Bài giảng Những vấn đề chung về Luật Dân sự

2/23/2020

Những vấn đề chung về
Luật dân sự
Ths LÊ THỊ MINH NGUYỆT
DĐ: 0908 316 129
Email:

Mục tiêu của mơn học
•Nắm được kiến thức tổng quan về LDS
•Phân biệt được các loại gdds, các loại đại diện,
thời hạn và thời hiệu
•Vận dụng các quy định PLDS hiện hành để giải
quyết các tình huống phát sinh cụ thể
•Tơn trọng PLDS và những ngun tắc chung của
LDS

• Bộ luật DS 2015
• Luật hộ tịch 2014
• Luật cư trú 2006 sửa đổi
bổ sung 2013
•…

Trường
ĐH
Luật
TP.HCM, Giáo trình
những quy định chung
về LDS, NXB Hồng
Đức – Hội luật gia VN,
2016.

1


2/23/2020

Nội dung chính của mơn học
1. Khái qt về Luật dân sự
2. Quan hệ pháp luật dân sự
3. Đại diện
4. Giao dịch dân sự
5. Thời hạn, thời hiệu

Mục tiêu
•Nhận biết được ví trí và vai trị của LDS trong hệ
thống PLVN
•Trình bày được những kiến thức cơ bản của LDS:
đối tượng điều chỉnh, phương pháp điều chỉnh,
nguồn và các nguyên tắc cơ bản của LDS.

LDS là một ngành luật trong hệ thống pháp luật
Việt Nam, gồm những qppl điều chỉnh:
 ứng xử của các chủ thể
 quyền và nghĩa vụ
 tiêu chí về cơ sở bình đẳng, tự do ý chí, độc
lập về TS, tự chịu trách nhiệm của các chủ
thể tham gia trong các QHDS

Về hình thức, PLDS gồm
 Quy định chung: chủ thể, đại diện, TS,

GDDS, thời hạn, thời hiệu
 Quy định cụ thể: quyền đối với TS, HĐ,
BTTH ngoài HĐ, TK

2


2/23/2020

Về nội dung, PLDS gồm các chế định:
 Quyền đ.với TS
 Nghĩa vụ và hợp đồng
 Thừa kế

Về phạm vi, PLDS ngày càng mở rộng
 điều chỉnh từ tiêu dùng => quan hệ dân sự =>
gồm cả lao động, HNGĐ, kinh doanh thương
mại => quan hệ trên cơ sở bình đẳng
 quan hệ với các luật khác: LDS là luật chung

Đối tương điều chỉnh của LDS là các ứng xử
của các chủ thể và quyền, nghĩa vụ của các
chủ thể với nhau, gồm
 Quan hệ về tài sản
 Quan hệ nhân thân

Quan hệ tài sản

Các nhóm quan hệ tài sản chủ yếu

Là quan hệ giữa người với người gắn liền với tài sản
Quan hệ về
sở hữu tài
sản

Quan hệ
về thừa kế

Quan hệ
nghĩa vụ
và hợp
đồng DS
Quan hệ
BTTH
ngoài hợp
đồng

3


2/23/2020

Đặc điểm QHTS
 mang tính chất hàng hóa-tiền tệ

Quan hệ nhân thân
Là quan hệ giữa người với người gắn liền với yếu
tố nhân thân, gồm các nhóm

 thể hiện sự đền bù ngang giá

 mang ý chí chủ quan của các chủ thể

 QHNT phi tài sản
QHNT gắn với TS

Đặc điểm QHNT
 khơng mang nội dung kinh tế, khơng tính ra
được thành tiền.
 gắn liền với chủ thể nhất định không thể
chuyển giao cho người khác trừ khi PL cho
phép chuyển giao.

Phương pháp điều chỉnh của PLDS là những
cách thức mà PLDS tác động lên đối tượng điều
chỉnh của mình để hướng chúng tới trật tự nhất
định

Các PPĐC của PLDS

4


2/23/2020

Đặc điểm của phương pháp điều chỉnh LDS
 các chủ thể bình đẳng về địa vi pháp lý
 đảm bảo quyền tự lựa chọn, định đoạt của các
chủ thể
 quyền khởi kiện để đảm bảo lợi ích hợp pháp
 quy định trách nhiệm ds của các bên.

A cho B vay 1 tỷ đồng, đến hạn B khơng trả. A có
thể u cầu CQCA khởi tố hình sự được khơng?

C lái xe mô tô vượt quá tốc độ cho phép,
gây tai nạn làm cho D bị gãy chân và là m
hư hỏng hoàn toàn xe ba gác máy của D.
Vụ việc này có thuộc đối tượng điều chỉnh
của Luật dân sự không

?

Các NT cơ bản của LDS 201

Nguyên tắc là những tư tưởng chỉ đạo xun
suốt tồn bộ q trình xây dựng và áp dụng
các QPPL Dân sự vào trong thực tế.

NT
bình
đẳng

NT tự
do
cam
kết,
thỏa
thuận

NT

thiện
chí,
trung
thực

NT tơn
trọng
quyền và
lợi ích hợp
pháp của
người khác

NT tự
chịu
trách
nhiệm
khi vi
phạm

5


2/23/2020

Vị thế của nguyên tắc cơ bản
Nếu PLDS ko có quy định cụ thể => áp
dụng nguyên tắc cơ bản

1.5 Vị trí của LDS
Luật chung

Luật chuyên ngành với điều kiện khơng được

Nếu luật chun ngành có quy định mà trái
với nguyên tắc cơ bản của PLDS => áp dụng
quy định của PLDS

trái với các nguyên tắc cơ bản của PLDS.
Áp dụng ĐƯQT khi có sự khác nhau với
ĐƯQT.

1.6 Nguồn của LDS
 Nguồn văn bản
Nguồn thực tiễn
Nguồn khác

Nguồn thực tiễn
 Tập quán
Đạo đức xã hội
 Án lệ

Nguồn văn bản
 Luật: Hiến pháp; BLDS; Luật HNGĐ; Luật
Nhà ở; Luật Thương mại, kinh doanh bảo hiểm,
hàng hải, Luật trách nhiệm bồi thường của
NN,…
 Văn bản dưới luật: NĐ, TT, NQ của HĐTP, …
 Điều ước quốc tế
 Áp dụng tương tự PL

Nguồn khác

Các nguyên tắc cơ bản của PLDS
Lẽ phải, lẽ công bằng

6


2/23/2020

Áp dụng nguồn của PLDS

Áp dụng trực tiếp VBPL

Áp dụng trực tiếp VBPL
Áp dụng tập quán
Áp dụng quy định tương tự của PL
Áp dụng nguyên tắc cơ bản của LDS, án lệ, lẽ
cơng bằng.

Là hoạt động của CQNN có thẩm quyền căn cứ
vào quy định plds để giải quyết sự kiện thực tế
xảy ra nhằm đưa ra các quyết định phù hợp.

Áp dụng trực tiếp VBPL

Điều kiện áp dụng trực tiếp VBPL
Tranh chấp phải thuộc lĩnh vực dân sự

Là quá trình
Xác định sự kiện xảy ra
Chọn qppl cần áp dụng

Ra văn bản giải quyết

Đã có qpplds trực tiếp điều chỉnh tranh chấp đó

Tập quán

Áp dụng tập quán

Là quy tắc xử sự có nội dụng rõ ràng để xác định
quyền và nghĩa vụ của các bên trong QHDS cụ thể,
được hình thành và lặp đi lặp lại nhiều lần trong một
thời gian dài được công đồng cư dân thừa nhận và áp
dụng.
Tập quán địa phương
Tập quán dân tộc

Là việc CQNN có thẩm quyền căn cứ vào tập
quán địa phương/ dân tộc để giải quyết tranh chấp
phát sinh tại địa phương/dân tộc đó nếu trong plds
chưa có sẳn qp để ad trực tiếp.

7


2/23/2020

Điều kiện áp dụng tập quán
Tranh chấp phải thuộc lĩnh vực ds
 Chưa có qpplds trực tiếp điều chỉnh tranh chấp đó
Tranh chấp đó đã có tập quán được thừa nhận và

áp dụng
Tập quán không trái với những nguyên tắc cơ bản
của BLDS

Điều kiện áp dụng tương tự pháp luật
Tranh chấp phải thuộc lĩnh vực ds
 Khơng có qpplds trực tiếp điều chỉnh
 Khơng có tập qn để áp dụng hoặc khơng thể áp
dụng tập qn
Có quy định điều chỉnh qhds có tính chất tương tự
 Quy đinh tương tự không trái với những nguyên
tắc cơ bản của BLDS

Áp dụng tương tự pháp luật

Là việc CQNN có thẩm quyền căn cứ vào những
qpplds đã có để giải quyết tranh chấp đang xảy ra
mà tranh chấp đó có tính chất tương tự với qhds
được điều chỉnh bằng các qpplds đó.

Điều kiện áp dụng các nguyên tắc cơ bản
của PLDS, án lệ, lẽ cơng bằng
khi khơng có đủ điều kiện để áp
dụng các nguồn trên
=> TA không được từ chối giải
quyết vụ việc có tranh chấp

Câu hỏi ơn tập

Câu hỏi ơn tập (tt)

1. Phân tích cấu trúc của PLDS VN
2. Trình bày các đối tượng điều chỉnh và phương
pháp điều chỉnh của PLDSVN
3. Phân biệt luật dân sự và luật hành chính, hình sự
4. Nêu các nguyên tăc cơ bản của PLDSVN
5. Phân tích ngun tắc bình đẳng trong QHPLDS

6. Phân tích nguyên tắc tự định đoạt và giới hạn
quyền tự định đoạt trong QHDS
7. Trình bày các loại nguồn của PLDSVN
8. Điều kiện áp dụng án lệ và lẽ công bằng?
9. Điều kiện áp dụng tương tự pháp luật dân sự?
10. Điều áp dụng tập quán trong giải quyết tranh
chấp dân sự?

8


2/23/2020

Áp dụng NT cơ bản của PLDS, án lệ và lẽ
công bằng
 khi không đủ điều kiện để áp dụng các hình thức
trên
 TA áp dụng NT có bản của PLDS, án lệ, lẽ công
bằng để giải quyết tranh chấp
 TA không được từ chối gq tranh chấp ds khi được
yêu cầu

9