(Luận văn thạc sĩ) an ninh lương thực tại châu phi những năm đầu thế kỷ 21 thực trạng và một số giải pháp
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (2.89 MB, 166 trang )
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
-----------------------------------------------------
DƢƠNG QUANG DUY
AN NINH LƢƠNG THỰC TẠI CHÂU PHI TRONG
NHỮNG NĂM ĐẦU THẾ KỶ 21 – THỰC TRẠNG VÀ
MỘT SỐ GIẢI PHÁP
LUẬN VĂN THẠC SĨ
Chuyên ngành: QUAN HÊ ̣ QUỐC TẾ
Hà Nội-2012
Formatted: Border: Box: (Dotted,
Auto, 1,5 pt Line width)
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
-----------------------------------------------------
DƢƠNG QUANG DUY
TÊN ĐỀ TÀI LUẬN VĂN
AN NINH LƢƠNG THỰC TẠI CHÂU PHI TRONG
NHỮNG NĂM ĐẦU THẾ KỶ 21 - THỰC TRẠNG VÀ
MỘT SỐ GIẢI PHÁP
Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành: Quan hê ̣ Quố c tế .
Mã số: 60.31.40
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: Tiế n Si ̃ Bùi Nhâ ̣t Quang
Hà Nội-2012
CHƢƠNG 1. CÁC VẤN ĐỀ LÝ THUYẾT VÀ THỰC TIỄN VỀ AN NINH
LƢƠNG THỰC
Formatted: Font: 13 pt
Formatted: Centered
1.1. Một số vấn đề lý thuyết về an ninh lƣơng thƣ̣c ........................................... 1
Formatted: Font: 13 pt
1.1.1. Khái niệm an ninh lƣơng thực ...................................................................... 1
Formatted: Tab stops: 15 cm,
Left,Leader: …
1.1.2. Các cấp độ khác nhau của tình trạng mất an ninh lƣơng thực ....................... 5
Formatted: Font: 13 pt
Formatted: Font: 13 pt
1.1.3. Vấn đề mất an ninh lƣơng thực thƣờng xuyên và mất an ninh lƣơng thực
mang tính mùa vụ/tạm thời .................................................................................... 7
Formatted: Font: 13 pt
1.2. Cơ sở thực tiễn nghiên cứu về an ninh lƣơng thực châu Phi ...................... 9
Formatted: Font: 13 pt
1.2.1. Tổng quan về Châu Phi ................................................................................ 9
Formatted: Font: 13 pt
1.2.1.1. Vị trí địa lý, diện tích, dân số .................................................................... 9
Formatted: Font: 13 pt
1.2.1.2. Điều kiện tự nhiên, khí hậu, đất đai ........................................................... 12
Formatted: Font: 13 pt
1.2.2. Thực trạng phát triển kinh tế , xã hội của châu Phi........................................ 14
Formatted: Font: 13 pt
1.3. Kết luận chƣơng 1.
Formatted: Level 1, Line spacing: 1,5
lines, Tab stops: 15 cm, Left,Leader: …
CHƢƠNG 2. AN NINH LƢƠNG THỰC TẠI CHÂU PHI TRONG NHỮNG
Formatted: Centered, Tab stops: 15
cm, Left,Leader: …
NĂM ĐẦU THẾ KỶ XXI
2.1. Thực trạng phát triển nông nghiệp châu Phi .............................................. 20
Formatted: Font: 13 pt
2.1.1. Tình hình phát triển nơng nghiệp từ năm 2000 đến nay ................................ 20
Formatted: Tab stops: 15 cm,
Left,Leader: …
2.1.2. Chính sách nông nghiệp của một số quốc gia ............................................... 28
Formatted: Font: 13 pt
Formatted: Font: 13 pt
2.2. Sản xuất lƣơng thực và khả năng tiếp cận của ngƣời dân .......................... 43
Formatted: Font: 13 pt
2.2.1. Tình hình sản xuất lƣơng thực châu Phi ....................................................... 43
Formatted: Font: 13 pt
2.2.2. Khả năng tiếp cận lƣơng thực tại một số khu vƣ̣c điển hình ......................... 47
Formatted: Font: 13 pt
2.3. Tồn cầu hóa, hội nhập quốc tế và vấn đề an ninh lƣơng thực .................. 49
Formatted: Font: 13 pt
2.3.1. Tác động của tồn cầu hóa, hội nhập tới việc đảm bảo an ninh lƣơng thực... 49
Formatted: Font: 13 pt
2.3.2. Tác động của cạnh tranh cung cầu, vấn đề giá cả lƣơng thực ....................... 54
Formatted: Font: 13 pt
Formatted: Font: 13 pt
2.4. Hợp tác quốc tế trong đảm bảo an ninh lƣơng thực tại châu Phi .............. 56
Formatted: Font: 13 pt
2.4.1. Hợp tác và viện trợ của Hoa Kỳ
Formatted: Font: 13 pt, Highlight
2.4.2. Hợp tác và viện trợ của EU
2.4.3. Hỗ trợ của các tổ chức quốc tế:
Formatted: Font: 13 pt
2.4.3.1. Hỗ trợ của Ngân hàng Thế giới (World Bank) .......................................... 56
Formatted: Font: 13 pt
2.4.3.2.
Hỗ
trợ
của
FAO
.............................................................................................................................. 59
3
.............................................................................................................................. 61
4 ............................................................................................................................ 63
2.5. Kết luận chƣơng 2.
CHƢƠNG 3. NHỮNG THÁCH THỨC ĐỐI VỚI AN NINH LƢƠNG THỰC
CHÂU PHI, MỘT SỐ GIẢI PHÁP VÀ BÀI HỌC KINH NGHIỆM
Formatted: Not Highlight
Formatted: Font: 13 pt
Formatted: Justified, Level 1, Line
spacing: single, Tab stops: 15 cm,
Left,Leader: …
Formatted: Tab stops: 15 cm,
Left,Leader: …
3.1. Nhứng thách thức đối với an ninh lƣơng thực châu Phi ............................. 67
Formatted: Font: 13 pt
3.1.1. Tăng trƣởng dân số quá nhanh ..................................................................... 67
Formatted: Font: 13 pt
3.1.2. Tình trạng kém phát triển của lĩnh vực nơng nghiệp..................................... 70
Formatted: Font: 13 pt
3.1.3. Hạn chế của chính sách nông nghiệp và khả năng quản trị ........................... 73
Formatted: Font: 13 pt
3.1.4. Khó khăn trong tiếp cận thị trƣờng............................................................... 75
Formatted: Font: 13 pt
3.1.5. Biến đổi khí hậu và an ninh lƣơng thực ........................................................ 78
3.2. Một số giải pháp............................................................................................ 81
3.2.1. Hiệu quả chính sách .................................................................................... 81
3.2.2. Giải pháp chuyển đổi cơ cấu kinh tế ............................................................ 84
3.2.3. Giải pháp phát triển thị trƣờng lƣơng thực ................................................... 87
Formatted: Font: 13 pt
Formatted: Font: 13 pt
Formatted: Font: 13 pt
Formatted: Font: 13 pt
Formatted: Font: 13 pt
Formatted: Font: 13 pt
Formatted: Font: 13 pt, Bold
Formatted: Font: Bold
3.2.4. Giải pháp kỹ thuật ........................................................................................ 90
Formatted: Font: Bold
3.3.Bài. Bài học kinh nghiệm Mô ̣t vài gơ ̣i ý cho Viêṭ Nam ................................ 92
Formatted: Font: 13 pt, Bold
3.3.1. Bài học kinh nghiệm về nhƣ̃ng thành công trong đảm bảo an ninh lƣơng thƣ̣c
tạicho Châu Phi ..................................................................................................... 92
3.3.2. Bài học từ những trƣờng hợp thất bại trong đảm bảo an ninh lƣơng thực tại
Một số kinh nghiệm cho Việt Nam trong việc phát triển và duy trì lợi thế cạnh tranh
an ninh lƣơng thựcchâu Phi ................................................................................... 96
3.4. Cơ hội hợp tác an ninh lƣơng thực giữa Châu Phi và Việt Nam ............. 100
3.3.3. Khả năng hợp tác Việt Nam - châu Phi trong vấn đề an ninh lƣơng thực
Formatted: Font: Bold
Formatted: Font: 13 pt, Bold
Formatted: Font: 13 pt
Formatted: Font: 13 pt
Formatted: Font: 13 pt
Formatted: Font: 13 pt
Formatted: Font: Bold
Formatted: Tab stops: 14,66 cm,
Left,Leader: …
Formatted: Font: 13 pt, Bold
Formatted: Font: 13 pt
Formatted: Tab stops: 15 cm,
Left,Leader: …
3.4. Kết luận chƣơng 3
Formatted: Font: 13 pt, Bold
KẾT LUẬN ........................................................................................................107
Formatted: Tab stops: 14,75 cm,
Left,Leader: …
Formatted: Font: 13 pt, Bold
Formatted: Font: 13 pt
Formatted: Left
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT:
Formatted: Font: 13 pt, Not Bold
Formatted: Font: 13 pt
ACP :ACP:
Formatted: Left, Level 1
Africa, Caribbean, Pacific
Formatted: Font: 13 pt
Các quốc gia Châu Phi, Caribe, Thái Bình
Formatted: Indent: Left: 0 cm,
Hanging: 3,81 cm
Dương tham gia Công ƣớc Lomé
AGRI :AGRI:
Formatted: Font: 13 pt
Directorate General for Agriculture and Rural Development
Tổng cụcBan tổng hợp P phát triển Nnông nghiệp và Nnông
Formatted: Font: 13 pt, Not Italic
Formatted: Font: 13 pt
Formatted: Font: 13 pt
thông
APF :APF:
Africa Partnership Forum
Formatted: Font: 13 pt
Formatted: Font: 13 pt
Diễn đàn đối tác Châu Phi
ARD :ARD:
Agricultural Research for Development
Formatted: Font: 13 pt
Formatted: Font: 13 pt
Nghiên cứu phát triển nông nghiệp
AU :
African Union
Liên minh Châu Phi
AUC :AUC:
African Union Commission
Formatted: Font: 13 pt
CUỷ banao ủy Liên minh Phi Châu
ASARECA :ASARECA:
Association for Strengthening Agricultural
Research in
Eastern and Central Africa
Hiệp hội Thúc đẩy nghiên cứu phát triển
nông nghiệpTrung và ở Đông Phi và
Formatted: Font: 13 pt
Formatted: Indent: Left: 3,81 cm
Trung
Phi
CAADP :CAADP: Comprehensive Africa Agriculture Development Programme
Chương trình Tổng thể vềphát triển tồn diện
CFA:
Formatted: Font: 13 pt
Formatted: Indent: Left: 0 cm,
Hanging: 3,81 cm
nông nghiệp Châu Phi
Formatted: Font: 13 pt, Italic
Comprehensive Framework for Action
Formatted: Font: 13 pt
Khung hành đợng Tổng thểtồn diện
CGIAR :CGIAR:
Consultative Group on International Agricultural Research
Formatted: Font: 13 pt
Nhóm tư vấn về nghiên cứu nơng nghiệp quốc tế
COMESA :COMESA:
Common Market for East and Southern Africa
Thị trường chung Đông và Nam Phi
Formatted: Font: 13 pt
CTA :CTA:
Technical Centre for Agriculture and Rural Cooperation
Trung tâm kỹ thuật Hợp tác nông nghiệp và nông thôn
DRC :DRC:
Democratic Republic Congo
Cộng hòa dân chủ Congo
ECX:
Formatted: Font: 13 pt
Formatted: Font: 13 pt
Formatted: Font: 13 pt
Formatted: Font: 13 pt
Ethiopia Commodity Exchange
Sàn giao dịch hàng hố (nơng sản) Ethiopia
ECCAS :ECCAS:
Economic Community of Central African States
Formatted: Font: 13 pt
Cộng đồng kinh tế các nước Trung Phi
ECOWAS :ECOWAS:
Economic Community of Westof West-African
Formatted: Font: 13 pt
Formatted: Font: 13 pt
States
Cộng đồng kinh tế các nước Tây Phi
EDF :EDF:
European Development Fund
Formatted: Font: 13 pt
Quỹ phát triển Châu Âu
EIARD :EIARD:
European Initiative for Agricultural Research for Development
Formatted: Font: 13 pt
Sáng kiến Châu Âu cho nghiên cứu phát triển nông nghiệp
EU :EU:
European Union
Formatted: Font: 13 pt
Liên minh Châu Âu
FAAP :FAAP:
Framework for African Agricultural Productivity
Formatted: Font: 13 pt
Chương trình khung về sản lượng nông nghiệp châu Phi
FAO :FAO:
Food and Agriculture Organisation
Tổ chức Lương thực & Nông nghiệp thế giới
FARA :FARA:
Forum for Agricultural Research in Africa
Formatted: Font: 13 pt
Formatted: Font: 13 pt
Formatted: Font: 13 pt
Diễn đàn nghiên cứu nông nghiệp Phi châu
FP :FP:
Framework Programme (Research)
Formatted: Font: 13 pt
Chương trình khung (Nghiên cứu)
FSTP :FSTP:
Food Security Thematic Programme
Formatted: Font: 13 pt
Chương trình chủ đề An ninh lương thực
GDP :GDP:
Gross Domestic Product
Tổng sản phẩm lượng quốc nội
GDPRD :GDPRD:
Global Donor Platform for Rural Development
Formatted: Font: 13 pt
Formatted: Font: 13 pt
Formatted: Font: 13 pt
Chương trình qun góp tồn cầu cho phát triển nơng nghiệp
GFAR :GFAR:
Global Forum on Agricultural Research
Formatted: Font: 13 pt
Diễn đàn tồn cầu về nghiên cứu nơng nghiệp
GLP:
Global Land Project.
Formatted: Space After: 10,5 pt, Line
spacing: single
Dự án đất đai toàn cầu
IAPSC :IAPSC:
Inter-African Phytosanitary Council
Formatted: Font: 13 pt
Hội đồng kiểm dịch thực vật Liên Phi
IFAD :IFAD:
International Fund for Agricultural Development
Quỹ phát triển nơng nghiệp quốc tế
IFAP :IFAP:
International Federation of Agricultural Producers
Liên đồn các nhà sản xuất nông nghiệp quốc tế
IFPRI :IFPRI:
International Food Policy Research Institute
Formatted: Font: 13 pt
Formatted: Font: 13 pt
Formatted: Font: 13 pt
Formatted: Font: 13 pt
Formatted: Font: 13 pt
Viện nghiên cứu chính sách lương thực quốc tế
IGAD :IGAD:
Inter-Governmental Agency for Development (Horn of Africa)
Formatted: Font: 13 pt
Cơ quan phát triển liên chính phủ (Vùng sừng Châu Phi)
ILRI :ILRI:
International Livestock Research Institute
Viện nghiên cứu gia súc, gia cầm quốc tế
ISFP:
Initiative on Soaring Food Prices
Formatted: Font: 13 pt
Formatted: Font: 13 pt
Formatted: Line spacing: 1,5 lines
Sáng kiến về kiểm soát tăng giá lương thực tăng cao.
MDG :MDG:
Millennium Development Goal
Mục tiêu phát triển Thiên niên kỷ
NAMA:
Formatted: Font: 13 pt
Formatted: Font: 13 pt
Non-Agriculture Market Access
Tiếp cận thị trường phi nông nghiệp
NARS :NARS:
National Agricultural Research Systems
Formatted: Font: 13 pt
Hệ thống nghiên cứu nông nghiệp quốc gia
NEPAD :NEPAD:
New Partnership for Africa‟s Development
Chương trình đối tác mới vì phát triển châu Phi
Formatted: Font: 13 pt
OECD:
Organization for Economic Cooperation and Development
Tổ chức hợp tác và phát triển kinh tế
OAU:
Organization of African Unity
Tổ chức châu Phi thống nhất
Formatted: Font: 13 pt
RECs :RECs:
Regional Economic Community
Cộng đồng kinh tế khu vực
RFO :RFO:
Regional Farming Organisations
Formatted: Font: 13 pt
Formatted: Font: 13 pt
Formatted: Font: 13 pt
Formatted: Font: 13 pt
Các tổ chức nông nghiệp khu vực
RTA :RTA:
Regional Trade Agreement
Formatted: Font: 13 pt
Hiệp đinh thương mại khu vực
SADC :SADC:
Southern African Development Community
Formatted: Font: 13 pt
Cộng đồng phát triển Nam Phi
SADC-FANR :FANR:
: SADC‟s Food, Agriculture and Natural Resources
Formatted: Font: 13 pt
Directorate
Ban giám đốc các nguồn lực tự nhiên và nông nghiệp, lương
thực châu Phi
SADC :SADC:
Southern Africa Developing Community
Formatted: Font: 13 pt
Cộng đồng phát triển Nam Phi
SRO :SRO:
Sub-regional Research Organisation
Formatted: Font: 13 pt
Tổ chức nghiên cứu tiểu khu vực
SSA :SSA:
Sub-Sahara Africa
Formatted: Font: 13 pt
Châu Phi cận Sahara
SWP :
Staff Working Paper
Đề án làm việc của nhân viên
USAID :USAID:
United States Agency for International Development
Cơ quan phát triển Hợp tácquốc tê của Liên Hợp Quốc
UNECA:
United Nations Economic Commission for Africa
Uỷ ban Kinh tế châu Phi của Liên hợp quốc
USD:
United States Dollar
Formatted: Font: 13 pt
Mỹ kim, Đô-la Mỹ
WFP :WFP:
World Food Programme
Formatted: Font: 13 pt
Chương trình lương thực thế giới
WTO :WTO:
WB:
World Trade Organisation
Formatted: Space After: 10,5 pt, Line
spacing: single
Tổ chức thương mại thế giới
Formatted: Font: 13 pt
World Bank
Formatted: Left, None, Space After:
10,5 pt
Ngân hàng Thế giới
Formatted: Font: 13 pt
Formatted: Font: 13 pt
Formatted: Centered
AN NINH LƢƠNG THỰC TẠI CHÂU PHI TRONG NHỮNG NĂM ĐẦU
THẾ KỶ 21 – THỰC TRẠNG VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁPAN NINH LƢƠNG
THỰC TẠI CHÂU PHI TRONG NHỮNG NĂM ĐẦU THẾ KỶ 21 – THỰC
TRẠNG VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP
PHẦN MỞ......................................................................................................
......................................................................................................................... C
HƢƠNG 1. CÁC VẤN ĐỀ LÝ THUYẾT VÀ THỰC TIỄN VỀ AN NINH
LƢƠNG THỰC
MỞ ĐẦU .............................................................................................................. 1
1.1. Một số vấn đề lý thuyết về an ninh lƣơng thƣ̣c ........................................... 6
1.1.1. Khái niệm an ninh lƣơng thực ...................................................................... 6
1.1.2. Các cấp độ khác nhau của tình trạng mất an ninh lƣơng thực ....................... 10
1.1.3. Vấn đề mất an ninh lƣơng thực thƣờng xuyên và mất an ninh lƣơng thực
mang tính mùa vụ-tạm thời .................................................................................... 12
1.2. Cơ sở thực tiễn nghiên cứu về an ninh lƣơng thực châu Phi ...................... 14
1.2.1. Tổng quan về Châu Phi ................................................................................ 14
1.2.1.1. Vị trí địa lý, dân số.................................................................................... 14
1.2.1.2. Điều kiện tự nhiên, khí hậu, đất đai ........................................................... 17
1.2.2. Thực trạng phát triển kinh tế , xã hội của châu Phi........................................ 19
CHƢƠNG 2. AN NINH LƢƠNG THỰC TẠI CHÂU PHI TRONG NHỮNG
NĂM ĐẦU THẾ KỶ 21
2.1. Thực trạng phát triển nông nghiệp châu Phi .............................................. 25
2.1.1. Tình hình phát triển nơng nghiệp từ năm 2000 đến nay ................................ 25
2.1.2. Chính sách nơng nghiệp của một số quốc gia ............................................... 33
2.2. Sản xuất lƣơng thực và khả năng tiếp cận của ngƣời dân .......................... 47
2.2.1. Tình hình sản xuất lƣơng thực châu Phi ....................................................... 47
2.2.2. Khả năng tiếp cận lƣơng thực tại một số khu vƣ̣c điển hình ......................... 51
2.3. Tồn cầu hóa, hội nhập quốc tế và vấn đề an ninh lƣơng thực .................. 53
2.3.1. Tác động của tồn cầu hóa, hội nhập tới việc đảm bảo an ninh lƣơng thực...53
2.3.2. Tác động cạnh tranh cung cầu, vấn đề giá cả lƣơng thực .............................. 58
2.4. Hợp tác quốc tế trong đảm bảo an ninh lƣơng thực tại châu Phi .............. 59
2.4.1. Hỗ trợ của Ngân hàng Thế giới (World Bank) ............................................. 59
2.4.2. Hỗ trợ của FAO ........................................................................................... 63
2.4.3. Hợp tác và viện trợ của EU .......................................................................... 65
2.4.4. Hợp tác và viện trợ của Hoa Kỳ ................................................................... 66
CHƢƠNG 3. NHỮNG THÁCH THỨC ĐỐI VỚI AN NINH LƢƠNG THỰC
CHÂU PHI, MỘT SỐ GIẢI PHÁP VÀ BÀI HỌC KINH NGHIỆM
3.1. Nhứng thách thức đối với an ninh lƣơng thực châu Phi ............................. 70
3.1.1. Tăng trƣởng dân số quá nhanh ..................................................................... 70
3.1.2. Tình trạng kém phát triển của lĩnh vực nông nghiệp..................................... 73
3.1.3. Hạn chế của chính sách nơng nghiệp và khả năng quản trị ........................... 76
3.1.4. Khó khăn trong tiếp cận thị trƣờng............................................................... 78
3.1.5. Biến đổi khí hậu và an ninh lƣơng thực ........................................................ 81
3.2. Một số giải pháp............................................................................................ 84
3.2.1. Hiệu quả chính sách .................................................................................... 84
3.2.2. Giải pháp chuyển đổi cơ cấu kinh tế ............................................................ 87
3.2.3. Giải pháp phát triển thị trƣờng lƣơng thực ................................................... 89
3.2.4. Giải pháp kỹ thuật ........................................................................................ 92
3.3.Bài học kinh nghiệm ...................................................................................... 94
3.3.1. Bài học kinh nghiệm cho Châu Phi .............................................................. 94
3.3.2. Một số kinh nghiệm cho Việt Nam trong việc phát triển và duy trì lợi thế cạnh
tranh an ninh lƣơng thực ........................................................................................ 98
3.4. Cơ hội hợp tác an ninh lƣơng thực giữa Châu Phi và Việt Nam ............. .103
KẾT LUẬN ........................................................................................................109
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
ANLT:
An ninh lƣơng thƣ̣c
ACP :
Africa, Caribbean, Pacific
Các quốc gia Châu Phi, Caribe, Thái Bình Dương tham gia
Công ƣớc Lomé
AGRI :
Directorate General for Agriculture and Rural Development
Tổng cục Phát triển Nông nghiệp và Nông thôn
AGOA:
African Growth and Opportunity Act
Đạo luật về Cơ hội và Tăng trưởng châu Phi
APF :
Africa Partnership Forum
Diễn đàn đối tác Châu Phi
ARD :
Agricultural Research for Development
Nghiên cứu phát triển nông nghiệp
AU :
African Union
Liên minh Châu Phi
AUC :
African Union Commission
Uỷ ban Liên minh Phi Châu
ASARECA :
Association for Strengthening Agricultural Research in
Eastern and Central Africa
Hiệp hội Thúc đẩy nghiên cứu nông nghiệp Trung và Đông Phi
CAADP :
Comprehensive Africa Agriculture Development Programme
Chương trình Tổng thể phát triển nông nghiệp Châu Phi
CFA:
Comprehensive Framework for Action
Khung hành động Tổng thể
CGIAR :
Consultative Group on International Agricultural Research
Nhóm tư vấn về nghiên cứu nông nghiệp quốc tế
COMESA :
Common Market for East and Southern Africa
Thị trường chung Đông và Nam Phi
CTA :
Technical Centre for Agriculture and Rural Cooperation
Trung tâm kỹ thuật Hợp tác nông nghiệp và nông thôn
DRC :
Democratic Republic Congo
Cộng hòa dân chủ Congo
ECX:
Ethiopia Commodity Exchange
Sàn giao dịch hàng hố (nơng sản) Ethiopia
ECCAS :
Economic Community of Central African States
Cộng đồng kinh tế các nước Trung Phi
ECOWAS :
Economic Community of West-African States
Cộng đồng kinh tế các nước Tây Phi
EDF :
European Development Fund
Quỹ phát triển Châu Âu
EIARD :
European Initiative for Agricultural Research for Development
Sáng kiến Châu Âu cho nghiên cứu phát triển nông nghiệp
EU :
European Union
Liên minh Châu Âu
FAAP :
Framework for African Agricultural Productivity
Chương trình khung về sản lượng nơng nghiệp châu Phi
FAO :
Food and Agriculture Organisation
Tổ chức Lương thực & Nông nghiệp thế giới
FARA :
Forum for Agricultural Research in Africa
Diễn đàn nghiên cứu nông nghiệp Phi châu
FP :
Framework Programme (Research)
Chương trình khung (Nghiên cứu)
FSTP :
Food Security Thematic Programme
Chương trình chủ đề An ninh lương thực
GDP :
Gross Domestic Product
Tổng sản phẩm quốc nội
GDPRD :
Global Donor Platform for Rural Development
Chương trình quyên góp tồn cầu cho phát triển nơng nghiệp
GFAR :
Global Forum on Agricultural Research
Diễn đàn toàn cầu về nghiên cứu nơng nghiệp
GLP:
Global Land Project.
Dự án đất đai tồn cầu
IAPSC :
Inter-African Phytosanitary Council
Hội đồng kiểm dịch thực vật Liên Phi
IFAD :
International Fund for Agricultural Development
Quỹ phát triển nông nghiệp quốc tế
IFAP :
International Federation of Agricultural Producers
Liên đoàn các nhà sản xuất nông nghiệp quốc tế
IFPRI :
International Food Policy Research Institute
Viện nghiên cứu chính sách lương thực quốc tế
IGAD :
Inter-Governmental Agency for Development (Horn of Africa)
Cơ quan phát triển liên chính phủ (Vùng sừng Châu Phi)
ILRI :
International Livestock Research Institute
Viện nghiên cứu gia súc, gia cầm quốc tế
ISFP:
Initiative on Soaring Food Prices
Sáng kiến về kiểm soát tăng giá lương thực.
MDG :
Millennium Development Goal
Mục tiêu phát triển Thiên niên kỷ
NAMA:
Non-Agriculture Market Access
Tiếp cận thị trường phi nông nghiệp
NARS :
National Agricultural Research Systems
Hệ thống nghiên cứu nông nghiệp quốc gia
NEPAD :
New Partnership for Africa‟s Development
Chương trình đối tác mới vì phát triển châu Phi
OECD:
Organization for Economic Cooperation and Development
Tổ chức hợp tác và phát triển kinh tế
OAU:
Organization of African Unity
Tổ chức châu Phi thống nhất
RECs :
Regional Economic Community
Cộng đồng kinh tế khu vực
RFO :
Regional Farming Organisations
Các tổ chức nông nghiệp khu vực
RTA :
Regional Trade Agreement
Hiệp đinh thương mại khu vực
SADC :
Southern African Development Community
Cộng đồng phát triển Nam Phi
SADC-FANR :
SADC‟s Food, Agriculture and Natural Resources Directorate
Ban giám đốc các nguồn lực tự nhiên và nông nghiệp, lương
thực châu Phi
SADC :
Southern Africa Developing Community
Cộng đồng phát triển Nam Phi
SRO :
Sub-regional Research Organisation
Tổ chức nghiên cứu tiểu khu vực
SSA :
Sub-Sahara Africa
Châu Phi cận Sahara
USAID :
United States Agency for International Development
Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ
UNECA:
United Nations Economic Commission for Africa
Uỷ ban Kinh tế châu Phi của Liên hợp quốc
WFP :
World Food Programme
Chương trình lương thực thế giới
WB:
World Bank
Ngân hàng Thế giới
LỜI NÓIMỞ ĐẦU
Formatted: Font: 14 pt
Formatted: Centered, None, Space
After: 10,5 pt
1. Lý do chọn đề tài
Formatted: Font: 13 pt
An ninh lƣơng thực là một vấn đề mang tính tồn cầu. Ngay từ năm 1948,
Tuyên ngôn Nhân quyền của Liên Hợp Quốc đã khẳng định “mỗi ngƣời đều có
quyền hƣởng tiêu chuẩn sống đầy đủ về thể chất và phúc lợi của bản thân và gia
đình, bao gồm lƣơng thực và thực phẩm”. Tuy nhiên, quyền cơ bản đó của con
ngƣời cho đến ngày nay mới chỉ đƣợc đáp ứng một phần. Tình trạng đói lƣơng thực
và thiếu các thực phẩm cần thiết hay đƣợc gọi là tình trạng mất an ninh lƣơng thực
đã và đang còn là thách thức lớn đối với toàn nhân loại. An ninh lƣơng thực đã
đƣợc đặc biệt quan tâm sau cuộc khủng hoảng lƣơng thực Thế giới 1972-1974 và
nạn đói ở châu Phi 1984-1985.
Sang đầu thế kỷ XXI21, hàng chục triệu ngƣời châu Phi vẫn đang trong tình trạng
Formatted: Font: 13 pt
mất an ninh lƣơng thực và cuộc khủng hoảng lƣơng thực bùng nổ năm 2007, gia
tăng đến đỉnh điểm vào đầu năm 2008 đã trở thành vấn đề nghiêm trọng mang tính
tồn cầu. Giá lƣơng thực, thực phẩm và năng lƣợng tăng cao, cũng nhƣ các thảm
họa thiên tai, sóng thần, lũ lụt và các thảm họa do con ngƣời gây ra đã một lần nữa
cho thấy vấn đề an ninh lƣơng thực và biến đổi khí hậu là những thách thức hàng
đầu trên thế giới giai đoạn hiện nay. Các chuyên gia quốc tế, khu vực đều nhận định
an ninh lƣơng thực là vấn đề "sống còn" và ƣu tiên số 1 của châu Phi vì phần lớn
lục địa này đang có nguy cơ thiếu lƣơng thực, thực phẩm trầm trọng và nạn đói ln
đe dọa 1/4 dân số "lục địa đen". Với năng suất ngũ cốc khoảng 01tấn/ha, châu Phi
chỉ đáp ứng 1/2 nhu cầu về lƣơng thực và mỗi năm phải nhập khẩu khoảng 25 triệu
tấnngũ cốc.
Formatted: Font: 13 pt, Vietnamese
(Vietnam)
Formatted: Font: 13 pt
Các quốc gia xuất khẩu ngũ cốc lớn trên thế giới, vì nhiều lý do khác nhau
nhƣ: tình hình thời tiết khơng thuận lợi, hạn hán kéo dài, lũ lụt triền miên, mƣa bão,
đã giảm đáng kể sản lƣợng của mình. Diện tích đất canh tác bị thu hẹp cũng là một
1
nguyên nhân gây ảnh hƣởng nghiêm trọng đến xuất khẩu ngũ cốc, đặc biệt là xuất
khẩu sang châu Phi.
Những sự kiện trên tuy khơng cịn mới nhƣng cho đến nay vẫn ln là đề tài
Formatted: Indent: First line: 1,27
cm
nóng bỏng trong các mối quan hệ quốc tế. L Câu hỏi nghiên cƣ́u là l àm sao để đảm
Formatted: Font: 13 pt
bảo vấn đế an ninhan ninh lƣơng thực ở Châu Phi, là điều mà cả thế giới đang quan
Formatted: Font: 13 pt
tâm.. Với lý do nhƣ vậy, đề tài luận văn“An ninh lương thực tại châu Phi trong
những năm đầu thế kỷ XXI21: thực trạng và một số giải pháp” đƣợc lựa chọn với
Formatted: Font: 13 pt
Formatted: Font: 13 pt
Formatted: Font: 13 pt
cố gắng làm sáng tỏ thực trạng, những nguyên nhân gây bất ổn an ninh lƣơng thực ở
Châu Phi, từ đó tìm giải pháp giải qú t vấn đề đề đảm bảo an ninh lƣơng thƣ̣c cho
Formatted: Font: 13 pt
ngƣời dân Châu Phi mô ̣t cách cơ bản , ổn định dài lâu và rút ra những bài học kinh
Formatted: Font: 13 pt
nghiệm hữu ích cho châu lu ̣c này . Bên ca ̣nh đó cũng tìm kiế m nhƣ̃ng cơ hô ̣i hơ ̣p tác
phát triển giữa Việt Nam và Châu Phi trong lĩnh vực sản xu
Formatted: Font: 13 pt
ất và cung cấp lƣơng
thƣ̣c, thƣ̣c phẩ m qua trƣờng hợp nghiên cứu này.
2. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
Đối tƣợng nghiên cứu của luận văn đƣợc xác định là nghiên cứu về thực
trạng an ninh lƣơng thực tại châu Phi, trong đó lựa chọn nghiên cứu về một số quốc
gia, khu vƣ̣c điển hình, các chính sách liên quan của những quốc gia này trong đảm
bảo an ninh lƣơng thực.
Phạm vi nghiên cứu đƣợc giới hạn ở khu vực châu Phi, một số quốc gia Châu
Phi điển hình và nghiên cứu về vấn đề an ninh lƣơng thực của châu Phi trong giai
đoạn từ năm 2000 đến nay.
3. Mục tiêu nghiên cứu
Mục tiêu tổng thểnghiên cƣ́u của luận văn là tìm hiểu, phân tích, đánh giá về
thực trạng an ninh lƣơng thực của châu Phi thông qua một số quốc gia và khu vực
điển hình, các diễn biến chủ yếu của quá trình đảm bảo an ninh lƣơng thực tại châu
Phi thời kỳ những năm đầu thế kỷ XXI21. Từ mục tiêu tổng thể nhƣ vậy, luận văn
xác định sẽ hƣớng tới các mục tiêu cụ thể bao gồm:
2
Formatted: Font: 13 pt
Formatted: Font: 13 pt, Vietnamese
(Vietnam)
Formatted: Font: 13 pt
- Thứ nhất, hệ thống hoá những cơ sở lý luận và thực tiễn liên quan tới vấn
đề an ninh lƣơng thực nói chung và đảm bảo an ninh lƣơng thực tại châu Phi nói
riêng.
- Thứ hai, tìm hiểu thực trạng an ninh lƣơng thực tại châu Phi qua các nội
dung chủ yếu nhƣ tình hình phát triển nơng nghiệp, các yếu tố ảnh hƣởng tới an
ninh lƣơng thực, vấn đề hợp tác quốc tế trong đảm bảo an ninh lƣơng thực…
- Thứ ba, dựa trên những kết quả nghiên cứu nêu trên, tìm hiểu các thách
thức đối với vấn đề an ninh lƣơng thực tại châu Phi và đƣa ra một số giải pháp định
hƣớng, rút ra bài học kinh nghiệm cho châu Phi, cũng nhƣ Việt Nam về vấn đề an
ninh lƣơng thực và khả năng hợp tác Việt Nam –- châu Phi trong đảm bảo an ninh
Formatted: Font: 13 pt
lƣơng thực.
4. Lịch sử nghiên cứu vấn đềTình hình nghiên cứu các đề tài liên quan:
Vấn đề an ninh lƣơng thực ln là vấn đề nóng, mang tính thời sự trong quá
trình phát triển của thế giới suốt lâu nay. Chủ đề này đƣợc rất nhiều các tổ chức
quốc tế lớn nhƣ FAO, UNDP, WB và các nƣớc lớn nhƣ Hoa Kỳ, EU, Nhật Bản,
v.v… quan tâm nghiên cứu. Mặc dù vậy, an ninh lƣơng thực vẫn luôn là vấn đề mới
do gắn với mỗi thời kỳ phát triển, mỗi bối cảnh quốc tế thì vấn đề an ninh lƣơng
thực lại phát sinh các nhân tố mới gây ra các ảnh hƣởng cả tích cực và tiêu cực.
Tổng quan về các cơng trình nghiên cứu đã có liên quan tới chủ đề an ninh lƣơng
thực tại châu Phi cho thấy những thông tin cơ bản bao gồm:
- Nghiên cứu của nước ngồi: Các cơng trình của nƣớc ngồi có thể kể tới
những báo cáo thƣờng niên của Tổ chức Nông Lƣơng Liên hợp quốc (FAO), các
báo cáo của Ngân hàng Thế giới về vấn đề lƣơng thực, các cơng trình nghiên cứu,
khảo sát thực tế của Ngân hàng Phát triển châu Phi, của Liên minh châu Phi,
v.v…Một số cơng trình tiêu biểu có thể kể tới nhƣ: (1) Angela Mwaniki, Achieving
Food Security in Africa: Challenges and Issues, Cornell University, U.S. Plant, Soil
and Nutrition Laboratory, 2005 tìm hiểu về các thách thức đối với an ninh lƣơng
thực tại châu Phi; (2) Kherallah et al. 2002. Reforming Agricultural Markets in
Africa. IFPRI. The JohnsHopkinsUniversity Press: đƣa ra các nhận định, nghiên
cứu về thị trƣờng nơng sản và q trình cải cách thị trƣờng tại châu Phi; (3)
3
Formatted: Font: 13 pt
InterAcademy Council. 2004. Realizing the promise and potential of African
Agriculture. Amsterdam; (4) FAO (2002b), Organic Agriculture, Environment and
Food Security, Rome, Italy, v.v…
- Cơng trình nghiên cứu trong nước: Trong nƣớc đã có nhiều cơng trình
nghiên cứu về vấn đề an ninh lƣơng thực, nhƣng đi cụ thể vào nội dung an ninh
lƣơng thực của châu Phi thì vẫn chƣa có nhiều. Khảo sát bƣớc đầu cho thấy nghiên
cứu về châu Phi nhiều nhất vẫn là các cơng trình của Viện Nghiên cứu Châu Phi và
Trung Đông với nhiều bài nghiên cứu đăng tải trên Tạp chí Nghiên cứu Châu Phi và
Trung Đông và một số sách chuyên khảo, tham khảo đƣợc xuất bản thời gian gần
đây bao gồm các ấn phẩm chủ yếu nhƣ sau: (1) Trần Lan Hƣơng, Hợp tác phát triển
nông nghiệp ở Châu Phi: Đặc điểm và xu hướng, NXB Khoa học Xã hội, Hà Nội
2009; (2) Đỗ Đức Định & Giang Thiệu Thanh, Cẩm nang về Châu Phi, NXB Từ
điển Bách khoa, Hà Nội 2009; (3) Đỗ Đức Định, Việt Nam – Châu Phi: Từ đoàn kết
hữu nghị truyền thống hướng tới hợp tác toàn diện, đối tác chiến lược, NXB Khoa
học Xã hội , 2009; (4) Nguyễn Thanh Hiền , Viện Nghiên Cƣ́u Châu Phi và Trung
Đơng, “Châu Phi: những đặc điểm chính trị chủ yếu hiện nay”, NXB Khoa học Xã
hội, Hà Nội 2009; (5) Bùi Nhật Quang, Thực trạng hợp tác thương mại – đầu tư
Châu Phi – EU trong giai đoạn hiện nay, Tạp chí nghiên cứu Châu Phi – Trung
Đơng, số 04 (56), 2010, v.v..
Đánh giá tổng thế cho thấy các cơng trình nghiên cứu của nƣớc ngồi tuy có
nhiều nhƣng hầu hết đều theo cách thức tiếp cận và quan điểm của quốc gia hoặc tổ
chức thực hiện nghiên cứu, cho thấy nhiều khác biệt so với quan điểm của Việt
Nam. Các cơng trình nghiên cứu của các tác giả trong nƣớc tuy đã có nhƣng cũng
mới giới hạn ở một số khia cạnh riêng biệt của vấn đề an ninh lƣơng thực. Các nội
dung nghiên cứu tuy đa dạng, phong phú nhƣng chƣa thực sự cập nhật cho tới thời
điểm hiện tại. Ngồi ra, các tài liệu đã có một số chỉ chủ trọng tới cung cấp thông
tin về khu vực Châu Phi hoặc đi vào các lĩnh vực đƣợc ƣu tiên riêng của cơ quan
chủ trì cơng trình nghiên cứu. Với thực tế nhƣ vậy, mong muốn của tác giả luận văn
là kế thừa các thành quả nghiên cứu đã có và tập trung vào một số nội dung mới của
chủ đề nghiên cứu là làm rõ thực trạng an ninh lƣơng thực châu Phi trong thời gian
4
gần đây, cập nhật, hệ thống hố các thơng tin và đánh giá, nhận định để đƣa ra một
số giải pháp và kiến nghị phù hợp với tình hình an ninh lƣơng thực trong bối cảnh
phát triển mới của thế giới và khu vực châu Phi.
5. Phƣơng pháp nghiên cứu.
Thiết kế nghiên cứu: Luận văn sử dụng thiết kế nghiên cứu mô tả và thiết kế
nghiên cứu nguyên nhân. Các thiết kế nghiên cứu đƣợc sử dụng để giải quyết các
mục tiêu nghiên cứu của đề tài.
Phƣơng pháp nghiên cứu: Luận văn sử dụng tổng hợp cả phƣơng pháp
nghiên cứu định tính và phƣơng pháp nghiên cứu định lƣợng.
- Phƣơng pháp nghiên cứu định lƣợng bao gồm phƣơng pháp thống kê, so
sánh, phân tích…dùng để tổng hợp đánh giá các kết quả trong hợp tác nông nghiệp
ở một số nƣớc Châu Phi trong thời gian qua, so sánh, dự báo tình hình an ninh
lƣơng thực trong thời gian tới.
- Phƣơng pháp nghiên cứu định tính, phân tích những điểm mạnh, điểm yếu,
thuận lợi, khó khăn đối với tình trạng an ninh lƣơng thực ở một số quốc gia Châu
Phi thông qua các báo cáo của các tổ chức quốc tế, các bài báo, ý kiến chuyên gia.
Thiết kế nghiên cứu: Luận văn sử dụng thiết kế nghiên cứu mô tả và thiết kế
nghiên cứu nguyên nhân. Các thiết kế nghiên cứu đƣợc sử dụng để giải quyết các
mục tiêu nghiên cứu của đề tài.
Formatted: Font: 13 pt
6. Cấu trúc của luận văn
Cấ u trúc luâ ̣n văn gồ m:
Lời Nói Đầ u
Formatted: Font: 13 pt
Formatted: Level 1
Chƣơng 1: Các vấn đề lý thuyết và thực tế về An Ninh Lƣơng Thực
. Đƣa ra các đinh
̣ nghiã , khái niệm về ANLT , nhƣ̃ng nét tổ ng quát về điề u kiê ̣n tƣ̣
nhiên, điạ lý, dân sớ , trình độ phát triển kinh tế Châu Phi để làm cơ sở nghiên cứu ở
các chƣơng sau.
5
Formatted: List Paragraph, Left, Level
1, Indent: Left: 1,25 cm, Line spacing:
single
Formatted: Font: 13 pt
Formatted: Level 1
Chƣơng 2: An Ninh Lƣơng Thƣ̣c ta ̣i châu Phi nhƣ̃ng năm đầ u thế kỷ
thƣ̣c tra ̣ng phát triể n của nề n nông nghiê ̣p châu Phi
21. Nêu ra
, nghiên cƣ́u mô ̣t số quố c gia
điể n hình, cũng nhƣ các khu vực châu Phi trong viê ̣c đảm bảo ANLT. Sƣ̣ hơ ̣p tác và
trơ ̣ giúp của các tổ chƣ́c quố c tế đố i với viê ̣n trơ ̣ ANLT là vô cùng cầ n thiế t trong
đảm bảo ANLT cho ngƣời dân.
Chƣơng 3: Nhƣ̃ng thách thƣ́c đố i với An Ninh Lƣơng Thƣ̣c Châu Phi , mô ̣t số giải
pháp và bài học kinh nghiệm . Mô ̣t số thách thƣ́c quan tro ̣ng và c ơ bản đớ i với các
chính phủ châu Phi , nhƣ̃ng giải pháp đố i phó và giải quyế t nhƣ̃ng thách thƣ́c này .
Cơ hô ̣i hơ ̣p tác nông nghiê ̣p Viê ̣t Nam Châu Phi.
Kế t Luâ ̣n
Formatted: Font: 13 pt, Not Bold
CHƢƠNG 1. CÁC VẤN ĐỀ LÝ THUYẾT VÀ THỰC TIỄN VỀ
AN NINH LƢƠNG THỰC.
1.1. Một số vấn đề lý thuyết về an ninh lƣơng thƣ̣c
1.1.1. Khái niệm an ninh lƣơng thực
1.1.2. Các cấp độ khác nhau của tình trạng mất an ninh lƣơng thực
Formatted: List Paragraph, Left, Level
1, Indent: Left: 2,66 cm, Line spacing:
single
Formatted: Font: 13 pt
Formatted: List Paragraph, Left,
Indent: Left: 2,66 cm, Line spacing:
single
Formatted: List Paragraph, Left, Level
1, Indent: Left: 2,66 cm, Line spacing:
single
1.1.3. Vấn đề mất an ninh lƣơng thực thƣờng xuyên và mất an ninh
lƣơng thực mang tính mùa vụ/tạm thời
1.2. Cơ sở thực tiễn nghiên cứu về an ninh lƣơng thực châu Phi
1.2.1. Tổng quan về Châu Phi
1.2.1.1. Vị trí địa lý, diện tích, dân số
Formatted: List Paragraph, Left,
Indent: Left: 2,66 cm, Line spacing:
single
Formatted: List Paragraph, Left, Level
1, Indent: Left: 2,66 cm, Line spacing:
single
1.2.1.2. Điều kiện tự nhiên, khí hậu, đất đai
1.2.2. Thực trạng phát triển kinh tế , xã hội của châu Phi
Formatted: List Paragraph, Left,
Indent: Left: 2,66 cm, Line spacing:
single
1.3. Kết luận chƣơng 1.
Formatted: List Paragraph, Left, Level
1, Indent: Left: 2,66 cm
6
CHƢƠNG 2. AN NINH LƢƠNG THỰC TẠI CHÂU PHI
TRONG NHỮNG NĂM ĐẦU THẾ KỶ 21.XXI
Formatted: List Paragraph, Left, Level
1, Indent: Left: 2,66 cm, Line spacing:
single
2.1. Thực trạng phát triển nông nghiệp châu Phi
2.1.1. Tình hình phát triển nơng nghiệp từ năm 2000 đến nay
2.1.2. Chính sách nơng nghiệp của một số quốc gia
2.2. Sản xuất lƣơng thực và khả năng tiếp cận của ngƣời dân
2.2.1. Tình hình sản xuất lƣơng thực châu Phi
2.2.2. Khả năng tiếp cận lƣơng thực tại một số khu vƣ̣c điển hình
2.3. Tồn cầu hóa, hội nhập quốc tế và vấn đề an ninh lƣơng thực
2.3.1. Tác động của tồn cầu hóa, hội nhập tới việc đảm bảo an ninh lƣơng thực.
2.3.2. Tác động cạnh tranh cung cầu, vấn đề giá cả lƣơng thực
2.4. Hợp tác quốc tế trong đảm bảo an ninh lƣơng thực tại châu Phi
2.4.1. Hợp tác và viện trợ của Hoa Kỳ
2.4.2. Hợp tác và viện trợ của EU
2.4.31. Hỗ trợ của các tổ chức quốc tế:
Formatted: Font: 13 pt
2.4.13.1. Hỗ trợ của Ngân hàng Thế giới (World Bank)
Formatted: Font: 13 pt
2.4.13.2. Hỗ trợ của FAO
Formatted: Font: 13 pt
2.4.2. Hợp tác và viện trợ của EU
2.4.3. Hợp tác và viện trợ của Hoa Kỳ
Formatted: Left
2.5. Kết luận chƣơng 2.
Formatted: Font: 13 pt
CHƢƠNG 3. NHỮNG THÁCH THỨC ĐỐI VỚI AN NINH LƢƠNG THỰC
CHÂU PHI, MỘT SỐ GIẢI PHÁP VÀ BÀI HỌC KINH NGHIỆM
3.1. Nhứng thách thức đối với an ninh lƣơng thực châu Phi
3.1.1. Tăng trƣởng dân số quá nhanh
3.1.2. Tình trạng kém phát triển của lĩnh vực nông nghiệp
3.1.3. Hạn chế của chính sách nơng nghiệp và khả năng quản trị
3.1.4. Khó khăn trong tiếp cận thị trƣờng
3.1.5. Biến đổi khí hậu và an ninh lƣơng thực
7
Formatted: Level 1, Line spacing:
single
Formatted: Left
3.2. Một số giải pháp
3.2.1. Hiệu quả chính sách
3.2.2. Giải pháp chuyển đổi cơ cấu kinh tế
3.2.3. Giải pháp phát triển thị trƣờng lƣơng thực
3.2.4. Giải pháp kỹ thuật
3.3. Bài học kinh nghiệmMô ̣t vài gơ ̣i ý cho Viêṭ Nam
Formatted: Font: 13 pt
3.3.1. Bài học kinh nghiệm về nhƣ̃ng thành công trong đảm bả o an ninh lƣơng thƣ̣c
tại Châu Phicho Châu Phi
Formatted: Font: 13 pt
3.3.2. Bài học từ những trƣờng hợp thất bại trong đảm bảo an ninh lƣơng thực tại
châu PhiMô ̣t số kinh nghiê ̣m cho Viê ̣t Nam trong viê ̣c phát triể n và duy trì lơ ̣i thế
cạnh tranh an ninh lƣơng thực.
Formatted: Font: 13 pt
3.4. Cơ hô ̣i hơ ̣p tác an ninh lƣơng thực giữa Châu Phi và Việt Nam3.3. Khả
Formatted: Font: 13 pt, Bold
năng hợp tác Việt Nam - châu Phi trong vấn đề an ninh lƣơng thực
3.4. Kết luận chƣơng 3
Formatted: Left
Formatted: Font: 13 pt, Bold
Formatted: Font: 13 pt
Formatted: Left, None
KẾT LUẬN
Formatted: Font: 13 pt
Formatted: Left, None, Line spacing:
1,5 lines
Formatted: Centered
8
