Tải Ngắm trăng - Lý thuyết Ngữ văn 8

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<b>Lý thuyết môn Ngữ văn 8 bài: Ngắm trăng</b>

<b>1/ Tìm hiểu chung</b>

<b>a/ Tác giả </b>

- Tên: Hồ Chí Minh (19/5/1890 - 2/9/1969)

- Quê quán: Làng Sen, Kim Liên, Nam Đàn, Nghệ An.

- Cuộc đời:

+ Bác là nhà chính trị, nhà cách mạng, nhà văn, nhà thơ lớn của dân tộc

+ Là nhà dân nhân văn hóa thế giới.

<b>b/ Tập nhật kí trong tù</b>

- Nhật kí trong tù là một tập nhật kí bằng thơ, gồm 133 bài, phần lớn là thơ tứ tuyệt.

- Bác viết Nhật kí trong tù cho khuây khỏa nhưng lại trở thành bức chân dung tự họa tinh
thần của Bác, một người tù vĩ đại, có tâm hồn cao đẹp, có ý chí phi thường và có tài năng
nghệ thuật.

- Nhật kí trong tù là viên ngọc quí của văn học Việt Nam.

<b>c/ Tác phẩm: Bài thơ được trích trong tập "Nhật kí trong tù" được Bác sáng tác trong </b>
thời gian Người bị bắt giam và giải qua hơn 30 nhà lao của 13 huyện thuộc tỉnh Quảng
Tây, Trung Quốc.

<b>d/ Thể thơ: Thất ngôn tứ tuyệt.</b>
<b>2/ Đọc - hiểu văn bản</b>

<b>a/ Nhan đề: Vọng nguyệt là một thi đề trong thơ xưa. Thi nhân gặp trăng đẹp thì làm thơ,</b>
có rượu có hoa thì càng hồn mĩ. Chỉ ngắm trăng khi tâm hồn thư thái, thảnh thơi.

<b>b/ Hai câu thơ đầu</b>

- Ngục trung: trong ngục.

- Vô tửu, vô hoa: không rượu, không hoa.

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

→ Vô cùng thiếu thốn nhưng lại đặc biệt.
Nại nhược hà: biết là thế nào → bối rối.

Khó hững hờ → lời khẳng định, thể hiện sự bình thản,

⇒ Hình ảnh cụ thể và xúc động hoàn cảnh ngắm trăng và tâm trạng cảm xúc của người
yêu trăng đang ở chốn lao tù.

<b>c/ Hai câu thơ cuối</b>

- Nhân, thi gia, nhà tù, song, nguyệt, trăng.

→ Xiềng xích, gơng cùm khơng khóa được hồn người thi sĩ. Đó là vượt lên hồn cảnh mà
cống hiến. Câu thơ dịch mất chữ "hướng" thể hiện sự bình thản, tĩnh tại.

- Mối giao hòa đặc biệt giữa người tù cách mạng, thi sĩ với vầng trăng.

- Thi sĩ thả hồn ra ngồi cửa tù để giao hịa với vầng trăng tự do và trăng cũng say đắm
ngắm thi nhân → nhân hóa: người và trăng thân thiết, là tri âm tri kỉ.

⇒ Cuộc vượt ngục tinh thần trong lao tù vẫn có vần thơ đẹp. Đó cũng chính là chất thép
trong thơ Bác.

<b>* Tổng kết</b>

<b>Nội dung: Vẻ đẹp của một tâm hồn, một nhân cách lớn, vừa nghệ sĩ vừa phi thường của </b>
người chiến sĩ cách mạng. Sự tôn vinh cái đẹp của tự nhiên, của tâm hồn con người bất
chấp hoàn cảnh ngục tù.

<b>Nghệ thuật</b>

- Cổ điển: Nhan đề, hoa, rượu, trăng.

- Hiện đại: Hồn thơ lạc quan. toát lên tinh thần thép.

- Sử dụng phép nhân hóa, đối lập và điệp ngữ làm hình tượng trăng trở nên gần gũi như
người bạn thân.

<b>3/ Bài tập minh họa</b>

Phân tích bài Ngắm trăng của Hồ Chí Minh.

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

- Trăng là đề tài muôn thuở của thi ca. Bác Hồ – người chiến sĩ — thi sĩ cũng viết nhiều
về trăng. Trong mỗi hoàn cảnh khác nhau, trăng lại hiện lên trong thơ Người với vẻ đẹp
riêng.

- Bài thơ Ngắm trăng (Vọng nguyệt) được sáng tác trong một hoàn cảnh đặc biệt: Bác
đang bị tù trong nhà tù của bọn Tưởng Giới Thạch tại tỉnh Quảng Tây, Trung Quốc.

- Tuy sáng tác trong tù nhưng “Ngắm trăng” là bài thơ tứ tuyệt giản dị mà hàm súc, cho

thấy tình yêu thiên nhiên đến say mê và phong thái ung dung của Bác Hồ ngay cả trong
cảnh ngục tù cực khổ, tối tăm.

2/ Thân bài

- Hoàn cảnh, xuất xứ của bài thơ

+ Tháng 8 – 1942, Bác Hồ từ Pác Bó (Cao Bằng) bí mật lên đường sang Trung Quốc để
tranh thủ sự viện trợ quốc tế cho cách mạng Việt Nam. Nhưng không may Người bị
chính quyền địa phương bắt giữ, rồi bị giải tới, giải lui gần 30 nhà giam thuộc 13 huyện
thuộc tỉnh Quảng Tây (Trung Quốc). Bác bị đày đọa, cực khổ hơn một năm trời. Trong
những ngày đó, Bác đã viết Nhật kí trong tù bằng chữ Hán. Tập thơ gồm 133 bài, phần
lớn là thơ tứ tuyệt.

+ Ngắm trăng là bài thơ được rút ra từ tập Nhật kí trong tù của Bác.

- Hoàn cảnh ngắm trăng của Bác

+ Các nhà thơ xưa, gặp cảnh trăng đẹp, thường đem rượu uống trước hoa để thưởng
trăng. Có rượu và hoa thì sự thưởng trăng mới thật thú vị.

+ Bác Hồ lại ngắm trăng trong hoàn cảnh bị giam cầm bị đày đọa, cực khổ.

+ Trước cảnh đêm trăng quá đẹp. Bác bỗng khao khát được thưởng thức trăng một cách
trọn vẹn và lấy làm tiếc trăng đẹp như thế mà khơng có rượu, khơng có hoa. Câu thơ thứ
hai đã diễn tả cái xốn xang, bối rối rất nghệ sĩ của Bác trước cảnh đẹp của đêm trăng:

<i>"Cảnh đẹp đêm nay khó hững hờ"</i>

- Người thi sĩ đã rung động tâm hồn trước vẻ đẹp của trăng dù thân thể đang bị giam cầm

trong nhà tù khắc nghiệt, tàn bạo.

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

- Hai câu thơ cuối diễn tả thật sâu sắc mối giao hòa đặc biệt giữa người tù thi sĩ với trăng:

<i>"Người ngắm trăng soi ngoài cửa sổ</i>

<i>Trăng nhòm khe cửa ngắm nhà thơ".</i>

- Bác ngắm trăng qua chấn song sắt cửa sổ của nhà tù. Dấu cho song sắt nhà tù chắn ở
giữa thì Bác vẫn thả tâm hồn mình vượt ra ngồi cửa sắt nhà tù đê tìm đến trăng.

- Trăng vốn là vơ tri vô giác mà trước người tù thi sĩ, trăng trở nên một người bạn. Trăng
cũng vượt qua song sắt nhà tù để tìm đến ngắm nhà thơ. Trăng trở thành người bạn tri
âm, tri kỉ của nhà thơ.

- Hai câu thơ cho thấy sức mạnh tinh thần kì diệu của người chiến sĩ – thi sĩ cách mạng.
Bên trong song sắt là nhà tù đen tối, là hiện thực tàn bạo, cịn ngồi kia là vầng trăng thơ
mộng, là thô giới của cái đẹp, là bầu trời tự do, lãng mạn. Song sắt nhà tù có thể giam
hãm được thân thể Bác nhưng nó đã bất lực, vơ nghĩa trước những tâm hồn tri âm, tri kỉ
tìm đến với nhau.

3/ Kết bài

- “Ngắm trăng” là bài thơ tứ tuyệt giản dị mà hàm súc, cho thấy tình yêu thiên nhiên đến
say mê và phong thái ung dung của Bác Hồ ngay cả trong cảnh ngục tù cực khổ, tối tăm.
- Ngắm trăng thể hiện tình yêu thiên nhiên đặc biệt, sâu sắc và mạnh mẽ của Bác trong
hoàn cảnh tù đày.

- Ngắm trăng cho thấy sức mạnh to lớn của người chiến sĩ cách mạng vĩ đại. Có thể nói,
bài thơ đã thể hiện được một tinh thần thép, một phong thái ung dung, vượt hẳn lên sự

nặng nề, tàn bạo của ngục tù.

---Mời bạn đọc tham khảo thêm nhiều tài liệu ôn tập Ngữ văn lớp 8 khác như:
Lý thuyết Ngữ văn 8:

</div>

<!--links-->