Thi công nổ mìn trong xây dựng

GIẠO TRÇNH MÄN HC K THÛT THI CÄNG I





83
CHỈÅNG VII.
THI CÄNG NÄØ MÇN TRONG XÁY DỈÛNG

Trong xáy dỉûng, biãûn phạp näø mçn âỉåüc ạp dủng trong nhiãưu cäng tạc khạc
nhau nhỉ: Phạ âạ, lm tåi âáút ràõn, phạ, nhäø gäúc cáy, âo , váûn chuøn âáút, phạ dåỵ cäng
trçnh, váût kiãún trục...
Trong ráút nhiãưu trỉåìng håüp, biãûn phạp näø mçn l biãûn phạp täút nháút, âäi khi l
duy nháút so våïi cạc biãûn phạp thi cäng khạc vç mỉïc âäü tiãûn êch v hiãûu qu kinh tãú m
nọ âem lải, ngoi ra biãûn phạp näø mçn cn khäng chëu nh hỉåíng báút låüi ca thåìi tiãút
v gii quút âỉåüc váún âãư vãư mạy mọc, thiãút bë thi cäng...

§7
.1. BN CHÁÚT CA SỈÛ NÄØ - CẠC LOẢI THÚC NÄØ
7.1.1. Bn cháút ca sỉû näø
Thúc näø åí âiãưu kiãûn nháút âënh dỉåïi tạc âäüng ca cạc tạc nhán khạc nhau nhỉ:
cå hc, l hc, họa hc... trong khong thåìi gian ráút ngàõn (khong 1/100 giáy) lm
phạt sinh ra lỉåüng khê ráút låïn våïi nhiãût lỉåüng låïn gáy nãn hiãûn tỉåüng näø v phạ våỵ mäi
trỉåìng xung quanh. Nãúu xy ra åí nåi kên s gáy ra ạp sút ráút låïn, sỉïc phạ hoải s tàng
lãn nhiãưu láưn so våïi bçnh thỉåìng.
7.1.2. Cạc loải thúc näø
1. Phán loải theo thnh pháưn họa hc
+ Loải 1 cháút họa hc: Trong thnh pháưn thúc näø chè cọ duy nháút mäüt cháút họa
hc. Vê dủ: thúc näø TNT...
+ Loải nhiãưu cháú

t họa hc (dảng häùn håüp): Thnh pháưn thúc näø gäưm nhiãưu
cháút họa hc träün láùn våïi nhau theo nhỉỵng tè lãû nháút âënh, åí âiãưu kiãûn bçnh thỉåìng thç
chụng khäng tạc dủng våïi nhau, tuy nhiãn trong nhỉỵng âiãưu kiãûn âàûc biãût nhỉ nhiãût âäü
cao... giỉỵa chụng xy ra phn ỉïng họa hc gáy näø.
Ty theo u cáưu, cäng dủng củ thãø m thnh pháưn họa hc cọ thãø khạc nhau,
nọ bao gäưm: cháút gáy chạy, cháút tảo oxy, cháút náng cao âäü nhảy ca thúc, cháút loải
trỉì ngn lỉía âãø khäng sinh ra thạn khê cọ hải, cạc cháút phủ gia...
2. Phán loải cäng dủng
+ Thúc näø phạ vàng: L loải thúc näø phán họa cháûm, lỉåü
ng khê phạt ra cháûm
ạp lỉûc sinh ra tỉì tỉì lm nỉït våỵ mäi trỉåìng xung quanh thnh củc, hn v háút vàng
chụng ra xung quanh. Vê dủ: amänhit, thúc näø âen...
+ Thúc näø phạ våỵ: L loải thúc näø cọ täúc âäü phán họa ráút nhanh, lỉåüng khê
sinh ra nhanh chọng tảo ra ạp lỉûc tỉïc thåìi ráút låïn lm våỵ mäi trỉåìng nhỉng khäng gáy
hiãûn tỉåüng bàõn vàng. Vê dủ: dinamit, trinitrobenzen...
Trong xáy dỉûng ngỉåìi ta chia thúc näø theo kh nàng phạ hoải ca chụng
thnh:
- Thúc gáy näø.Loải ny nhảy våïi va chảm, ma sạt v tạc dủng ca lỉía, cọ thãø
thäng qua lỉåüng nh loải ny âãø gáy näø lỉåüng thúc näø låïn khạc. Dng loải ny âãø chãú
tả
o kêp näø, dáy dáùn näø.
GIẠO TRÇNH MÄN HC K THÛT THI CÄNG I





84
- Thúc cọ sỉïc näø úu, loải ny cọ âäü nhảy kẹm hån nhiãưu so våïi thúc gáy näø.
- Thúc cọ sỉïc näø trung bçnh, loải ny cng cọ âäü nhảy kẹm hån thúc gáy näø.

- Thúc cọ sỉïc näø mảnh.
Mäüt säú loải thúc näø thäng dủng:
+ Thúc âen: L loải thúc näø bàõn vàng, loải ny nhảy våïi ma sạt va chảm, tia
lỉía, loải ny dãù áøm, cáưn bo qun täút. Hay dng âãø khai thạc âạ tng, âạ häüc låïn, âãø
chãú tảo dáy dáùn lỉía.
+ Thúc amänhit: Loải ny khäng nhảy våïi ma sat, êt nhảy våïi va chảm, khäng
chëu nh hỉåíng ca sỉû thay âäøi nhiãû
t âäü khäng bàõt chạy khi gàûp tia lỉía hay ngn lỉía.
Loải ny cng dãù bë áøm. Hay dng âãø phạ våỵ cạc loải âạ mãưm.
+ Thúc näø dinamit: Loải ny cọ thãø ln chàût khi âọng gọi, khäng såü nỉåïc, áøm
cọ thãø dng lm bäüc phạ näø dỉåïi nỉåïc, khäng sinh ra khê âäüc khi näø, dãù näø khi bë ma
sạt, va chảm. Hay dng âãø phạ âạ ràõn. Nàng lỉûc näø úu dáưn khi âãø láu.
+ Fulminat Thy ngán [Hg(CNO)
2
]: ÄØn âënh åí nhiãût âäü thỉåìng, nhiãût âäü cng
cao thç phán họa cng nhanh, nhiãût âäü âãún 160
0
C âãún 165
0
C thç näø, Fulminat Thy
ngán khä ráút nhảy, tháûm chê chè cáưn kh va chảm hồûc ma sạt cng gáy näø, âäü nháûy
kẹm khi gàûp áøm (âäü áøm khong 30% va chảm cng khäng näø). Dng lm kêp näø.

§7
.2. CẠC DỦNG CỦ V CẠC PHỈÅNG PHẠP GÁY NÄØ
Cọ 3 phỉång phạp gáy näø, âi km l cạc dủng củ gáy näø tỉång ỉïng: Gáy näø
bàòng lỉía, gáy näø bàòng âiãûn, gáy näø bàòng dáy dáùn näø.
7.2.1. Gáy näø bàòng lỉía
Âäút chạy dáy dáùn lỉía, lỉía truưn âãún kêp lỉía våïi täúc âäü nháút âënh v lm chạy
thúc näø gáy näø.

1. Dáy dáùn lỉía
Hçnh 7-1 thãø hiãûn cáúu tảo màût càõt ngang ca dáy
dáùn lỉía.
Täúc âäü chạy trung bçnh ca dáy dáùn lỉía l
1cm/s, chạy cháûm khong 0,5cm/s.
Cáưn chụ trạnh áøm, trạnh nhiãût, trạnh cong gy.
2. Kêp lỉía (hçnh 7-2)
Kêp lỉía cọ chiãưu di 50mm, âỉåìng kênh 7mm, Âạy lm cọ tạc dủng âënh hỉåïng
Thúc âen ln chàût
Låïp vi ph nhỉûa
chäúng áøm
Såüi li
5
÷
6mm
Hçnh 7-1.
Màût càõt ngang
dáy dáùn lỉía
1 2
3 4 5
Hçnh 7-2.
Kêp lỉía
1) V (Bàòng âäưng, nhäm); 2) thúc gáy näø;3) M kim loải âënh hỉåïng;
4) Hảt näø; 5) Dáy dáùn lỉía; 6) Màût lm âënh hỉåïng näø
6
GIẠO TRÇNH MÄN HC K THÛT THI CÄNG I

85
näø lm tàng tạc dủng ca kêp khi näø.
7.2.2. Gáy näø bàòng âiãûn
1. Kêp âiãûn (Hçnh 7-3)
Vãư cáúu tảo, kêp âiãûn gáưn giäúng våïi kêp lỉía, thay thãú dáy dáùn lỉía bàòng dáy âiãûn,
khi cọ âiãûn, s âäút chạy cáưu chạy (lm bàòng dáy Conxtàngtan âỉåìng kênh
0.035÷0.05mm, cọ âiãûn tråí 0.65÷2Ω) lm chạy khäúi thúc mäưi, sau âọ lm näø hảt näø
v gáy näø kêp. Kêp âiãûn cọ loải näø nhanh, loải näø cháûm, våïi loải näø cháûm ngỉåìi ta âàût
thãm thúc chạy cháûm vo khong giỉỵa m kim loải v cáưu chạy.
2. Ngưn âiãûn
Cọ thãø dng ngưn âiãûn mäüt chiãưu (U = 110, 220 v), ngäưn âiãû
n xoay chiãưu (U
=127, 220, 380 v). Cạc ngưn âiãûn cọ thãø màõc näúi tiãúp hồûc song song våïi nhau v cọ
thãø lm näø mäüt nhọm kêp âiãûn näúi báút kç theo kiãøu no dỉåïi âáy:
+ Màõc näúi tiãúp, cạch màõc âån gin âåỵ täún dáy âiãûn, dng khi ngưn cọ hiãûu
âiãûn thãú låïn. Âäü tin cáûy theo cạch màõc ny kẹm vç chè cáưn mäüt kêp hng s khäng gáy
näø cho cạc kêp cn lải.
+ Màõc song song, dng khi ngưn cọ hiãûu âiãûn thãú tháúp nhỉng cỉåìng âäü dng
mảnh, cạch màõc ny cho âäü tin cáûy cao.
+ Màõc häùn håüp, dng khi ngưn âiãn cọ hiãûu âiãûn thãú v cỉåìng âäü dng âiãûn
cao. u cáưu säú lỉåüng kêp âiãûn v âiãû
n tråí trong mäùi nhọm phi nhỉ nhau.

§7
.3. TẠC DỦNG CA NÄØ MÇN

Tạc dủng phạ hoải ca näø mçn phủ thüc vo
ráút nhiãưu úu täú: Mäi trỉåìng cáưn phạ hoải, hçnh dảng
khäúi mçn, vë trê âàût mçn trong mäi trỉåìng, vë trê v

hỉåïng ca kêp näø trong khäúi thúc näø, lỉåüng thúc
näø, loải thúc näø.
7.3.1. Näø mçn trong mäi trỉåìng âäưng nháút vä hản
Gi thiãút cọ mäüt khäúi mçn chän trong mäi
trỉåìng âäưng nháút v vä hản. Khi mçn näø s tảo ra
xung quanh nhỉỵng sọng xung kêch hçnh cáưu. ÅÍ tám
vng näø ạp lỉûc ráút låïn, cng ra xa ạp lỉûc sọng xung
1 2
3 4
5
Hçnh 7-3.
Kêp âiãûn
1) V (Bàòng âäưng, nhäm); 2) thúc gáy näø;3) M kim loải âënh hỉåïng;
4) Hảt näø; 5) Cáưu chạy; 6) Thúc mäưi dãù chạy; 7) dáy âiãûn; 8) Màût lm
8
6
7
R
p
R
1
1

2

3

4
Hçnh 7-4.
Tạc dủng phạ hoải ca mçn

trong mäi trỉåìng âäưng nháút

vä hản

GIẠO TRÇNH MÄN HC K THÛT THI CÄNG I





86
kêch gim do phi thàõng âỉåüc cn lỉûc ca mäi trỉåìng xung quanh. Do mỉïc âäü phạ
hoải ca näø mçn khäng giäúng nhau åí cạc âiãøm trong mäi trỉåìng, vç váûy ngỉåìi ta chia
tạc dủng phạ hoải ca näø mçn ra lm 4 vng nhỉ hçnh 7-4
1. Vng våỵ vủn (R
1
): ÅÍ ngay trung tám nåi âàût mçn, åí âọ mäi trỉåìng bë ạp lỉûc låïn
nháút tạc dủng nãn våỵ vủn ra v bë ln ẹp lải, tảo ra nhỉỵng khng träúng.
2. Vng bàõn vàng (R
2
): ÅÍ âáy sọng xung kêch â bë gim úu do phi khàõc phủc lỉûc
cn ca mäi trỉåìng nhỉng váùn â låïn âãø phạ hoải mäi trỉåìng thnh nhỉỵng củc nh v
lm chụng bë bàõn vàng âi xa nãúu cọ màût tỉû do.
3. Vng rản nỉït (R
3
): ÅÍ âáy sọng xung kêch â bë gim úu âi ráút nhiãưu, nọ chè cn
â sỉïc lm nỉït våỵ mäi trỉåìng xung quanh thnh củc, hn nàòm ngun tải chäù.
4. Vng cháún âäüng (R
4
): Sọng xung kêch lục ny ráút úu chè â âãø lm rung âäüng

mäi trỉåìng xung quanh.
Ranh giåïi giỉỵa cạc vng khäng r rng, trong âọ bạn kênh vng tạc dủng (R
1
),
(R
2
), (R
3
) l cọ nghéa thỉûc tãú v gi l bạn kênh tạc dủng phạ hoải ca mçn (R
p
).
7.3.2. Näø mçn trong mäi trỉåìng cọ màût tỉû do
Khi vë trê ca mçn trong mäi trỉåìng âỉåüc âàût gáưn våïi màût tỉû do, nãúu bạn kênh
phạ hoải theo mäüt hỉåïng báút kç no âọ låïn hån khong cạch tỉì vë trê âàût mçn âãún màût tỉû
do, thç tạc dủng näø mçn s xút hiãûn ra bãn ngoi theo hỉåïng màût tỉû do âọ. Nhỉ váûy
nåi no cọ tråí lỉûc nh nháút thç nåi âọ bë phạ hoải nhiãưu nháút.
Mún tàng hiãûu qu phạ hoải khi näø mçn cáưn âàût mçn trong mäi trỉåìng cọ mäüt
hay nhiãưu màût tỉû do, hồûc phi tảo ra cạc màût tỉû do nhàòm náng cao hiãûu qu näø mçn.
Xẹt trỉåìng håüp củ thãø khi näø mçn cọ màût tỉû do, khi mçn näø, trãn màût tỉû do s
hçnh tha
ình mäüt häú näø hçnh chọp nọn gi l häú phãùu näø mçn, cạc thäng säú häú phãùu näø
mçn trãn hçnh 7-5.
+ r (m)-Bạn kênh miãûng häú phãùu; R (m)-Bạn kênh phạ hoải ca mçn; W (m)-
Âỉåìng cn nh nháút (tênh tỉì tám âàût mçn âãún màût tỉû do); h(m) Chiãưu sáu thỉûc tãú häú
phãùu näø mçn.
7.3.3. Phán loải tạc dủng ca näø mçn
r
R
h
W

Hçnh 7-5.
Häú phãùu näø mçn
GIẠO TRÇNH MÄN HC K THÛT THI CÄNG I





87
Tạc dủng phạ hoải ca näø mçn âỉåüc âàûc trỉng båíi chè säú tạc dủng näø mçn n:

W
r
n =
(7.1)
+ Khi mçn (hồûc liãưu thúc näø) cọ n = 1 nghéa l r = W, âọ l liãưu thúc näø cọ chè
säú bàõn vàng trung bçnh.
+ Khi mçn (hồûc liãưu thúc näø) cọ n > 1 nghéa l r > W, âọ l liãưu thúc näø cọ chè
säú bàõn vàng xa, mảnh.
+ Khi mçn (hồûc liãưu thúc näø) cọ n < 1 nghéa l r < W, âọ l liãưu thúc näø cọ chè
säú bàõn vàng úu.
- Nãúu n = 0.75 ÷ 1 liãưu thúc näø cọ chè säú bàõn vàng úu, ch úu lm xåïi tåi
âáút, khäng tảo ra phãùu näø, nghéa l âáút khäng bë bàõn vàng âi hồûc bë bàõn vàng ráút úu.
- Nãúu n < 0.75 liãưu thúc näø ráút úu, khäng cọ bàõn vàng.
- Nãúu r << W dng âãø näø om (näø ngáưm).
Näø vàng xa thỉåìng âỉåüc ỉïng dủng âãø
âo, khai thạc v váûn chuøn âáút âạ. Näø
xåïi tåi ỉïng dủng âãø xåïi tåi âáút. Näø om âỉåüc ỉïng dủng âãø tảo ra nhỉỵng khong träúng
trong âáút.
7.3.3. nh hỉåíng ca hçnh dảng v bãư màût khäúi thúc näø âãún tạc dủng ca näø mçn

Hçnh dạng khäúi thúc näø cọ thãø l hçnh khäúi, hçnh äúng, hçnh bạn cáưu. Hçnh khäúi
thûn tiãûn cho viãûc bäú trê xãúp âàût, tuy nhiãn khi näø khäng âënh hỉåïng. Khäúi hçnh äúng
khi näø cọ thãø âënh hỉåïng, dng âãø âo kãnh mỉång, váûn chuøn âáút âạ khi âo theo
hỉåïng âënh trỉåïc. Khäúi thúc näø hçnh bạn cáưu, loải ny âỉåüc cáúu tảo màût lm cọ låïp
v ú
u hån màût läưi cọ tạc dủng âënh hỉåïng sỉû näø nhàòm tàng hiãûu qu näø mçn.
7.3.4. nh hỉåíng ca vë trê âàût thúc näø âãún tạc dủng ca näø mçn
Thúc näø cọ thãø âàût åí nhỉỵng vë trê khạc nhau trong mäi trỉåìng cáưn phạ hoải.
Cáưn lỉûa chn vë trê âàût sao cho táûn dủng âỉåüc ạp lỉûc khi näø lm tàng tạc dủng phạ hoải
ca mçn.
7.3.5. nh hỉåíng ca vë trê âàût kêp trong khäúi thúc näø âãún tạc dủng ca näø mçn
Âãø tàng hiãûu qu phạ hoải khi näø mçn, kêp näø âỉåüc bäú trê sao cho hỉåïng näø
Hỉåïng cäng phạ
v cỉïng
v úu
a) b)
c)
Hçnh 7-6.
Hçnh dảng v âàûc âiãøm bãư màût khäúi thúc näø
a) Hçnh khäúi; b) Hçnh äúng; c) Hçnh cáưu