Quản trị rủi ro trong công tác quản lý, sử dụng đất đai trên địa bàn quận ba đình, hà nội

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
KHOA QUẢN TRỊ VÀ KINH DOANH
*********

ĐẶNG THÀNH CÔNG

QUẢN TRỊ RỦI RO TRONG CÔNG TÁC QUẢN LÝ, SỬ DỤNG ĐẤT
ĐAI TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN BA ĐÌNH, THÀNH PHỐ HÀ NỘI

LUẬN VĂN THẠC SĨ
QUẢN TRỊ AN NINH PHI TRUYỀN THỐNG (MNS)

Hà Nội – 2020


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
KHOA QUẢN TRỊ VÀ KINH DOANH
*** *** ***

ĐẶNG THÀNH CÔNG

QUẢN TRỊ RỦI RO TRONG CÔNG TÁC QUẢN LÝ, SỬ DỤNG ĐẤT
ĐAI TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN BA ĐÌNH, THÀNH PHỐ HÀ NỘI
Chuyên ngành: Quản trị An ninh phi truyền thống
Mã số: 8900201.05QTD

LUẬN VĂN THẠC SĨ
QUẢN TRỊ AN NINH PHI TRUYỀN THỐNG (MNS)

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS,TS. NGUYỄN NGỌC THẮNG

Hà Nội - 2020


CAM KẾT
Tác giả cam kết rằng kết quả nghiên cứu của luận văn là do chính tác giả đã
lao động và không trùng lặp với nghiên cứu của những tác giả khác.
Việc tham khảo tài liệu của ngƣời khác (trích dẫn, bảng, biểu, công thức,
đồ thị cùng những tài liệu khác) đƣợc sử dụng trong luận văn này đã đƣợc các
tác giả đồng ý hoặc cơng khai và trích dẫn cụ thể.
Tơi hồn tồn chịu trách nhiệm trƣớc Hội đồng bảo vệ luận văn, Khoa
Quản trị và Kinh doanh, Đại học Quốc gia Hà Nội và pháp luật về những cam
kết nói trên.
Hà Nội, ngày

tháng năm 2020

Tác giả luận văn

Đặng Thành Công

i


LỜI CẢM ƠN
Sau hơn 2 năm học tập và rèn luyện tại Khoa Quản trị và Kinh doanh Trƣờng Đại học Quốc gia Hà Nội, em đã đƣợc các thầy cơ giáo trong Khoa dạy
dỗ tận tình. Em xin chân thành cảm ơn Ban chủ nhiệm, các thầy cô giảng dạy
chƣơng trình Thạc sĩ Quản trị An ninh Phi truyền thống, phòng Đào tạo của
khoa Quản trị Kinh doanh. Đặc biệt em xin bày tỏ lòng biết ơn, lời cảm ơn sâu
sắc tới PGS.TS Hồng Đình Phi, Chủ nhiệm Khoa Quản trị và Kinh doanh Đại học Quốc gia Hà Nội, thầy là ngƣời đã truyền cảm hứng cho chúng em
trong suốt quá trình học tập tại nhà trƣờng.

Em cũng gửi lời cảm ơn sâu sắc đến Phó Giáo sƣ, Tiến sĩ Nguyễn Ngọc
Thắng, giảng viên khoa Quản trị và Kinh doanh - Đại học Quốc gia Hà Nội.
Thầy đã hƣớng dẫn tận tụy, động viên em hoàn thành luận văn này.
Mặc dù đã cố gắng rất nhiều, học hỏi thầy cơ và các nhà nghiên cứu khác,
song do trình độ của bản thân còn hạn chế nên kết quả nghiên cứu của luận văn
khơng tránh khỏi những thiếu xót. Em rất mong nhận đƣợc sự đóng góp ý kiến
của thầy cơ, bạn bè để hồn thiện luận văn hơn.

ii


MỤC LỤC

CAM KẾT .............................................................................................................. i
LỜI CẢM ƠN ....................................................................................................... ii
MỞ ĐẦU ............................................................................................................... 1
Chƣơng 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO TRONG
QUẢN LÝ, SỬ DỤNG ĐẤT ĐAI ........................................................................ 7
1.1. Khái niệm và phân loại rủi ro trong quản lý, sử dụng đất đai .................... 7
1.1.1. Khái niệm rủi ro trong quản lý, sử dụng đất đai ................................... 7
1.1.2. Phân loại rủi ro trong quản lý, sử dụng đất đai ..................................... 9
1.2. Khái niệm và các chủ thể tham gia quản trị rủi ro trong quản lý, sử dụng
đất đai ............................................................................................................... 11
1.2.1 Khái niệm quản trị rủi ro trong quản lý, sử dụng đất đai .................... 11
1.2.2. Các chủ thể tham gia quản trị rủi ro trong quản lý, sử dụng đất đai .. 11
1.3. Sự cần thiết phải quản trị rủi ro trong quản lý, sử dụng đất đai ............... 13
1.4. Phƣơng thức, phƣơng trình và nội dung quản trị rủi ro trong quản lý, sử
dụng đất đai ...................................................................................................... 15
1.4.1. Phƣơng thức quản trị rủi ro trong quản lý, sử dụng đất đai ................ 15
1.4.2. Nội dung quản trị rủi ro trong quản lý, sử dụng đất đai ..................... 16

1.4.3. Phƣơng trình quản trị rủi ro trong quản lý, sử dụng đất đai ............... 21
1.5. Những yếu tố tác động tới hiệu quả quản trị rủi ro trong quản lý, sử dụng
đất đai ............................................................................................................... 23
TIỂU KẾT CHƢƠNG 1 ...................................................................................... 27
Chƣơng 2: THỰC TRẠNG QUẢN TRỊ RỦI RO TRONG QUẢN LÝ, SỬ
DỤNG ĐẤT ĐAI TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN BA ĐÌNH..................................... 29
2.1. Bối cảnh chung cả nƣớc về quản trị rủi ro trong quản lý, sử dụng đất đai
và những đặc thù trên địa bàn quận Ba Đình. .................................................. 29
2.1.1. Bối cảnh chung cả nƣớc về quản trị rủi ro trong quản lý, sử dụng đất đai 29
iii


2.1.2. Những đặc thù trên địa bàn quận Ba Đình, thành phố Hà Nội ........... 32
2.2. Tình hình quản trị rủi ro trong quản lý, sử dụng đất đai trên địa bàn quận
Ba Đình, thành phố Hà Nội.............................................................................. 33
2.2.1. An toàn (S1) ........................................................................................ 33
2.2.2. Ổn định (S2) ........................................................................................ 41
2.2.3. Phát triển bền vững (S3) ..................................................................... 43
2.2.4. Quản trị rủi ro (C1) ............................................................................. 44
2.2.5. Khủng hoảng (C2)............................................................................... 45
2.2.6. Khắc phục khủng hoảng (C3) ............................................................. 48
2.2.4. Tổng hợp những hạn chế quản trị rủi ro trong quản lý sử dụng đất đai
trên địa bản quận Ba Đình, thành phố Hà Nội và nguyên nhân. .................. 49
TIỂU KẾT CHƢƠNG 2 ...................................................................................... 52
Chƣơng 3: NÂNG CAO HIỆU QUẢ QUẢN TRỊ RỦI RO TRONG QUẢN LÝ,
SỬ DỤNG ĐẤT ĐAI TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN BA ĐÌNH .............................. 54
3.1. Định hƣớng nâng cao hiệu quả quản trị rủi ro trong quản lý, sử dụng đất
đai ..................................................................................................................... 54
3.2. Giải pháp và kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả quản trị rủi ro trong quản
lý, sử dụng đất đai trên địa bàn quận Ba Đình. ................................................ 56

3.2.1. Một số giải pháp: ................................................................................ 56
3.2.2. Một số kiến nghị: ................................................................................ 59
TIỂU KẾT CHƢƠNG 3 ...................................................................................... 65
KẾT LUẬN ......................................................................................................... 66
DANH MỤC CÁC CƠNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC LIÊN QUAN
TỚI LUẬN VĂN ................................................................................................ 68
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................ 69
PHỤ LỤC ............................................................................................................ 73

iv


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Ở nƣớc ta, đất đai thuộc sở hữu toàn dân do nhà nƣớc thống nhất quản lý.
Nhà nƣớc quản lý đất đai bằng quy hoạch và pháp luật. Đất đai là nguồn tài
nguyên, đồng thời là tài sản quan trọng, có giá trị của mỗi tổ chức, cá nhân. Nếu
việc xây dựng, ban hành và quản trị việc thực thi các quy định, chính sách pháp
luật về quản lý, sử dụng đất đai hiệu quả sẽ mang lại nhiều lợi ích cho các chủ
thể khác nhau trong xã hội. Ngƣợc lại, nếu việc quản trị rủi ro trong quản lý, sử
dụng đất đai khơng đƣợc kiểm sốt, hạn chế sẽ tạo ra hậu quả gây thiệt hại cho
nhà nƣớc, cho tổ chức, cá nhân, thậm chí gây mất ổn định kinh tế, xã hội ở diện
rộng.
Chúng ta có thể kể tới những rủi ro cơ bản trong quản lý và sử dụng đất
đai ở nƣớc ta gồm: (1) Rủi ro khi việc lập và thực hiện quy hoạch, kế hoạch
chƣa hiệu quả. Nhiều quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đai đƣợc lập ra nhƣng
q trình triển khai kéo dài hoặc khơng đạt hiệu quả, không phù hợp sự phát
triển xã hội. Nhiều tổ chức, cá nhân sử dụng đất chịu thiệt hại về kinh tế, chất
lƣợng cuộc sống khi quy hoạch đất đai “treo”; (2) Rủi ro từ việc cấp giấy chứng
nhận quyền sử dụng đất khi việc cấp đó keod dsig, khơng đúng thẩm quyền,

trình tự, thủ tục và điều kiện theo quy định của pháp luật; (3) Rủi ro từ hoạt
động nhận chuyển nhƣợng quyền sử dụng đất khi đất đai phát sinh tranh chấp
hoặc đã đƣơc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất khơng đúng thẩm quyền,
trình tự, thủ tục, điều kiện theo quy định của pháp luật; (4) Rủi ro từ quản lý đất
công, đất chƣa sử dụng; ( 5 ) Rủi ro từ sử dụng, đầu tƣ khai thác lợi ích từ đất…
Những rủi ro này chƣa đƣợc quản trị hiệu quả.
Quận Ba Đình là một trong những quận tung tâm hành chính, trính trị của
thành phố Hà Nội và cả nƣớc. Vì vậy, những rủi ro trong quản lý, sử dụng đất
đai ở đây đƣợc cá cơ quan quản lý, các tổ chức, cá nhân rất đặc biệt quan tâm.
Cũng nhƣ nhiều quận, huyện khác trong cả nƣớc, việc quản trị rủi ro trong quản
1


lý, sử dụng đất đai tại quận Ba Đình đã có nhiều kết quả đáng ghi nhận và góp
phần ổn định, phát triển kinh tế - xã hội. Tuy nhiên, bên cạnh đó, hoạt động này
cũng vẫn tồn tại nhiều nhƣợc điểm cần khắc phục bằng nhiều giải pháp đồng bộ.
Vì tất cả những lý do kể trên, tác giả xin chọn đề tài: “Quản trị rủi ro
trong công tác quản lý, sử dụng đất đai trên địa bàn quận Ba Đình, Hà Nội”
làm luận văn thạc sĩ của mình.
2. Tổng quan tình hình nghiên cứu
Cuốn sách chuyên khảo “Đổi mới quan hệ sở hữu đất đai. Lý luận và thực
tiễn” PGS.TS. Trần Quốc Toản là chủ biên, Nxb Chính trị quốc gia, Hà nội –
2013.
Cuốn sách này đã phân tích cơ sở khoa học và thực tiễn của việc đổi mới
quan hệ sở hữu đất đai trong nền kinh tế thị trƣờng, phân tích đặc điểm, bản chất
của sự đổi mới trong quan hệ sở hữu đất đai gắn với sự phát triển nơng nghiệp
hóa, cơng nghiệp hóa, đơ thị hóa…Đồng thời, lý giải sự thay đổi, vận động của
các quyền trong quan hệ sở hữu đất đai, dẫn đến pháp luật đất đai cũng phải bổ
sung, mở rộng các quyền năng của ngƣời sử dụng đất. Cuốn sách cũng nhấn
mạnh việc bổ sung các quyền của ngƣời sử dụng đất phải tuân thủ nguyên tắc

“Đất đai là sở hữu toàn dân do Nhà nƣớc đại diện chủ sở hữu”.
Những kết quả nghiên cứu của cuốn sách giúp tác giả có định hƣớng rõ
ràng trong việc xác định nguyên tắc cơ bản cho quản trị rủi ro trong quản lý, sử
dụng đất cũng buộc phải tuân thủ nguyên tắc “Đất đai là sở hữu toàn dân do Nhà
nƣớc đại diện chủ sở hữu”.
Bài viết: “Bàn về quyền và nghĩa vụ của người sử dụng đất” của hai tác
giả TS. Nguyễn Quang Tuyến và Nguyễn Xuân Trọng - tham luận tại Hội thảo
khoa học “65 năm xây dựng và phát triển của ngành quản lý đất đai” do Tổng
cục Quản lý đất đai - Bộ Tài nguyên và Môi trƣờng tổ chức tại Hà Nội, tháng
08/2010 chỉ ra nguồn gốc phát sinh quyền và nghĩa vụ của ngƣời sử dụng đất.
Quyền sử dụng đất đƣợc phát sinh trên cơ sở quyền sở hữu toàn dân về đất đai.
2


Tuy nhiên, quyền sử dụng đất lại có thể tham gia thị trƣờng giao dịch và mang
lại những giá trị lớn về tài chính cho nhiều chủ thể khác nhau trong xã hội. Nội
dung này đƣợc tác giả tiếp thu khi đánh giá về rủi ro trong sử dụng đất đai của
các chủ thể khác nhau trong xã hội.
Cuốn sách tham khảo do PGS.TS Vũ Văn Phúc chủ biên: “Những vấn đề
về sở hữu, quản lý và sử dụng đất đai trong giai đoạn hiện nay” tập hợp các bài
viết về quyền sở hữu đất đai ở nƣớc ta. Những bài viết đó gồm: “Quan điềm của
Chủ tịch Hồ Chí Minh về vấn đề sở hữu, quản lý, sử dụng ruộng đất và ý nghĩa
đối với công cuộc đổi mới hiện nay” của TS. Lý Việt Quang - Học viện Chính
trị - Hành chính khu vực IV; “Những vấn đề về sở hữu, quản lý và sử dụng đất
đai trong giai đoạn hiện nay” của PGS.TS.Vũ Văn Phúc - Tổng Biên tập Tạp
chí Cộng sản; “ Sở hữu tồn dân về đất đai: tất yếu lịch sử trong điều kiện nước
ta hiện nay” của PGS.TS. Vũ Văn Phúc - Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản &
PGS.TS. Trần Thị Minh Châu - Học viện Chính trị - Hành chính quốc gia Hồ
Chí Minh; “Chế độ sở hữu tồn dân về đất đai và cơ chế thực hiện” của TS.
Nguyễn Minh Tuấn - Trƣởng khoa Lý luận chính trị - Đại học Kinh tế thành phố

Hồ Chí Minh; “ Tiếp tục khẳng định quy định đất đai thuộc sở hữu toàn dân là
phù hợp với điều kiện kinh tế xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã
hội chủ nghĩa Việt Nam” của TS. Nguyễn Quốc Dũng Giám đốc Học viện
Chính trị - Hành chính khu vực IV; “Kiên định thực hiện chế độ sở hữu toàn
dân về đất đai ở Việt Nam” của GS.TS Nguyễn Đình Kháng nguyên Viện
trƣởng Viện Kinh tế chính trị - Học viện Chính trị - Hành chính quốc gia thành
phố Hồ Chí Minh…
Những bài viết này cũng là những tài liệu bổ ích giúp tác giả có cái nhìn
tồn diện về ảnh hƣởng của chế độ sở hữu toàn dân về đất đai đối với quản lý,
sử dụng đất ở Việt Nam. Hơn nữa, việc quản lý, sử dụng đất đai cịn gặp nhiều
khó khăn cần phải có các giải pháp tồn diện để khắc phục. Những khó khăn đó
đƣợc tác giả đánh giá là những rủi ro trong quản lý, sử dụng đất. Việc khắc phục
3


khó khăn cũng là nội dung quản trị rủi ro mà tác giả sẽ trình bày trong luận văn
thạc sĩ của mình.
Giáo trình Quản lý và sử dụng đất đai do TS. Đinh Văn Hải & TS. Vũ Sỹ
Cƣờng đồng chủ biên - Học viện Hành chính, năm 2014 đã phân tích đầy đủ về
quản lý, sử dụng đất ở Việt Nam hiện nay. Tác giả sẽ học tập tài liệu này về nội
dung quản lý và sử dụng đất đai để xây dựng và hoàn thiện kết cấu luận văn.
Giáo trình Luật đất đai - Trƣờng Đại học Luật Hà Nội, Nxb Công an nhân
dân, Hà Nội – 2016 đã phân tích những vấn đề lý luận và thực trạng các quy
định pháp luật đất đai ở Việt Nam hiện nay. Trong đó vấn đề quản lý và sử dụng
đất là hai chế định quan trọng nhất, bao trùm lên toàn bộ nội dung của pháp luật
về đất đai. Cuốn sách tuy không trực tiếp chỉ ra những rủi ro trong quản lý, sử
dụng đất đai và cũng không phân tích nội dung quản trị rủi ro trong quản lý, sử
dụng đất đai. Tuy nhiên, cuốn sách giúp tác giả có thể định hình đƣợc rủi ro
trong lĩnh vực đất đai thƣờng bao gồm những loại nào và từ đó tìm ra cách thức
quản trị những rủi ro đó.

Đánh giá tổng quát tình hình nghiên cứu, tác giả nhận thấy, vấn đề quản
lý, sử dụng đất đai và rủi ro trong quản lý, sử dụng đất đai đã đƣợc nhiều nhà
nghiên cứu quan tâm. Tuy nhiên, chƣa có một cơng trình nào nghiên cứu một
cách sâu sắc, tồn diện vấn đề quản trị rủi ro trong công tác quản lý, sử dụng đất
đai đặc biệt là trên địa bàn quận Ba Đình, thành phố Hà Nội. Đây là lý do mà
tác giả đã lựa chọn đề tài này làm luận văn thạc sĩ của mình.
3. Mục tiêu nghiên cứu
Với đề tài “Quản trị rủi ro trong công tác quản lý, sử dụng đất đai trên
địa bàn quận Ba Đình, thành phố Hà Nội” , luận văn đƣợc thực hiện nhằm
hƣớng đến các mục tiêu cơ bản sau đây:
- Góp phần bổ sung, hoàn thiện cơ sở lý luận về quản trị rủi ro trong công tác
quản lý, sử dụng đất đai.

4


- Đƣa ra giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản trị rủi ro trong công tác quản
lý, sử dụng đất đai trên địa bàn quận Ba Đình thuộc thành phố Hà Nội.
4. Đối tƣợng nghiên cứu
Với đề tài “Quản trị rủi ro trong công tác quản lý, sử dụng đất đai trên
địa bàn quận Ba Đình, thành phố Hà Nội” , luận văn xác định đối tƣợng nghiên
cứu bao gồm:
- Quan điểm, đƣờng lối của Đảng, chính sách, pháp luật của nhà nƣớc về
quản trị rủi ro trong công tác quản lý, sử dụng đất đai.
- Thực trạng quản trị rủi ro trong công tác quản lý, sử dụng đất đai tại Việt
Nam nói chung và trên địa bàn quận Ba Đình nói riêng.
5. Phạm vi nghiên cứu
- Phạm vi về không gian: Đề tài nghiên cứu những vấn đề lý luận về quản
trị rủi ro trong công tác quản lý, sử dụng đất đai tại Việt Nam
Đề tài nghiên cứu thực trạng quản trị rủi ro trong công tác quản lý, sử

dụng đất đai trên địa bàn quận Ba Đình thuộc phố Hà Nội.
- Phạm vi thời gian: Đề tài nghiên cứu thực trạng công tác quản trị rủi ro
trong quản lý, sử dụng đất đai từ khi Đổi mới (tháng 12/1986) đến nay. Tuy
nhiên, khoảng thời gian mà tác giả tập trung nghiên cứu từ năm 2009 đến năm
2019.
6. Phƣơng pháp nghiên cứu
Để đạt đƣợc mục đích nghiên cứu, luận văn sử dựng các phƣơng pháp
nghiên cứu cơ bản sau đây:
- Luận án sử dụng phƣơng pháp luận nghiên cứu khoa học duy vật biện
chứng, duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác – Lê nin.
- Ngoài ra, luận văn còn sử dụng các phƣơng pháp nghiên cứu cụ thể nhƣ
phân tích, so sánh, tổng hợp, khái quát, quy nạp, diễn giải, bình luận, lập luận,
đánh giá, suy luận logic... Tác giả sử dụng các phƣơng pháp này trong suốt quá

5


trình viết luận văn. Nhƣng ở mỗi chƣơng, mục khác nhau, tác giả tập trung sử
dụng các phƣơng pháp khác nhau phù hợp với nội dung nghiên cứu. Cụ thể:
+ Trong Chƣơng 1 của luận văn, tác giả chủ yếu sử dụng phƣơng pháp
phân tích, so sánh, đánh giá, tổng hợp, khái qt, diễn giải... để tìm hiểu, phân
tích những vấn đề lý luận đặt ra.
+ Trong Chƣơng 2 của luận văn, tác giả chủ yếu sử dụng phƣơng pháp
phân tích các báo cáo, phỏng vấn các nhà quản lý có liên quan, bình luận, lập
luận, diễn giải, đánh giá, so sánh, tổng hợp để đánh giá thực trạng quản trị rủi ro
trong công tác quản lý, sử dụng đất đai trên địa bàn quận Ba Đình thuộc thành
phố Hà Nội.
+ Trong Chƣơng 3, tác giả chủ yếu sử dụng phƣơng pháp bình luận, tổng
hợp, suy luận logic, lập luận để xác định định hƣớng và kiến nghị các giải pháp
nhằm nâng cao hiệu quả quản trị rủi ro trong công tác quản lý, sử dụng đất đai

trên địa bàn quận Ba Đình.
7. Kết cấu của luận văn
Ngồi phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, luận văn đƣợc
kết cấu thành ba chƣơng nhƣ sau:
- Chƣơng 1: Những vấn đề lý luận về quản trị rủi ro trong quản lý, sử
dụng đất đai.
- Chƣơng 2: Thực trạng quản trị rủi ro trong quản lý, sử dụng đất đai trên
địa bàn quận Ba Đình thuộc thành phố Hà Nội.
- Chƣơng 3: Nâng cao hiệu quả quản trị rủi ro trong quản lý, sử dụng đất
đai trên địa bàn quận Ba Đình, thành phố Hà Nội.

6


Chƣơng 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO TRONG
QUẢN LÝ, SỬ DỤNG ĐẤT ĐAI
1.1. Khái niệm và phân loại rủi ro trong quản lý, sử dụng đất đai
1.1.1. Khái niệm rủi ro trong quản lý, sử dụng đất đai
Trƣớc tiên, khái niệm quản lý đất đai là ” một lĩnh vực quản lý nhà nƣớc,
là hoạt động của cơ quan quản lý nhà nƣớc có thẩm quyền, ngƣời có thẩm quyền
trong việc sử dụng các phƣơng pháp, các cơng cụ quản lý thích hợp tác động đến
hành vi, hoạt động của ngƣời sử dụng đất đạt mục tiêu sử dụng”; Sử dụng đất
là” tác động vào đất đai nhằm đạt hiệu quả mong muốn”
Hiểu một cách khái quát, rủi ro là một danh từ chỉ những điều không
lành, không tốt bất ngờ xảy ra1. Rủi ro là những hậu quả bất lợi xảy ra nằm
ngoài mong đợi của con ngƣời. Con ngƣời với khả năng của mình hồn tồn có
thể tính tốn đƣợc các rủi ro xảy ra và đƣa ra các phƣơng án phòng ngừa. Tuy
nhiên, có những trƣờng hợp rủi ro xảy ra ngồi tầm kiểm soát của con ngƣời.
Mọi hoạt động trong đời sống xã hội đều có thể gặp phải rủi ro. Vì vậy, việc
phịng, chống rủi ro là điều tất yếu nhằm hạn chế những thiệt hại.

Hoạt động quản lý, sử dụng đất đai đƣợc thực hiện bởi nhiều chủ thể khác
nhau trong xã hội (cơ quan nhà nƣớc, tổ chức, cá nhân). Trong quá trình thực
hiện quyền và nghĩa vụ của mình về quản lý, sử dụng đất đai, các chủ thể này
luôn cố gắng để hạn chế rủi ro nhƣng có nhiều trƣờng hợp họ khơng thể kiểm
sốt đƣợc hết.
Từ sự phân tích nói trên, tác giả mạnh dạn đƣa ra khái niệm rủi ro trong
quản lý, sử dụng đất đai nhƣ sau: Rủi ro trong quản lý, sử dụng đất đai là những
hậu quả bất lợi bất ngờ xảy ra trong q trình các chủ thế có quyền, nghĩa vụ,
trách nhiệm quản lý, sử dụng đất đai.
Từ khái niệm trên, chúng ta có thể có thể khái quát đặc điểm của rủi ro
trong quản lý, sử dụng đất đai nhƣ sau:
1

Viện Ngôn ngữ học (2004), Từ điển Tiếng Việt, Nxb Đà Nẵng, tr.836

7


Thứ nhất, rủi ro trong hoạt động quản lý, sử dụng đất đai là những thiệt
hại về tài sản. Đất đai là tài sản có giá trị và là tƣ liệu sản xuất quan trọng nhất
trong xã hội. Mọi cá nhân, tổ chức trong xã hội muốn sinh sống, sản xuất, kinh
doanh đều phải sử dụng. Để đƣợc sử dụng đất đai phục vụ cho sinh sống, sản
xuất, các chủ thể phải chi trả một khoản tài chính nhất định. Khi gặp rủi ro về
đất đai tức là các chủ thể đã bị thiệt hại về tài sản.
Thứ hai, rủi ro trong hoạt động quản lý, sử dụng đất đai thƣờng lớn và
khó kiểm sốt. Đất đai là nguồn tài nguyên quý giá, là tƣ liệu sản xuất quan
trọng nhất trong xã hội mà khơng có tƣ liệu sản xuất nào có thể thay thế vị trí
của nó. Vì thế giá trị, giá trị sử dụng của đất đai lớn và nhƣ vậy rủi ro xảy ra với
đất đai cũng thƣờng lớn.
Bên cạnh đó, rủi ro trong quản lý, sử dụng đất đai thƣờng xảy ra trên diện

rộng, liên quan tới lợi ích của nhiều cá nhân, tổ chức, cơ quan khác nhau trong
xã hội. Vì vậy, việc kiểm sốt rủi ro trong quản lý, sử dụng đất đai thƣờng khó
khăn và cần đƣợc thực hiện bằng nhiều giải pháp mang tính đồng bộ.
Thứ ba, rủi ro trong quản lý, sử dụng đất đai tác động rất lớn tới trật tự an
toàn xã hội. Bởi quản lý, sử dụng đất đai đƣợc thực hiện bởi rất nhiều cơ quan
nhà nƣớc, cá nhân, tổ chức trong xã hội. Vì vậy, khi có rủi ro xảy ra đối với hoạt
động này sẽ ảnh hƣởng tiêu cực tới công bằng, chất lƣợng cuộc sống của nhiều
ngƣời trong xã hội, tạo nên sự xáo trộn lớn cho phát triển kinh tế - xã hội.
Ví dụ: Khi giá nhận chuyển nhƣợng đất tại các thành phố lớn tăng lên đột
ngột thì nhiều ngƣời lao động khơng có khả năng mua đƣợc một căn nhà riêng,
họ phải đi thuê nhà với giá cao, chất lƣợng nhà ở khơng tốt. Vì thế cuộc sống
của họ vốn khó khăn nay sẽ càng khó khăn hơn.
Thứ tư, rủi ro trong quản lý, sử dụng đất đai rất đa dạng. Điều này xuất
phát từ nguồn tạo ra rủi ro cũng đa dạng, có thể là do tự nhiên mang lại (nƣớc
biển dâng làm cho diện tích đất trồng lúa bị nhiễm mặn và khơng thể trồng lúa
đƣợc nữa), có thể là từ các hoạt động kinh tế - xã hội mang lại (khi quy hoạch
8


xây dựng một con đƣờng không đƣợc triển khai đúng tiến độ dự kiến, cuộc sống
của ngƣời dân ở khu vực này gặp nhiều khó khăn nhƣ họ phải đi lại trên con
đƣờng mấp mơ, trời mƣa thì đƣờng ngập và ơ nhiễm mơi trƣờng xảy ra, những
hộ gia đình thuộc quy hoạch không chƣa đƣợc bồi thƣờng và cũng không đƣợc
phép xây nhà hoặc họ không dám xây nhà nên họ phải sống trong những căn nhà
xuống cấp).
Thứ năm, rủi ro trong quản lý, sử dụng đất đai có thể đƣợc quản trị bởi
nhiều biện pháp khác nhau. Thực tế đã chứng minh, con ngƣời hồn tồn có thể
phịng ngừa, khắc phục các rủi ro trong quản lý đất đai. Đặc biệt ngày nay khi
khoa học công nghệ đã có nhiều bƣớc phát triển vƣợt bậc thì việc quản trị rủi ro
trong quản lý, sử dụng đất đai sẽ ngày càng hiệu quả hơn.

Ví dụ: Trƣớc đây khi hệ thống quản lý đất đai chủ yếu bằng giấy tờ thì
việc kiểm tra đất có đủ điều kiện để chuyển nhƣợng - nhận chuyển nhƣợng hay
khơng rất khó khăn. Nhƣng hiên nay, việc quản lý những nội dung đó bằng khoa
học công nghệ, việc kiểm tra thông tin của thửa đất trở nên dễ dàng hơn và điều
đó góp phần giảm thiểu rủi ro cho ngƣời nhận chuyển nhƣợng đất.
1.1.2. Phân loại rủi ro trong quản lý, sử dụng đất đai
Việc phân loại rủi ro trong quản lý, sử dụng đất đai cần thiết. Bởi phân
loại giúp tìm ra các giải pháp phù hợp nhằm quản trị rủi ro phù hợp nhất. Việc
phân loại cần dựa vào các tiêu chí cụ thể.
Thứ nhất, dựa vào tiêu chí nguồn gây ra rủi ro, rủi ro trong quản lý, sử
dụng đất đai gồm:
- Rủi ro do điều kiện tự nhiên mang lại. Sự thay đổi về địa hình, khí hậu và
các hiện tƣợng tự nhiên cực đoan nhƣ bão, lũ lụt ảnh hƣởng rất nhiều tới quản
lý, sử dụng đất đai. Đặc biệt, ở quốc gia chịu tác động lớn của biến đổi khí hậu
thì rủi ro trong quản lý, sử dụng đất đai do điều kiện tự nhiên mang lại là một
vấn đề đáng lo ngại. Ví dụ: Hiện tƣợng hạn hán làm cho những ngƣời trồng trọt
trên đất nông nghiệp bị thiệt hại.
9


- Rủi ro do điều kiện kinh tế - xã hội mang lại. Sự thay đổi của chính sách,
pháp luật của Nhà nƣớc, của hạ tầng cơ sở (bệnh viện, trƣờng học, đƣờng giao
thông…) nếu không phù hợp với thực tiễn hoặc việc thực hiện các chính sách,
pháp luật khơng triệt để sẽ tạo ra rủi ro cho quản lý, sử dụng đất đai. Ví dụ: Khi
Nhà nƣớc quy hoạch đất để mở rộng đƣờng nhƣng quá trình triển khai chậm
chạp. Điều đó làm cho những hộ dân cƣ thuộc vùng quy hoạch sẽ không thể xây
dựng nhà ở to hơn và cũng không nhận đƣợc bồi thƣờng để di cƣ đến nơi ở mới.
Họ phải sống trong những căn nhà xuống cấp trong khoảng thời gian dài.
Thứ hai, dựa vào các hoạt động quản lý, sử dụng đất đai, rủi ro trong quản
lý, sử dụng đất gồm:

- Rủi ro từ hoạt động quản lý đất đai. Vì quản lý đất đai thƣờng bao gồm
những hoạt động chủ yếu sau đây: Quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đai; Cấp
giấy chứng nhận quyền sử dụng đất; Quản lý, sử dụng đất công, đất chƣa sử
dụng; Thu hồi đất; Thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm về đất đai. Vì thế, rủi ro
từ các hoạt động cụ thể này cũng chính là rủi ro trong quản lý đất đai.
- Rủi ro từ hoạt động sử dụng đất đai. Sử dụng đất đai là hành vi của cá
nhân, tổ chức, cơ quan nhà nƣớc trong xã hội thực hiện các quyền và nghĩa vụ
của mình trên đất đai theo quy định của pháp luật. Sử dụng đất đai bao gồm đa
dạng các hoạt động khác tùy theo mục đích của mỗi chủ thể.
Việc phân loại rủi ro trong quản lý, sử dụng đất đai theo tiêu chí nào mang
tính chất tƣơng đối. Bởi vì, mọi rủi ro trong các hoạt động quản lý, sử dụng đất
đai đều có thể do điều kiện tự nhiên hoặc có thể do điều kiện kinh tế - xã hội
mang lại. Trong luận văn của mình, tác giả theo cách phân loại rủi ro thứ hai,
tức là phân loại rủi ro dựa vào các hoạt động quản lý, sử dụng đất đai. Bởi dựa
vào tiêu chí này sẽ đảm bảo tính tồn diện, đầy đủ trong việc xác định rủi ro và
đƣa ra các phƣơng án quản trị.

10


1.2. Khái niệm và các chủ thể tham gia quản trị rủi ro trong quản lý, sử
dụng đất đai
1.2.1 Khái niệm quản trị rủi ro trong quản lý, sử dụng đất đai
Hiểu một cách khái quát quản trị là quản lý, điều hành công việc thường
ngày2. Nhƣ vậy, quản trị là một hoạt động có mục đích của con ngƣời. Quản trị
giúp các công việc diễn ra khoa học, hợp lý hơn và đạt hiệu quả cao hơn. Quản
trị rủi ro là hoạt động của con ngƣời giúp đối tƣợng đƣợc quản trị loại trừ đƣợc
rủi ro hoặc nếu rủi ro xảy ra thì có phƣơng án giải quyết và giảm đến mức cao
nhất những thiệt hại. Quản trị rủi ro là cơng việc có tính bài bản, mức độ phức
tạp của nó phụ thuộc vào tính chất của đối tƣợng đƣợc quản trị. Nếu đối tƣợng

có tƣợng có tính chất đơn giản thì mức độ phức tạp của cơng tác quản trị thấp.
Ngƣợc lại, nếu đối tƣợng có tính chất quan trọng, nghiêm trọng thì mức độ phức
tạp của cơng tác quản trị cao.
Nhƣ đã phân tích tại mục 1.1., hoạt động quản lý, sử dụng đất đai hàm
chứa nhiều rủi ro. Do đối tƣợng quản trị là tài sản có giá trị lớn, là tƣ liệu sản
xuất quan trọng nhất và liên quan tới tất cả mọi cá nhân, tổ chức trong xã hội.
Để giảm thiểu những rủi ro đó cần thiết phải xây dựng cơ chế quản trị hợp lý.
Và mục 1.1.1. đã đƣa ra khái niệm rủi trong quản lý, sử dụng đất đai. Từ những
phân tích đó, chúng ta có thể hiểu: Quản trị rủi ro trong quản lý, sử dụng đất đai
là hoạt động quản lý, điều hành nhằm phòng ngừa, khắc phục những bất lợi bất
ngờ xảy ra trong quá trình các chủ thế có quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm quản lý,
sử dụng đất đai.
1.2.2. Các chủ thể tham gia quản trị rủi ro trong quản lý, sử dụng đất đai
Với quan điểm nhƣ trên chúng ta có thể xác định chủ thể tham gia quản trị
rủi ro chủ yếu là cơ quan Nhà nƣớc có thẩm quyền. Nhà nƣớc với vai trị là
ngƣời đại diện cho chủ sở hữu trong quan hệ đất đai sẽ ln nỗ lực tìm cách để
giảm thiểu những rủi ro xảy ra đối với tài sản của mình. Bên cạnh đó, với vai trị
2

Viện Ngơn ngữ học (2004), Từ điển Tiếng Việt, Nxb Đà Nẵng, tr.800

11


là chủ thể thống nhất quản lý đất đai trong phạm vi cả nƣớc, Nhà nƣớc thực hiện
quyền và trách nhiệm quản trị rủi ro trong quản lý, sử dụng đất đai để đảm bảo
trật tự an toàn xã hội. Nhiều cơ quan khác nhau đƣợc trao quyền quản trị rủi ro
trong quản lý, sử dụng đất đai. Tuy nhiên, cũng cần phải hiểu quản trị rủi ro
trong quản lý, sử dụng đất đai cũng đồng thời là trách nhiệm của cơ quan nhà
nƣớc có thẩm quyền.

Nhà nƣớc với hệ thống các cơ quan lập pháp, hành pháp, tƣ pháp thƣờng
có các hoạt động chủ yếu sau đây:
- Xây dựng, ban hành các quy định của pháp luật về quản lý, sử dụng đất
đai. Trong quá trình xây dựng, các nhà làm luật cũng phải tính tốn trƣớc và ban
hành những quy định để quản lý, sử dụng đất đai theo mục đích chủ trƣơng của
Đảng và Nhà nƣớc. Để làm đƣợc điều này thì yêu cầu về trình độ chuyên môn,
kỹ thuật lập pháp của nhà làm luật phải cao để dự liệu đƣợc các tình huống có
thể xảy ra trong quản lý, sử dụng đất đai.
- Nhà nƣớc thông qua hệ thống các cơ quan quản lý nhà nƣớc tổ chức thực
thi đƣa các quy định của pháp luật về quản lý, sử dụng đất đai vào cuộc sống.
- Nhà nƣớc thông qua hệ thống các cơ quan tƣ pháp xử lý các hành vi vi
phạm trong quản lý, sử dụng đất đai.
Ngoài ra, các cá nhân, tổ chức trong xã hội với tƣ cách là chủ thể sử dụng
đất có vai trị rất lớn với quản trị rủi ro trong quản lý, sử dụng đất đai. Quản trị
rủi ro trong quản lý, sử dụng đất đai đối với chủ thể là các cá nhân, tổ chức trong
xã hội đƣợc thể hiện ở khía cạnh họ tự biết bảo vệ quyền lợi của mình khi sử
dụng đất đai. Điều đó chứng tỏ sự hiểu biết của các cá nhân, tổ chức trong xã hội
có ý nghĩa rất lớn cho giảm thiểu rủi ro trong lĩnh vực đất đai. Những hiểu biết
đó cả trong lĩnh vực tự nhiên và trong lĩnh vực kinh tế - xã hội, đặc biệt những
hiểu biết về chính sách, pháp luật góp phần rất lớn cho giảm thiểu rủi ro trong
quản lý, sử dụng đất.

12


Nhƣ vậy, qua sự phân tích trên chúng ta thấy rõ vai trò của các cơ quan
quản lý nhà nƣớc trong quản trị rủi ro lĩnh vực đất đai. Luận văn của tác giả
phân tích về quản trị rủi ro trong công tác quản lý, sử dụng đất đai trên địa bàn
quận Ba Đình, thành phố Hà Nội. Vì vậy, tác giả muốn nhấn mạn hơn nữa thẩm
quyền quản lý nhà nƣớc về đất đai chủ yếu của Ủy ban nhân dân quận, huyện.

Cụ thể:
- Phối hợp xây dựng, cập nhật xây dựng quy hoạch đất đai trên địa bàn
quận và trình cấp có thẩm quyền phê duyệt.
- Tổ chức quản lý quy hoạch, phối hợp thực hiện quy hoạch hoặc thực
hiện quy hoạch theo phân cấp.
- Phối hợp thực hiện kế hoạch sử dụng đất hoặc xây dựng kế hoạch triển
khai sử dụng đất đai theo phân cấp phát triển đơ thị, giao thơng, kinh tế, văn hóa,
giáo dục trên địa bàn.
- Quản lý đất công, đất chƣa sử dụng trên địa bàn.
- Thực hiện quản lý cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất trên địa bàn quận.
- Giải quyết khiếu nại, tố cáo, phản ánh, kiến nghị, tranh chấp đất đai theo
quy định của pháp luật.
- Tổ chức xử lý vi phạm pháp luật trong quản lý đất đai, giải phóng mặt
bằng đất đai.
1.3. Sự cần thiết phải quản trị rủi ro trong quản lý, sử dụng đất đai
Lý giải sự cần thiết phải quản trị rủi ro trong quản lý, sử dụng đất đai tác
gải sẽ phân tích các khía cạnh chủ yếu sau đây:
Thứ nhất, rủi ro trong quản lý, sử dụng đất đai là tất yếu, khách quan.
Điều đó có nghĩa là hoạt động quản lý, sử dụng đất đai luôn hàm chứa
nhiều rủi ro. Hơn nữa, rủi ro trong quản lý, sử dụng đất đai thƣờng lớn, khó
kiểm sốt và rất đa dạng. Với vai trò là ngƣời quản lý, sử dụng đất đai, các cơ
quan nhà nƣớc có thẩm quyền, cá nhân, tổ chức trong xã hội đều không mong

13


muốn rủi ro xảy ra. Nhƣng, rủi ro trong quản lý, sử dụng đất đai vẫn xảy ra hoặc
có thể xảy ra nằm ngồi ý chí của con ngƣời. Điều đó đƣợc lý giải là do:
- Đất đai là tài sản có giá trị lớn và lợi ích trong quản lý, sử dụng đất đai
cũng rất lớn và có tác động lớn đến đời sống, kinh tế xã hội.

- Nhiều chủ thể trong xã hội tham gia quản lý, sử dung đất đai.
- Quản lý, sử dụng đất đai chịu sự tác động của nhiều yếu tố và các yếu tố
này luôn biến động không ngừng.
Thứ hai, việc quản trị rủi ro giúp phòng ngừa, giảm thiểu rủi ro. Nhƣ đã
phân tích, rủi ro trong quản lý, sử dụng đất đai là tất yếu khách quan. Vì vậy,
con ngƣời buộc phải có những tính tốn hợp lý để phịng ngừa rủi ro hoặc nếu
rủi ro xảy ra thì phải có phƣơng án khắc phục. Điều đó chứng tỏ, chúng ta càng
nhận thức đƣợc chính xác rủi ro thì càng đƣa ra đƣợc các giải pháp phòng ngừa
và khắc phục tốt nhất. Điều đó có nghĩa là rủi ro khơng xảy ra hoặc nếu xảy ra
thì thiệt hại là thấp nhất.
Thứ ba, quản trị rủi ro trong quản lý, sử dụng đất đai nhằm đảm bảo trật
tự an tồn và cơng bằng trong xã hội. Rủi ro xảy ra khiến nhiều ngƣời trong xã
hội chịu thiệt hại. Trong khi đó đất đai là tài sản ảnh hƣởng rất lớn tới chất
lƣợng cuộc sống của ngƣời dân. Bởi tài sản này quyết định đến một trong những
quyền cơ bản nhất của con ngƣời đó là quyền có nơi ở ổn định. Khi rủi ro trong
lĩnh vực đất đai xảy ra có thể dẫn tới những xáo trộn rất lớn về mặt chính trị, xã
hội. Ví dụ: Khi vấn đề thu hồi đất, bồi thƣờng thiệt hai do thu hồi đất không thỏa
đáng, ngƣời dân có thể phản đối, biểu tình gây mất trật tự, an ninh xã hội. Và xét
cho đến cùng, rủi ro trong lĩnh vực đất đai xảy ra phần lớn do cơ chế quản lý cịn
yếu kém. Điều đó tạo nên sự bất công cho cá nhân, tổ chức sử dụng đất trong xã
hội. Bởi vì, họ có quyền đƣợc hƣởng một cơ chế quản lý khoa học để sinh sống
ổn định. Vì vậy, việc quản trị rủi ro trong quản lý, sử dụng đất đai giúp ổn định
xã hội và tạo nên sự công bằng trong quản lý, sử dụng đất đai.

14


Thứ tư, quản trị rủi ro trong quản lý, sử dụng đất đai giúp con ngƣời khai
thác tối đa giá trị của đất đai. Đất đai là tƣ liệu sản xuất quan trọng nhất trong xã
hội. Khơng có một hoạt động nào của con ngƣời không phải sử dụng đất đai.

Mỗi hoạt động kinh tế - xã hội khác đều khai thác giá trị của đất đai dƣới các
góc độ khác nhau theo phƣơng thức trực tiếp hoặc gián tiếp. Vì thế, việc lƣờng
trƣớc đƣợc rủi ro hoặc khắc phục đƣợc thiệt hại do rủi ro gây ra trong quản lý,
sử dụng đất đai góp phần vào việc phát huy giá trị của đất đai và thúc đẩy phát
triển kinh tế - xã hội.
1.4. Phƣơng thức, phƣơng trình và nội dung quản trị rủi ro trong quản lý,
sử dụng đất đai
1.4.1. Phương thức quản trị rủi ro trong quản lý, sử dụng đất đai
Quản trị rủi ro trong quản lý, sử dụng đất đai dựa trên hai phƣơng thức
chủ yếu sau đây:
Thứ nhất, phòng ngừa rủi ro trong quản lý, sử dụng đất đai
Phòng ngừa là việc chủ động ngăn chặn rủi ro đối với quản lý, sử dụng
đất đai khi rủi ro chƣa xảy ra. Nội dung của nguyên tắc này là: lƣờng trƣớc
những rủi ro mà thiên nhiên và con ngƣời có thể gây ra cho việc quản lý, sử
dụng đất đai và đƣa ra các phƣơng án giảm thiểu rủi ro, loại trừ những rủi ro đó.
Mục đích của nguyên tắc là ngăn ngừa những rủi ro mà con ngƣời và thiên nhiên
có thể gây ra cho lĩnh vực đất đai.
Thứ hai, khắc phục rủi ro trong quản lý, sử dụng đất đai
Khắc phục là việc chủ động xử lý những rủi ro đã xảy ra trong quản lý, sử
dụng đất đai. Với khả năng hữu hạn của mình, nhiều trƣờng hợp con ngƣời chƣa
thể phịng ngừa đƣợc mọi rủi ro trong quản lý, sử dụng đất đai. Nên biện pháp
khắc phục rủi ro vẫn đƣợc liệt kê trong các phƣơng thức quản trị rủi ro cho quản
lý, sử dụng đất đai. Khi áp dụng phƣơng thức này, thời gian và tốc độ khắc phục
là yếu tố đáng đƣợc quan tâm. Bởi vì khi thiệt hại đã xảy ra thì việc khắc phục
càng sớm sẽ góp phần giảm thiểu thiệt hại tới mức thấp nhất. Ví dụ: Khi đất đai
15


bị ô nhiễm và không thể sử dụng cho sản xuất nông nghiệp, việc khắc phục sớm
ô nhiễm đất đai sẽ góp phần nhanh chóng đƣa đất đai trở lại quá trình sản xuất,

tạo ra các giá trị cho xã hội.
Trong mọi hoạt động kinh tế - xã hội, phòng ngừa là phƣơng thức ln
đƣợc coi trọng hơn. Vì, chi phí cho phịng ngừa bao giờ cũng thấp hơn, thấp hơn
rất nhiều chi phí khắc phục. Việc phịng ngừa cũng tiến hành đơn giản hơn việc
khắc phục rủi ro. Coi trọng phòng ngừa đặc biệt đƣợc quan tâm trong quản trị
rủi ro cho quản lý, sử dụng đất đai. Bởi vì, nhiều tổn thất xảy ra trong quản lý,
sử dụng đất đai rất khó khắc phục (ví dụ nhƣ ơ nhiễm đất đai).
1.4.2. Nội dung quản trị rủi ro trong quản lý, sử dụng đất đai
Nhƣ đã phân tích ở mục 1.1., luận văn phân loại rủi ro trong quản lý, sử
dụng đất đai theo dựa vào các hoạt động quản lý, sử dụng đất đai. Và cũng theo
quan điểm đó, quản trị rủi ro trong quản lý, sử dụng đất đai sẽ bao gồm:
1.4.2.1. Quản trị rủi ro trong quản lý đất đai
Nội dung này rất quan trọng bởi khi làm tốt công tác quản trị rủi rong quản
lý đất đai tất yếu sẽ giảm thiểu đƣợc rủi ro trong sử dụng đất đai. Tác giả luận văn
chia quản trị rủi ro trong quản lý đất đai thành các nhóm cụ thể nhƣ sau:
a. Quản trị rủi ro trong lập, thực hiện quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đai.
“Quy hoạch sử dụng đất là việc phân bổ và khoanh vùng đất đai theo
không gian sử dụng cho các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, quốc phịng, an
ninh, bảo vệ mơi trường và thích ứng biến đổi khí hậu trên cơ sở tiềm năng đất
đai và nhu cầu sử dụng đất của các ngành, lĩnh vực đối với từng vùng kinh tế xã hội và đơn vị hành chính trong một khoảng thời gian xác định”3.
“Kế hoạch sử dụng đất là việc phân chia quy hoạch sử dụng đất theo thời
gian để thực hiện trong kỳ quy hoạch sử dụng đất”4.

3

Khoản 2 Điều 3 Luật Đất đai năm 2013

4

Khoản 3 Điều 3 Luật Đất đai năm 2013

16


Đây là những hoạt động đầu tiên trong quản lý, sử dụng đất đai là cơ sở
định hƣớng cho việc quản lý, sử dụng đất đai theo một khuôn khổ, trật tự hợp lý.
Vậy vậy, muốn giảm thiểu rủi ro trong quản lý, sử dụng đất đai cần phải kiểm
soát rủi ro từ khâu lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đai. Những rủi ro
thƣờng gặp trong các hoạt động này bao gồm:
- Quy hoạch sử dụng đất đƣợc lập không phù hợp với điều kiện tự nhiên,
điều kiện kinh tế - xã hội, không đánh giá, dự báo đƣợc chính xác hƣớng phát
triển dẫn tới việc qui hoạch thiếu ổn định, sử dụng đất đai không hiệu quả.
- Quy hoạch sử dụng đất không đƣợc thực hiện đúng dẫn tới những thiệt
hại cho xã hội.
- Kế hoạch đƣợc thực hiện không đúng tiến độ đẫn đến nhiều nơi các dự
án khơng đƣợc triển khai nhanh chóng gây ra thiệt hại rất lớn về kinh tế cho xã
hội, cho ngƣời sử dụng đất.
Để giảm thiểu những rủi ro trong các trƣờng hợp này cần phải lƣu ý
những vấn đề sau đây:
+ Quy hoạch sử dụng đất, kế hoạch sử dụng đất cần phải đƣợc lập trƣớc
khi đƣa đất đai vào sử dụng. Trƣờng hợp đất đai đã sử dụng ổn định, lâu dài và
phù hợp cũng cần đƣợc mô tả trong quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất.
+ Khi lập quy hoạch sử dụng đất cần phải lấy ý kiến của cộng đồng dân
cƣ, đặc biệt là dân cƣ xung quanh các dự án lớn sắp triển khai. Điều đó mới thể
hiện tính dân chủ, cơng khai trong lập, thực hiện quy hoạch sử dụng đất.
+ Quy hoạch sử dụng đất phải đƣợc sửa đổi, bổ sung thƣờng xuyên, cập
nhật tình hình phát triển kinh tế - xã hội.
+ Quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất phải trải qua các khâu thẩm định, phê
duyệt khắt khe tại cơ quan nhà nƣớc có thẩm quyền.
+ Kế hoạch sử dụng đất phải phù hợp với quy hoạch sử dụng đất và có

tính khả thi.

17


+ Phải xây dựng qui trình quản trị việc thực hiện quy hoạch, kế hoạch sử
dụng đất.
b. Quản trị rủi ro trong hoạt động cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất
Cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất là hoạt động của cơ quan nhà
nƣớc có thẩm quyền nhằm xác định quyền và nghĩa vụ cho ngƣời sử dụng đất.
Đất đai là tài sản thuộc sở hữu toàn dân5 và là tƣ liệu sản xuất quan trọng nhất.
Vì vậy, việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất phải đúng thẩm quyền,
đúng quy định của pháp luật mới đảm bảo hài hịa lợi ích giữa các chủ thể trong
xã hội. Nhiều rủi ro thƣờng gặp trong hoạt động cấp giấy chứng nhận quyền sử
dụng đất bao gồm:
- Việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất sai thẩm quyền.
- Cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất sai mục đích sử dụng đất.
- Cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho những trƣờng hợp mà theo
quy định của pháp luật không đƣợc phép, không đủ điều kiện cấp giấy chứng
nhận quyền sử dụng đất.
Để giảm thiểu rủi ro trong hoạt động cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng
đất cần phải lƣu ý những vấn đề sau đây:
+ Xây dựng qui trình quản trị việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.
+ Nâng cao trình độ chun mơn, đạo đức nghề nghiệp cho cán bộ cấp
giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.
+ Những quy định của pháp luật liên quan tới điều kiện, trình tự, tủ tục,
thẩm quyền cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cần phải rõ ràng, minh
bạch, phù hợp với thực tiễn.
c. Quản trị rủi ro trong hoạt động quản lý đất công, đất chưa sử dụng
Đây cũng là hoạt động của cơ quan nhà nƣớc có thẩm quyền tổ chức quản

lý, sử đất đúng mục đích,hiệu quả; khai thác đầu tƣ phục vụ phát triển kinh tế xã

5

Điều 2 Luật Đất đai năm 2013

18


hội, văn hóa – giáo dục và phát triển các lợi ích cơng cộng... Những rủi ro chủ
yếu xảy ra đối với hoạt động này bao gồm:
- Chủ sử dụng đƣợc giao quản lý sai mục đích, khai thác sử dụng chƣa
hiệu quả gây thiệt hại cho Nhà nƣớc.
- Quản lý, sử dụng khai thác đầu tƣ không đạt mục tiêu phát triển làm thất
thoát ngân sách, sử dụng đất lãng phí.
- Quản lý đất chƣa sử dụng thiếu chặt chẽ dẫn đến thất thoát, bị chiếm dụng,
phát sinh vi phạm phải xử lý gây thiệt hại cho nhà nƣớc, cho tổ chức, cá nhân..
Một vài lƣu ý để giảm thiểu rủi ro trong hoạt động giao đất, cho thuê đất,
công nhận quyền sử dụng đất là:
- Xây dựng qui trình quản trị việc quản lý, sử dụng, đầu tƣ, khai thác, sử dụng
và giám sát việc quản lý đất công, đất chƣa sử dụng, tổ chức giám sát định kỳ.
- Đầu tƣ quản lý phòng ngừa, ngăn chặn việc sử dụng đất cơng sai mục
đích, lấn chiếm, vi phạm quản lý đất đai.
- Đề xuất với cơ quan có thẩm quyền các giải pháp tháo gỡ khó khăn,
vƣớng mắc trong quản lý, sử dụng đất công, đất chƣa sử dụng.
d. Quản trị rủi ro trong hoạt động thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm về đất đai
Thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm về đất đai là ba hoạt động khác nhau
nhƣng có mối quan hệ mật thiết với nhau. Đây là các hoạt động của cơ quan nhà
nƣớc có thẩm quyền nhằm phát hiện và xử lý những hành vi vi phạm pháp luật
trong lĩnh vực đất đai. Hoạt động này cũng hàm chứa nhiều rủi ro. Cụ thể, các

rủi ro thƣờng gặp gồm:
- Thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm về đất đai khơng đƣợc thực hiện
thƣờng xun khơng phịng ngừa đƣợc kịp thời rủi ro.
- Thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm về đất đai đƣợc thực hiện khơng
đúng thẩm quyền.
- Cơ quan nhà nƣớc có thẩm quyền không phát hiện ra các hành vi vi
phạm trong lĩnh vực đất đai.
19