c

nhà văn

ơng H ớng

àn i n và s u sắc hơn

- Qu
đ nh h nh v
6.

uả nghiên c u c

uận văn này ch ng ôi cũng g
h ng c ch ngôn ngữ c

nhà văn

c c u nv n

Luận văn c

ch ng ôi gồ

hần:

1. Mở đầu
3

hê

i ng n i

ơng H ớng.

hi u và


2. Nội dung: Gồ

ch ơng

Chương 1: Những h i ni
Chương 2: Đặc đi
huy

“

cần y u iên u n đ n đ ài

ngôn ngữ đối h ại c

n hông chồng” và “

ới ch n ầng

nh n vậ
ời” c

ng h i i u

nhà văn

ơng

H ớng.
Chương 3: Ch đ c c cuộc h ại
chồng” và “

ới ch n ầng ời”

3. K t u n
Tài i u tha
Ph

kh o

c

4

ng h i i u huy

“

n hông


PH N NỘI UNG
CHƯ NG 1: NH NG KH I NI M C N

U LI N QUAN Đ N

Đ TÀI
1.1 Khái ni

hội tho i

H ạ động gi

i

hông h ờng à hội h ại à s

đổi hông in

giữ h i ng ời với nh u Qu hội h ại c c y u ố ngôn ngữ ộc ộ hả
năng vận hành và h huy c

ng c

nhấ C

à h ạ động cơ ản và à h nh h c gi
c n ng ời Hi n n y c
h ại đặc i

i

ấ nhi u u n ni

à c c nhà ngữ

h n i gi

i

hội h ại

h ờng xuyên hổ i n c
c

c c nhà nghiên c u v hội

ng học đ ng ch

àc c

i n s u đ y:

Đỗ Hữu Ch u hẳng đ nh: “Hội h ại à h nh h c gi
xuyên, hổ i n c

201]

ng còn đ

h i h i ni

đối h ại The ông huậ ngữ hội h ại ùng ch
hội

hạ

ng hội hả

ch c c

ặ đối

s ng h ại

h ờng

ngôn ngữ n cũng à h nh h c cơ sở c

động ngôn ngữ h c” [5
nh : hội h ại s

i

giữ

h

hầy và ò

ọi h ạ
hội h ại và

ọi h nh h c n i chung

ng giờ học hội h ại

học… Đối h ại h

ng đại

ùng ch h nh h c hội h ại

ặ giữ những ng ời hội h ại T ng đối h ại ại c

h ại và đ h ại “S ng h ại à h nh h c nguyên

ẫu c

ọi cuộc đối h ại và hội h ại” [5, tr.205].
The Nguyễn Đ c

n h : “T ng gi

i

h i chi u

ên i nghe và hản hồi ở ại L c đ v i ò c
nghe ại

ở hành ên n i và ên n i ại

ên này n i

h i ên h y đổi

ên

ở hành ên nghe Đ

à hội

à h ạ động cơ ản c

ngôn

h ại ” [8, tr.76].
Nguyễn Thi n Gi
ngữ T ng gi

i

ch

ng: “Gi

i

hội h ại uôn c s hồi đ

nghe chẳng những ng ời n i và ng ời nghe
c

giữ ng ời n i và ng ời

c động ẫn nh u

à ời n i

ng ng ời cũng c động ẫn nh u” [13, tr.63].
Đỗ Th Ki

Liên u n ni

: “Hội h ại à

ngôn ngữ hành ời giữ h i h y nhi u nh n vậ
5

ộ

ng những h ạ động
c i

ng

ộ ngữ


cảnh nhấ đ nh

à giữ họ c s

hành vi nhận h c nh

đi đ n

ơng c u ại v hành vi ngôn ngữ h y
ộ đ ch nhấ đ nh” [25, tr.18].

T đi n giải h ch huậ ngữ ngôn ngữ học ch
ng c c ạng h c c

ời n i

ng đ c s hi n i n c

ng ời nghe

ỗi h

x y u nh

ộ ch đ hạn ch c

c c h ngôn c
giản s

ng: “ Đối h ại à

ngôn đ u

c i

ộ

ng ời n i và

h ớng đ n ng ời i

chuy n và

cuộc h ại Đối h ại c đặc đi

nh chấ iêng i

ngắn gọn c c c

ng nhi u h ơng i n gi

cấu c

h

à
đơn

i

hi ngôn ngữ nh c ch đi u

ộ số u n ni

v hội h ại và đối h ại ở ên

ộ…” [37, tr 93-94].
Qua vi c

nh ày

ch ng ôi nhận hấy đối h ại xuấ hi n
gi

i

i

đ

ộ c ch

c i

cn i

ng

đ nh và c hi u

c

h c hi n ch c năng

ộ ngữ cảnh nhấ đ nh nh

ộ

c nhấ đ nh Ngôn ngữ hội h ại
ặ

c i

nh n vậ đ

ởi c c ấu c u

h

ng s

ơng c ẫn nh u

c c giả uy n đạ
với s xuống ịng đ

uen huộc nh : ó b

Tùy và số
ạng h c c

ng nh n vậ h

c

c đ ch nhấ

ng

ộ

c hẩ

c i

đ

c h nh h c

h n i

ắ

ỏ…

gi gi

i

văn

với ngôn ngữ

ng ời ẫn chuy n Khi xuấ hi n đối h ại ở ời ẫn c
ộ số động

ngôn

ng nh chấ h ớng

ấu hi u h nh h c đ nhận i đối h ại

học ời h ại c
h

i

H nh h c đối h ại à những h

ng ại h ớng đ n nh n vậ c
V

ng gi

c giả s c

à uy

đ nh đ n

cuộc h ại đ Th ờng c c c ạng đối h ại nh s u:

1.1.1 Đơn tho i
Là ời h ại c
hông c
hi n

ộ nh n h

ời đ

c i

ng c ch

hông đ

h ớng đ n ng ời nghe nh ng

Ng ời nghe hản hồi
c

c giả

ô ả

c i

ng hành động h y h c
i u hi n c

ạng

h c này h hi n õ nhấ ời độc h ại nội
Độc h ại nội
ùng nh

à

ộ h

à
h

ộ
s

ạng ngôn ngữ c

nh n vậ đ

Kh c với đối h ại ( ặ đối
6

c nhà văn

ặ ) độc h ại


à ời n i c
nhận

nh n vậ h ớng đ n ản h n

à hông n i

nh Ng ời n i cũng à ng ời

ng ời Độc h ại ch c

u nh

h c à nh n vậ “ẩn” Nh n vậ “ẩn” cũng ch nh à
nghe c

c

nh

vi …Mọi h nh h c độc h ại đ u hà
ng ời nghe (đọc) hà
c giả (

nh M nh n i

nh

ả ời h ặc giải đ

The Nguyễn Th i H à h : “Độc h ại c

c

ộ chi u chi u

ộ cuộc đối h ại với

ẩn…T ng uy n

c à huy

à độc h ại ( ời

ch

c i

inh

h ở ạng n i và ạng

(

ẫn ắ

gồ

cả i u huy

uy n ời

) đối ậ với đối h ại c

ộ

) ời

iêu ả…) đ

c xe

c c nh n vậ ( ời gi n

i )”. [16, tr 68].
VD 1: á

ay trư c úc đ

để tập vă

ệ Vạ đưa c ìa k óa c

ủy ba đưa c
ạ
N

đ

v t

đã

t ằ
M

ủ Bư c t

N ĩa cư
ệ

ó tr

t

yđ y

tố
a

đ

ượ

về tạt qua

vẫ k

t ấy c

p Vạ t ập t ễ

bư c về

c a Vạ c ợt

et

Vạ đứ

ạ : - Thì ra chúng

ỏ !C

tộ vạ ạ đổ ê đầu ì

ạ

ó v dặ k

c

ó tập c tố

đã tắt đè đ

ó tập vă
cù

c ú B y

Có ẽ c ú

ụ

p ã Vạ t ấy c

sữ

bé ồ

c

ạ

y áu cá đ

t

ất t

[BKC; 72]
T ng v

ên nh n vậ Vạn

hi V n ở v nhà
ngh nh ng h c
nh hi h hi n

h hi n
đ

à

độc h ại nội

Nghĩ và Hạnh

với ch nh

n nhà

nơi hò h n nh u Vạn ấ

nh

nh đ ậ văn

c giận và

n i với

đi u này

1.1.2 Song tho i

S ng h ại à “gi

i

h i chi u c s

n i và ng ời nghe” [13, tr.64], ời c
c s đối đ
hành vi đ

ng ời

ng hành vi ngôn ngữ
ời và s

ơng

hầu h ngôn ngữ đối h ại c

à ng ời

ơng c u ại giữ ng ời
h ớng đ n ng ời nghe và
gọi à hành vi

c T ng h i i u huy

c

nh n vậ huộc ạng h c này

7

ời và

ơng H ớng


VD 2: Đ
c ố

ạ

Lù

c

Vư

rư

đứ

ư
c ậ

qua đầu

e rù rì p á ta k

màn sư

k

bố

ẹ Na

ấy cổ Na để Na cõ

e c ạy c ầ

Na

dậy c

d y đặc N ữ

c

t êu t

ặ

uy t Vư

ra e… Na c

Một c

a tĩ

v
úc d

Á

bay tá

c

tr

tr

đè p a uyê qua
ạ

ều

ì

a v

e trư c ắt Na
- Cậu v

c ú

ì

uy t cứ ặt tră

qua đ quá

đã t

au

y

ã t

y sa ? uổ trẻ của

cị cở truồ

tắ

s

Đì

y

- Khơng hiểu sa cứ
số

ặt tr

vợ c ồ

t uộc v

k

ì t ấy uy t

t ể tồ tạ Một

ì

ạ

y

a

a

a ạ

yt

Cuộc

đ ều đó p ụ

uy t

[DCTT; 347, 348]
1.1.3 Ta

T

tho i

h ại à ạng h c đối h ại với s

h

gi c

ng ời với

vai khác nhau.
ạ

VD 3:
c

đ

bá t
bu

- Mặc ác
da v
t

a

uyệ

da
ư

ồ t ừ ra
ta –

ạ

ạ

e te dắt t ằ

cu

ì

ẹc

-Ơ t ằ

cu c

ữa rồ c áu đ

cá

cố ó được
ạ

ắ
ấy t

rồ vộ vã cầ

đập rộ

ê

đầu óc quay

tay

! Ma c c

ư ầ trư c c
t

ắ

N ĩa về rồ đấy

ữa t ì bă c v

- C

v

bè ở cầu a t ì cá

ắ bè rõ t bă t ă t ắt

cuồ

cò

bă

N ĩa về

-C ị ạ
ạ

đa

c áu

ồ

– ạ

ượ

t bác N ĩa đ c

c ợ

á?
t của c

bác N ĩa

bác N ĩa ữa đ u

8

cư

–B y

C áu t ấy đấy b y

c k
c có ở


- Bác ấy có
ắt

t sa c

y

ì

- Đừ

có ỗ

-C

ạ k

bác ấy? –

ằ

bé

ởt

ồ

t

ạ
-

ắ

có ỗ đ u –

ằ

bố c áu về c áu ứ c
ằ

ởv

bé p ộ

ắ

c

bé cãi. – C k
c

p ạ

ồ e tă

c

c áu

của bố c áu

y ra b a bắt c uồ c uồ .

[BKC; 294, 295]
1.1.4 Đa tho i
Là ạng h c ời c
cảnh hội h ại c

h Đ

“B

nhi u nh n vậ đ n xen và nh u

h ại xuấ hi n hông nhi u

k

c ồ

” và “Dư

c

iêu ả

hắc họ

nh c ch c

nh n vậ

VD 4: á

s

t us

t u đổ ra đ
ấy ă

ẹt

ồ vạ vật qua

ệ

rộ rạ

ừ c bá

ư cc è a

rạ

ặt

tră

ỗ ầ có t u đ

M

c è đị từ t u

v

- Mẹ k p c uy

ư

đa

ư c

ộ

Xa

về t u

bã cứ
b

ập được
c

đổ

cũ
ca

au trê b
ệ

bu

ư c trê vỉa è Đã

ã c è đò dư

ẫu v

hần

d

về p ố á b

đ

tá

trê b

quá

ặt ay buồ t u
y ỏ

ữ

e

y vì ỗ ầ t u s

yt ư

đỗ ừ

ộ ngữ

ng h i i u huy

tr ” nh ng cũng g

Xa

ay t

rỡ

tầ

ng

bỗ

ấp
cá

:

ă rồ !

- a t ?
-

u sạc tr

- Đị

tu

-K

t

-V

t

!
đểu để ă

cứ

ồ đ y

ý t u đ N ật về

- Mẹ k p có k
-

óa c ẳ

ằ

ó đá

có c

t

ột ì

c ắc?

có

sa ?

c ầu
k
sạc

p a k

tay t vậy? Ă c

cũ

c á c ứ!
- Dá c

k ểu

y c ỉ có Đ

a
9

Mă

p

rồ cũ
để c

ê ?
ư

ta úp


[DCTT; 337]
Ch ng ôi i n hành hả s
h c cuộc h ại xuấ hi n
“Dư

c

tầ

ng

ng h i cuốn i u huy

tr ” và c

ng 1.1: th ng k s

và hống ê số

“B

c c ạng
k

c ồ

”

uả nh s u:

ư ng, tỷ

các d ng th c cuộc tho i xuất hi n

trong hai tiểu thuy t
STT Tên c hẩ

Tổng

số

ạng

h c Số

cuộc h ại cuộc h ại
n hông chồng

1

176

ới ch n ầng ời

2

318

xuấ hi n

(%)

Độc h ại

13

7,4

S ng h ại

126

71,6

T

21

11,9

Đ h ại

16

9,1

Độc h ại

18

5,6

S ng h ại

249

78,3

T

32

10,1

19

6

h ại

h ại

Đ h ại
=> Nh n xét: Qu

ảng hống ê ch ng ôi hấy

huy

số cuộc h ại

nhấ

ng ổng số c c cuộc h ại c

ới h nh h c s ng h ại chi

126/176 cuộc h ại chi
h ại chi
(

ng và

n hông chồng: 21/176 chi

ầng ời: 32/318 chi
hông chồng”

số

cả h i i u huy

71,6 %, “Dư

78,3 %) Số

ần T

c

c

tầ

(

ng cả h i i u
ng và

n hơng chồng:

tr ” có 249/318 cuộc

h h i à ạng h c

h ại:

11,9, % ổng số c c cuộc h ại;

ới ch n

10,1% ổng số cuộc h ại). T ng i u huy

ạng h c đ

h ại chi

c

h

(16/176

đ ơng 9,1 %) hấ nhấ à ạng h c độc h ại (ch c 13/176 chi
Ở i u huy
số

ng và

“Dư

c

c
gần

tầ

tr ” h

ạng h c đ

“

n
ơng

7,4%)

h ại và độc h ại c

ng nh u ( C 18//318 cuộc h ại à độc h ại nội

10


ơng đ ơng 5,6 % ổng số cuộc h ại và 19/318 đ

tâm

h ại chi

6%

ổng số cuộc h ại)
1.2 Khái ni

cuộc tho i

Cuộc h ại à đơn v ớn nhấ c
chuy n

đổi giữ c nh n

hội Đ h

gi

nhấ à h i c u

ộ cuộc h ại ng ời h

nguyên ắc cơ ản đ
ở ại

hiên n i

ộ c ch uy n chuy n nh

h ại Th c

nhàng Mặ

ng ời n i và c ch u n hiên

gi gi

i

hải u n h h i

gi

nh iên

c

gi

cả cuộc

ộ c ch chặ ch

ời h y c ch iên
ên s

ới

hải u n

h c c c ên h

uy đ nh h y x c đ nh

s ng vi c u n h h i nguyên ắc này
h

ộ cộng đồng xã

ời và nguyên ắc iên

với nh u đ cùng ạ

hông c s

ớc h

ng

hông cùng n i đồng hời H i ên h
iên

ộ ần n i

ng hi ng ời này n i h ng ời i nghe ồi

hản hồi

s

gi gi

à: nguyên ắc u n hiên

Đi u đ c nghĩ à:

hải ả đả

hội h ại Cuộc h ại à

ời

nguy n c

c c ên

i

1.2.1 Cấu trúc chung c a cuộc tho i
Đ

hi u đ

x c đ nh đ

c

c cấu

ạng

c ngôn ngữ c

ới u n h c

hành nên cuộc h ại đ

h

ộ cuộc h ại ch ng

cần

hống c c đơn v ngôn ngữ cấu

đồng hời cũng cần x c đ nh những y u ố ên

ng u n y u y u ố ên ng ài hông u n y u nh ng c ảnh h ởng đ n
cấu

c cuộc h ại
ấ

ỳ cuộc h ại nà cũng c

h c

ng ời

động

ởi vậy he đ đ ơng nhiên

K

ở đầu h y

h c

hần

ộ cuộc h ại h ờng à

i

hông hải

giờ

h c T ng
nguy n ch

c 3 hần: Mở h ại - Th n h ại -

h ại Tuy nhiên đ y hông hải à
gi

ở đầu và hần

ộ cấu

c c ng nhắc v

nh giới giữ c c hần này cũng đ

đ nh õ àng
1.2.2 Các y u t cấu t o
C c y u ố cấu ạ nên cuộc h ại
11

gồ :

ên h c
cx c


- Lư t ời: à đơn v cơ ản c
à “chuỗi đơn v ngôn ngữ đ
đầu ch đ n

c chấ

[5, tr.205]. L
i

ời đ

n i

ộ

he

à n i nh Đỗ Hữu Ch u đ

ộ nh n vậ hội h ại n i

L

c x c đ nh à
ời s

hiên

ời c c ên gi

ời hồi đ

đ

ả đả

ộ ần n i x ng c

hông n i và hi c
hông đ

c Vi c x c đ nh

c s

ời Khi ng ời n i đ ng giữ

h c gi n i

gi n đ ạn S

à đ nh ấu

ộ

ời

ời còn gọi à s
đ nh i

cn i

gi hội h ại S

ng ời s ch đ nh h ặc chuy n

ch c c ên h c i

u n

u n hiên

ời n u hông c

nh ngữ đi u ời x c nhận

nh chấ hông

ên gi

c ch động v

s ch động chuy n ời ch c c ên h c đ ng h

c i

ộ

c à c s xuấ hi n c

u n hiên iên

hội h ại hông

h

nh”

c h nh hành hi nhi u ng ời cùng

ời cũng
i

ời hồi đ

ng hội h ại h ạ động he cơ ch chuy n gi

chuy n ời này c

c ắ

đ ch nh n vậ hội h ại i n i chuỗi c

ng hi c c ên i

ời i

c

hội h ại

h c

ời c

c nhận

ng h nh
nh đ c

ời đ hồi đ

uy

cuộc h ại
T ng c c s ng h ại ở
hông

đ ch đ nh õ àng đối

này ch c

ng nghe i

nhận s

ời v

ng

h ại h y đ

ộ ng ời nghe uy nhấ Tuy nhiên

h ại h

ng

h ớng đối
nhận

ời h ờng hông c những ấu hi u

ời cần c s x c đ nh õ àng h ặc c
ng i

ời hồi đ

nhận s
hỏ

ời à i Mặ

ãn yêu cầu c

cũng cần nh đ n c c y u ố nh :
ng đ đ

s

gi s cũng he

hồi đ

ởi vậy

chuẩn x c

… iên u n đ n đối
hần ạ nên hành công c

nh độ …c

nhấ T ng u

h ại cả h i ên h

hi

õi

ời c

nh

cuộc h ại

12

ơng

ời
đối
c hội

đối h ơng đ c s

ời n u càng nắ

ng h s

ng i

ời h ng ời

nh c ch

ời hù h

nh chấ đ nh

h c đ đối

ng ời

c

ời càng iễn

õđ

c đặc nh

hành công g


Cũng ch nh v h
những ng ời

à hi ắ đầu hội h ại đặc i

ới uen h y u n h

ng những ời à đ n c

hông h n

nh chấ hă

h ại những ời à đ n nh vậy c
c

ng ạ

hồi đ

hông h h n

h ặc hông hồi đ

ng hông
h

ời

ở h ại

nh ời (c ớ

ch s

ời còn ch

ời đã đ

c c ời chê

c i à vi hạ

à

c

he

đối
N c

cuộc h ại
hành động
nh ời c

ời

ời và hành
h đ

c hi u à

đ nh n i i

ch

ộ c ch vô nh h y cố

ộ c ch

động T ng gi

i

nguyên ắc hội h ại vi hạ

ng s ng h ại Hành động

xen hù

c

cc

ời i

n i x ng h ặc c

ng ời i c ớ

h đ

s ng n c

hơn c c

c chuy n gi

nh ời

đặc i

gi

c hội

ở t ạ Phần này c

cđ

ời/ ngắ ời) Hành động

ch động chuy n ời đã
hành động

ng T ng cấu

c h y hông h

cũng cần h n i

hi ng ời đ ng giữ
Nh vậy

ở h ại s h
ch đ ch nh c

Tuy nhiên ch ng

h ờng s

n đầu ch cuộc h ại N c

đ c

ỏ u đ đi ng y v

động

ò đối

đ ng với ch đ đ

ch ng ời

ng L

ậ ng ời

h gọi à hần

ậ

à hội h ại giữ

he ng ời n i

nh ời còn

hi n

ời

đ

hé
gồ

uãng

cả
ấ

nhiên.
Tha
cặ

tho i: à hần đ ng g

h ại nhấ đ nh Th

h c i hành động ngơn
ộ h ặc
nịng cố c
h

ng nh n vậ hội h ại và

c ạ nên

ch nh à nòng cố c

c c hành động ngôn
h

h ại Mộ h

ộ

C
h ại

ộ số hành động ngôn ngữ ạ nên Hành động ngôn ngữ
h

h ại à hành động ngôn ngữ uy

h ại và uy đ nh h ớng hồi đ
VD 5: - A
c ịN
-C ịk

đe c

h ại đ

c

c ị ấy c

ì dư
quát

c

h

đ nh ản chấ c

h ại hồi đ

b p đấy?(1)
Vạ bật cư

ủ ? (2)Vạ đ y (3)
(4)

13

bắt được

ều cá r

ắ


Vạ đổ
v

ư

t cá ra c

Mù cá ta

ct ù

ộc ê

á

ư c rồ k ác vộ c

r tc

k ó c ịu Vạ vộ c ạy ra

ố

ầy

ẫy bá

v

cá ư t

da t ịt

ê t p ấy ầu ư c

Vạ

ấ

ó

t ấy đỡ ạ
- Mưa

đè đứ
tr

ót

y a bắt tộ c ú

ấp

ó bê c a ú

đ (6)! A ạ đứ

ã

k ổ vậy (5)? - C ị N

tú

ư sợ có a

ư

t ắp

e t ấy- Chú vào

đầy ở

ưa t

k a (7)

[BKC; 159].
Ở cuộc h ại ên c 2 nh n vậ h
+3
ời c

ời

ng đ h i

gi gi

ời à c

i

c :

nh n vậ c ị N

và

ộ

nh n vậ Vạ

+C 7 h
(1) A

h ại:
ì dư

b p đấy: h

(2) C ị k

ủ ?: Th

h ại hỏi
h ại hỏi

(3) Vạ đ y: Th

h ại ần huậ giới hi u

(4)

ều cá r

bắt được

ắ

đe

c

nh c

c ị

ng ời n i

ấy c : Th

h ại

ần huậ
(5) Mưa

ót

y a bắt tộ c ú

k ổ vậy?: Th

h ại hỏi h

hi n h i độ h ơng cả
(6) C ú v

tr

(7) A ạ đứ
hỏi h hi n s

đ ! : Th
ã

ư

h ại cầu hi n

đầy ở

ưa t

k a?: Th

h ại

ắng

1.3 Các hành vi giao ti p trong hội tho i
1.3.1 Hành vi ng n ng
Khi nghiên c u c c h ơng h c i u hi n hành động n i
u n h giữ ngôn ngữ với ng ời n i
hông đ cậ đ n
nh “ H w

huy

hành động ngôn

hing wi h w

giờ cũng hải đ

ng hội h ại h ch ng

” (1962) The

c

ối

hông h

J Aus in

ng công

huy này

ộ ời n i

c h c hi n hông u c c hành động ngôn
14

ng

( hành


động n i) gồ

hành động iên u n đ n nh u đ

ngôn hành động ngôn ung và hành động

ng ngôn

- Hành động ạ ngôn: à hành động s
nh ngữ
nghĩ

à

c c i u

h

hành nội ung

à hần nghĩ

- Hành động ngôn
ch ng ta h c hi n
ngữ, v
và

hi

ột

…nh

ạ

ại hành động đặc bi t

n ic

và

c h c hi n

ỗ à

c ngôn ung ) h

ngôn ung và

hi n

ng

ộ hi u

ng

ỏ cầu k

nh

i

ơng ng Hành

c gọi à hành động ngôn

ộ

à

c ngôn ung đ u đ

c hông

c

nhấ đ nh c

h ngôn
ời ( ời ngôn

nên

nghĩ ngôn ung Đ ch

c ùng à

iêu ch nhận i n hành

ộ đ ch ngôn ung ại c

h

h c hi n

ng

c ngôn ung h c nh u.

- Hành động
nghe

Đ y

ai, ứa với i vi c g nghĩ à

c đ ch gi

động ngôn ung ời v cùng
những ời

cx c ậ

à ph ơng i n à ngôn

hành động ứa

c h c hi n

ung ) nh : trầ t uật

h nh c

đã h c hi n hành động c

ng hi n i nh vậy đ

trung. Hành động đ đ

ời đ

ngôn ngữ

ung: Khi ta n i năng à ch ng ta hành động,

ỗ , hay khi ta ỏ i v vi c g đ

động đ

ộ chuỗi

nh đ h y còn gọi à nghĩ s

đã h c hi n hành động ỏ , sa k

(

ng c c y u ố c

nh đ T đ nghĩ c

i u h nội ung

à: hành động ạ

ng ngôn: à s

uả gi

i

c động và

/ hành vi ng ời

nhấ đ nh nh : x c động yên

giận…G y hi u uả

ng ngôn c

à hành động ngôn

nh ng cũng c

ngữ nh c ch đi u ộ…Khi đ

hi

hành động
hi

ng ngôn

c
cđ n

những h ơng i n hi ngôn

c ch đi u ộ hông huộc hạnh động

ngôn
T ng

hành động

ên ngôn ngữ học u n

hành động ngôn trung Hành động ngôn trung đ
ớ :

15

nhi u nhấ đ n

c Aus in h n hành nă


- Ph n xé : v cơ ản à những đ nh gi v
ên những ch ng cớ h ặc
ng

ù nh ên n hu

- Hành x :

h y h
ch nhi
h

gồ

:

iễn

nh đặ ên

n…

h n

gi

h ả huận

c…
những hành vi hản ng ại những c ch x s c

ới h n hận và h i độ c

ng những s

i n hữu u n c

ng ời h c nh : xin ỗi cả

iên u n

ơn c ng i ch c

uồn hê h n…

- ày ỏ:
ẫn ắ c c ậ
hẳng đ nh

gồ

những hành vi ùng đ

uận giải h ch
c ỏ

ngữ

ả ời giải h ch

T ng ảng h n

ả đả

uy ẫn nh : h đ nh

inh h ạ…

ại ên ch nh Aus in cũng nhận hấy còn những

nhiên ch đ n n y những u n ni
ngôn ngữ c

nh ày c c u n ni
s

chỗ hông h ả đ ng: c những chỗ chồng ché

n

c

những hành vi àng uộc ng ời n i và những

ng ời h c những hành vi đ
ng chi

ớc

những h nh h c h hi n h ạ động uy n

gồ

ng x : gồ

-

ộ gi

x c đ ng nh : c i à đ nh gi

nghĩ v nhấ đ nh nh : h

ồ c c

i n h ặc

ỏ…

c nh : ch đ nh
-C

ộ s

ơng vẫn đ

c

c chỗ cịn

Aus in cũng nh

ơ hồ Tuy

huy hành vi

c c c nhà nghiên c u c i ọng và xe

ch c c nghiên c u v ngữ

à i

ch

ng học

1.3.2 Hành vi ng n ng tr c ti p và gián ti p
Hành động n i
phong h v số l
gi
c
gi

nhận i
ng ời n i
i

à ch ng ta h c hi n trong giao i p hàng ngày ất

ng và đ

ạng v h nh h c i u hi n C nhi u h

ộ hành động c
ng ời c

h

à

ng đ ch y u nhận

ng ời n i h ờng đ
c i

h i độ

họ còn gọi à đ ch ngôn ung T ng c c cuộc
ộ õ

đ nh

ng hành động n i c

ng ời n i h c hi n hành động n i ch y u he h i c ch s u: s
động n i

ố

và hành động n i gi n i

16

nh
ng hành

Hành động n i
c vào ki u cấu

c ti p và hành động n i gi n ti p đ

c câu. Trong tiêng Vi t c

c phân bi căn

ốn i u câu: ần huậ , nghi

vấn, cấu hi n, cảm h n. Mỗi i u câu c những ấu hi u đặc hù v cấu
c Ki u hành động n i ổng u
năng Khi

ộ

i uc uđ

n h ạ động với

ng

ờng h

này đ

c ùng đ ng với ch c năng vốn c c

c ch hành động n i

c i

Còn hi

h ạ động với

ộ ch c năng hông hải vốn c c

h ạ động với

c ch hành động n i gi n i

T ng h c
u nh
i

hành động n i gi n i

ch s

ôn ọng nh u ẫn

ặc tạ ra
ậ dỗ …
cuộc

ữ

i

p ú

t ức c e đậy ý đồ cá

i uc u
h n

h n hữu cả

ng gi

nhận đ nh c

cá

ư

ưk

ta ó ra
c

tạ k

ng

b

k

c

a t p” [4, tr 2].
C ch ùng này c h i c
-

càng đ
ọng

ùng đ

ạ

ng

nh ch s

c n ng c

i ng
ng gi

và nh ch s

iễn đạ hành động n i

h ơng i n à

à

ch

i : văn h

ng gi
ng gi

i

nh ch s

chọc…(

i

ngôn ngữ ngày

ngày càng đ
à

ộ

c c i

ng những

Tuy nhiên n u ạ

ở nên giả ạ

nh ch n h c g y h ch u ch ng ời h c
- Dùng đ

c nh u:

ới h nh h c gi n i

ăng nh ch s

h nh h c này h s

ng gi

à

ng

ổn hại đ n

i

ạ những sắc h i iêu c c nh n i cạnh h é n i ch

những

ờng h

này à iêu c c v

N

ộ

h

c ùng ộng ãi cả

ều

tu từ p

n

i uc uđ

nh h ờng nh

ta có t ể ó được
ệu qu

p ư

đ

ng u n h

ng: “ nh h nh h c ẫn gi

Đỗ Hữu Ch u: “ ư

c gọi à ch c

đầu h

cần hi

nh

ng c c

c gi

ốc

hải ùng h

c hẩ

hông c i sắc h i

huộc văn học hê h n Vi

ên n c i xấu x

cn

c

ch độ

xã hội đ ơng hời )
ời h ại c
c đ ch gi

i

c

nh n vậ ch nh à c c hành động ngôn
nh n vậ với ng ời h c nên
17

h hi n

ng uận văn này